Quân khu (Quân đội Liên Xô)

Ở Liên Xô, một quân khu (tiếng Nga: вое́нный о́круг, voyenny okrug) là một tổ hợp theo lãnh thổ các đơn vị quân đội, quân binh chủng, trường quân sự và các cơ sở hành chính quân sự địa phương khác nhau được gọi là quân ủy. Kiểu phân chia lãnh thổ này được sử dụng ở Liên Xô để quản lý hiệu quả hơn các đơn vị quân đội, các hoạt động huấn luyện và hoạt động khác của họ liên quan đến khả năng sẵn sàng chiến đấu.

Lịch sử

Các quân khu đầu tiên của Liên Xô hình thành vào ngày 31 tháng 3 năm 1918 trong Nội chiến Nga để chuẩn bị lực lượng quân đội đáng kể cho mặt trận. Sáu quân khu đầu tiên đó là: Yaroslavsky, Moskovsky, Orlovsky, Belomorsky, Uralsky và Privolzhsky.

Trong thời kỳ cải cách kinh tế (NEP) năm 1923 và kết thúc vào năm 1929, các quân khu ở Cộng hòa Xô viết Nga vẫn tuân theo các quân khu và các đồn của Đế chế Nga, trong khi các nước cộng hòa thành viên khác của Liên Xô mỗi nước thành lập một quân khu theo quyền riêng của họ.

Thời điểm đầu tháng 7 năm 1940, Liên Xô có 17 quân khu gồm:

Phía Bắc và Tây Bắc:
1. ArkhVO - Quân khu Arkhangelsk (tiếng Nga: АрхВО -Архангельский военный округ)
2. LVO - Quân khu Leningrad (tiếng Nga: ЛВО - Ленинградский военный округ)
3. PribVO - Quân khu Baltic (tiếng Nga: ПрибВО -Прибалтийский военный округ) (thành lập 11.07.40, từ ngày 17 tháng 8 năm 1940 đổi tên thành PribOVO - Quận Baltic đặc biệt Quân đội (tiếng Nga: ПрибОВО -Прибалтийский Особый военный округ))
4. KalVO - Quân khu Kalinin (bãi bỏ vào ngày 11.7.1940) (tiếng Nga: КалВО -Калининский военный округ)

Phía Tây và Trung tâm:
5. BOVO - Quân khu đặc biệt Belorussia (tiếng Nga: БОВО -Белорусский Особый военный округ). Từ 11.7.1940 đổi thành ZapOVO - Quân khu đặc biệt phía Tây (tiếng Nga: ЗапОВО –Западный Особый военный округ)
6. MVO - Quân khu Moskva (tiếng Nga: МВО -Московский военный округ)
7. OrVO - Quân khu Orel (tiếng Nga: ОрВО -Орловский военный округ)

Phía Tây Nam và Nam:
8. KOVO - Quân khu đặc biệt Kiev (tiếng Nga: Киевский Особый военный округ)
9. OdVO - Quân khu Odessa (tiếng Nga: ОдВО - Одесский военный округ)
10. KhVO - Quân khu Kharkov (tiếng Nga: ХВО -Харьковский военный округ)
11. SKVO - Quân khu Bắc Kavkaz (tiếng Nga: СКВО -Северо-Кавказский военный округ)
12. ZakVO - Quân khu Ngoại Kavkaz (tiếng Nga: ЗакВО - Закавказский военный округ)

Khu vực Trung Á và Sibir:
13. PriVO - Quân khu Volga (tiếng Nga: ПриВО -Приволжский военный округ)
14. UrVO - Quân khu Ural (tiếng Nga: УрВО -Уральский военный округ)be
15. ZabVO - Quân khu Transbaikal (tiếng Nga: ЗабВО -Забайкальский военный округ)
16. SAVO - Quân khu Trung Á (tiếng Nga: САВО -Среднеазиатский военный округ)
17. SibVO - Quân khu Sibir (tiếng Nga: СибВО -Сибирский военный округ)

Các đội hình trên lãnh thổ Khabarovsk và Primorsky Krai được hợp nhất thành các Đội quân Cờ đỏ độc lập số 1 và số 2, kể từ ngày 14 tháng 1 năm 1941 được cải tổ thành Phương diện quân Viễn Đông.

Trong thời gian chiến tranh Xô - Đức, số lượng quân khu của Liên Xô biến động liên tục, và nhiều quân khu được đổi thành hoặc tham gia thành lập các phương diện quân.

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, việc phân chia các quân khu ở Liên Xô diễn ra một số lần. Cuối những năm 1980, Liên Xô có các quân khu sau:

Các quân khu của Liên Xô năm 1989

  Quân khu Baltic

  Quân khu Belarussia

  Quân khu Karpat

  Quân khu Trung Á

  Quân khu Viễn Đông

  Quân khu Kiev

  Quân khu Leningrad

  Quân khu Moskva

  Quân khu Bắc Kavkaz

  Quân khu Odessa

  Quân khu Sibir

  Quân khu Transbaikal

  Quân khu Ngoại Kavkaz

  Quân khu Turkestan

  Quân khu Ural

  Quân khu Volga

Chiến khu Tây:

• Hướng chiến lược phía Tây:
  • Nhóm Lực lượng Liên Xô ở Đức
  • Nhóm lực lượng phía Bắc (Ba Lan)
  • Nhóm Lực lượng Trung tâm (Tiệp Khắc)
  • Quân khu Baltic
  • Quân khu Belorussia
  • Quân khu Karpat
• Hướng chiến lược Tây Nam
  • Nhóm lực lượng phía Nam (Hungary)
  • Quân khu Odessa
  • Quân khu Kiev

Chiến khu Tây Bắc

• Quân khu Leningrad

Định hướng chiến lược / Chiến khu Viễn Đông

• Quân khu Sibir
• Quân khu Transbaikal
• Quân khu Viễn Đông
• Quân khu Trung Á

Chiến khu Nam

• Quân khu Ngoại Kavkaz
• Quân khu Bắc Kavkaz
• Quân khu Turkestan

Khu Dự bị Trung tâm

• Quân khu Moskva
• Quân khu Volga
• Quân khu Ural

Danh sách quân khu Liên Xô

STT	Tên Quân khu		Thành lập	Giải thể	Ghi chú
	Tiếng Việt	Tiếng Nga
1	Quân khu Yaroslavsky	Ярославский военный округ	31/3/1918	24/12/1919	Ban đầu gồm Vladimir, Kostroma, Nizhny Novgorod, Petrograd, Pskov, Tver (cho đến ngày 29/6/1919) và Yaroslavl. Với sự hình thành Quân khu Petrograd và sự tan rã quân khu Belomorsky, Quân khu bao gồm các tỉnh sau Vologda, Ivanovo-Voznesensk, Kostroma, Bắc Dvina, Tver, Yaroslavl, và một số khu vực Arkhangelsk
2	Quân khu Moskovsky	Московский военный округ	31/3/1918	-
3	Quân khu Orlovsky	Орловский военный округ	31/3/1918	9/3/1922	Gồm các tỉnh Orel, Kursk, Chernigov, Voronezh. Sau bổ sung thêm tỉnh Tambov
			28/5/1938	26/11/1941	Gồm các tỉnh Voronezh, Kursk, Oryol và Tambov (từ năm 1939)
			21/8/1943	9/7/1945	Gồm các tỉnh Kurskaia, Oryol, Voronezh, Tambov
4	Quân khu Belomorsky	Беломорский военный округ	4/5/1918	15/8/1918	Bao gồm một số tỉnh Arkhangelsk, Vologda và huyện Olonets, bao gồm các đảo tại Biển trắng và các đảo tại Bắc Băng Dương
			10/3/1920	17/5/1921	Bao gồm lãnh thổ của tỉnh Arkhangelsk, Vologda, Bắc Dvina và Murmansk
			15/12/1944	29/6/1951	Gồm lãnh thổ Arkhangelsk, vùng Vologda và nước Cộng hòa Komi, sau đó bổ sung thêm Murmansk và Karelia-Phần Lan
			29/6/1951	4/4/1956	Gồm Arkhangelsk, Vologda và Cộng hòa Komi
5	Quân khu Uralsky	Уральский военный округ	4/5/1918	1922	Bao gồm Perm, Ufa, Orenburg, Viatka và tỉnh Kazan
			17/5/1935	1989	Gồm Kirov, Sverdlovsk, Chelyabinsk, Bashkir và Cộng hòa Udmurt
6	Quân khu Privolzhsky	Приволжский военный округ	4/5/1918	1989	Ban đầu gồm Astrakhan, Kazan, Nizhny Novgorod, Penza, Saratov, Samara, Simbirsk, Tsaritsynskaya, Urals. Sau 1941 gồm Saratov, Kuibyshev, Penza, Tambov, Voronezh và một phần của các Orel, Kursk và Stalingrad
7	Quân khu Petrograd	Петербургский военный округ	6/9/1918	1/2/1924	1924 đổi tên thành Quân khu Leningrad
8	Quân khu Kharkov	Харьковский военный округ	27/1/1919	16/9/1919	Gồm Kharkiv, Ekaterinoslav, Poltava và Chernihiv
			12/1919	4/1922
			17/5/1935	26/11/1941
			25/9/1943	6/5/1946
9	Quân khu Kiev	Киевский военный округ	31/8/1919	14/12/1919	Giải thể sáp nhập vào lực lượng vùng Novorossiysk
			23/1/1920	21/4/1922	Sáp nhập vào Quân khu Tây Nam
			17/5/1935	10/9/1941	Sáp nhập vào Phương diện quân Tây Nam
			15/10/1943	1992
10	Quân khu Odessa	Одесский военный округ	9/4/1919	5/8/1919	Gồm Kherson, Tauris và Bessarabia
			11/10/1939	24/6/1941	Gồm Odessa, Dnepropetrovsk, Nikolaev, Zaporozhye, Kirovograd, Cộng hòa Crimean, Cộng hòa Moldavia
			23/3/1944	3/1/1992
11	Quân khu Tây Nam	Юго-Западный военный округ	21/4/1922	27/5/1922	Đổi tên thành Quân khu Ukraina
12	Quân khu Ukraina	Украинский военный округ	27/5/1922	2/5/1935	Giải thể chia thành Quân khu Kiev và Quân khu Kharkov
13	Quân khu Arkhangelsk	Архангельский военный округ	26/3/1940	14/12/1944	Gồm Arkhangelsk, vùng Vologda và Cộng hòa Komi
			26/1/1946	20/6/1951	Sáp nhập Quân khu Phương Bắc
14	Quân khu Phương Bắc	Северный военный округ	21/6/1951	18/3/1960	Gồm các Quân khu Arkhangelsk, Quân khu Belomorsky
15	Quân khu Siberia	Сибирский военный округ	24/12/1919	25/1/1920	Bao gồm Altaiskaya, Omsk, Tobolskaya, Tomsk, Chelyabinsk, Semipalatinsk
			24/6/1924	6/8/1929	Sáp nhập vào Quân đoàn Cờ đỏ Viễn Đông đặc biệt
			1935	9/7/1945	Đổi tên thành Quân khu Tây Siberia
			1956	1991	Bao gồm Altai, Krasnoyarsk, Kemerovo, Novosibirsk, Omsk, Tomsk, Tyumen, Cộng hòa Tuva
16	Quân khu Tây Siberia	Западно-Сибирский военный округ	25/1/1920	12/1920	Sáp nhập vào Cộng hoà Pomglavkoma Siberia
			8/5/1922	24/6/1924	Gồm Perm, Yekaterinburg, Chelyabinsk, Tobolsk, Omsk, Altai, Novonikolayevsk, Tomsk
			9/7/1945	1956
17	Quân khu Đông Siberia	Восточно-Сибирский военный округ	15/3/1920	1/1923	Bao gồm Tomsk, Yenisei, Irkutsk, Yakutsk
			9/7/1945	30/6/1953	Gồm Irkutsk, Krasnoyarsk, Yakutia và Cộng hòa Tuva
18	Quân khu Transbaikal	Забайкальский военный округ	3/11/1921	2/5/1922	Gồm Transbaikal, Primorye, Cộng hòa Viễn Đông
			17/5/1935	15/9/1941	Bao gồm khu vực Đông Siberia và Yakutia
			25/5/1947	1/1998	Gồm Cộng hòa Buryat, Chita và Khabarovsk Krai
19	Quân khu Viễn Đông	Дальневосточный военный округ	17/5/1935	28/6/1938	Thành lập trên cơ sở Quân đoàn Cờ đỏ Đặc biệt Viễn Đông
			10/9/1945	23/4/1953	Gồm Kamchatka, Sakhalin, quần đảo Kuril, một phần của lãnh thổ Primorsky, một số khu vực của các khu vực Amur
			23/4/1953	1992
20	Quân khu Transbaikal-Amur	Забайкальско-Амурский военный округ	10/9/1945	25/9/1947
21	Quân khu Primorsky	Приморский военный округ	10/9/1945	1/6/1953	vùng Ussuri, Bắc Triều Tiên, lãnh thổ Quan Đông
22	Quân khu Transcaucasian	Закавказский военный округ	17/5/1935	14/9/1941
			28/1/1942	28/4/1942	Sáp nhập vào Phương diện quân Zakavkaz
			25/5/1946	1992
23	Quân khu Baku	Бакинский военный округ	9/7/1945	5/1946	Sáp nhập vào quân khu Transcaucasian
24	Quân khu Tbilisi	Тбилисский военный округ	9/7/1945	5/1946	Sáp nhập vào quân khu Transcaucasian
25	Quân khu Bắc Caucasian	Северо-Кавказский военный округ	4/5/1918	9/1918
			31/3/1920	8/1920
			4/5/1921	28/8/1942
			2/7/1943	9/1945	Chia thành 3 quân khu Kuban (Krasnodar), quân khu Don (Rostov, Stalingrad và Astrakhan), quân khu Stavropol (Stavropol, Grozny và Bắc-Kabarda Ossetia)
			4/2/1946	22/8/1949
			9/11/1953	12/1991	Gồm Krasnodar và Stavropol, Astrakhan, Grozny, Rostov và khu vực Stalingrad, Dagestan, Bắc Ossetia và Kabarda, Adygei và khu tự trị Cherkess
26	Quân khu Minsk	Минский военный округ	28/11/1918	14/12/1918	Gồm Smolensk, Vitebsk, Mogilev, Minsk và Vilna
	Quân khu phía Tây	Западный военный округ	14/12/1918	2/10/1926	Đổi tên thành Quân khu Belarus
	Quân khu Belarus	Белорусский военный округ	2/10/1926	26/7/1938
	Quân khu Đặc biệt Belarus	Белорусский особый военный округ	26/7/1938	1/9/1939	Sáp nhập vào mặt trận Belarus
	Quân khu Đặc biệt phía Tây	Белорусский особый военный округ	11/7/1940	20/9/1941
	Quân khu Belarus	Белорусский военный округ	15/10/1943	1/1/1945
	Quân khu Belarus-Litva	Белорусско-Литовский военный округ	1/1/1945	9/7/1945
	Quân khu Minsk	Минский военный округ	9/7/1945	26/1/1946	Gồm Minsk, Vitebsk, Polotsk, Molodechno và Mogilev
	Quân khu Baranovichi	Барановичский военный округ	9/7/1946	4/2/1946
	Quân khu Belarus	Белорусский военный округ	4/2/1946	6/5/1992
27	Quân khu Voronezh	Воронежский военный округ	9/7/1945	4/2/1946	Gồm Voronezh, Kursk, Orel và Tambov
			28/5/1949	18/8/1960	Gồm Voronezh, Kursk, Orel và Tambov.Năm 1954 bổ sung Lipetsk, Belgorod, và khu vực Balashov
28	Quân khu Gorky	Горьковский военный округ	9/7/1945	7/5/1946	Gồm Gorky, Ivanovo, Kostroma và Cộng hòa Mordovian
			28/5/1949	24/4/1953	Gồm Gorky, Ivanovo, Kostroma, Cộng hòa Mordovian, Kirov, Mari và Cộng hòa Chuvash
29	Quân khu Volga	Приволжский военный округ	4/5/1918	18/4/1920	Gồm Astrakhan, Kazan, Nizhny Novgorod, Penza, Saratov, Samara, Simbirsk, Tsaritsynskaya, và khu vực Urals
	Quân khu Zavolzhsky	Заволжский военный округ	18/4/1920	8/9/1921	Gồm Samara, Tsaritsyn, Saratov, Astrakhan, Orenburg, Cộng hòa Volga, vùng Ural và Turgay
	Quân khu Volga	Приволжский военный округ	8/9/1921	1/9/1989
	Quân khu Volga-Ural	Приволжско-Уральский военный округ	1/9/1989	1991
30	Quân khu Kazan	Казанский военный округ	9/7/1945	6/3/1946	Gồm Kirov, Tartar, Udmurt, Mari và Cộng hòa Chuvash
31	Quân khu Kalinin	Калининский военный округ	28/7/1938	11/6/1940	Gồm Kalinin và Yaroslavl
32	Quân khu Baltic	Прибалтийский военный округ	11/7/1940	17/8/1940	gồm lãnh thổ của Latvian, Lithuania, Kalinin
	Quân khu Đặc biệt Baltic	Прибалтийский Особый военный округ	17/8/1940	22/6/1941
	Quân khu Baltic	Прибалтийский военный округ	30/10/1943	23/2/1944
	Quân khu Baltic	Прибалтийский военный округ	9/7/1945	15/11/1991	Gồm Estonia, Latvia, Lithuania và khu vực Kaliningrad
33	Quân khu Leningrad	Ленинградский военный округ	1/2/1924	1991	Bao gồm Leningrad, Pskov, Novgorod, Olonets, Cherepovets, Murmansk và Cộng hòa Karelia
34	Quân khu Lviv	Львов военный округ	5/1944	3/5/1946	Sáp nhập vào Quân khu Carpathian
35	Quân khu Carpathian	Прикарпатский военный округ	7/1945	1992	Bao gồm Stanislavsky, Ternopil, Chernivtsi, Vinnytsia, Transcarpathian Ukraina, Kamenetz-Podolsk trừ khu vực Berezdovsky, Polonsky, Shepetivka, Izyaslav và Slavuta
36	Quân khu Trung Á	Среднеазиатский военный округ	4/6/1926	9/7/1945	Bao gồm các nước Cộng hòa Uzbek, Turkmen, Kazakhstan, Kyrgyz, Tajik
			24/6/1969	1/6/1989	Bao gồm các nước Kazakhstan, Kyrgyz, Tajik
37	Quân khu Stalingrad	Сталинградский военный округ	26/11/1941	31/8/1942	Bao gồm Stalingrad, một phần của Rostov và Tây Kazakhstan, Kalmyk
			2/7/1943	15/10/1943	Gồm Stalingrad, phần phía bắc của khu vực Rostov, Astrakhan, Kalmyk, Kharkov và Voroshilovgrad
38	Quân khu Tauride	Таврический военный округ	9/7/1945	1/7/1956	Gồm các khu vực Crimea, Zaporozhye và Kherson
39	Quân khu Turkestan	Туркестанский военный округ	4/5/1918	7/3/1920	Gồm Transcaspian, Syrdarya, Semirechensk, Samarkand và Ferghana
			9/7/1945	1992
40	Quân khu Nam Ural	Южно-Уральский военный округ	1/12/1941	15/1/1958	Gồm Bashkir, Chkalov, Tây Kazakhstan, Aktobe, Guryev
41	Quân khu Steppe	Степной военный округ	13/4/1943	9/7/1943	Gồm Voronezh, Kursk, Tambov và Rostov
			9/7/1945	3/5/1946	Sáp nhập vào Quân khu Turkestan

Tham khảo

• Red Banner Belorussian Military District / ed. Ovchinnikov, NA Shapalina. - 1 ed. - Mn.: Of Belarus, 1973. - 576 p. - 30 000 copies.
• Red Banner Far East / ed. I. Tretiak. - M.: Military Publishing, 1985. - 348 p. - 50 000 copies.
• Trans-Baikal Military District. A brief historical sketch of the military. - Irkutsk: East Siberian book publishing house, 1972. - 508 p. - 75 000 copies.
• Order of Lenin Zabaikalsk. History of the Order of Lenin Trans-Baikal Military District. - M.: Military Publishing, 1980. - 374 p. - 75 000 copies.
• Red Banner Transcaucasian / ed. A. Overchuk, Karen Demirchyan, O. Kulisheva. - 2 - TB.: Sabchota Sakartvelo, 1981. - 400 p. - 25 000 copies.
• Kiev Red Banner. Studies in the History of the Red Banner of the Kiev military district. - 1 - M.: Military Publishing, 1974. - 432 p. - 40 000 copies.
• History of the Order of Lenin Leningrad Military District. - 3 - M.: Military Publishing, 1988. - 446 p. - 35 000 copies.
• Order of Lenin Moscow military district / ed. IP Repin. - 3 - M.: Moscow Worker, 1985. - 620 p. - 70 000 copies.
• Odessa Red Banner. - Chisinau: Kartia Moldoveniaske, 1985. - 344 p. - 25 000 copies.
• Red Banner Volga. The history of the Red Banner troops Volga Military District. - 2 - M.: Military Publishing, 1985. - 392 p. - 39 000 copies.
• Red Banner Carpathian. The history of the Red Banner Carpathian Military District. - 2 - M.: Military Publishing, 1982. - 306 p. - 39 000 copies.
• IA Gubin. The word of the Red Banner Baltic. - 1 - Riga: Avots, 1981. - 296 p. - 20 000.
• You serve in the Central Asian Red Banner. - Almaty: Kazakhstan, 1979. - 252 p.
• Soldiers of the North / ed. A. Migunova A. SIDORCHUK. - 1 - M.: Military Publishing, 1985. - 248 p. - 15 000 copies.
• The flame and glory. Essays on the history of the Siberian Military District. - 1. - Novosibirsk: West Siberian book publishing house, 1969. - 430 p.
• Red Banner Northern Caucasus / ed. Degtyarev. - 2 - M.: Military Publishing, 1990. - 380 p. - 10 000 copies. - ISBN 5-203-00306-8.
• Group of authors. Red Banner Turkestan / Under total. Ed. General of the Army Nikolai Popova. - 2nd ed., Rev. and add. - M.: Military Publishing, 1988. - 414 p. - 35 thousand, ind. - ISBN 5-203-00036-0.
• History of the Urals Military District / ed. AA Egorov, IV Tutarinov. - 1 - M.: Military Publishing, 1970. - 352 p. - 11 500 copies.