Tiếng Bình

Bình thoại
平話 / 平话
Sử dụng tại	Trung Quốc
Khu vực	Quảng Tây
Tổng số người nói	hơn 2 triệu (2016)[1]
Phân loại	Hán-Tạng Hán Bình–Ngô Bình thoại
Mã ngôn ngữ
ISO 639-3	Không
Glottolog	ping1244
Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.

Pinghua
Phồn thể	平話
Giản thể	平话
Latinh hóa Yale tiếng Quảng Châu	Pìhng Wá
Bính âm Hán ngữ	Píng Huà
Phiên âm Tiếng Hán tiêu chuẩn Bính âm Hán ngữ Píng Huà Tiếng Quảng Châu Latinh hóa Yale Pìhng Wá
Tên tiếng Trung thay thế
Phồn thể	廣西平話
Giản thể	广西平话
Latinh hóa Yale tiếng Quảng Châu	Gwóngsāi Pìhng Wá
Bính âm Hán ngữ	Guǎngxī Píng Huà
Phiên âm Tiếng Hán tiêu chuẩn Bính âm Hán ngữ Guǎngxī Píng Huà Tiếng Quảng Châu Latinh hóa Yale Gwóngsāi Pìhng Wá

Tiếng Bình hay Bình thoại (giản thể: 平话; phồn thể: 平話; bính âm: Pínghuà; Yale: Pìhng Wá; đôi khi được gọi là 廣西平話/广西平话) là một nhóm phương ngữ tiếng Trung Quốc được nói ở chủ yếu tại Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, với một số người nói tại Vân Nam. Tiếng Bình là ngôn ngữ giao thương tại vài vùng thuộc Quảng Tây. Một bộ phận người nói tiếng Bình được xác định là người Tráng và có những điểm khác biệt với người Hán chiếm đa số.^[2] Nhóm phương ngữ bắc tiếng Bình tập trung tại Quế Lâm và nhóm nam tập trung tại Nam Ninh. Nam Bình thoại có nhiều đặc điểm đáng chú ý như có 4 nhập thanh khác nhau (入声), nhiều từ mượn tiếng Tráng, và từ wei ở cuối câu mệnh lệnh.

Lịch sử và phân loại

Nghiên cứu tại Quảng Tây vào thập niên 1950 đã ghi nhận những phương ngôn mà khi đó được gộp vào nhóm Việt (Yue, tiếng Quảng Đông), song khác biệt với các phương ngôn nói tại Quảng Đông. Bình thoại được xác định là một nhóm phương ngữ riêng, tách biệt với Việt ngữ, bởi Viện Khoa học xã hội Trung Quốc vào thập niên 1980^[3] và từ đó được nhìn nhận như thế từ đó đến nay.^[4]

Vì đã được công nhận là một nhóm phương ngữ riêng, Bình Thoại ngày một được tập trung nghiên cứu. Năm 2008 một báo cáo của Viện Khoa học xã hội Trung Quốc ghi nhận sự tăng lên về số lượng tài liệu nghiên cứu và thẩm tra Bình Thoại, từ 7 trước khi phát hành Trung Quốc Ngữ Ngôn Địa Đồ Tập năm 1987, đến 156 trong thời gian từ đó đến 2004.^[5]

Vào thập niên 1980, số người nói được liệt kê là hơn 2 triệu.^[6]

Tiếng Bình được chia làm hai phân nhóm:^[1]

• Quế Bắc (Guìběi 桂北) tại bắc Quảng Tây, quanh thành phố Quế Lâm, gần với vùng nói các phương ngữ Quan thoại Tây Nam.
  • và cũng có thể ở một số nơi ở Hồ Nam, chẳng hạn như tiếng Bình Thông Đạo.
  • Ưu Niệm
• Quế Nam (Guìnán 桂南) tại nam Quảng Tây, quanh thành phố Nam Ninh. Những phương ngữ này tạo thành một dãy phương ngữ với các phương ngữ tiếng Quảng Đông tại đây.^[7] Yu Jin chia nhóm này thành ba loại:^[8]
  • Ung Giang, nói dọc theo sông Ung quanh Nam Ninh.
  • Quan Đạo (官道), tại Lai Tân ở đông Nam Ninh và các huyện, thành phố Hoành Châu, Tân Dương.
  • Dung Giang, nói dọc theo sông Dung ở bắc Liễu Châu.

Âm vị học

Bình thoại Nam Ninh có âm xát bên vô thanh [ɬ], tương đương với /s/ và /z/ trong tiếng Hán trung cổ (/ɬam/ "ba" và /ɬi/ "bốn").^[9][10] Điều này khác với tiếng Quảng Đông chuẩn nhưng giống với các phương ngữ Quảng Đông khác như tiếng Đài Sơn.

Thanh điệu

Tiếng Bình phía nam có 6 thanh ở âm tiết mở, và bốn trong âm tiết đóng,^[11] giống trong những phương ngôn Quảng Đông lân cận như phương ngữ Bác Bạch.

Thanh trong Bình thoại Nam Ninh

Tên		Bình píng 平	Thượng shàng 上	Khứ qù 去	Nhập rù 入
Âm yīn 陰	高	52 - ˥˨	33 - ˧˧	55 - ˥˥	5 - ˥
	低				3 - ˧
Dương yáng 陽	高	21 - ˨˩	24 - ˨˦	22 - ˨˨	23 - ˨˧
	低				2 - ˨

Chú thích

1. ^ Chappell, Hilary; Li, Lan (2016). “Mandarin and other Sinitic languages”. Trong Chan, Sin-Wai (biên tập). The Routledge Encyclopedia of the Chinese Language. Routledge. tr. 605–628. ISBN 978-1-317-38249-2. p. 624.
2. Pinghua population as an exception of Han Chinese's coherent genetic structure http://www.springerlink.com/content/e803426681664g43/^{[liên kết hỏng]}
3. 现代汉语 "Modern Chinese" ISBN 7-04-002652-X page 15
4. Kurpaska, Maria (2010). Chinese Language(s): A Look Through the Prism of "The Great Dictionary of Modern Chinese Dialects". Walter de Gruyter. tr. 55–56, 76. ISBN 978-3-11-021914-2.
5. cass report by 王宏宇^{[liên kết hỏng]} (in Chinese), April 2008
6. 现代汉语 "Modern Chinese" ISBN 7-04-002652-X page 21
7. de Sousa, Hilário (2016). “Language contact in Nanning: Nanning Pinghua and Nanning Cantonese”. Trong Chappell, Hilary M. (biên tập). Diversity in Sinitic Languages. Oxford University Press. tr. 157–189. ISBN 978-0-19-872379-0. p. 162.
8. de Sousa (2016), p. 160.
9. Yan, Margaret Mian (2006). Introduction to Chinese Dialectology. LINCOM Europa. tr. 204. ISBN 978-3-89586-629-6.
10. http://www.glossika.com/en/dict/vocab/numbers.htm#pinghua
11. Tan, Yuanxiong 覃远雄; Wei, Shuguan 韦树关; Bian, Chenglin 卞成林 (1997). Nánníng Pínghuà cídiǎn 南宁平话词典 [Nanning Pinghua Dictionary]. Nanning: Jiangsu jiaoyu chubanshe. tr. 6. ISBN 978-7-5343-3119-0. |script-title= không hợp lệ: missing prefix (trợ giúp) (part of the Great Dictionary of Modern Chinese Dialects, edited by Li Rong)

• Xie Jianyou [谢建猷], et al. 2007. Studies on the Han Chinese dialects of Guangxi [广西汉语方言研究]. Nanning: Guangxi People's Publishing House [广西人民出版社].

Liên kết ngoài

• Classification of Pinghua Dialects Lưu trữ 2009-09-11 tại Wayback Machine