Phê Mị Thuế

Phê Mị Thuế Paramesvaravarman I
Vua Chăm Pa
Vua Chăm Pa
Tại vị	965 - 982
Tiền nhiệm	Nhân Di Bàn
Kế nhiệm	Nhân Đà La Bạt Ma
Thông tin chung
Sinh	? Indrapura
Mất	982 Indrapura
Hoàng tộc	Champa

Phê Mị Thuế hay Bề Mi Thuế (tiếng Phạn: परमेश्वरवर्मन् १, Paramesvaravarman I, tiếng Trung: 波羅密首羅跋摩一世, trị vì: 965 - 982) là một vị vua Champa của triều đại thứ sáu.

Trị vì

Lãnh thổ Champa trước khi bỏ kinh đô Indrapura.

Phê Mị Thuế kế nhiệm người tiền nhiệm là Nhân Di Bàn vào năm 965. Theo Tống sử, ông đã bốn lần sai sứ giả đến gửi cống vật cho triều đình Bắc Tống vào các năm 972, 973. 974 và 976.

Năm 979, phò mã Ngô Nhật Khánh nhà Đinh vì có hiềm khích với vua nên đã xúi giục Phê Mị Thuế tấn công nước Đại Cồ Việt qua hai cửa biển Đại Ác và Tiểu Khang, nhưng gặp bão và thuyền bị đắm gần hết, Ngô Nhật Khánh chết đuối, chỉ có thuyền của vua thoát nạn trở về^[1].

Năm 982, vua Lê Đại Hành của Đại Cồ Việt đã cử Từ Mục, Ngô Tử Canh sang Indrapura đi sứ nhưng các sứ thần bị bắt giam, khiến vua Lê Đại Hành tức giận, quyết định thân chinh đánh Champa: đóng thuyền chiến, sửa binh khí, tự làm tướng đi đánh. Quân Đại Cồ Việt đã chém được Phê Mị Thuế, tàn phá, san phẳng kinh đô Indrapura (làng Đồng Dương, Thăng Bình, Quảng Nam ngày nay)^[2], phá bỏ tôn miếu, buộc người Chăm phải bỏ Indrapura. Kinh đô mới được dời xuống Vijaya (Bình Định ngày nay).

Cái chết của Phê Mị Thuế mở đầu sự suy yếu của vương quốc Champa. Sau khi người Chăm rời bỏ kinh đô Indrapura, mâu thuẫn giữa Chăm Pa và Đại Cồ Việt vẫn không chấm dứt.

Tham khảo

Chú thích

1. Lịch sử Việt Nam Bằng Tranh - Tập 12: Cờ Lau Vạn Thắng Vương
2. 吴士连等《大越史记全书·本纪全书·黎纪·大行皇帝》：（天福三年）帝亲征占城，克之。先是，帝遣徐穆、吴子庚使占城，为其所执。帝怒，缮战船，治戈甲，自将讨之，斩其王篦眉税于阵。......夷其城池，毁其宗庙，期月还京师。

Thư mục

• George Cœdès (ngày 1 tháng 5 năm 1968). The Indianized States of South-East Asia. University of Hawaii Press. ISBN 978-0824803681.
• 『宋史』巻三 本紀第三 太祖三
• 『宋史』巻四 本紀第四 太宗一
• 『宋史』巻四百八十九 列伝第二百四十八 外国五 占城
• 『越史略（中国語版）』巻上 黎紀
• 『大越史記全書』本紀巻之一 丁紀 廃帝
• 『大越史記全書』本紀巻之一 黎紀 大行皇帝
• 『欽定越史通鑑綱目（中国語版）』正編巻之一 丁紀
• 『宋会要輯稿』巻百十九 蕃夷四 占城
• 『宋会要輯稿』巻百二十四 蕃夷七 歴代朝貢