Rafetus

Rafetus
Rùa Đồng Mô, Hà Nội, Việt Nam
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Ngành (phylum)	Chordata
Lớp (class)	Reptilia
Bộ (ordo)	Testudines
Họ (familia)	Trionychidae
Phân họ (subfamilia)	Trionychinae
Chi (genus)	Rafetus Gray, 1864[1]
Các loài
2 hoặc 3, xem văn bản Rafetus euphraticus, Daudin, 1802 Rafetus swinhoei, Gray, 1873

Rafetus là một chi rùa mai mềm^{[cần dẫn nguồn]} có nguy cơ tuyệt chủng cao trong phân họ Trionychinae, họ Ba ba (Trionychidae). Chi này hiện bao gồm 2 hoặc 3 loài (sự tách biệt của loài thứ 3 hiện đang tranh cãi, xem rùa Hồ Gươm#Tranh luận về số lượng cá thể và phân loài).

Đặc điểm sinh học

Mô tả

Cả hai loài của chi đều có kích thước mai khá lớn, chiều dài có thể đạt tới 80 cm hoặc hơn.

Sinh thái

Rafetus sinh sống ở môi trường nước ngọt.

Phân loài

Hầu hết các hệ thống phân loại động vật trên thế giới đều công nhận 2 loài chính của chi là Rafetus euphraticus và Rafetus swinhoei. Tuy nhiên, một số nhà khoa học gần đây đưa ra đề xuất với 2 tên khoa học cho 1 loài mới là Rafetus vietnamensis^[2] và Rafetus leloii^[3].

Biểu đồ phát sinh chủng loài dưới đây lấy theo Walter G. Joyce, Ariel Revan, Tyler R. Lyson và Igor G. Danilov (2009)^[4]

Trionychidae	Cyclanorbinae    Cyclanorbis       Cycloderma     Lissemys        †Plastomeninae    Hutchemys     Plastomenus        Trionychinae        Trionyx       Chitra     Pelochelys           Apalone     Rafetus             Amyda     Aspideretes     Nilssonia         Dogania     Palea     Pelodiscus

Phân bố

• Rafetus euphraticus: được tìm thấy tại lưu vực sông Euphrates (nguồn gốc tên gọi euphraticus) và sông Tigris của Iraq, Iran, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ.
• Rafetus swinhoei: được tìm thấy ở sông Dương Tử và Thái Hồ (hiện chỉ còn 2 cá thể tại vườn thú Tây Viên tự, Tô Châu) và có thể ở hồ Đồng Mô với hồ Gươm.
• Rafetus vietnamensis hay Rafetus leloii là tên được một số nhà khoa học Việt Nam đặt cho các cá thể rùa phát hiện tại hồ Đồng Mô và hồ Gươm, Hà Nội, Việt Nam. Tên Rafetus vietnamensis được Lê Trần Bình và các cộng sự đề xuất.^[2]. Tên Rafetus leloii được Hà Đình Đức đặt cho rùa Hồ Gươm dựa trên sự tích Lê Lợi trả lại kiếm Thuận Thiên.^[3]

Tình trạng bảo tồn

• Rafetus euphraticus: Được tổ chức Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế IUCN xếp vào thể loại loài nguy cấp.^[5]
• Rafetus swinhoei (còn được Gray gọi là Oscaria swinhoei), dù có được xác định là bao gồm cả R. vietnamensis/R. leloii hay không, đều thuộc vào thể loại loài cực kỳ nguy cấp do số lượng cá thể còn tồn tại quá ít và nguy cơ tuyệt chủng cao, khả năng nhân và phát triển giống thấp.^[6]

Thư viện ảnh

• 
  Rafetus euphraticus ở đông bắc Thổ Nhĩ Kỳ.
• 
  Testudo Rafeht hay Testudo Rafcht, tranh vẽ cuối thế kỷ 18.
• 
  Rùa khổng lồ mai mềm sông Dương Tử.
• 
  Rùa mai mềm Thượng Hải
• 
  Rùa Hồ Gươm trong đền Ngọc Sơn

Tham khảo

1. Gray, J. E. (1864). “Revision of the species of Trionychidae found in Asia and Africa, with descriptions of some new species]. Proc. Zool. Soc. London 1864: 76-98”. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2011. Chú thích có các tham số trống không rõ: |accessmonthday= và |accessyear= (trợ giúp); Kiểm tra giá trị |archiveurl= (trợ giúp)
2. ^ Rafetus vietnamensis tại Reptarium.cz Cơ sở dữ liệu lớp Bò sát
3. ^ Farkas B., Webb R. G., 2003. Rafetus leloii Hà Dinh Duc, 2000 — an invalid species of softshell turtle from Hoan Kiem Lake, Hanoi, Vietnam (Reptilia, Testudines, Trionychidae). Zool. Abhandl. (Dresden), 53: 107-112.
4. Walter G. Joyce, Ariel Revan, Tyler R. Lyson, Igor G. Danilov (2009). “Two New Plastomenine Softshell Turtles from the Paleocene of Montana and Wyoming”. Bulletin of the Peabody Museum of Natural History. 50 (2): 307–325. Liên kết ngoài trong |title= (trợ giúp)
5. European Reptile & Amphibian Specialist Group (1996). “Rafetus euphraticus”. Sách Đỏ IUCN các loài bị đe dọa. Phiên bản 2010. Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế.
6. Buhlmann K., Rhodin A. & van Dijk P. P. (Tortoise & Freshwater Turtle Red List Authority) (2000). “Rafetus swinhoei”. Sách Đỏ IUCN các loài bị đe dọa. Phiên bản 2010. Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế.

Liên kết ngoài

• Rafetus tại trang Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học quốc gia Hoa Kỳ (NCBI).
• Rafetus (TSN 551736) tại Hệ thống Thông tin Phân loại Tích hợp (ITIS). Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2011.
• Rafetus tại Encyclopedia of Life
• Rafetus tại Reptarium.cz Reptile Database