Phố cổ

Phố cổ hay Khu phố cổ (Old town) trong một thành phố hoặc thị trấn là thuật ngữ chỉ về khu vực lõi mang tính lịch sử văn hóa hoặc tính kiến trúc nguyên bản của nó. Cảnh quan phố cổ là những ngôi nhà cổ, dãy phố, ngõ hẻm cũ kỹ và cổ kính. Mặc dù những thành phố thường lớn hơn ở thời điểm hiện tại, nhiều thành phố đã quy hoạch lại phần di tích cũ này của thành phố để kỷ niệm nguồn gốc của thành phố hoặc thị trấn đó. Luật pháp một số quốc gia quy định những khu phố cổ này là di sản và thuộc diện bảo tồn, việc xây dựng, sửa chữa, mua bán, chuyển nhượng phải đáp ứng quy hoạch và không được làm tổn hại nguyên trạng.

Có rất nhiều nơi trên thế giới được gọi là phố cổ. Dưới đây là danh sách một số thị trấn cổ (cổ trấn) nổi tiếng (Danh sách này liệt kê chưa đầy đủ):

Châu Phi

Cairo Hồi giáo ở Ai Cập
Thị trấn Đá Zanzibar
Thị trấn cổ Mombasa ở Kenya
Kairouan
Medina của Sousse
Medina của Tunis
Meknes ở Morocco
Essaouira ở Morocco
Fes el Bali ở Morocco
Marrakech ở Morocco
Tétouan ở Morocco
El Jadida ở Morocco

Châu Âu

Phố cổ Praha của Cộng hòa Séc
Thị trấn cổ Český Krumlov của Cộng hòa Séc
Thành phố cổ kính Kutná Hora của Cộng hòa Séc
Thành phố cổ Telč của Cộng hòa Séc
Phố cổ Bratislava của Slovakia
Košice Staré Mesto của Slovakia
Khu phố cổ của Warszawa ở Ba Lan
Phố cổ Kraków của Ba Lan
Phố cổ Sarajevo (Sa-ra-e-vô) của Bosnia và Herzegovina
Stari Most của Bosnia và Herzegovina
Khu phố cổ Višegrad của Bosnia và Herzegovina
Thị trấn cổ Budva của Montenegro
Dubrovnik của Croatia
Split của Croatia
Trogir của Croatia
Varaždin của Croatia
Gradec, Zagreb của Croatia
Petrovaradin của Serbia
Tešnjar thời Nam Tư cũ
Valjevo của Serbia
Thị trấn cổ Plovdiv của Bulgaria
Trung tâm lịch sử Sighişoara của Rumani
Khu phố cổ Tbilisi (Dzveli Tbilisi) của Gruzia
Mtskheta của Gruzia
Kutaisi của Gruzia
Vecrīga của thủ đô Riga của Latvia (Di sản thế giới của UNESCO)
Khu phố cổ Vanalinn ở Tallinn của Estonia (Di sản thế giới của UNESCO)
Thị trấn cổ Den Gamle By của Đan Mạch
Khu thành cổ Rauma của Phần Lan
Thị trấn cổ Porvoo của Thụy Điển
Innere Stadt ở Thủ đô cổ kính Vienna của Áo
Đô thị cổ Graz của Áo
Salzburg của Áo
Milano của Ý
Verona
Firenze hay Florence
Napoli
Venezia hay còn gọi là Vơ-ni-dơ hay Venice (Vơ-nít) là thành phố cổ kính với dòng kênh Vơ-ni-dơ kiều diễm và tháp St Mark's Campanile (Tháp Đồng Hồ Venice), là cảm hứng cho kiến trúc của Dự án Grand World Phú Quốc (Thànhh phố Không ngủ) ở Phú Quốc của tập đoàn Tập đoàn Vingroup.
Thị trấn cổ Amalfi bên bờ biển Amalfi với những dãy nhà đầy sắc màu là cảm hứng cho Dự án Sun Premier Village Primavera hay còn gọi là Khu Địa Trung Hải Phú Quốc hay Thị trấn hoàng hôn ở Phú Quốc của tập đoàn Sungroup
Đô thị cổ Sorrento
Gamla stan ở Thụy Điển
Visby của Thụy Điển
Thành cổ Bern của Thụy Sĩ
Amasya của Thổ Nhĩ Kỳ
Trung tâm lịch sử Lviv của Ukraine
Phố cổ Kiev của Ukraine
Phố cổ Arbat của Nga
Saint Petersburg ở Nga
Phố cổ Vyborg ở Nga
Old Town, Edinburgh ở Scotland

Châu Mỹ

Phố cổ La Habana (Havana Vieja) là thành phố cổ từ thế kỷ 19 nay càng xuống cấp do không có kinh phí trùng tu
Ciudad Colonial (Santo Domingo) của Dominica
Trung tâm Lịch sử của Thành phố Mexico
Guanajuato
Oaxaca của Mexico
Morelia của Mexico
Zacatecas của Mexico
Thành phố Querétaro của Mexico
Campeche, Campeche của Mexico
San Miguel de Allende của Mexico
Panamá Viejo của Panama
Trung tâm lịch sử Salvador

Châu Á

Phố cổ Hà Nội (là phố cổ từ thời kinh thành Thăng Long và trứ danh với băm sáu phố phường)
Cố đô Huế nổi bật với quần thể kinh thành Huế
Phố cổ Hội An
Chợ Lớn là phố người Hoa (Chinatown) ở Thành phố Hồ Chí Minh
Di tích lịch sử của cố đô Kyoto của Nhật Bản
Di tích Lịch sử của Nara cổ ở Nhật Bản
Đền chùa Nikkō ở Nhật Bản
Làng lịch sử Shirakawa-go và Gokayama của Nhật Bản
Thành phố Kaesong (Khai Phong) của Bắc Triều Tiên
Làng Hanok Bukchon của Hàn Quốc
Làng dân gian Hahoe của Hàn Quốc
Làng dân gian Yangdong của Hàn Quốc
Insa-dong của Hàn Quốc
Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh của Trung Quốc
Tị Thử Sơn Trang
Thành cổ Lệ Giang
Phượng Hoàng cổ trấn
Khu lịch sử Ma Cao
Cung điện Potala (Bố Đạt La cung) ở Tây Tạng
Cố đô Delhi ở Ấn Độ
Goa Velha ở Ấn Độ
Cố đô Dhaka của Bangladesh
Kota Tua Jakarta với 4 địa điểm (Onrust, Kelor, Cipir dan Bidadari) của Indonesia
Depok Lama (thị trấn cổ Depok) của Indonesia
George Town, Penang của Mã Lai
Khu phố cổ Ipoh của Mã Lai
Phố cổ Chiềng Khăn ở Thái Lan
Cổ trấn Chum Xeng ở Thái Lan
Intramuros ở Phi Luật Tân
Thị trấn cổ Levuka của Fiji
Thành phố cổ Damascus của Syria
Thành phố cổ Aleppo của Syria
Byblos ở Liban
Tripoli, Liban
Týros ở Liban
Dir'iyah ở Ả rập Xê út
Phố cổ Sana'a của Yemen
Thị trấn cổ Shibam của Yemen
Đô thị cổ Zabid của Yemen
Bát-đa kinh đô xứ Ba Tư cổ xưa
Thủ đô Tashkent ở Uzbekistan
Thành cổ Samarkand ở Uzbekistan
Thành cổ Bukhara ở Uzbekistan
Thành cổ Khiva ở Uzbekistan

Tham khảo

Wilfried Ehbrecht: Altstadt. In: Lexikon des Mittelalters (LexMA). Band 1. Artemis & Winkler, München/Zürich 1980, ISBN 3-7608-8901-8, Sp. 494–496.
Uwe Kieling, Gerd Priese (Hrsg.): Historische Stadtkerne. Städte unter Denkmalschutz. 1. Auflage. VEB Tourist Verlag, Berlin/Leipzig 1989, ISBN 3-350-00288-9.
Michael Kaiser (Red.): Das Erbe der Welt. Die faszinierendsten Kultur- und Naturmonumente der Erde. Nach der Konvention der UNESCO. Kunth, München 2003, ISBN 3-933405-96-3
Karl Kühn: Die schöne Altstadt. Ihr Schutz, ihr Umbau, ihre Verkehrsverbesserung. Eine Untersuchung zur praktischen Auswertung der Erkenntnis vom Wesen der alten Stadt. Ernst & Sohn, Berlin 1932 (Digitalisat).
Vereinigung der Landesdenkmalpfleger in der Bundesrepublik Deutschland: Bestandserhebung der historischen Stadtkerne von 2006.