Nhóm ngôn ngữ Samoyed

Nhóm ngôn ngữ Samoyed
Ngữ chi Samoyed
Phân bố địa lý	Miền bắc lục địa Á Âu
Phân loại ngôn ngữ học	Ural Nhóm ngôn ngữ Samoyed
Tiền ngôn ngữ	Samoyed nguyên thủy
Ngữ ngành con	Nganasan †Mator Samoyed cốt lõi
ISO 639-5:	syd
Phân bố địa lý của nhóm ngôn ngữ Samoyed trong thế kỷ 17 (nét gạch gạch) và thế kỷ 20 (tô màu).

Nhóm ngôn ngữ Samoyed hay ngữ chi Samoyed là nhóm ngôn ngữ được nói ở cả hai bên dãy núi Ural, tại vùng cực bắc của lục địa Á Âu. Có 25.000 người sử dụng nhóm ngôn ngữ này như tiếng mẹ đẻ.

Nhóm ngôn ngữ Samoyed bắt nguồn từ một ngôn ngữ tổ tiên chung được gọi là ngôn ngữ Samoyed nguyên thủy. Đây là một nhánh của Hệ ngôn ngữ Ural. Nhóm ngôn ngữ này không có nhiều ngôn ngữ, và có lẽ bắt đầu phân tách từ thế kỷ 1 trước Công nguyên.^[1]

Phân loại

Có phân loại chia nhóm này ra làm nhánh miền Bắc và miền Nam, dù đây ít nhiều là cách phân loại mang tính địa lý.

Samoyed miền Bắc/Lãnh nguyên

• Nganasan (Tavgy, Tavgi, Tawgi, Tawgi-Samoyed)
• Enets–Nenets
  • Enets (Yenets, Enisei-Samoyed)
  • †Yurats, chuyển tiếp giữa Enets và Nenets
  • Nenets (Yurak), gồm hai ngôn ngữ (hoặc phương ngữ) liên quan chặt chẽ:
    • Nenets rừng
    • Nenets lãnh nguyên

Samoyed miền Nam

• Selkup / Taiga (Ostyak-Samoyed), gồm các phương ngữ:
  • Selkup Taz
  • Selkup Tym
  • Selkup Ket
• Sayan / Samoyed rừng
  • †Kamassian (Kamas, Koibal)
  • †Mator (Motor, Taigi, Karagas)

Một phân loại mang tính phả hệ cho thấy sự phân tách giữa tiếng Nganasan và tiếng Mator, với cụm Enets–Nenets–Yurats và Kamas–Selkup.^[1]

Nganasan

†Mator

Samoyed cốt lõi

• Enets–Nenets
  • Enets (Yenets, Yenisei-Samoyed)
  • †Yurats
  • Nenets (Yurak)
    • Nenets rừng
    • Nenets lãnh nguyên
• Kamas–Selkup
  • †Kamassian (Kamas, Koibal)
  • Selkup (Ostyak-Samoyed)
    • Selkup Taz
    • Selkup Tym
    • Selkup Ket

Phân bố địa lý

Hiện nay, Vùng lãnh thổ Samoyed kéo dài từ biển Trắng đến biển Laptev, dọc theo bờ biển Bắc Cực khu vực nước Nga thuộc châu Âu, bao gồm cả miền Nam Novaya Zemlya, bán đảo Yamal, cửa của các sông Ob và Enisei và vào tới bán đảo Taymyr ở cực bắc Sibir.

Chú thích

1. ^ Janhunen, Juha (1998). “Samoyedic”. Trong Daniel Abondolo (biên tập). The Uralic Languages. London / New York: Routledge. tr. 457–479.

• Janhunen, Juha (1998). "Samoyedic". Trong: Daniel Abondolo (ed.), The Uralic Languages, tr. 457–479. Luân Đôn / New York: Routledge.