Quân y (Việt Nam Cộng hòa)

Quân y Việt Nam Cộng hòa là một ngành y tế quân sự của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, trực thuộc sự điều hành theo hệ thống hàng dọc của Tổng cục Tiếp vận trong Bộ Tổng Tham mưu.

• Thánh tổ: Hải Thượng Lãn Ông.

Cục Quân y Việt Nam Cộng hòa
Huy hiệu
Hoạt động	1951 - 1975
Quốc gia	Việt Nam Cộng hòa
Phục vụ	Quân lực Việt Nam Cộng hòa
Phân loại	Đơn vị Yểm trợ
Bộ phận của	Tổng cục Tiếp vận Bộ Tổng Tham mưu
Khẩu hiệu	Quên mình - Cứu người
Các tư lệnh
Chỉ huy nổi tiếng	- Trần Văn Đỗ - Vũ Ngọc Hoàn - Phạm Hà Thanh

Lịch sử hình thành

Tiền thân của ngành quân y Việt Nam Cộng hòa là Nha quân y trung ương thuộc Bộ Quốc phòng Quốc gia Việt Nam, thành lập vào ngày 12 tháng 2 năm 1951, đứng đầu là một Giám đốc do Bộ trưởng Quốc phòng bổ nhiệm. Sau khi chính thể Việt Nam Cộng hòa được thành lập, ngành quân y vẫn giữ nguyên cơ cấu cũ. Ngày 1 tháng 1 năm 1966, Nha quân y được đổi tên thành Cục quân y, trực thuộc Tổng cục tiếp vận trong Bộ Tổng tham mưu Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Cục quân y điều hành tất cả các hoạt động chuyên môn y vụ, gồm có các cơ sở điều trị, các đơn vị tiếp vận yểm trợ như: quân dược, quân khuyển, trung tâm tiếp huyết, chỉnh hình và các đơn vị thuộc hệ thống binh đoàn chiến thuật.

Ngày 30 tháng 4 năm 1975, ngành quân y Việt Nam Cộng hòa chấm dứt hoạt động khi chính thể Việt Nam Cộng hòa sụp đổ.

Tổ chức và nhiệm vụ

Cục Quân y là cơ quan đứng đầu ngành quân y Việt Nam Cộng hòa với nhiệm vụ chính là điều trị thương bệnh binh trong hơn 1 triệu quân, cùng phối hợp với các dân y viện để chữa trị cho một phần dân chúng trên toàn quốc gồm: Đô thành Sài Gòn-Chợ Lớn, 44 Tiểu khu (tỉnh), 5 Đặc khu và 194 Chi khu trong đó có Tổng y viện và nhiều Quân y viện, Quân dân y viện, Bệnh viện tiểu khu, Trạm quân y chi khu, các Trung tâm chuyên khoa.

Ngành đã thành lập các Tiểu đoàn Quân y và phân bổ đến các Quân, Binh chủng với nhiệm vụ yểm trợ theo hoạt động chuyên môn và dưới sự điều động trực tiếp của các đơn vị này.

Giám đốc và Cục trưởng qua các thời kỳ

TT	Họ tên	Cấp bậc tại nhiệm	Chức vụ	Tại chức	Chú thích
1	Trần Quang Đệ	Y sĩ Đại tá[1]	Giám đốc	7/1951-6/1952
2	Trần Văn Đỗ	Y sĩ Trung tá[2]		6/1952-6/1954	Tổng trưởng Ngoại giao (1965-1967)
3	Vũ Duy Thạch[3]			6/1954-8/1954
4	Trần Quang Diệu	Y sĩ Đại tá		1954-1958	Tổng trưởng Y tế (1964-1965)
5	Phạm Văn Hạt			1958-1963
6	Vương Quang Trường			1963-1965
7	Vũ Ngọc Hoàn	Y sĩ Trung tá[4]	Cục trưởng	1965-1973	Phó Tổng Thanh tra Quân lực Việt Nam Cộng hòa (1973-1975)
8	Phạm Hà Thanh	Y sĩ Chuẩn tướng		1973-1975

Chú thích

1. Cấp bậc khi nhậm chức.
2. Sau lên Y sĩ Đại tá, giải ngũ tham chính làm Tổng trưởng Ngoại giao thời Đệ nhị Việt nam Cộng hòa.
3. Sau lên Y sĩ Đại tá
4. Y sĩ Đại tá (tháng 4 năm 1965), Y sĩ Chuẩn tướng (tháng 6 năm 1968), Y sĩ Thiếu tướng (1970).

Tham khảo

• Trần Ngọc Thống, Hồ Đắc Huân, Lê Đình Thụy (2011). Lược sử Quân lực Việt Nam Cộng hòa.