Παναχαϊκή Γ.Ε. (ποδόσφαιρο)

Αυτό το λήμμα αφορά το τμήμα ποδοσφαίρου ανδρών της Παναχαϊκής Γ.Ε.. Για τον αθλητικό σύλλογο, δείτε: Παναχαϊκή Γ.Ε..
Παναχαϊκή
Επίσημη ονομασίαΠαναχαϊκή Γ.Ε. Π.Α.Ε.
Σύντομο όνομαΠαναχαϊκή
ΠροσωνύμιοΜεγάλη Κυρία της Πελοποννήσου και Κοκκινόμαυροι
Ίδρυση14 Ιουνίου 1891, πριν 133 έτη (1891--6-14)
ΈδραΠάτρα, Ελλάδα
ΣτάδιοΣτάδιο Παναχαϊκής, Πάτρα
Χρώματακόκκινο και μαύρο
Μητρικός σύλλογοςΠαναχαϊκή Γυμναστική Ένωση
ΙδιοκτήτηςΤζόζεφ Κόμπζαν (60%), Τζάρεντ Βέις (5%), Ντίλον Βέις (5%), Έρικ Βέις (5%), Άστον Μπέιλι (5%), Μπράντον Μπέιλι (5%), Μάικλ Μάρτζεντ (5%), Ερασιτεχνική Παναχαϊκή (10%)
ΠρόεδροςΛευτέρης Καρφάκης
ΠροπονητήςΣούλης Παπαδόπουλος
ΠρωτάθλημαΣούπερ Λιγκ 2
Ιστότοποςfcpanachaiki.gr
Πρώτη εμφάνιση
Τρίτη εμφάνιση
Μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Σελίδα στο Facebook Σελίδα στο Twitter Σελίδα στο Instagram
Commons page Πολυμέσα σχετικά με την ομάδα
wikidata (π • σ • ε )
Ενεργά τμήματα της Παναχαϊκής
Ποδόσφαιρο Καλαθοσφαίριση Πετοσφαίριση
(Ανδρών)
Πετοσφαίριση
(Γυναικών) 		Στίβος Πυγμαχία

Η Παναχαϊκή Γυμναστική Ένωση[1] (εν συντομία: Π.Γ.Ε. ) είναι ελληνικό αθλητικό σωματείο το οποίο εδρεύει στην Πάτρα. Ιδρύθηκε στις 14 Ιουνίου 1891 με την επωνυμία «Παναχαϊκός Γυμναστικός Σύλλογος» από τον Ιωάννη Κρητικό. Το έμβλημά της είναι ο Ηρακλής που στεφανώνεται από την Νίκη. Επίσημα χρώματά της αποτελούν το κόκκινο και το μαύρο. Αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα εν ενεργεία αθλητικά σωματεία στην Ελλάδα.

Το ανδρικό τμήμα ποδοσφαίρου της Παναχαϊκής Γ.Ε. συστάθηκε το 1899, 8 χρόνια έπειτα από την ίδρυση του συλλόγου (14 Ιουνίου 1891). Αγωνίζεται στο δεύτερο τη τάξει πρωτάθλημα της Α2 Εθνικής Κατηγορίας (Super League 2),[2] με την επωνυμία «Παναχαϊκή Γυμναστική Ένωση Ποδοσφαιρική Ανώνυμη Εταιρεία» και με τον διακριτικό τίτλο «Παναχαϊκή Π.Α.Ε.».[3] Χρησιμοποιεί ως αγωνιστική έδρα το Στάδιο Παναχαϊκής «Κώστας Δαβουρλής».

Είναι μια από τις πιο ιστορικές ομάδες της Ελλάδας, μετράει 26 συμμετοχές στο Πρωτάθλημα της Α΄ Εθνικής και 30 συνολικά στο κορυφαίο επίπεδο της χώρας διαχρονικά, ενώ είναι ο πρώτος επαρχιακός σύλλογος (εκτός Αττικής & Θεσσαλονίκης δηλαδή) που κατάφερε να αγωνιστεί σε ευρωπαϊκή διοργάνωση, κερδίζοντας τη συμμετοχή της στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ της περιόδου 1973-74, μέσω της κατάκτησης της 4ης θέσης στην Α΄ Εθνική της προηγούμενης αγωνιστικής περιόδου (1972-1973). Αξιοσημείωτο είναι πως έχει αναδείξει πολλούς σημαντικούς ποδοσφαιριστές.

Όσο για τους τίτλους στην Β΄ Εθνική, έχει 6 πρωταθλήματα, 1963–64 (1ος), 1968–69 (Ν), 1970–71 (1ος), 1981–82 (Ν), 1983–84, 1986–87. Έχει κατακτήσει μια φορά το Θερινό πρωτάθλημα Ο.Π.Α.Π. της Α' εθνικής τη σεζόν 1971-72.

Αποκαλείται συχνά από τους φίλαθλους της, αλλά και γενικά ανά την ελληνική επικράτεια και όχι μόνο ως «Μεγάλη Κυρία της Πελοποννήσου».

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ίδρυση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο σύλλογος ιδρύθηκε το 1891 και υπάρχει αναφορά για το γεγονός στον τύπο της εποχής στις 14 Ιουνίου. Η πρώτη αναφορά για το ποδοσφαιρικό τμήμα υπάρχει το 1899. Ιδρυτής του τμήματος ήταν ο επιφανής των Πατρών Άρθουρ Μόρφυ (Arthur Morphy), ιρλανδικής καταγωγής, όπου διετέλεσε διοικητικός παράγοντας της Παναχαϊκής και υπήρξε από τους πρώτους παίκτες του ποδοσφαιρικού τμήματος[4].

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΜΕ ΑΓΓΛΟΥΣ Εις το γύμνασμα Foot Ball
Πληροφορούμεθα ότι ο Παναχαϊκός Γυμν. Σύλλογος τη πρωτοβουλία του Εφόρου αυτού κ. Α. Μόρφυ εισήγαγεν ως τακτικόν γύμνασμα το παρά τοις Άγγλοις σύνηθες παιγνίδιον Foot Ball, εξασκουμένων των μελών του Συλλόγου δις ή τρις της εβδομάδος εις το άνω Γυμναστήριον. Τούτο μαθόντες οι αξιωματικοί του εις τον λιμένα μας ορμούντος Αγγλικού πολεμικού πλοίου Boxer προσεκάλεσαν τους ημετέρους εις διαγωνισμόν, τον οποίον ευχαρίστως ούτοι απεδέχθησαν. Ώστε εντός ολίγων ημερών θα λάβη χώραν η πάλη προς της οποίας θα ειδοποιηθεί το κοινόν εγκαίρως
πηγή : Νεολόγος, 17 Ιανουαρίου 1899 [4]

Παναχαϊκός και Γ.Ε.Π.

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 18 Ιανουαρίου του 1899 ο Παναχαϊκός έδωσε τον πρώτο αγώνα ποδοσφαίρου στην ιστορία του αλλά και γενικότερα στην περιοχή της Αχαΐας. Ο αγώνας διεξήχθη με αντίπαλο το πλήρωμα του αγγλικού πλοίου Boxier που κατέφθασε στο λιμάνι της Πάτρας, με την ομάδα να νικά με 4-2, τη σύνθεση της οποίας αποτελούσαν αθλητές των υπόλοιπων τμημάτων του συλλόγου[5]. Από το 1902 δημιούργησε ποδοσφαιρική ομάδα και η Γυμναστική Εταιρεία Πατρών, που ιδρύθηκε το 1894 από μέλη του Παναχαϊκού που αποσπάστηκαν, δίνοντας πολλά φιλικά παιχνίδια μεταξύ τους αλλά και με τους άλλους συλλόγους της Πάτρας που είχαν δημιουργηθεί.

Παναχαϊκή Γ.Ε. και τα πρώτα χρόνια 1923-1940

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα πρώτα τμήματα της Παναχαϊκής Γυμναστικής Ένωσης ιδρύθηκαν το 1923. Ο Παναχαϊκός Γ.Σ. και η Γυμναστική Εταιρεία Πατρών αποφάσισαν να πορευτούν πάλι μαζί μετά από αρκετά χρόνια αλλά και από πολύχρονες προσπάθειες που αρχικά είχαν ξεκινήσει ήδη από το 1900. Πρόεδρος ήταν ο επιφανής Πατρινός και από τους πρωτεργάτες της συνένωσης αυτής, ο Χρήστος Κορύλλος. Οι πρώτοι παίκτες που τα απάρτιζαν ήταν από την Αγγλική παροικία της πόλης, και κυρίως Ιταλοί μετανάστες. Λίγο αργότερα προστέθηκαν Έλληνες, μερικοί εκ των οποίων ήταν βρετανικής ή άλλης καταγωγής, όπως ενδεικτικά οι: Πούλος Αντ., Αντωνόπουλος Θεμιστ., Μαρντικιάν Μαρντίκ, Λιακόπουλος Α., Γκιόλντι Α., Κωνσταντίνου Κ., Κωστόπουλος Ελευθ., Κατσάνος Γ., Ντίλλων Εδουάρδος, Μακ Λην, Οχάν Οχανιάν, Ευαγγελίου Σταύρος, Μπελεγρής Χρ., Μούλας Αθ., Κέκκος Π., Κωστόπουλος Π., Μανιατόπουλος Ανδρέας, Αργυρόπουλος Ανδρέας, Σχοινάς Κ., Κωστόπουλος Αλ., Μουσχοχωρίτης Ανδρ., Σουκοβίτης Γ., και άλλοι. Λόγω έλλειψης αντιπάλων, τα πρώτα ποδοσφαιρικά παιχνίδια γίνονταν συχνά με τα πληρώματα των ξένων πολεμικών και εμπορικών πλοίων που κατέπλεαν στην Πάτρα.

Το 1924 η Παναχαϊκή είχε δύο ισοδύναμες ομάδες ποδοσφαίρου, Α΄ και Β΄, αφού τόσο ο Παναχαϊκός όσο και η Γυμναστική Εταιρεία διέθεταν ποδοσφαιρικά τμήματα.[6] Συνέπεια αυτού ήταν μερικοί παίκτες να φύγουν από την Παναχαϊκή και να δημιουργήσουν άλλα σωματεία τα επόμενα χρόνια[7]. Παράλληλα, το 1922, με τη Μικρασιατική καταστροφή έρχονται στην Πάτρα χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες οι οποίοι φέρνουν μαζί τους την αγάπη τους για το ποδόσφαιρο και τον αθλητισμό, ιδρύοντας και αυτοί αρκετά νέα ποδοσφαιρικά σωματεία. Η κατάσταση αυτή έχει σαν φυσικό επακόλουθο την απόσπαση των συλλόγων από τον ΣΕΓΑΣ και την ίδρυση της Ε.Π.Σ. Πατρών το 1927.

Από το 1927, η νέα ένωση ξεκινά τη διοργάνωση πρωταθλήματος, στο οποίο η Παναχαϊκή πρωταγωνιστεί και το οποίο κατακτά πολλές φορές μέχρι το 1959, οπότε και δημιουργούνται από την Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (Ε.Π.Ο.) οι εθνικές κατηγορίες. Πριν την Ε.Π.Σ. Πατρών το πρωτάθλημα διοργανώνονταν υπό την αιγίδα της Παναχαϊκής, από το 1923-24 έως και το 1925-26, ενώ κατά την πρώτη φορά διεξαγωγής του η Παναχαϊκή στέφθηκε πρωταθλήτρια νικώντας με 6-1 τον Λευκό Αστέρα στο γήπεδο του, πλησίον του Σκαγιοπουλείου στην Πάτρα. Το Πρωτάθλημα Ελλάδας ήταν τουρνουά των πρωταθλητριών ομάδων Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης, με την Ε.Π.Ο. για πολλά χρόνια να έχει αποκλείσει τις επαρχιακές ομάδες. Η Πάτρα, λόγω διαφωνιών των σωματείων και ανυπακοής στην τοπικής Ένωσης, δεν κατάφερε να διοργανώνει τακτικό πρωτάθλημα και αυτό είχε ως επακόλουθo τον αποκλεισμό της και συνάμα και της Παναχαϊκής από το Πρωτάθλημα Ελλάδας.

Ανεξαρτήτως αυτού οι Αθηναϊκοί σύλλογοι (συμπεριλαμβανομένου και του Πειραιά) πραγματοποιούσαν φιλικούς αγώνες στην πόλη, με αποκορύφωμα όμως την 11η Αυγούστου 1945, όταν η Παναχαϊκή αντιμετώπισε την Εθνική Ελλάδος στο γήπεδο της και ηττήθηκε με 7-1. Το 1928 αντιμετώπισε τον Παναθηναϊκό, τον οποίο κέρδισε με 4-3, το 1929 την ΑΕΚ χάνοντας με 0-1, 0-2 και 0-6, ενώ με αντίπαλο τον Ολυμπιακό ηττήθηκε την ίδια χρονιά με 2-5, το 1930 1-7 και το 1934 0-7. Η σημαντική διαφορά δυναμικότητας οφειλόταν, μεταξύ άλλων, στο γεγονός πως οι ομάδες της Αθήνας και του Πειραιά είχαν ήδη μια ποδοσφαιρική ιστορία δύο δεκαετιών με διοργανώσεις πρωταθλημάτων και συνεχούς ανταγωνισμού μεταξύ τους. Άλλα φιλικά με αθηναϊκές ομάδες: 27/3/1927 ΠΓΕ 2:3 Πέλωψ Αθηνών, 27/11/1927 ΠΓΕ 3:1 Α΄ - Β΄ Ομάς Ατρομήτου Αθηνών, 18/4/1928 ΠΓΕ 2:3 Ελληνορωσσικός, 25/4/1928 ΠΓΕ 5:2 Πειραϊκός Όμιλος Φιλάθλων, 2/7/1928 ΠΓΕ 5:3 Ομάδα Τραπέζης Βιομηχανίας, 25/12/1928 Ατρόμητος Αθηνών 5:1 ΠΓΕ, 14/1/1929 Εθνικός Πειραιώς 0:0 ΠΓΕ, 29/6/1929 Παλαιό Φάληρο 2:3 ΠΓΕ, 2/12/1929 Α' - Β' Παναθηναϊκού 3:0 Α' ΠΓΕ, 3/1/1930 Άμυνα Πειραιώς 1:0 ΠΓΕ.

Η Παναχαϊκή ξεκίνησε ήδη από εκείνα τα χρόνια μια παράδοση ανάδειξης σπουδαίων ποδοσφαιριστών όπως οι: Δομήνικος Βετούλης, Γιάννης Μπελιές, Παμίνος, Ρούσος, Χατζόπουλος, Σπηλιωτόπουλος, Φιλίππου, Πρελορέντζος, Πάσκουα, Ανδρέας Λούης, Σαμιωτάκης, Καρούσος, Παντελής Γκίκας, αδελφοί Τουλιάτου, Πολίτης, Καταπόδης, Παναγιωτόπουλος, Δαράβαλης, Οπλοποιός, Τσεκίνος, Καμινάρης, Παπαηλίας, Καπάτος, Σέμπος, Κατσάνος, Κωστόπουλος, Συριόπουλος κ.α.

1940-1953

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1940 η Ελλάδα εισέρχεται στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και σταματά προς στιγμή κάθε αθλητική δραστηριότητα. Μερικά φιλικά παιχνίδια παίζονται κατά τη διάρκεια της κατοχής, ενώ το 1943 διοργανώνεται και Κύπελλο Πατρών. Με τη λήξη του πολέμου ξαναρχίζει κανονικά το τοπικό πρωτάθλημα.

Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο έπεσαν στο μέτωπο οι εξής αθλητές της Παναχαϊκής: Καπάτος Φώτης, Νιάρος Δημήτρης, Πολυμέρης Νίκος, Τσίρος Φίλιππας, Μαυρομάτης.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής η Παναχαϊκή συμμετέχει στο Πρωτάθλημα της Πάτρας δίνοντας κάποιες χρόνιες προκριματικούς αγώνες στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα, χωρίς επιτυχία.

Την ομάδα κατά τον πόλεμο προπονούσε το γνωστό δίδυμο Ράπτης-Σκόνδρας, Ρεβελιώτης-Ζούμπος.

1954-1961: Εθνικά Πρωταθλήματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την περίοδο 1953-54 η Παναχαϊκή συμμετέχει για πρώτη φορά στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα, όπου μέχρι τότε δικαίωμα συμμετοχής είχαν μόνο ομάδες από την Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη (Ε.Π.Σ. Μακεδονίας). Κατέκτησε την πρωτιά στον Νότιο Όμιλο του Περιφερειακού Πρωταθλήματος και συμμετείχε στην τελική φάση του Πρωταθλήματος όπου κατέλαβε την 6η και τελευταία θέση. Ο πρώτος αγώνας που έπαιξε ήταν στις 7 Φεβρουαρίου 1954 με αντίπαλο τον Άρη Κορίνθου, τον οποίο νίκησε εκτός έδρας με 2-0.

Το 1954-55 αποκλείεται από τον Παναιτωλικό στα προκριματικά του Πανελλήνιου Πρωταθλήματος για τον Νότιο Όμιλο του Περιφερειακού Πρωταθλήματος, το 1955-56 στο μερικώς αλλαγμένο ως προς τη διεξαγωγή (για αυτή μονάχα τη χρονιά) Πανελλήνιο Πρωτάθλημα, καταλαμβάνει την 3η θέση στο Πρωτάθλημα Νότου πίσω από τον Ολυμπιακό και τον Εθνικό Πειραιά με 13 βαθμούς και πάνω από τον ΟΦΗ και τον Ολυμπιακό Λουτρακίου, ενώ το 1956-57 κατατάσσεται πάλι τρίτη στον Νότιο Όμιλο του Περιφερειακού Πρωταθλήματος. Το 1957-58 είναι δεύτερη στον Όμιλο της πίσω από τον ΟΦΗ, το 1958-59 αποκλείεται στα προκριματικά από τον Παναιγιάλειο, όπως και το 1959-60. Προκειμένου να αγωνιστεί μία ομάδα σε προκριματικά για το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα (συνήθως Πρωτάθλημα Νοτίου Ελλάδος / Νότιος Όμιλος Περιφερειακού Πρωταθλήματος) έπρεπε να κατακτήσει πρώτα το τοπικό, όπως έκανε η Παναχαϊκή όλες αυτές τις χρονιές. Μετά το πρωτάθλημα Νοτίου ή Βορείου Ελλάδος ακολουθούσε η τελική φάση του Πρωταθλήματος Ελλάδος. Η περίπτωση του Παναιγιάλειου και του Παναιτωλικού, που ανήκαν στην ίδια ένωση, οφειλόταν στο γεγονός ότι η Ε.Π.Σ Πάτρας διοργάνωνε δύο πρωταθλήματα, ένα για τις ομάδες της Επαρχίας Πατρών και ένα για τις ομάδες της Περιφέρειας (δηλαδή Αιτωλοακαρνανία, Ζάκυνθος, Κεφαλληνία, Ηλεία, καθώς και Υπόλοιπο Αχαΐας). Έτσι, η ένωση κάθε χρόνο είχε δύο διαφορετικές πρωταθλήτριες μέχρι και το 1967.

1961-1975: Α΄ και Β΄ Εθνική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1961 η Παναχαϊκή κατακτά το Πρωτάθλημα Νότου και συμμετέχει για πρώτη φορά στην ιστορία της στη Β΄ Εθνική αφού έλαβε μέρος στη δεύτερη χρονιά διεξαγωγής του Ειδικού Πρωταθλήματος Ανόδου για την Α΄ Εθνική (προπομπός της Β΄ Εθνικής / 2ο επίπεδο πρωταθλήματος Ελλάδας) και κατέκτησε την 2η θέση στον όμιλο της με 41 βαθμούς, χάνοντας την πρωτιά για έναν μόλις βαθμό από το Αιγάλεω και παράλληλα τη συμμετοχή της στην τελική φάση των τεσσάρων ομάδων που εκ των οποίων οι τρεις προκρίνονταν στη νεοϊδρυθείσα Α΄ Εθνική. Από τότε και μέχρι το 2007 δεν θα αγωνιστεί ξανά σε κατώτερη κατηγορία, δηλαδή για ένα διάστημα σχεδόν μισού αιώνα.

Αμέσως πρωταγωνιστεί στη Β΄ Εθνική, στοχεύοντας κάθε χρόνο με αξιώσεις στην άνοδό της, την οποία εξασφάλισε τελικά το 1969, έπειτα από την κατάκτηση της πρώτης θέσης στον Νότιο Όμιλο με 85 βαθμούς (22 νίκες, 7 ισοπαλίες και 5 ήττες) ανάμεσα σε 18 ομάδες. Στην παρθενική της παρουσία (1969-70) στη μεγάλη κατηγορία υποβιβάζεται, καθώς κατηγορείται για απόπειρα δωροδοκίας στο παιχνίδι με τον Άρη. Κατά συνέπεια μηδενίζεται σε 13 αγώνες. Την επόμενη χρονιά (1970-71) ωστόσο πρωταγωνιστεί στη Β΄ Εθνική και κατακτά την πρωτιά στον Α΄ Όμιλο με 88 βαθμούς και σε σύνολο 34 αγώνων έχει 22 νίκες, 10 ισοπαλίες και μόλις 2 ήττες με τέρματα 56-19 (υπέρ), οπότε και επιστρέφει άμεσα στην πρώτη εθνική κατηγορία.

Την περίοδο 1971-72 με την Παναχαϊκή να μετέχει στην Α΄ Εθνική, ξεκινά παράλληλα η πορεία της «χρυσής ομάδας» των Δαβουρλή, Ρήγα, Στραβοπόδη, Μιχαλόπουλου, Λεβεντάκου και άλλων προς τις επιτυχίες, με αποκορύφωμα την έξοδο της ομάδας στο Κύπελλο UEFA. Την ίδια χρονιά τερματίζει ψηλά στον βαθμολογικό πίνακα κατακτώντας την 6η θέση με 11 νίκες, 14 ισοπαλίες, 9 ήττες, και συνολικά τέρματα 40-35. Χαρακτηριστικό της δυναμικής που εξέπεμπε η ομάδα ήταν ο μέσος όρος των 8.773 εισιτηρίων, δεύτερος υψηλότερος μεταξύ των επαρχιακών ομάδων (πρώτη η μετέπειτα πρωταθλήτρια Λάρισα το 1988). Εκείνη τη χρονιά επίσης, η Παναχαϊκή έφτασε μέχρι τα προημιτελικά του θεσμού του Κυπέλλου, ενώ κατέκτησε το Θερινό Πρωτάθλημα ΟΠΑΠ (Κύπελλο ΟΠΑΠ) στο επίπεδο της Α΄ Εθνικής Κατηγορίας , νικώντας στον τελικό τον ΠΑΟΚ με σκορ 4-2.

Το 1972-73 η Παναχαϊκή καταλαμβάνει την 4η θέση στο πρωτάθλημα με 16 νίκες, 12 ισοπαλίες, 6 ήττες και τέρματα 42-27, αλλά και έχοντας μόλις μια ήττα εντός έδρας, κερδίζοντας έτσι την έξοδο στο Κύπελλο UEFA την επόμενη αγωνιστική περίοδο (1973-74). Ήταν η πρώτη επαρχιακή ομάδα που εξασφάλισε την συμμετοχή της στα ευρωπαϊκά κύπελλα, στερώντας παράλληλα το πολυπόθητο πρωτάθλημα από τον κυπελλούχο τότε ΠΑΟΚ, τον οποίον κέρδισε μέσα στο κατάμεστο Γήπεδο της Τούμπας με το εμφατικό 5-3 την τελευταία αγωνιστική, όταν ακόμη και με ισοπαλία οι Θεσσαλονικείς θα αναδεικνύονταν Πρωταθλητές Ελλάδας για πρώτη φορά στην ιστορία τους.

Εισιτήριο του αγώνα Γκράτσερ - Παναχαΐκή, ο οποίος έληξε με σκορ 0-1.

Τα αποτελέσματα της Παναχαϊκής στο Κύπελλο UEFA της περιόδου 1973-1974 ήταν:

Την περίοδο 1973-74 τερματίζει στην 6η θέση του πρωταθλήματος με 13 νίκες, 12 ισοπαλίες, 9 ήττες και τέρματα 42-37, ενώ στο κύπελλο φτάνει μέχρι τα προημιτελικά όπου αποκλείεται δύσκολα από τον Παναθηναϊκό στην παράταση με 2-1. Τη χρονιά εκείνη πραγματοποιείται η μεταγραφή του Κώστα Δαβουρλή αντί του ποσού ρεκόρ των 10 περίπου εκατομμυρίων δραχμών στον Ολυμπιακό και παρά την οικονομική ενίσχυση της ομάδας καταφέρνει ένα ισχυρό πλήγμα στα όνειρα των κοκκινόμαυρων φιλάθλων για ένα πρωτάθλημα.

Το 1974-75 η ομάδα καταλαμβάνει την 7η θέση στο πρωτάθλημα με 11 νίκες, 11 ισοπαλίες, 12 ήττες και τέρματα 41-39, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι δεν έχει καμία ήττα εντός έδρας.

1976-2004

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1976 η Παναχαϊκή τερματίζει 10η στο πρωτάθλημα και παράλληλα αρχίζει σταδιακά η καθοδική της πορεία, δεδομένου ότι τα τότε μεγάλα «αστέρια» της αρχίζουν και φεύγουν, ενώ σε άλλους τα χρόνια βαραίνουν τα πόδια τους. Έτσι κάθε χρόνο τερματίζει από την μέση του βαθμολογικού πίνακα και κάτω μέχρι την αγωνιστική περίοδο 1980-81, οπότε και υποβιβάζεται στη Β΄ Εθνική. Την επόμενη περίοδο (1981-82) μετέχει στη δεύτερη κατηγορία, στον Νότιο Όμιλο, όπου καταλαμβάνει την πρωτιά και κερδίζει την επάνοδο της στην Α΄ Εθνική. Την περίοδο 1982-83 τερματίζει 16η και δεν καταφέρνει την παραμονή στην πρώτη κατηγορία, ωστόσο στο κύπελλο καταγράφει μια πορεία μέχρι τα προημιτελικά.

Από τότε αγωνίζεται μεταξύ Α΄ και Β΄ Εθνικής, στερούμενη σε γενικές γραμμές σημαντικών διακρίσεων, παρά μόνο διαγράφοντας κατά καιρούς πορείες έως και τα προημιτελικά και τα ημιτελικά στον θεσμό του Κυπέλλου Ελλάδας.

Την περίοδο 1987-88 παίζει στην Α΄ Εθνική, αλλά μηδενίζεται στον αγώνα με τον Πανσερραϊκό και υποβιβάζεται. Την ίδια ώρα οι Πατρινοί φίλαθλοι διαδηλώνουν στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, στήνουν οδοφράγματα και συγκρούονται με την αστυνομία, προκαλώντας επεισόδια που έχουν ως θλιβερό απολογισμό 15 τραυματίες.

Την περίοδο 1996-97 η ομάδα αγωνίζεται στην Α΄ Εθνική και τερματίζει 15η κερδίζοντας την παραμονή της, ενώ στο κύπελλο καταφέρνει να φτάσει μέχρι τα ημιτελικά για δεύτερη φορά στην ιστορία της, νικώντας μάλιστα στην πορεία της τον Άρη εντός και εκτός έδρας, αλλά εκεί αποκλείετε με δύο ήττες από τον Παναθηναϊκό. Το καλοκαίρι του 1997 η Παναχαϊκή μετείχε στο Κύπελλο Ιντερτότο, λαμβάνοντας μέρος για δεύτερη φορά στην ιστορία της σε ευρωπαϊκή διοργάνωση. Κληρώθηκε στον 5ο Όμιλο του τουρνουά με τις Ντιναμό Μόσχας, Στάμπεκ, Τόρσχαβν και Γκενκ. Αποτελέσματα: 1-1 με Στάμπαεκ εντός έδρας, 2-1 από τη Ντιναμό Μόσχας εκτός, 4-2 την Τόρσχαβν εντός και 4-2 από τη Γκενκ εκτός.

Την περίοδο 1997-98 η Παναχαϊκή τερματίζει 16η και δεν καταφέρνει να παραμείνει στη μεγάλη κατηγορία, οπότε 1998-99 αγωνίζεται στην Β΄ Εθνική που όμως εξασφαλίζει την επάνοδο της τερματίζοντας 2η, ισοβαθμώντας με τα Τρίκαλα που κερδίζουν την 1η θέση και τον τίτλο του πρωταθλητή λόγω των μεταξύ τους αποτελεσμάτων (1-1, 1-0).

Από το 1999 μέχρι το 2003 η ομάδα αγωνίζεται σταθερά στην Α΄ Εθνική, ενώ στο Κύπελλο αυτή τη χρονική περίοδο η καλύτερη θέση που καταλαμβάνουν οι κοκκινόμαυροι είναι μέχρι και τα προημιτελικά το 2001. Την περίοδο 2002-03 είναι η τελευταία φορά που η Παναχαϊκή που βρίσκεται στην πρώτη κατηγορία.

Το 2003 με επέμβαση του Υπουργού Πολιτισμού της κυβερνήσεως του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελου Βενιζέλου, η Παναχαϊκή τιμωρείται για χρέη και αποβάλλεται από το Πρωτάθλημα Β΄ Εθνικής την 9η αγωνιστική (2003-04).

2004-2015

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Φανέλα της Παναχαϊκής.

Το 2004 η Παναχαϊκή έπρεπε να αγωνιστεί με βάση το νόμο στην Δ΄ Εθνική, ωστόσο τελευταία στιγμή αποφασίζεται και συγχωνεύεται η ΠΑΕ νομικά με τον Πατραϊκό, επίσης ομάδα Β΄ Εθνικής τότε, όμως δίχως χρέη. Έτσι η ομάδα λαμβάνει μέρος κανονικά στο πρωτάθλημα της Β΄ Εθνικής τη σεζόν 2004-05 με την επίσημη ονομασία «Π.Α.Ε. Παναχαϊκή Γ.Ε. 2005»[8], τερματίζοντας στην 12η θέση του βαθμολογικού πίνακα. Παρόλα αυτά, τη σεζόν 2005-06 τερματίζει 15η στην κατηγορία και υποβιβάζεται στην Γ΄ Εθνική, γεγονός που συνέβη για πρώτη φορά στην ιστορία της ομάδος.

Για μία πενταετία η ομάδα μετέχει στον Νότιο Όμιλο της Γ΄ Εθνικής, έως και την αγωνιστική περίοδο 2010-11 όπου τερματίζει πρώτη στον όμιλο της στο πρωτάθλημα (Football League 2) και καταφέρνει να πάρει την άνοδο στη Β΄ Εθνική (Football League). Ωστόσο η Πρωτοβάθμια Πειθαρχική Επιτροπή της Ένωσης Επαγγελματικού Ποδοσφαίρου Football League και Football League 2, αποφάσισε τον άμεσο υποβιβασμό της ομάδας και χρηματική ποινή 300.000 ευρώ για κατηγορία δωροδοκίας σε αγώνα με τον Ολυμπιακό Χερσονήσου. Ταυτόχρονα, για την ίδια υπόθεση, επιβλήθηκε χρηματική ποινή και 5ετής αποκλεισμός στον τότε πρόεδρό της Αλέξη Κούγια.[9] Τελικά, η Επιτροπή Εφέσεων της ΕΠΟ, όμως, αποφάσισε την παραμονή της ομάδας στη Β΄ Κατηγορία και την αντικατάσταση της ποινής υποβιβασμού με αφαίρεση 5 βαθμών από το νέο πρωτάθλημα, ενώ αθώωσε παράλληλα τον πρόεδρό της Αλέξη Κούγια. Τελικά, την περίοδο 2011-12, παρά την αφαίρεση βαθμών, η ομάδα τερματίζει 4η στο πρωτάθλημα και μετέχει στα πλέι-οφ ανόδου χωρίς επιτυχία όμως.

To 2015 ο τότε πρόεδρος της ομάδος αποχωρεί και στη θέση του αφήνει το μέχρι εκείνη τη περίοδο γενικό διευθυντή. Η ομάδα την ίδια χρονιά (2015-16) τερματίζει 16η και υποβιβάζεται στη Γ΄ Εθνική μετρώντας στο ρόστερ της συνολικά μόλις 13 παίκτες, βρισκόμενη σε ιδιαίτερα δυσμενή θέση και κρίσιμη καμπή στην ιστορία της.

Νεότερα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2016 η Παναχαϊκή λόγω του υποβιβασμού της στην τρίτη τη τάξη εθνική κατηγορία για δεύτερη φορά στην ιστορία της και πρώτη φορά με τη μορφή της Γ΄ Εθνική Ερασιτεχνικής Κατηγορίας, περνάει στα χέρια της ερασιτεχνικής Παναχαϊκής. Δεκαπέντε επιχειρηματίες της πόλης δημιουργούν την «Παναχαϊκή Συμμαχία» με σκοπό να αναλάβουν τα ηνία της ομάδος και την πλήρη ενίσχυση της, ξεκινούν προσπάθειες για την εκκαθάριση των χρεών της από προηγούμενες διοικήσεις. Στη θέση του τεχνικού διευθυντή προσλαμβάνεται παλαίμαχος διεθνής ποδοσφαιριστής και άλλοτε παίκτης της ομάδας Κώστας Κατσουράνης, ο οποίος αναλαμβάνει εξ' ολοκλήρου τη οργάνωση του ποδοσφαιρικού τμήματος. Η ομάδα στέφεται πρωταθλήτρια την ίδια κιόλας χρονιά (2016-17) και επιστρέφει στη Φούτμπολ Λιγκ και στις επαγγελματικές κατηγορίες της χώρας.

Στις 21 Ιουνίου του 2017 ο Υφυπουργός Αθλητισμού καταθέτει στη Βουλή τροπολογία που αφορά το άρθρο 10 του νέου Νόμου Αθλητισμού η οποία αναφέρει μεταξύ άλλων πως από τη σεζόν 2016-17 και έπειτα, οποιαδήποτε Α.Α.Ε. υποβιβάζεται σε ερασιτεχνική κατηγορία και τίθεται σε καθεστώς εκκαθάρισης, εφόσον συσταθεί για το ίδιο άθλημα νέα Α.Α.Ε. από το ίδιο ιδρυτικό αθλητικό σωματείο, οποιαδήποτε υποχρέωση περνάει στα φυσικά πρόσωπα τα οποία ήτοι υπεύθυνα. Η τροπολογία ψηφίζεται με πλειοψηφία από τη Βουλή λίγες ημέρες αργότερα, κάτι που ανοίγει το δρόμο για τη σύσταση νέας Π.Α.Ε. με την επίσημη επωνυμία «Π.Α.Ε. Παναχαϊκή 1891» και στα πλαίσια ανανέωσης τη δημιουργία ενός νέου εμβλήματος της ομάδος.

Στο πρωτάθλημα της Φούτμπολ Λιγκ 2017-18 έχει μια παραπάνω των προσδοκιών πορεία και διεκδικεί σχεδόν μέχρι το τέλος της σεζόν την άνοδο στην μεγάλη κατηγορία, τελικά όμως τερματίζει στην 3η θέση με 73 βαθμούς και την άνοδο κερδίζουν ο πρωταθλητής ΟΦΗ και ο δεύτερος Άρης με 86 και 85 βαθμούς αντίστοιχα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός της μεγάλης προσέλευσης κόσμου που μαζικά και τακτικά δίνει ξανά βροντερό παρών στο γήπεδο.

Τον Ιανουάριο του 2019, στην Π.Α.Ε. Παναχαϊκή 1891 είχε τεθεί σε εφαρμογή ένα νέο διοικητικό μοντέλο. Οι κ.κ. Μπακαλάρος, Πολυδωρόπουλος, Χρυσανθόπουλος, Κεφάλας, Κολοκυθάς, Λαμπρόπουλος, Μιχαλάκος και Βασιλόπουλος συνέθεταν πλέον το νέο σχήμα-μετόχων που "έτρεχαν" τις εξελίξεις. Στην προσπάθεια αυτή συμμετείχε ενεργά και ο Δημήτρης Δρόσος ο οποίος είχε αναλάβει την ευθύνη για τις αποφάσεις που αφορούν το ποδοσφαιρικό τμήμα.

Από τον Μάιο του 2019, η Π.Α.Ε. Παναχαϊκή πέρασε σε μία νέα εποχή. Συγκεκριμένα, ο Ελληνοσουηδός επιχειρηματίας Διονύσιος (Σάκης) Καλογερόπουλος ανέλαβε τις τύχες της ομάδας που συμμετέχει στο πρωτάθλημα της Φούτμπολ Λιγκ. Ο Διονύσιος Καλογερόπουλος κατέχει το 32,92 % των μετοχών και πλέον αποτελεί τον βασικό μέτοχο της Π.Α.Ε.

Στο πρωτάθλημα της Φουτμπολ Λιγκ 2018-19 η ομάδα τερματίζει με 48 βαθμούς και καταλαμβάνει τελικά την 5η θέση, ισοβαθμώντας με τον 4ο Εργοτέλη. Στο Κύπελλο την χρονιά αυτή φτάνει μέχρι τη «φάση των 16», αφού πρώτα κέρδισε τον Α.Σ. Κόρινθο με 2-0 εκτός έδρας, έπειτα βρέθηκε σε όμιλο με Ολυμπιακό, Άρη και Λεβαδειακό και κέρδισε το εισιτήριο για τη συνέχεια ως 2η, παρότι αουτσάιντερ, πίσω από τους ερυθρόλευκους. Στους «16» έρχεται αντιμέτωπη με τον ήδη κυπελλούχο και εν καιρώ πρωταθλητή ΠΑΟΚ τον οποίο αιφνιδιάζει και κερδίζει στην Πάτρα με 2-1, αλλά στη Θεσσαλονίκη δεν τα καταφέρνει και γνωρίζει βαριά ήττα με 5-0, δεδομένου βέβαια και της χαοτικής διαφοράς δυναμικότητας και οικονομικού μπάτζετ μεταξύ των δύο ομάδων. Ωστόσο η νίκη της έναντι στον «Δικέφαλο του Βορά», πέραν του γοήτρου και της έκπληξης του φιλάθλου κόσμου όπου επέφερε, ήταν παράλληλα και αυτή που σταμάτησε το έως τότε αήττητο σερί 15 παιχνιδιών του ΠΑΟΚ στο Κύπελλο, καθώς και το αήττητο σερί του γενικά στις εγχώριες διοργανώσεις εκείνης της περιόδου.

Την περίοδο 2019-20 με τις αλλαγές που επιφέρει η σχετική αναδιάρθρωση του 2019, δεύτερη κατηγορία της χώρας είναι η νεοϊδρυθείσα Σούπερ Λιγκ 2 όπου μετέχει η Παναχαϊκή ως ομάδα της πρώην Φούτμπολ Λιγκ (Β΄ Εθνική) ως δεύτερη σε τάξη βαθμίδα. Στις 13 Μαρτίου 2020 αποφασίστηκε η αναστολή του πρωταθλήματος λόγω της επιδημίας του κορονοϊού και στις 22 Ιουνίου η οριστική διακοπή του και η επικύρωση της βαθμολογίας, όπως είχε διαμορφωθεί μέχρι την παύση του. Η Παναχαϊκή τερμάτισε τελικά στην 8η θέση με 8 νίκες, 4 ισοπαλίες, 8 ήττες και τέρματα 34-19 σε σύνολο 20 αγώνων.

Την επόμενη χρονιά (2020-21) η Παναχαϊκή τερμάτισε στην 7η θέση και μετείχε στα πλέι-άουτ που ακολούθησαν και αφορούσαν τις ομάδες μεταξύ των θέσεων 7-12, καταλαμβάνοντας την πρωτιά άρα και την ίδια θέση στη συνολική βαθμολογία του πρωταθλήματος. Ωστόσο, η ομάδα, υποβιβάστηκε απευθείας στην Γ΄ Εθνική λόγω μη χορήγησης απαιτούμενου πιστοποιητικού για τη σεζόν 2021-22, για οικονομικούς λόγους.

Έτσι, την σεζόν 2021-22 η Παναχαϊκή συμμετείχε στην Γ' Εθνική και τερμάτισε 1η στον 4ο Όμιλο, ενώ τερμάτισε 1η και στο Ειδικό Πρωτάθλημα Ανόδου (Play-off), και έτσι αναδείχθηκε υπερπρωταθλήτρια Γ' Εθνικής, εξασφαλίζοντας την απευθείας άνοδό της στη Σούπερ Λιγκ 2.

Την σεζόν 2022-23 η ομάδα μετέχει στον Νότιο Όμιλο της Σούπερ Λιγκ 2 (το πρωτάθλημα διεξάγεται για δεύτερη συνεχή χρονιά με δύο ομίλους). Καταφέρνει να κερδίσει την παραμονή της τερματίζοντας στην 8η θέση της βαθμολογίας. Η επόμενη σεζόν (2023-24) θα ξεκινήσει με δυσκολία για την Παναχαϊκή, καθώς θα παραμείνει καθηλωμένη στην τελευταία θέση της βαθμολογίας για αρκετές αγωνιστικές. Όμως με ένα ντεμαράζ καλών αποτελεσμάτων τόσο στην κανονική διάρκεια, όσο και στα πλέι άουτ, κατάφερε τελικά να παραμείνει στην κατηγορία.

Κύπελλο Ελλάδας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον θεσμό του Κυπέλλου Ελλάδας η Παναχαϊκή συμμετείχε για πρώτη φορά το 1938.

Οι καλύτερες πορείες της ομάδας ήταν δύο φορές μέχρι τα ημιτελικά του της διοργάνωσης: Το 1979 όταν αποκλείστηκε από την ΑΕΚ (με νίκη 3–2 εντός και ήττα 1–5 εκτός) και το 1997 όταν και αποκλείστηκε από τον Παναθηναϊκό με δύο ήττες (0–3 εκτός και 0–3 εντός).

Επίσης η Παναχαϊκή μετράει και δέκα παρουσίες στα προημιτελικά του Κυπέλλου, τις χρονιές: 1967, 1968, 1969, 1972, 1974, 1977, 1983, 1986, 1993, 2001.

Τίτλοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έδρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άποψη του Σταδίου της Παναχαϊκής.

Στάδιο Παναχαϊκής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φυσική έδρα της πατραϊκής ομάδας είναι το Στάδιο Παναχαϊκής, χωρητικότητας 11.321 θέσεων, το οποίο βρίσκεται στη συνοικία Αγυιά της Πάτρας και φέρει την επωνυμία «Κώστας Δαβουρλής», την οποία την έλαβε το 1992 προς τιμήν του φημισμένου παλαίμαχου και διεθνή ποδοσφαιριστή της ομάδας, ο οποίος απεβίωσε στις 23 Μαΐου εκείνης της χρονιάς σε ηλικία μόλις 44 ετών.

Το γήπεδο της ομάδας έχει εγκαινιαστεί το 1938 αν και ημιτελές, έπειτα από έργα που είχαν ξεκινήσει το 1935 για την ανέγερση του. Επίσημα το στάδιο αποπερατώθηκε περίπου έναν χρόνο αργότερα, τον Μάιο του 1939, ενώ στις 6 Ιουνίου εκείνου του έτους η Παναχαϊκή πραγματοποίησε την πρώτη της προπόνηση στο νέο γήπεδο, την οποία παρακολούθησαν περίπου 1.000 θεατές, ενώ διοργανώθηκε και φιλικός αγώνας μεταξύ της Α' και Β' ομάδας ο οποίος έληξε με σκορ 7-0. Εξαιτίας τής κατασκευής του σταδίου στην περιοχή, η οποία τότε αποτελείτο από αμπέλια και ελαιώνες, διανοίχτηκαν νέοι δρόμοι και ανακατασκευάστηκαν οι παλιοί. Σημαντικές ανακαινίσεις στο γήπεδο έχουν πραγματοποιηθεί τη δεκαετία του 50, του 70 και στα τέλη της δεκαετίας του 90, καθώς και περιορισμένα έργα αναβάθμισης στις αρχές του 2000.

Το Στάδιο «Κώστας Δαβουρλής» ανήκει εξ' ολοκλήρου στην ερασιτεχνική Παναχαϊκή (Π.Γ.Ε.) και αποτελεί ορόσημο για την ομάδα και την περιοχή της Αγυιάς, καθώς και όλης της Πάτρας και του αχαϊκού ποδοσφαίρου και αθλητισμού.

Άλλα γήπεδα που έχουν χρησιμοποιηθεί

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Παναχαϊκή έχει χρησιμοποιήσει κατά καιρούς ως έδρα της και το Παμπελοποννησιακό Στάδιο (παλαιότερα: Εθνικό Στάδιο Πατρών) που βρίσκεται στη συνοικία Κουκούλι της Πάτρας και έχει χωρητικότητα 23.588 θέσεις.

Άποψη του Παμπελοποννησιακού Σταδίου.

Το στάδιο εγκαινιάστηκε το 1981. Αρχικά η χωρητικότητα του ήταν 16.000 θεατές. Σε αυτό έλαβαν χώρα εκτεταμένες εργασίες αναβάθμισης για την ανακαίνιση του την περίοδο 2002-2004 με κόστος περίπου 30.000.000 €, ώστε να πληροί τις προϋποθέσεις και να χρησιμοποιηθεί όπως και έγινε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 και συγκεκριμένα για το ποδοσφαιρικό τουρνουά, αφού εκεί διεξάχθηκαν πέντε προκριματικοί και ένας προημιτελικός από το τουρνουά ανδρών, όπως και τρεις προκριματικοί, ένας προημιτελικός και ένας ημιτελικός από το τουρνουά γυναικών.

Το Παμπελοποννησιακό Στάδιο.

Το Παμπελοποννησιακό Στάδιο, μαζί με τις λοιπές αθλητικές εγκαταστάσεις και τον περιβάλλοντα χώρο, ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο και το διαχειρίζεται ο Δήμος Πατρέων.

Έμβλημα και χρώματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα παραδοσιακά χρώματα της ομάδος είναι το κόκκινο και το μαύρο, ενώ ως τρίτο χρησιμοποιείται συχνά και το λευκό.

Το έμβλημα της ομάδας έχει εξελιχθεί με το πέρασμα του χρόνου. Για ένα διάστημα, κατά το παρελθόν κύρια στοιχεία του εμβλήματος ήταν οι ερυθρόμαυρες ρίγες με την αναγραφή «Παναχαϊκή». Αργότερα ο σύλλογος συμπεριέλαβε στο έμβλημα τον Ηρακλή και τη Νίκη να τον στεφανώνει, παράσταση που καθιερώθηκε και από τότε θεωρείται αναπόσπαστη και σήμα κατατεθέν της ομάδας.

Το 2017, η ομάδα παρουσίασε ένα νέο έμβλημα σαφώς ανανεωμένο και στο οποίο συμπεριλήφθηκε ένας Μαύρος Σταυρός, ο οποίος παραπέμπει στην Επαναστατική Σημαία του Ανδρέα Λόντου που υψώθηκε στην Πάτρα, κατά την περίοδο του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα (1821).[10]

Το 2022, κατόπιν της συστάσεως της νέας ΠΑΕ (Παναχαϊκή Γ.Ε. Π.Α.Ε.), το σήμα αναδιαμορφώθηκε επιστρέφοντας στο παραδοσιακό στυλ, ενώ προστέθηκαν και τρία αστέρια που συμβολίζουν τους τρεις αιώνες ζωής της ομάδας (19ος, 20ος, 21ος αι.).[11]

Η εξέλιξη του επίσημου εμβλήματος της ομάδας μέσα στον χρόνο:

  • Ιστορικό λογότυπο
    Ιστορικό λογότυπο
  • Τέλη δεκαετίας 1970
    Τέλη δεκαετίας 1970
  • Δεκαετία 1980–1990
    Δεκαετία 1980–1990
  • Έως το 2005, 2016–17, 2021–22
    Έως το 2005, 2016–17, 2021–22
  • 2022–σήμερα
    2022–σήμερα

Οικονομικά και ιδιοκτησιακό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επωνυμία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η επωνυμία της Αθλητικής Ανώνυμης Εταιρείας (Α.Α.Ε.), απαραίτητης για τη συμμετοχή της ομάδας (Π.Α.Ε.) σε επαγγελματική ποδοσφαιρική κατηγορία, έχει αλλάξει με το πέρασμα των χρόνων ως ακολούθως:

  • Παναχαϊκή Π.Α.Ε. (1979–2005)[12]
  • Παναχαϊκή Γ.Ε. 2005 Π.Α.Ε. (2005–2015)[13]
  • Παναχαϊκή 1891 Π.Α.Ε. (2017–2021)[14]
  • Παναχαϊκή Γ.Ε. Π.Α.Ε. (2022–σήμερα)[3]

Διοίκηση Π.Α.Ε.

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Θέση Όνομα
Πρόεδρος Δ.Σ. Λευτέρης Καρφάκης
Αντιπρόεδρος Δημήτρης Λιοφάγος
Γραμματέας Απόστολος Βεντούρης
Μέλη Δημήτρης Βελισσάρης
Μαρία Μαυρίκου

Υποστηρικτές και φίλαθλοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παναχαϊκή - Ρόδος το 2009, παιχνίδι όπου σημειώθηκε ρεκόρ δεκαετίας στην προσέλευση κόσμου για τη Γ΄ Εθνική.

Η Παναχαϊκή είναι ομάδα με πιστούς υποστηρικτές και με διαχρονικό κίνημα οπαδών. Έχει φιλάθλους κυρίως στην Πάτρα και ανά την επικράτεια της Αχαΐας, καθώς και σε άλλα μέρη όπως η Αθήνα που κατοικούν μονίμως ή μη Πατρινοί και Αχαιοί στην καταγωγή.

Θεωρείται μια από τις πιο λαοφιλείς ομάδες της λεγόμενης ελληνικής επαρχίας με ενεργό φίλαθλο κόσμο και πολλούς υποστηρικτές.

Οι οργανωμένοι φίλαθλοι της Παναχαϊκής είναι η “Θύρα 3”. Οι ενεργοί σύνδεσμοι της Παναχαϊκής σήμερα είναι οι Norteños Patras, οι Navajo Antifa και οι Αχαιοί -3-.

Παλαιότερα υπήρχαν και άλλοι σύνδεσμοι που στις μέρες μας όμως δεν είναι πια ενεργοί, ενώ υπάρχουν και οργανώσεις οπαδών δίχως επίσημη ή νομική υπόσταση. Υπάρχει φιλία των οπαδών της πατραϊκής ομάδας με τους οπαδούς της ιταλικής Κροτόνε της Καλαβρίας.[15]

Συχνά έχει φανεί η δυναμική των φιλάθλων της Παναχαϊκής και η σταθερή παρουσία κόσμου στο πλευρό της ομάδας, με παράδειγμα τη μεγάλη προσέλευση όπως στον αγώνα με τη Ρόδο για την Γ΄ Εθνική που σημειώθηκε ρεκόρ δεκαετίας (τουλάχιστον) για την κατηγορία ή τον μέσο όρο εισιτηρίων της ομάδας που μένει υψηλός ακόμη και σε χαμηλότερες κατηγορίες από την πρώτη.

Σημαντικοί ποδοσφαιριστές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γενικές πληροφορίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παίκτες της Παναχαϊκής που υπήρξαν διεθνείς όσο φορούσαν τη φανέλα της ομάδας είναι (αναφέρονται μόνο συμμετοχές-γκολ των παικτών όταν αγωνίζονταν στην Παναχαϊκή):

Από την Παναχαϊκή ξεκίνησαν την καριέρα τους πολλοί σημαντικοί ποδοσφαιριστές, όπως είναι ο Γρηγόρης Γεωργάτος, κατά πολλούς ο κορυφαίος Έλληνας αριστερός μπακ, και ο Κώστας Κατσουράνης, πρωταθλητής Ευρώπης με την Εθνική Ελλάδος στο Euro 2004 της Πορτογαλίας. Πιο πρόσφατα ο διεθνής ποδοσφαιριστής και σκόρερ στο Παγκόσμιο Κύπελλο 2014 της Βραζιλίας, Ανδρέας Σάμαρης.

Πορεία αναλυτικά (1960-σήμερα)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Περίοδος Κατηγορία Θέση Σχόλιο
1960-61
Α΄ Κατηγορία Ε.Π.Σ. Αχαΐας
 1η Συμμετοχή στη Β΄ Εθνική, 2η
1961-62 1η Συμμετοχή στη Β΄ Εθνική, 4η
1962-63
Β΄ Εθνική
 5η
1963-64 1η Συμμετοχή στους αγώνες μπαράζ πρωταθλητών, 3η
1964-65 4η
1965-66 8η
1966-67 2η
1967-68 6η
1968-69 1η Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1969-70
Α΄ Εθνική
 18η Υποβιβασμός
1970-71
Β΄ Εθνική
 1η Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1971-72
Α΄ Εθνική
 6η
1972-73 4η Καλύτερη θέση στην ιστορία της
1973-74 6η Συμμετοχή στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ, η πρώτη επαρχιακή ομάδα που έπαιξε στην Ευρώπη
1974-75 7η
1974-75 10η
1976-77 15η
1977-78 10η
1978-79 15η
1979-80 13η
1980-81 17η Υποβιβασμός
1981-82
Β΄ Εθνική
 1η Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1982-83
Α΄ Εθνική
 16η Υποβιβασμός
1983-84
Β΄ Εθνική
 1η Άνοδος στη Α΄ Εθνική
1984-85
Α΄ Εθνική
 14η
1985-86 16η Υποβιβασμός
1986-87
Β΄ Εθνική
 1η Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1987-88
Α΄ Εθνική
 16η Υποβιβασμός
1988-89
Β΄ Εθνική
 16η Συμμετοχή σε αγώνες διαβάθμισης μεταξύ Β΄ & Γ΄ Εθνικής, 2η, παραμονή
1989-90 2η Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1990-91
Α΄ Εθνική
 13η
1991-92 15η
1992-93 11η
1993-94 16η Υποβιβασμός
1994-95
Β΄ Εθνική
 2η Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1995-96
Α΄ Εθνική
 15η
1996-97 15η
1997-98 16η Υποβιβασμός
1998-99
Β΄ Εθνική
 2η Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1999-00
Α΄ Εθνική
 14η
2000-01 11η
2001-02 13η
2002-03 15η Υποβιβασμός
2003-04
Β΄ Εθνική
 16η Παραμονή λόγω απορρόφησης του Πατραϊκού
2004-05 12η
2005-06 15η Υποβιβασμός
2006-07
Γ΄ Εθνική
 10η
2007-08 5η
2008-09 3η
2009-10 3η
2010-11
Φούτμπολ Λιγκ 2
 1η Άνοδος στη Φούτμπολ Λιγκ
2011-12
Φούτμπολ Λιγκ
 4η
2012-13 15η
2013-14 6η
2014-15 2η Συμμετοχή στα πλέι οφ ανόδου, 6η
2015-16 16η Υποβιβασμός
2016-17
Γ΄ Εθνική Ερασιτεχνική
 1η Άνοδος στη Φούτμπολ Λιγκ
2017-18
Φούτμπολ Λιγκ
 3η
2018-19 5η
2019-20
Σούπερ Λιγκ 2
 8η
2020-21 7η Υποβιβασμός λόγω χρεών
2021-22
Γ΄ Εθνική Ερασιτεχνική
 1η Συμμετοχή στα πλέι οφ ανόδου, 1η, άνοδος στη Σούπερ Λιγκ 2
2022-23
Σούπερ Λιγκ 2
 8η
2023-24 6η
2024-25

Ιστορικό Συμμετοχών

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Επίπεδο Κατηγορία Συμμετοχές
1ο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα / Α΄ Εθνική 28 (2 / 26)
2ο Β΄ Εθνική / Φούτμπολ Λιγκ / Σούπερ Λιγκ 2 32 (20 / 7 / 5)
3ο Γ΄ Εθνική / Φούτμπολ Λιγκ 2 / Γ΄ Εθνική Ερασιτεχνική 7 (4 / 1 / 2)

Τρέχουσα σύνθεση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ποδοσφαιριστές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τελευταία ενημέρωση: 5 Απριλίου 2023.

Σημείωση: Οι σημαίες αφορούν την εθνική ομάδα, σύμφωνα με τους κανόνες επιλεξιμότητας της FIFA. Οι παίκτες μπορεί να κατέχουν περισσότερες ιθαγένειες εκτός FIFA.

No. Έθνος Θέση Παίκτης
1 T Χρήστος Θεοδωράκης
4 A Κωνσταντίνος Ρουγκάλας
5 M Παναγιώτης Λινάρδος
6 M Αντώνης Τσιάρας
7 A Λυμπέρης Στεργίδης (αρχηγός)
8 M Πέταρ Καρακλάιτς
9 Ε Βαγγέλης Αλεξόπουλος
10 M Άγγελος Χαντί (3ος αρχηγός)
11 M Νίκολα Καρακλάιτς
13 T Μάριος Μικές
14 M Νίκος Κωνσταντακόπουλος
17 M Γιάννης Μπουρλάκης (2ος αρχηγός)
18 T Ανδρέας Κολοβούρης (4ος αρχηγός)
19 A Ιβάν Σίλβα


21 Α Μανώλης Λιοφάγος
23 A Νίκος Στασινόπουλος
24 A Χαράλαμπος Τοπάλ
27 Α Χρήστος Κοντοχρήστος
29 M Αντώνης Τριμμάτης (δανεικός από τον Ατρόμητο Αθηνών)
30 M Μανώλης Παπαχρονόπουλος
31 E Νέστορας Μυτίδης
34 Ε Ζούκα Μπεντοσβίλι
44 A Δημήτρης Τσακμάκης
55 A Χουάν Λαρρέα
70 E Ιωακείμ Ζυγκερίδης
77 Α Γιώργος Αντωνιάδης
95 Μ Καρλίτο

Τεχνικά επιτελεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τελευταία ενημέρωση: 11 Οκτωβρίου 2022.
Προπονητικό
Προπονητής Σούλης Παπαδόπουλος
Άμεσος Συνεργάτης Προπονητή Γιάννης Βογιατζής
Γενικός Αρχηγός Χρήστος Μικές
Προπονητής Φυσικής Κατάστασης Βασίλης Γεωργούτσος
Προπονητές Τερματοφυλάκων Δημήτρης Κόμπλας
Γιάννης Μπαλτιμάς
Ιατρικό
Γιατρός Βασίλης Συριόπουλος
Επικεφαλής Φυσιοθεραπεύτρια Μαρία Σαμαρτζή
Βοηθός Φυσιοθεραπευτή Χρήστος Καρατζάς
Φροντιστής
Γιάννης Λιαρομμάτης

Διατελέσαντες Προπονητές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Παναχαϊκή ουσιαστικά ιδρύθηκε το 1891 (ως Παναχαϊκός Γυμναστικός Σύλλογος) και τρία χρόνια μετά, το 1894, ιδρύθηκε η Γυμναστική Εταιρεία Πατρών από διαγραφέντα μέλη του Παναχαϊκού. Τα δύο σωματεία επανενώθηκαν το 1923. Σημειώνεται πως η Παναχαϊκή (ως Παναχαϊκός ή και ως ΓΕΠ) διατηρούσε ποδοσφαιρική ομάδα ήδη από το 1899.

Μέχρι τότε το ποδόσφαιρο ήταν άγνωστο σπορ στην Πάτρα, ενώ στις 28/1/1899 έχουμε το πρώτο φιλικό παιχνίδι στην πόλη. Ήταν μεταξύ μελών του Παναχαϊκού και του πληρώματος του αγγλικού πλοίου Boxier.

Την περίοδο 1898-1923 δεν υπήρχε με την σημερινή έννοια ο όρος «προπονητής - ποδοσφαίρου». Αυτό ήταν καθήκον του γυμναστή του συλλόγου, που ενίοτε προπονούσε και τους υπόλοιπους αθλητές (στίβου, γυμναστικής, άρσης βαρών κλπ). Ένας από αυτούς ήταν ο Βέρνερ Στόλτενοφ. Άγνωστο είναι ακόμα το ποιοι ήσαν προπονητές από το 1923 (που επανιδρύθηκε η Παναχαϊκή) έως το 1928, που απαντάται ο Γιάννης Λουλουδάκης. Υπάρχουν ακόμα ελλείψεις για τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.[16]

Προπολεμική Περίοδος
Προπονητής Εθνικότητα Σεζόν
Νίκος Αθανασίου 1924-1927
Βέρνερ Στόλτενοφ 1927
Νίκος Αθανασίου 1928
Γιάννης Λουλουδάκης 1929
Νίκος Αθανασίου 1929-1930
Πέτρος Πρελορέντζος 1930
Θεόδωρος Νικολαΐδης 1931
Νίκος Αθανασίου 1931
Κώστας Σακελλαρίου 1931
Νίκος Αθανασίου 1932-1933
Ζόζεφ Μπέργκε 1933
Νίκος Αθανασίου 1934-1937
Χρήστος Σβολόπουλος 1937
Νίκος Αθανασίου 1937
Χρήστος Σβολόπουλος 1938
Νίκος Αθανασίου 1938
Παντελής Γκίκας 1938
Χρήστος Σβολόπουλος 1939
Μεταπολεμική Περίοδος
Προπονητής Εθνικότητα Σεζόν
Αντώνης Μανταλόπουλος 1949
Τάκης Παπαρσενίου 1953-1955
Κώστας Δαμαλάς 1956-1958
Τάκης Παπαρσενίου 1958-1959
Αντώνης Μανταλόπουλος 1959-1960
Τάκης Παπαρσενίου 1960
Κώστας Νεγρεπόντης 1960-1961
Ζώγας 1961
Κώστας Δαμαλάς 1961
Θανάσης Τσακιρίδης 1961-1962
Μαρτσελίνο 1962
Κώστας Δαμαλάς 1962-1963
Αντώνης Μανταλόπουλος 1963-1964
Μπάζιο Ντρένοβατς 1965-1966
Τάκης Παπαρσενίου 1966-1969
Νταν Γεωργιάδης 1969-1970
Κώστας Καραπατής 1970-1971
Τόμι Έγγλεστον 1971
Τίμος Πατρώνης 1971
Λιούμπομιρ Σπάγιτς 1971-1973
Γουίλφ Mακ Γκίνες 1973-1974
Τζιν Γιανέφσκι 1974-1975
Μπέλα Πάλφι 1975
Τίμος Πατρώνης 1975-1976
Σωτήρης Λεγάτος 1976
Λιούμπομιρ Σπάγιτς 1976
Τίμος Πατρώνης 1976
Ντούσαν Πάγεβιτς 1976-1977
Αντώνης Γεωργιάδης 1977
Λιούμπομιρ Σπάγιτς 1977-1978
Λες Σάνον 1978
Φράντισεκ Φάντρονκ 1978-1979
Τίμος Πατρώνης 1979
Κώστας Καραπατής 1979
Σωτήρης Λεγάτος 1979-1980
Πάνος Μάρκοβιτς 1980
Άντι Πίντερ 1980
Σωτήρης Λεγάτος 1980
Πίτερ Στούμπε 1980-1981
Σωτήρης Λεγάτος 1981
Κώστας Καραπατής 1981
Βασίλης Δανιήλ 1982
Θανάσης Zαφειρόπουλος 1982
Ντέζο Μπούντζακ 1982-1983
Θανάσης Zαφειρόπουλος 1983
Ανδρέας Μιχαλόπουλος 1983-1985
Γιαν Πεκόφσκι 1985
Βασίλης Στραβοπόδης 1985
Πάνος Μάρκοβιτς 1986
Ανδρέας Μιχαλόπουλος 1986-1987
Πάνος Μάρκοβιτς 1988
Νίκος Αλέφαντος 1988
Άντον Pουντίνσκι 1988-1989
Πέτρος Λεβεντάκος 1989
Βασίλης Στραβοπόδης 1989
Ανδρέας Μιχαλόπουλος 1989-1993
Pομπ Γιάκομπς 1993-1994
Γιάννης Παυλάκης 1994
Χρήστος Αρχοντίδης 1994-1996
Ανδρέας Μιχαλόπουλος 1996-1998
Σταύρος Διαμαντόπουλος 1998-1999
Tάκης Kυριακόπουλος 1999
Mόγιας Pάντονιτς 1999-2000
Νίκος Αλέφαντος 2000
Χρήστος Αρχοντίδης 2000
Βαγγέλης Βλάχος 2000-2001
Νίκος Κουρμπανάς 2001-2002
Σπύρος Λιβαθηνός 2002
Νίκος Αναστόπουλος 2002
Βιτσέντζο Γκερίνι 2002
Ηλίας Αρμόδωρος 2002
Θεόδωρος Πατρώνης 2002-2003
Δημήτρης Γκένας 2003
Θεόδωρος Πατρώνης 2003-2004
Νίκος Αργυρούλης 2004
Χρήστος Τσίκας 2004
Νίκος Κουρμπανάς 2004-2005
Βασίλης Παπαχρήστου 2005
Νίκος Θεοδωρακόπουλος 2005
Κεν Γουόρντεν 2005
Λεωνίδας Γαρδικιώτης 2005
Νίκος Παναγιώτου 2005
Βασίλης Στραβοπόδης 2005
Ιβάν Γιοβάνοβιτς 2005-2006
Βασίλης Στραβοπόδης 2006
Τότης Φυλακούρης 2006
Βέλικο Ντόβενταν 2006
Νίκος Κουρμπανάς 2006-2007
Γιώργος Στράντζαλης 2007
Μπάμπης Σπανοσωτηρόπουλος 2007
Βασίλης Ξανθόπουλος 2007-2008
Βασίλης Στραβοπόδης 2008
Άγγελος Ποστέκογλου 2008
Παναγιώτης Τζαναβάρας 2008-2009
Μπάμπης Τεννές 2009
Δημήτρης Σπανός 2009-2010
Ευγένιος Γκέραρντ 2010
Γιώργος Μαραντάς 2010
Ηλίας Φυντάνης 2011
Μουράτ Σεροπιάν 2012
Ηλίας Φυντάνης 2012
Μουράτ Σεροπιάν 2012
Βαγγέλης Καράτσης 2012
Βασίλης Βούζας 2012
Γιάννης Παπακώστας 2012
Ηλίας Φυντάνης 2013
Ανδρέας Ζήκος 2013
Γιώργος Κούτσης 2013
Σωτήρης Αντωνίου 2013
Βαγγέλης Καράτσης 2013
Άγγελος Διγκόζης 2013
Τιμόθεος Καβακάς 2014
Νίκος Παπαδόπουλος 2014
Ηλίας Φυντάνης 2014
Δημήτρης Σπανός 2014-2016
Στάθης Σταθόπουλος 2016
Ηλίας Φυντάνης 2014
Σωκράτης Οφρυδόπουλος 2016-2019
Χρήστος Καραπίτσος 2019
Σάκης Τσιώλης 2019
Ζβέζνταν Μιλόσεβιτς 2019
Σπύρος Μπαξεβάνος 2019
Απόστολος Μακρίδης 2019-2020
Ντίνος Σπυρόπουλος 2020
Αιμίλιος Βελλής 2020
Πέτρος Δημητρίου 2020
Αλέξης Σπηλιόπουλος 2020
Σωκράτης Οφρυδόπουλος 2020
Δημήτρης Ελευθερόπουλος 2020
Χρήστος Παρασκευόπουλος 2020
Νίκος Παπαδόπουλος 2020-2021
Χρήστος Παρασκευόπουλος 2021
Χρήστος Καραπίτσος 2021
Ζέλικο Κάλαϊτζιτς 2021
Σούλης Παπαδόπουλος 2021-2023
Γιάννης Βογιατζής 2023
Στέφανο Φρανσιόζα 2023
Παρασκευάς Κωνσταντακόπουλος 2023
Γιάννης Τάτσης 2023-2024
Σούλης Παπαδόπουλος 2024-

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Εγγεγραμμένα σωματεία | Ηλεκτρονικό Μητρώο Αθλητικών Σωματείων με Ειδική Αθλητική Αναγνώριση». somateia2023.gga.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2024. 
  2. ↑ «ΠΑΝΑΧΑΪΚΗ – Super League2». Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2024. 
  3. ↑ 3,0 3,1 «ΓΕΜΗ :: Υπηρεσίες Δημοσιότητας». publicity.businessportal.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2024. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Νεολόγος φύλλο 17 Ιανουαρίου 1899
  5. ↑ Εφημερίδα Νεολόγος , φύλλο 19 Ιανουαρίου 1899
  6. ↑ Τον Αύγουστο του 1924 ο Παναχαϊκός Γ.Σ. νίκησε 2-1 (ημίχρ. 0-1) ομάδα Άγγλων ναυτών του εμπορικού πλοίου "Μαρτινίκα". Την ομάδα του Παναχαϊκού αποτελούσαν κυρίως μαθητές του Γυμνασίου, οι εξής: Αντώνιος Πούλος (τερμ.), Χρίστος Ζήκος, Παν. Πουσιματζής (μπακ), Αντ. Σινανίδης, Ευθύμιος Αδραμμυτίδης, Αθανάσιος Βλάχος, Γεώργιος Πετράνος, Σωτήριος Γρίβας, Ελευθέριος Κωστόπουλος, Αλέξναδρος Κωστόπουλος, Δημήτριος Κάτρης (παίκται), εφ. "Βραδυνή", 11/8/1924, ψηφ. σελ. 234. Αρχειοθετήθηκε 2021-01-24 στο Wayback Machine.
  7. ↑ Νεολόγος, φύλλο 31 Δεκεμβρίου 1925, άρθρο με το ιστορικό ίδρυσης του Ολυμπιακού Πατρών
  8. ↑ «footballleague.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2015. 
  9. ↑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 309/ 6- 10-2011 Αρχειοθετήθηκε 2013-08-06 στο Wayback Machine., Αποφάσεις της Πρωτοβάθμιας Πειθαρχικής Επιτροπής της FOOTBALL LEAGUE ΟΠΑΠ - FOOTBALL LEAGUE 2 ΟΠΑΠ, 6/10/2011
  10. ↑ Το νέο σήμα της Παναχαϊκής gazzetta.gr
  11. ↑ Το νέο σήμα της Παναχαϊκής έχει… αστέρια matchnews.gr
  12. ↑ «Φ.Ε.Κ. 1359, 19 Απριλίου 1994 | Τεύχος Ανωνύμων Εταιρειών και Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης». 
  13. ↑ «ΓΕΜΗ :: Υπηρεσίες Δημοσιότητας». publicity.businessportal.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2024. 
  14. ↑ «ΓΕΜΗ :: Υπηρεσίες Δημοσιότητας». publicity.businessportal.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2024. 
  15. ↑ PianetaEmpoli, Redazione (12 Σεπτεμβρίου 2016). «Curva Ospiti | I tifosi del... Crotone». PianetaEmpoli (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2021. 
  16. ↑ Ο Κάλαϊτζιτς είναι ο 102ος προπονητής στην ιστορία της Παναχαϊκής sportin.gr

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]