Ngọc Lan (diễn viên sinh 1942)

Bài này viết về diễn viên, nghệ sĩ nhân dân Việt Nam. Đối với các định nghĩa khác, xem Ngọc Lan (định hướng).

Nghệ sĩ Nhân dân

Ngọc Lan
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	Phan Thị Ngọc Lan[1]
Ngày sinh	1942 (81–82 tuổi)
Nơi sinh	Bắc Giang, Liên bang Đông Dương
Giới tính	nữ
Quốc tịch	Việt Nam
Nghề nghiệp	Diễn viên điện ảnh
Gia đình
Chồng	Ngô Mạnh Lân
Con cái	Ngô Phương Lan Ngô Phương Lê Ngô Phương Ly Ngô Đức Lâm
Lĩnh vực	Điện ảnh
Danh hiệu	Nghệ sĩ nhân dân (2015)
Sự nghiệp điện ảnh
Năm hoạt động	1961 – 2021
Đào tạo	Trường Điện ảnh Việt Nam
Vai diễn	Nhàn trong Lửa trung tuyến
x • t • s

Ngọc Lan (sinh năm 1942), tên đầy đủ là Phan Thị Ngọc Lan,^[1] là một diễn viên điện ảnh người Việt Nam, bà được biết đến qua vai Nhàn trong bộ phim điện ảnh Lửa trung tuyến. Ngọc Lan được nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân vào năm 2015.

Cuộc đời

Phan Ngọc Lan sinh năm 1942 tại Bắc Giang,^[2] khi còn đi học, bà đã bộc lộ khả năng ca hát, diễn kịch và ngâm thơ.^[3] Ngọc Lan mơ ước được trở thành diễn viên sau khi được xem bộ phim truyện Chung một dòng sông của đạo diễn Phạm Kỳ Nam.^[2][4]

Năm 1959, Trường Điện ảnh Việt Nam được thành lập, bà ra Hà Nội dự thi và trúng tuyển. Ngọc Lan trở thành học viên khóa 1 của trường Điện ảnh Việt Nam cùng với Trà Giang, Lâm Tới, Thế Anh, Kim Chi, Lịch Du...^[5] Bà tốt nghiệp năm 1962 và được phân công về công tác tại Xưởng phim truyện Việt Nam.

Năm 1961, khi đang học năm thứ nhất tại Trường điện ảnh, bà được đạo diễn Phạm Văn Khoa tuyển vào vai chính trong bộ phim Lửa trung tuyến,^[6] đây cũng là vai diễn đầu tiên và nổi tiếng nhất của bà, bộ phim sau đó được chọn để tham dự Liên hoan phim Quốc tế Moskva 1961. Là diễn viên chính của phim, Ngọc Lan vinh dự được thay mặt đoàn Điện ảnh Việt Nam thực hiện nghi thức kéo cờ khai mạc liên hoan phim cùng với đạo diễn Sergey Fyodorovich Bondarchuk.^[7][8] Sau sự kiện này Ngọc Lan quen biết với nữ diễn viên điện ảnh, Nghệ sĩ nhân dân Zinaida Kirienko.^[9]

Năm 2015, Ngọc Lan được phong danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân. Sau bộ phim Nơi ẩn nấp bình yên năm 2017, bà tạm dừng các hoạt động phim ảnh và trở lại với bộ phim truyền hình 11 tháng 5 ngày vào năm 2021.^[10] Trong sự nghiệp của mình, Ngọc Lan đã tham gia hơn 50 vai diễn điện ảnh và truyền hình.

Ngoài công việc diễn viên, Ngọc Lan còn là nhà thơ và đã phát hành 6 tập thơ, tập thơ thứ 6 có tựa đề Nặng tình phát hành năm 2020.^[11] Một số bài thơ trong chùm thơ Mẹ và quê hương của bà tạo cảm hứng cho nhạc sĩ Đỗ Phương sáng tác ca khúc Nhớ mẹ.^[12]

Tác phẩm

Điện ảnh

Năm	Tựa đề	Vai diễn	Đạo diễn	Chú	Nguồn
1961	Lửa trung tuyến	Nhàn	NSND Phạm Văn Khoa	[a]	[13]
1962	Một ngày đầu thu		Huy Vân		[14]
1964	Người chiến sĩ trẻ		NSND Hải Ninh	[b]	[15]
1966	Lửa rừng	Y Mai	NSND Phạm Văn Khoa		[16]
	Biển lửa	Vợ Chu	NSND Phạm Kỳ Nam, NGND Lê Đăng Thực	[c]	[17][18]
1967	Biển gọi	Vợ Bí thư Tiềm	NSƯT Nguyễn Tiến Lợi, Nguyễn Ngọc Trung	[c]	[16]
1968	Một chiến công	Phụ bếp	Nguyễn Đỗ Ngọc
1974	Quê nhà	Dự	NSƯT Nguyễn Ngọc Trung		[8]
1975	Vùng trời	Y tá Dân quân	NSND Huy Thành		[19]
1980	Mảnh trăng cuối rừng		NSƯT Nguyễn Kha, NSND Lê Thi
1986	Thị trấn yên tĩnh	Vợ lái xe	NSƯT Lê Đức Tiến		[20]
1987	Huyền thoại về người mẹ	Hòa	NSND Bạch Diệp	[d]	[21]
	Nửa chừng xuân	Vợ ba của Hàn Thanh	NSƯT Lê Đức Tiến		[8]
1988	Dịch cười	Vợ Tổng giám đốc	Đỗ Minh Tuấn		[22]
1989	Đời mưa gió	Bà Phủ	NSƯT Đức Hoàn		[8]
	Thằng Cuội	Bà Soi	Đỗ Mạnh Tuấn
1990	Kiếp phù du	Nhũ mẫu	NSND Hải Ninh	[e]
	Lấy nhau vì tình	Bà tham Bích	NSƯT Hà Văn Trọng
1991	Giông tố	Bà Nghị Hách	Nguyễn Mạnh Lân		[16]
1992	Anh chỉ có mình em	Bà Tuần	Đới Xuân Việt

Truyền hình

Năm	Tựa đề	Vai diễn	Đạo diễn	Kênh	Ghi chú	Nguồn
	Giành dật	Bà Hạnh	Lê Lực	Hanoi
1995	Nàng Kiều trúng số	Bà Khải	NSƯT Lê Đức Tiến			[23]
1996	Đông Ki ra thành phố	Hồng Chi		VTV3
	Đêm trắng	Gấm	NSND Bạch Diệp
1998	Gió qua miền tối sáng	Bà Khánh	NSND Phạm Thanh Phong	VTV1		[8]
2000	Qua những đêm lạnh giá	Bà Cơ	NSND Bùi Cường	VTV3
	Ánh sáng trắng	Bà Tất	Phạm Gia Phương
2001	Khi người lính trở về		Cao Mạnh	Hanoi
2002	Gái một con	Bà Ngà	Triệu Tuấn
	Chuyện tình biển xa	Bà Việt	NSƯT Lê Đức Tiến	HTV1
2009	Phá vỡ im lặng	Bà Đào	Hoàng Nhuận Cầm	VTV1
2010	Bí mật Eva	Bà Tôn	Đỗ Minh Tuấn	VTV3
	Nếp nhà	Bà Lụa	NSƯT Vũ Trường Khoa	VTV1		[24]
2011	Giọt nắng cuối hoàng hôn			VTC		[8]
2015	Bánh đúc có xương	Bà nội	Đặng Thái Huyền	VTV1
2017	Nơi ẩn nấp bình yên	Bà Hạnh	Nguyễn Đức Hiếu	VTV1		[25]
2021	11 tháng 5 ngày	Bà nội Nhi	Lê Đỗ Ngọc Linh, Nguyễn Đức Hiếu	VTV3

Đời tư

Ngọc Lan gặp đạo diễn phim hoạt hình Ngô Mạnh Lân tại Moskva khi bà tham gia dự Liên hoan phim Quốc tế Moskva 1961, lúc này ông Lân là lưu học sinh tại trường VGIK.^[26] Hai ông bà kết hôn vào ngày 15 tháng 12 năm 1962 tại Hà Nội và có được 4 người con mang tên Ngô Phương Lan, Ngô Phương Ly, Ngô Phương Lê, Ngô Đức Lâm.^[1] Con gái lớn của bà là Ngô Phương Lan, là tiến sĩ, nhà lý luận điện ảnh – nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh Việt Nam, bà kết hôn với nhà báo Đinh Trọng Tuấn.^[27] Người con thứ ba là nhà báo Ngô Phương Ly – vợ thứ hai của đại tướng, tổng bí thư, chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm.^[28][29] Cháu ngoại đầu của bà là đạo diễn Đinh Tuấn Vũ.^[30][31]

Ghi chú

1. Phim đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ II.
2. Phim đoạt giải Bông sen vàng tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ I.
3. ^ Phim đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ I.
4. Phim đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ VIII.
5. Phim đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ IX.

Tham khảo

1. ^ “Văn học nghệ thuật: Người lưu dấu cuộc đời - Video đã phát trên VTV1 – VTV.VN”. Báo điện tử VTV. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2024.
2. ^ “Tuổi xế chiều của 'bà nội khó tính' nhất màn ảnh NSND Ngọc Lan”. Báo VietNamNet. 31 tháng 12 năm 2021. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2023.
3. Phương Hà (3 tháng 12 năm 2016). “NSƯT Ngọc Lan: Hồng nhan nhưng không đa đoan”. Thế giới điện ảnh. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2023.
4. Khánh Nguyễn (18 tháng 3 năm 2017). “NSND Ngọc Lan: Dốc hết tâm lực vào vai mẹ chồng trong 'Nơi ẩn nấp bình yên'”. Báo Điện tử VTV. Lưu trữ bản gốc ngày 27 tháng 6 năm 2017. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2023.
5. “Câu chuyện cuộc đời bằng thơ của NSND Ngọc Lan”. ANTV. 16 tháng 6 năm 2020. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 10 năm 2022. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2023.
6. Hoàng Ngân (21 tháng 10 năm 2019). “Giao lưu các diễn viên điện ảnh khóa đầu tiên: Những "dấu ấn vàng" kể chuyện vai diễn để đời”. Báo Văn Hóa Online. Truy cập ngày 21 tháng 8 năm 2024.
7. Trần Hoàng Thiên Kim (15 tháng 9 năm 2023). “Nghệ sĩ nhân dân Ngọc Lan: Sống cùng ký ức”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2023.
8. ^ Thảo Duyên (4 tháng 7 năm 2009). “NSƯT Ngọc Lan: Bí quyết là tình yêu”. Báo Công an Nhân dân điện tử (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2023.
9. Minh Hà (9 tháng 11 năm 2017). “NSND Ngọc Lan – NSND Zinaida Kirienko: Hai thế kỷ, một tình bạn xuyên biên giới”. Báo An ninh thế giới (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2023.
10. Quỳnh Phạm (22 tháng 7 năm 2021). “NSND Ngọc Lan làm bà nội trong '11 tháng 5 ngày', tái xuất sau 5 năm”. Sức khỏe & đời sống. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2023.
11. cand.com.vn. “NSND Ngọc Lan - NSND Ngô Mạnh Lân: Mãi mãi một tình yêu”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2023.
12. Ngọc Trinh (24 tháng 3 năm 2023). “NSND Phan Ngọc Lan và Nhạc sĩ Đỗ Phương cùng khắc họa hình ảnh Người mẹ qua ca khúc "Nhớ mẹ"”. Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2023.
13. Lê Thị Bích Hồng – Văn Bảy (28 tháng 8 năm 2023). “'Mở kho phim' về đề tài chiến tranh và hậu chiến (kỳ 3): Giữa khúc anh hùng ca”. Thể thao và Văn hóa. Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 8 năm 2023. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2024.
14. Đặng Nhật Minh (28 tháng 3 năm 2018). “Để tưởng nhớ một nữ diễn viên tài năng vừa ra đi”. Thế giới Điện ảnh. Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 3 năm 2018. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2024.
15. H. L. Anh (5 tháng 2 năm 2013). “NSND đạo diễn Hải Ninh qua đời”. Người Lao Động. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 2 năm 2013. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2022.
16. ^ Trần Hoàng Thiên Kim (14 tháng 5 năm 2019). “Nghệ sĩ nhân dân Ngọc Lan: Nghệ thuật và tình yêu song hành”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2023.
17. Lê Thị Bích Hồng (24 tháng 10 năm 2022). “Nhớ NSƯT Hà Văn Trọng: Một ngôi sao điềm đạm tỏa sáng”. Báo Thể thao & Văn hóa. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 2 năm 2024. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2024.
18. Phan Thanh phong (28 tháng 7 năm 2004). “Còn hiếm những gương mặt diễn viên điện ảnh chuyên nghiệp”. Báo Nhân Dân điện tử. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 2 năm 2024. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2024.
19. Hải Châu (29 tháng 9 năm 2010). “Vùng trời xanh thẳm”. Báo Nhân Dân. Lưu trữ bản gốc ngày 17 tháng 4 năm 2022. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2024.
20. “Những vai diễn để đời của NSND Trịnh Thịnh”. Tiền phong. Lao Động. 13 tháng 4 năm 2014. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 3 năm 2022. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2024.
21. Hà Văn Đạo (6 tháng 10 năm 2013). “Huyền thoại mẹ”. Nhân Dân điện tử. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2024.
22. Việt Phương (15 tháng 6 năm 2009). “"Dịch cười" - tiếng cười không cũ”. Báo Thanh Niên. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 11 năm 2024. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2024.
23. Ngọc Lan (15 tháng 4 năm 2014). “Nhớ Trịnh Thịnh - nhớ một thời nhường cơm sẻ áo”. Tuổi trẻ Online. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2023.
24. “Phim Nếp nhà - Nét đẹp của văn hóa và tình người”. sggp.org.vn. 30 tháng 9 năm 2010. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2023.
25. cand.com.vn. “NSND Ngọc Lan: Làm bà mẹ ghê gớm không dễ”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2023.
26. Thanh Xuân (14 tháng 6 năm 2020). “Matxcơva và chuyện tình đẹp như thơ của NSND Ngô Mạnh Lân và NSND Phan Ngọc Lan”. An Ninh Thủ Đô. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2023.
27. Hà Tùng Long (18 tháng 6 năm 2020). “Chuyện tình đẹp như "suối thơ" của NSND Ngọc Lan và NSND Ngô Mạnh Lân”. Báo điện tử Dân Trí. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2023.
28. Nguyễn Hà Bắc (16 tháng 9 năm 2021). “Nghệ sỹ nhân dân Ngô Mạnh Lân: Một người thầy thân thương, một nghệ sỹ đáng kính của tôi”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2024.
29. “Văn học nghệ thuật: NSND Ngô Mạnh Lân – Nét vẽ đời người – Video đã phát trên VTV1”. Báo điện tử VTV. Truy cập ngày 14 tháng 8 năm 2024.
30. Lê Thị Bích Hồng (30 tháng 4 năm 2020). “Đạo diễn Đinh Tuấn Vũ: Làm phim chiến tranh theo cách người trẻ”. Thể thao & Văn hóa Online. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 6 năm 2023. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2023.
31. Hà Chi (15 tháng 9 năm 2021). “NSND, đạo diễn, họa sĩ Ngô Mạnh Lân qua đời”. Báo Nhân Dân điện tử. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 19 tháng 10 năm 2023.