Nguyễn Đình Tứ

Nguyễn Đình Tứ
Chức vụ
Trưởng ban Khoa giáo Trung ương
Nhiệm kỳ	27 tháng 6 năm 1991 – 28 tháng 6 năm 1996 (mất) 5 năm, 1 ngày
Tiền nhiệm	Đặng Quốc Bảo
Kế nhiệm	Đặng Hữu
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Quốc hội
Nhiệm kỳ	22 tháng 6 năm 1987 – 8 tháng 10 năm 1992 5 năm, 108 ngày
Tiền nhiệm	Trần Đức Lương
Kế nhiệm	Vũ Đình Cự
Ủy viên Bộ Chính trị khóa VIII (đắc cử)
Nhiệm kỳ	27 tháng 6 năm 1996 – 28 tháng 6 năm 1996 (mất trước khi nhậm chức) 1 ngày
Bộ trưởng Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp
Nhiệm kỳ	3 tháng 7 năm 1976 – 26 tháng 2 năm 1987 10 năm, 238 ngày
Thứ trưởng	Võ Thuần Nho Lê Liêm Lê Văn Gạng Nguyễn Cảnh Toàn^[cần dẫn nguồn] Đặng Quốc Bảo
Tiền nhiệm	Tạ Quang Bửu
Kế nhiệm	Trần Hồng Quân
Vị trí	Việt Nam
Viện trưởng Viện Năng lượng Nguyên tử Quốc gia
Nhiệm kỳ	1976 – 1993
Tiền nhiệm	Thành lập
Kế nhiệm	Nguyễn Tiến Nguyên
Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội
Nhiệm kỳ	tháng 7 năm 1971 – tháng 3 năm 1976
Phó Chủ tịch Hội Vật lý Việt Nam
Nhiệm kỳ	1966 – 1985
Thông tin cá nhân
Sinh	(1932-10-01)1 tháng 10, 1932 huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, Liên bang Đông Dương
Mất	28 tháng 6, 1996(1996-06-28) (63 tuổi) Hà Nội, Việt Nam
Tôn giáo	Không
Đảng chính trị	Đảng Cộng sản Việt Nam
Vợ	Nguyễn Thu Nhạn

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Tứ (1932-1996) là một nhà vật lý hạt nhân, nhà lãnh đạo nền khoa học Việt Nam. Ông nguyên là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Khoa giáo Trung ương, nguyên Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử quốc gia, nguyên Bộ trưởng Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

Sơ lược tiểu sử

• Ông sinh ngày 1 tháng 10 năm 1932 tại xã Song Lộc, huyện Can Lộc tỉnh Hà Tĩnh trong một gia đình trí thức nghèo.
• Ông học phổ thông tại Trường Trung học Phan Đình Phùng (Hà Tĩnh), ban Toán - Lý Trường chuyên khoa Huỳnh Thúc Kháng.
• Từ năm 1951-1957, ông được Nhà nước cử sang Trung Quốc học tập. Tại đây ông đã theo học chuyên ban (2 năm), học Trung văn (1 năm) và học ngành Thủy lợi - Thủy điện trong 4 năm ở Đại học Vũ Hán, Trung Quốc.
• Đến giữa năm 1957, ông tốt nghiệp loại ưu. Sau đó, ông được Nhà nước chọn, cử lãnh đạo một đoàn gồm 3 nhà khoa học trẻ của Việt Nam: Nguyễn Đình Tứ, Dương Trọng Bái và Nguyễn Hữu Công sang công tác tại Viện Liên hiệp nghiên cứu hạt nhân Dubna (Liên Xô cũ) làm thực tập sinh ở một chuyên ngành gần với chuyên ngành Đại học của ông.
• Tại đây, ông là cộng tác viên, người lãnh đạo tập thể khoa học quốc tế thuộc Phòng thí nghiệm Năng lượng cao (LVE) và là một trong những tác giả chính của hơn 50 công trình nghiên cứu khoa học trong thập niên 1960.
• Năm 1961, khi vừa tròn 30 tuổi, Nguyễn Đình Tứ đã thay mặt nhóm phát minh, báo cáo kết quả phát minh tại diễn đàn Hội nghị khoa học quốc tế ở Tây Âu.
• Về nước (năm ?), ông đã dành nhiều tâm lực cho việc hình thành ngành Năng lượng nguyên tử của đất nước và là người đặt nền móng cho ngành năng lượng nguyên tử^[1]. Sau 5 năm, từ một phòng nghiên cứu thuộc Ủy ban khoa học và kỹ thuật Nhà nước do ông lãnh đạo, tháng 4/1976, Viện nghiên cứu hạt nhân Viện Năng lượng Nguyên tử Quốc gia trực thuộc Ủy ban khoa học và kỹ thuật Nhà nước được thành lập do ông làm Viện trưởng trong thời gian dài (1976 - 1993)^[2].
• Ông từng là Phó Chủ tịch Hội Vật lý Việt Nam (1966-1985), Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (tháng 7 năm 1971 - tháng 3 năm 1976),
• Năm 1976 ông bắt đầu tham gia chính trường, giữ chức Thứ trưởng (tháng 4 - tháng 6 năm 1976) rồi Bộ trưởng Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp (tháng 6 năm 1976 - tháng 2 năm 1987), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Ban Khoa giáo Trung ương Đảng (1991).
• Tại phiên họp trù bị Đại hội VIII, ngày 27 tháng 6 năm 1996, ông được bầu làm Ủy viên Bộ Chính trị. Ngày 28 tháng 6, Đại hội khai mạc; 20 giờ tối hôm 28, ông qua đời đột ngột sau một tai biến bất thường. Ngày 30 tháng 6, ông vẫn được Đại hội chính thức bầu vào Bộ Chính trị. Sau đó người ta mới báo tang và làm các thủ tục tang lễ.
• Năm 2000 ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và công nghệ cho Cụm công trình: "Nghiên cứu tương tác của các hạt cơ bản và hạt nhân ở năng lượng cao và phát hiện phản hạt hyperon sigma âm".
• Ngày 30 tháng 7 năm 2007, ông được Chủ tịch nước truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh^[1].

Gia đình

• Vợ ông là Giáo sư, Tiến sĩ, Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Thu Nhạn, nguyên Giám đốc Bệnh viện Nhi TW, hiện là Chủ tịch Hội Nhi khoa Việt Nam. Hai con trai ông là Nguyễn Mạc Hà và Nguyễn Việt Hùng. ^[3].

Gia đình ông Tứ có tất cả bảy anh em (sáu trai và một gái), được cha mẹ đặt tên là Thiên, Tứ, Nhân, Nhật, Lương, Đống, Cường, toàn những cái tên hay (Thiên-Tứ, Nhân-Nhật, Lương-Đống-Cường). Và cả thảy 7 anh em đều học cao, đỗ đạt cao: Nhà giáo Nguyễn Đinh Thiên, GS.TS Nguyễn Đình Tứ, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Đinh Nhân, PGS TS Nguyễn An Lương, BS Nguyễn Thị Bạch Nhật, TS Nguyễn Cự Đống, GS TSKH Nguyễn Tự Cường.

Vinh danh

Hiện nay, tên của ông được đặt tên cho một con phố ở Hà Nội, nối từ ngã tư Cổ Nhuế - Đức Thắng - Phố Viên đến đường Phạm Văn Đồng ở gần ngã tư Xuân Đỉnh. Ở Vũng Tàu, con đường mang tên ông nằm ở Phường 10, nối từ Đại lộ 3 Tháng 2 ra bãi biển Thủy Tiên.

Chú thích

1. http://www.nhandan.com.vn/khoahoc/khoa-hoc/item/29988002-gs-nguyen-dinh-tu-nguoi-sang-lap-va-phat-trien-nganh-nang-luong-nguyen-tu-viet-nam.html
2. “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 31 tháng 10 năm 2016. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2016.
3. “Cố GS.Nguyễn Đình Tứ: Chuyện chưa từng kể”. Tạp chí Doanh nghiệp Hội nhập. Truy cập ngày 12 tháng 6 năm 2023.

Liên kết ngoài

• GS.TS Nguyễn Đình Tứ - nhà khoa học đặt nền móng cho ngành khoa học, kỹ thuật hạt nhân của Việt Nam ^{[liên kết hỏng]}
• Giáo sư Nguyễn Đình Tứ - Người sáng lập và lãnh đạo đầu tiên ngành Năng lượng nguyên tử Việt Nam Lưu trữ 2007-09-30 tại Wayback Machine