Thích Minh Tuệ

thích minh tuệ
Tên khai sinhLê Anh Tú
Pháp hiệuThích Minh Tuệ
Hoạt động tôn giáo
Tôn giáoPhật giáo
Trường pháiPhật giáo Nam truyền
Bộ pháiThượng tọa bộ
Xuất gia2015
Tu tập tạiKhông có nơi cố định
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinhLê Anh Tú
Ngày sinh1981 (42–43 tuổi)
Nơi sinhKỳ Anh, Hà Tĩnh, Việt Nam
Giới tínhnam
Trường họcTrường Trung cấp Lâm nghiệp Tây Nguyên
Nghề nghiệptì-kheo, khất sĩ, địa chính viên
Quốc tịch Việt Nam
icon Cổng thông tin Phật giáo

Lê Anh Tú (sinh năm 1981), thường được biết đến với pháp hiệu Thích Minh Tuệ, là một tu sĩ Phật giáo người Việt Nam. Từng có thời gian ngắn tu tại chùa sau khi từ bỏ công việc địa chính viên, Thích Minh Tuệ quyết định "tập học theo lời Phật dạy" bằng cách giữ 13 hạnh đầu đà theo Phật giáo Thượng tọa bộ và bộ hành khất thực khắp đất nước trong nhiều năm. Hành trình đi bộ năm 2024 của ông gây nên sự chú ý với đông đảo quần chúng Việt Nam, thu hút hàng nghìn người đến tìm gặp và có lúc lên đến hàng trăm người theo chân ông, dẫn tới nhiều xáo trộn xã hội và trật tự trị an, đồng thời biến ông trở thành một nhân vật nổi tiếng trên Internet "bất đắc dĩ".

Phương pháp tu tập của ông đã gây tranh cãi trong giới tu hành Việt Nam, khi nhiều người tán thán đức tu buông bỏ vật chất của ông, song cũng có ý kiến cho rằng ông đang vô tình gây chia rẽ tôn giáo. Chính giới Việt Nam đã nhiều lần bày tỏ thái độ không hài lòng về sự nổi danh của ông, lo ngại rằng các nhóm bất đồng chính kiến có thể lợi dụng điều đó để chống lại đường lối của chính phủ và đảng cầm quyền. Việc Thích Minh Tuệ ngừng bộ hành vào đầu tháng 6 năm 2024 và ẩn tích làm dấy lên nghi vấn liệu ông có thực sự tự nguyện dừng bước, trong khi truyền thông nhà nước đã thẳng thừng bác bỏ mối nghi ngờ này.

Tính chính danh của ông cũng là đề tài được bàn tán rộng rãi. Giáo hội Phật giáo Việt Nam không chấp nhận gọi ông là "tu sĩ Phật giáo", tuy nhiên Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất công nhận điều này và khen ngợi ông hội đủ phẩm hạnh cho danh xưng đó. Đồng tình với việc gọi Thích Minh Tuệ là tu sĩ, dù chính ông không tự nhận mình như thế, các nhà quan sát nhận định việc đánh giá một cá nhân có phải là tu sĩ hay không không phụ thuộc vào sự đồng ý của bất kỳ tổ chức nào.

Xuất thân

[sửa | sửa mã nguồn]

Lê Anh Tú sinh năm 1981 tại xã Kỳ Văn (có nguồn ghi xã Kỳ Tân[1]), huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh, Việt Nam.[2] Ông là con thứ hai trong một gia đình có bốn người con. Năm 1994, ông cùng gia đình chuyển đến xã Ia Tô, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai sinh sống.[3] Theo lời cha ông Lê Xuân, lúc nhỏ Lê Anh Tú là người "hiền lành, hiếu thảo, học lực khá nên được mọi người quý mến."[1]

Tại Gia Lai, khi học hết phổ thông trung học, ông đi nghĩa vụ quân sự khoảng ba năm.[3] Sau khi xuất ngũ, ông theo học Trường Trung cấp Lâm nghiệp Tây Nguyên.[3] Sau khi tốt nghiệp, ông làm địa chính viên cho một công ty tư nhân có trụ sở tại tỉnh Phú Yên, nhưng chủ yếu công tác ở tỉnh Đắk Lắk.[4] Ông đọc sách về Phật pháp trong thời gian này và thực hành ăn chay, tu tại gia.[1]

Quá trình tu tập

[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 2015, Lê Anh Tú quyết định xuất gia,[5] lấy pháp hiệu là Thích Minh Tuệ và từng có thời gian ngắn tu tập tại một ngôi chùa.[6] Tháng 10 năm 2017, ông về nhà cha mẹ làm giấy tờ liên quan đến công việc cá nhân, rồi từ đó không còn liên lạc với gia đình.[7] Từ năm 2017 (có nguồn ghi năm 2018[8]) đến năm 2023, Thích Minh Tuệ đã ba lần đi bộ từ miền Nam ra miền Bắc Việt Nam và chiều ngược lại theo hình thức thực hành tu tập 13 hạnh đầu đà của Phật giáo Thượng tọa bộ. Những lần bộ hành này diễn ra thuận lợi trong thầm lặng. Thời gian đầu đôi lúc mệt, ông phải di chuyển bằng xe khách. Từ năm 2020 trở đi, ông bộ hành tuyệt đối, chỉ di chuyển bằng đường thủy khi phải đi đò qua sông.[9] Ông đã đi bộ qua gần như toàn bộ lãnh thổ Việt Nam, trừ một số tỉnh phía nam không nằm trên trục đường chính.[6]

Năm 2024 là lần thứ tư ông đi bộ, xuất phát từ tỉnh Khánh Hòa lên Cao Bằng – Hà Giang rồi quay ngược về.[10] Hành trình quay về đã thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân, có thời điểm lên tới hàng trăm người theo ông bộ hành.[3] Trong quá trình bộ hành, Thích Minh Tuệ chỉ ăn cơm chay một bữa vào sáng sớm nhờ bố thí và từ buổi trưa trở đi ông sẽ không nhận thức ăn, nước uống. Ông tắm rửa ở sông suối hoặc xin nhờ các trạm xăng trên đường bộ hành. Y phục của ông là những tấm vải nhặt được ở nghĩa địa hoặc dọc đường rồi chắp vá lại.[7] Ông cũng không sử dụng điện thoại trong lúc tu tập.[9] Một nét đặc trưng khác ở ông là không tự xưng mình bằng "thầy" như một nhà sư hay xưng "tôi" khi giao tiếp với người khác, mà chỉ xưng "con", điều được cho là mang tinh thần của triết lý "vô ngã".[11]

VnExpress thuật lời Thích Minh Tuệ cho biết ông chưa từng nhận là tu sĩ và bản thân cũng "cảm thấy chưa xứng đáng làm tu sĩ bởi đạo đức của mình chưa đạt đến cảnh giới đó."[6][12] Giáo hội Phật giáo Việt Nam thì khẳng định ông không phải là tu sĩ Phật giáo, không tu tập và không là nhân sự của bất cứ ngôi chùa, cơ sở tu viện nào thuộc giáo hội này.[13][14] Ngược lại, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất công nhận ông "đúng là một tu sĩ Phật giáo" mà không cần phải theo giáo hội hay tổ chức nào.[15]

Đầu tháng 6 năm 2024, khi đi ngang qua địa phận tỉnh Thừa Thiên Huế, Thích Minh Tuệ dừng bộ hành. Theo Ban Tôn giáo Chính phủ thì ông "tự nguyện dừng việc đi bộ khất thực" sau khi trao đổi với các cơ quan chức năng của Việt Nam.[10] Tuy nhiên, theo Đài Á Châu Tự Do dẫn lời những người đi khất thực cùng ông thì rạng sáng ngày 3 tháng 6, đoàn gồm 72 khất sĩ bị lực lượng an ninh khống chế đưa tới các đồn công an để thẩm vấn và sau đó được trả tự do rải rác ở những tỉnh khác nhau.[16] Riêng Thích Minh Tuệ được lực lượng chức năng đưa đến nơi mà ông yêu cầu, theo báo Thanh Niên dẫn nguồn từ giới chức địa phương.[17] Còn theo báo Người Việt thì ông bị "cưỡng bức" đưa lên xe hơi chở đi mà không rõ điểm đến.[18] Công an tỉnh Gia Lai đã tiến hành lấy dấu vân tay làm căn cước công dân cho ông.[19] BBC News tuyên bố đã nhận được nhiều thông tin về việc đoàn khất sĩ bị chính quyền giải tán ngay trong đêm gần thành phố Huế, thay vì "tự nguyện".[20]

Trong bản tin Thời sự tối của Đài Truyền hình Việt Nam phát sóng vào ngày 8 tháng 6, Thích Minh Tuệ cho biết sức khỏe và tinh thần của mình vẫn tốt. Được phóng viên phỏng vấn, ông bày tỏ mong muốn mọi người sẽ không tập trung lại khi thấy mình đi ra đường vì như thế sẽ khiến ông "không [tu] học được nữa."[21] Truyền thông đối lập chỉ ra không ít công luận tin rằng có sự cắt ghép, dàn dựng trong video phỏng vấn này, và lo ngại ông đang bị "giam lỏng".[22] Theo BBC News, việc ông ra mặt trên sóng truyền hình lại tiếp tục "làm dấy lên nghi ngờ"; hãng tin nêu bật những mâu thuẫn về mặt thời gian, sự thiếu nhất quán trong bối cảnh cùng các biểu hiện được cho là bất thường của vị tu sĩ.[23] Trong bản tin tiếp theo ngày 9 tháng 6, Thích Minh Tuệ cho biết đã lên một số kế hoạch về việc tu tập của mình. Ông chia sẻ, chỉ khi người dân không tụ tập đông, đảm bảo an ninh trật tự và giao thông thì ông mới tiếp tục bộ hành; nếu không, ông sẽ chỉ an trú một nơi nhất định rồi khất thực quanh đó.[24]

Công an tỉnh Gia Lai ngày 10 tháng 6 đã đăng một video phỏng vấn Thích Minh Tuệ sau khi ông nhận thẻ căn cước,[25] và báo Người Lao Động cũng đã phỏng vấn trực tiếp ông vào chiều hôm đó. Trong các cuộc phỏng vấn, ông nêu lý do tạm dừng bộ hành là nhằm "đảm bảo an toàn giao thông, tránh việc tụ tập đông người làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự," đồng thời chia sẻ dự định tiếp tục đi khất thực theo lời Phật dạy.[26] Ông cũng bày tỏ nguyện vọng được hành hương đến Ấn Độ để đảnh lễ bốn thánh địa Phật giáo (Tứ động tâm) nhờ thẻ căn cước của mình.[27] Báo Thanh Niên tiết lộ Thích Minh Tuệ đang tu tập tại "một địa điểm bí mật ở Gia Lai."[28] Chỉ ít ngày sau, hàng nghìn người tiếp tục đổ về địa phương này với mong muốn gặp mặt ông;[29] khiến ông phải đi nơi khác ẩn tu.[30]

Ảnh hưởng

[sửa | sửa mã nguồn]

Hiện tượng mạng

[sửa | sửa mã nguồn]

Mang hình ảnh một người vô danh tự nhận đang "tập học" theo lời Phật dạy và đầu trần, chân đất đi bộ khắp đất nước, Thích Minh Tuệ đã trở thành một hiện tượng mạng tại Việt Nam,[31] đồng thời truyền cảm hứng cho đức tu khổ hạnh từ bỏ vật chất khiến hàng nghìn người từ khắp nơi đến tìm gặp ông.[32] Một số cá nhân tôn sùng ông như "Đức Phật tái thế" hoặc gợi nhớ đến hình ảnh Đức Phật ngày xưa.[33] Có người còn sử dụng hình ảnh của ông đăng lên các trang mạng xã hội với mục đích tăng tương tác để kinh doanh trực tuyến.[34] Thậm chí, trên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội xuất hiện những mẫu quần áo và phụ kiện được thiết kế theo màu sắc trang phục của ông.[35] Việc sinh hoạt cá nhân của ông như ngủ, tắm, đi vệ sinh cũng bị làm phiền.[36] Hiện tượng mạng này được báo Dân Việt ví như "những bữa tiệc view", phản ánh vấn nạn tung hô quá đà của người sáng tạo nội dung trên nền tảng số.[37] Đã có trường hợp người tung tin và video về Thích Minh Tuệ trên Internet bị giới chức xử phạt hành chính.[32] Đáng chú ý có hai YouTuber bị phạt 10 triệu đồng do đăng video về một tảng đá ở tỉnh An Giang mà họ cho là giống hình tượng Thích Minh Tuệ,[38] dẫn tới tranh cãi trái chiều rằng chính quyền đang trừng phạt trí tưởng tượng của người dân.[39]

Tự do tôn giáo

[sửa | sửa mã nguồn]

Công an Việt Nam lo ngại giới bất đồng chính kiến tại nước này có thể lợi dụng "hiện tượng Thích Minh Tuệ" để "chống phá" chính sách tôn giáo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước Việt Nam trên mạng xã hội, lập luận rằng các tổ chức đối lập tìm cách gây "chia rẽ" và "mâu thuẫn" nhằm làm suy yếu "khối đại đoàn kết toàn dân tộc" và đi ngược lại các giá trị truyền thống.[34] Thông tấn xã Việt Nam thậm chí chỉ rõ hình ảnh bộ hành của Thích Minh Tuệ đang bị "các thế lực thù địch" lợi dụng nhằm "phỉ báng, công kích Giáo hội Phật giáo Việt Nam",[40] vốn là một tổ chức do chính phủ quản lý thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã kiểm điểm Thượng tọa Thích Minh Đạo, trụ trì Tu viện Minh Đạo sau khi ông này đăng tải video khen ngợi Thích Minh Tuệ. Ban Trị sự sau đó kết luận rằng việc sư Thích Minh Đạo "nhận xét về ông Lê Anh Tú là quyền suy nghĩ của từng cá nhân," nhưng "sai ở chỗ dùng từ chưa đúng với chức năng – quyền hạn của mình dẫn đến sự ngộ nhận từ nhiều nơi."[41] Theo BBC News, việc sư Minh Đạo bị kỷ luật đã gây ra nhiều phản ứng trong dư luận, đặc biệt từ người dùng mạng xã hội.[41]

Việc chính quyền Việt Nam đề nghị Thích Minh Tuệ dừng bộ hành rồi ẩn tu cũng dẫn đến nhiều uẩn khúc và nghi vấn khi một bộ phận quần chúng cho rằng ông không hề tự nguyện làm việc này.[15][42] Ông Lê Quang Hiển, Phó Hội trưởng Thường trực Ban Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Hòa Hảo Thuần tuý, lo ngại Thích Minh Tuệ có kết cục giống Huỳnh Phú Sổ và Minh Đăng Quang, là hai lãnh tụ tôn giáo ở Việt Nam bị ám hại và mất tích. Tuy nhiên, Hòa thượng Thích Không Tánh, Phó Viện trưởng Hội đồng Điều hành Tăng đoàn Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất phủ định điều này dù suy đoán sẽ "có sự quản thúc, quản chế hay cô lập" và thao túng vị tu sĩ. Dân biểu Tạ Đức Trí thuộc Hạ viện bang California, Hoa Kỳ đã gửi thư đến Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế [en] của nước này (USCIRF) bày tỏ lo ngại về cách chính quyền Việt Nam có thể đối xử với Thích Minh Tuệ.[42]

Báo Nhân Dân, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Việt Nam, bác bỏ cáo buộc có sự đàn áp tôn giáo, gọi đó là thông tin sai sự thật và bịa đặt do những "đối tượng chống phá, phản động" lan truyền.[33] Với việc đưa Thích Minh Tuệ xuất hiện trở lại trên truyền thông trong các video thời sự khoảng một tuần sau khi ông ẩn tu, Đài Truyền hình Việt Nam một lần nữa nhấn mạnh những đồn đoán trong thời gian qua về số phận của ông là bịa đặt nhằm "xuyên tạc chính sách tôn giáo" của nước này.[21] Theo Đài Tiếng nói Hoa Kỳ, các bản tin trên được đưa ra nhằm dập tắt những tin đồn xoay quanh việc Thích Minh Tuệ tự nguyện dừng bộ hành như truyền thông trong nước đưa tin trước đó.[27]

An ninh, trật tự xã hội

[sửa | sửa mã nguồn]

Lực lượng công an địa phương được yêu cầu phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện nhiều biện pháp đảm bảo an toàn giao thông và an ninh trật tự khi Thích Minh Tuệ và đoàn người đi theo bộ hành qua địa bàn các tỉnh.[43][44] Ngày 30 tháng 5 năm 2024, một người đàn ông trong lúc bộ hành theo Thích Minh Tuệ đã tử vong do sốc nhiệt, suy đa tạng, tiêu cơ vân. Người này bị ngất xỉu trong lúc cùng ông di chuyển qua địa bàn huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, sau đó được người dân đưa vào cấp cứu tại bệnh viện địa phương nhưng không qua khỏi.[45] Ngày 2 tháng 6, có thêm hai phụ nữ đi theo đoàn bị sốc nhiệt, đuối sức, được đưa đi cấp cứu. Theo đại diện chính quyền huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, đám đông đi theo Thích Minh Tuệ gây ách tắc giao thông, không nhường đường cho xe cấp cứu, xả rác, phóng uế bừa bãi gây mất vệ sinh.[46] Bên cạnh đó, một số người khi đi theo đoàn bộ hành cùng Thích Minh Tuệ qua các tỉnh miền Trung đã phân phát các tài liệu về "đạo Nhân Quả", bị cơ quan chức năng tỉnh Hà Tĩnh cho là trái phép và tiến hành tịch thu, lập biên bản xử lý.[47] Ngày 14 tháng 11 năm 2024, Thích Minh Tuệ đã có đơn gửi cơ quan chức năng về việc đề nghị không tụ tập đông người và phát tán hình ảnh cá nhân của ông lên mạng xã hội[48][49]

Đánh giá

[sửa | sửa mã nguồn]

Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Hữu Liêm nhận xét việc khất thực của các nhà sư Phật giáo từ xưa đến nay không phải việc lạ nên ông cũng xem chuyện bộ hành của Thích Minh Tuệ là điều bình thường.[50] Theo Thượng tọa Thích Thanh Huân, "hiện tượng Thích Minh Tuệ" không đáng rầm rộ.[51] Báo Công Thương nhận định tuy không tu tại ngôi chùa nào và chỉ chọn lối đi riêng cho quá trình tu tập của mình, nhưng Thích Minh Tuệ lại "nổi tiếng một cách bất đắc dĩ".[52] Không đề cập nhiều đến cách tu tập của Thích Minh Tuệ, báo Công an nhân dân tập trung phê phán mức độ quan tâm của công chúng dành cho ông, gọi đó là "kiếp nạn sinh ra từ 'ngáo' mạng xã hội."[53] Nhà báo Nguyễn Mạnh Hà gửi bài cho BBC News bình luận rằng việc theo dõi hành trình của Thích Minh Tuệ đã trở thành thói quen thường ngày của không ít người Việt Nam, song cũng cho rằng ông đang phải "bất đắc dĩ" vào vai trụ trì của "ngôi chùa di động".[54] Hãng tin này nhấn mạnh thêm, chính những lời nói "chân chất, mộc mạc" của Thích Minh Tuệ là điểm thu hút công chúng, cho dù ông không có những bài thuyết pháp cao thâm.[20]

Việc bộ hành khổ tu của ông cũng gây ra nhiều luồng quan điểm về tính chính thống trong phương pháp tu học. Báo Tiền Phong nhận xét Thích Minh Tuệ tu theo đường lối nguyên thủy nhưng lại không thuộc về giáo hội hay ngôi chùa nào, và đánh giá "con đường ông đã và đang chọn thuộc loại gian khổ nhất."[55] Thượng tọa Thích Minh Đạo đánh giá hình ảnh Thích Minh Tuệ lặng lẽ hành đạo đã làm cho Phật giáo Việt Nam "sống lại trong lòng của Phật tử năm châu",[20] đồng thời gọi ông là hiện diện của Ma-ha-ca-diếp, một đệ tử của Đức Phật Thích-ca Mâu-ni trọn đời tu theo hạnh đầu đà; song cũng có người trong giới tu hành so sánh ông với một đệ tử khác đã phản bội Đức Phật là Đề-bà-đạt-đa bởi hệ quả từ sự nổi tiếng của ông trên Internet là tương đồng với tội phá hoại sự đoàn kết mà Đề-bà-đạt-đa phạm phải. Tu sĩ Thích Đồng Đạo bác bỏ việc gọi Thích Minh Tuệ là "sư", với lý do cách tu của ông là "tình trạng biến đổi tư duy đi tìm cầu một cái độc lạ không giống pháp nào trong giáo lý."[55] Trong khi đó nhà báo Cù Mai Công ca ngợi cách tu của ông là "sự buông bỏ của một ý chí kiên cường đến không thể tin nổi."[20]

Tiếng tăm của Thích Minh Tuệ đã lôi kéo cả người trong ngành giải trí Việt Nam vào cuộc tranh luận. Diễn viên Angela Phương Trinh thường xuyên đưa ra những lời lẽ công kích ông cùng đoàn bộ hành theo ông trên tài khoản mạng xã hội cá nhân, thậm chí mắng ông là "giặc".[56] Cô là đệ tử của Thượng tọa Thích Chân Quang, trụ trì chùa Thiền Tôn Phật Quang ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu; bản thân ông này cũng từng chỉ trích gay gắt Thích Minh Tuệ khi gọi vị tu sĩ là "thằng ba trợn".[20] Truyền thông trong nước chê trách nữ diễn viên "quá khích", "lộng ngôn", "thiếu chuẩn mực", yêu cầu cơ quan chức năng "xử lý đúng quy định", nhưng mặt khác cũng kêu gọi "cảnh giác trước âm mưu lợi dụng tôn giáo."[56][57][58] Cô này sau đó lên tiếng xin lỗi, xóa tất cả phát ngôn nhằm vào Thích Minh Tuệ, và "mong được mọi người thông cảm" do "vẫn đang trên con đường học đạo."[59]

Trước việc Giáo hội Phật giáo Việt Nam ra văn bản không công nhận Thích Minh Tuệ là tu sĩ Phật giáo, Tiến sĩ Hoàng Văn Chung, Trưởng Phòng Nghiên cứu Lý luận và Chính sách Tôn giáo thuộc Viện Nghiên cứu Tôn giáo nêu quan điểm: "Miễn là người ta tin và tu hành theo Phật giáo thì người ta có quyền của người ta, không nhất thiết có chứng nhận của Giáo hội Phật giáo thì ông ấy mới là tu sĩ Phật giáo. Phật giáo không phải của riêng ai."[60] Còn theo tu sĩ Thích Đồng Long thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, một tổ chức Phật giáo không nằm dưới sự quản lý của chính quyền Việt Nam, quan niệm không theo Giáo hội Phật giáo Việt Nam thì không phải tu là "sai lầm", cho thấy sự thiếu tự do tôn giáo tại quốc gia này.[8] Ngày 4 tháng 6 năm 2024, sau khi có tin Thích Minh Tuệ bị cưỡng ép dừng bộ hành và đưa đi biệt tích, Tăng đoàn Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất ra thông cáo nhìn nhận ông đã giữ đúng phẩm hạnh của một vị tu sĩ Phật giáo và kêu gọi chính quyền Việt Nam cho phép ông tự do tu hành.[15][42]

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ a b c Hoàng Lộc; Tập Thỏa (19 tháng 5 năm 2024). “Gia đình kể về việc ông Thích Minh Tuệ quyết định đi tu”. Dân Việt. Hội Nông dân Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 4 tháng 6 năm 2024.
  2. ^ Diệu Mi (17 tháng 5 năm 2024). “Giáo hội Phật giáo VN thông tin: Phát ngôn của thượng tọa Thích Chân Quang; thông báo về ông Minh Tuệ”. Thanh Niên. Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2024.
  3. ^ a b c d Tiền Lê (18 tháng 5 năm 2024). “Quá khứ chưa biết về 'sư Thích Minh Tuệ'”. Tiền Phong. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2024.
  4. ^ Hồng Ánh (17 tháng 5 năm 2024). “Phú Yên phản hồi về thông tin "Sư Thích Minh Tuệ" từng làm công tác địa chính ở tỉnh”. Người Lao Động. Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập 28 tháng 5 năm 2024.
  5. ^ Hoàng Thanh. Người cha kể về thuở nhỏ của "sư Thích Minh Tuệ". Báo Người Lao Động Online (video). Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2024.
  6. ^ a b c Đức Hùng; Trần Hóa. “Ông Thích Minh Tuệ nói 'chưa từng nhận là tu sĩ'”. VnExpress. Bộ Khoa học và Công nghệ. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2024.
  7. ^ a b Tập Thỏa (18 tháng 5 năm 2024). “Ông Thích Minh Tuệ: "Nguyện một đời bộ hành, tắm nơi sông suối, chẳng khái niệm khó khăn"”. Dân Việt. Hội Nông dân Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2024.
  8. ^ a b Mỹ Hằng (24 tháng 5 năm 2024). “Từ hiện tượng sư Thích Minh Tuệ: Thế nào mới là tu?”. BBC News Tiếng Việt. BBC. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2024.
  9. ^ a b Thiện Lương (17 tháng 5 năm 2024). “Ông Thích Minh Tuệ giãi bày về những "ồn ào" xung quanh mình”. VietNamNet. Bộ Thông tin và Truyền thông. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 6 tháng 6 năm 2024.
  10. ^ a b “Ông Lê Anh Tú (Thích Minh Tuệ) tự nguyện dừng việc đi bộ khất thực” (Thông cáo báo chí). Ban Tôn giáo Chính phủ. 3 tháng 6 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 7 tháng 6 năm 2024.
  11. ^ Nguyễn Thanh Huy (13 tháng 5 năm 2024). “Góc nhìn bạn đọc về Sư Minh Tuệ và pháp hành”. Tạp chí Nghiên cứu Phật học. Hà Nội: Giáo hội Phật giáo Việt Nam. ISSN 2734-9195. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2024.
  12. ^ Việt An; Võ Thạnh (3 tháng 6 năm 2024). “Ông Thích Minh Tuệ 'dừng đi bộ khất thực'”. VnExpress. Bộ Khoa học và Công nghệ. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 4 tháng 6 năm 2024.
  13. ^ Trinh Nguyễn (16 tháng 5 năm 2024). “Giáo hội Phật giáo Việt Nam: 'Sư Thích Minh Tuệ' không phải là tu sĩ Phật giáo”. Thanh Niên. Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2024.
  14. ^ Phùng Minh (17 tháng 5 năm 2024). “Ban Tôn giáo Chính phủ thông tin về "sư Thích Minh Tuệ"”. Dân trí. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2024.
  15. ^ a b c “Sư Thích Minh Tuệ 'ẩn tu' giữa lúc chính quyền thắt chặt quản lý tăng sĩ?”. BBC News Tiếng Việt. BBC. 5 tháng 6 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2024.
  16. ^ “Thực hư việc Ban Tôn giáo Chính phủ nói sư Minh Tuệ "tự nguyện dừng bộ hành khất thực"”. Đài Á Châu Tự Do. 3 tháng 6 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 4 tháng 6 năm 2024.
  17. ^ Bùi Ngọc Long (3 tháng 6 năm 2024). “'Sư Thích Minh Tuệ' được hỗ trợ làm CCCD”. Thanh Niên. Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2024.
  18. ^ Tr.N (4 tháng 6 năm 2024). “Sư Thích Minh Tuệ đang ở Gia Lai?”. Người Việt. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2024.
  19. ^ Nguyễn Do (4 tháng 6 năm 2024). “Sư Minh Tuệ đã được Công an Gia Lai làm CCCD sau khi dừng đi bộ khất thực”. Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh. Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2024.
  20. ^ a b c d e “Sư Thích Minh Tuệ đến từ đâu, tại sao phải dừng?”. BBC News Tiếng Việt. BBC. 8 tháng 6 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2024.
  21. ^ a b Liên Liên (8 tháng 6 năm 2024). “Thông tin xuyên tạc ẩn tu của ông Thích Minh Tuệ”. Thời Báo VTV. Đài Truyền hình Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2024.
  22. ^ N.H.K (8 tháng 6 năm 2024). “Xem clip VTV, công luận nghi ngờ sư Thích Minh Tuệ 'bị giam lỏng'”. Người Việt. Lưu trữ bản gốc ngày 9 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 9 tháng 6 năm 2024.
  23. ^ “Sư Thích Minh Tuệ: Phóng sự của VTV làm dấy lên nghi ngờ”. BBC News Tiếng Việt. BBC. 9 tháng 6 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 9 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 9 tháng 6 năm 2024.
  24. ^ Liên Liên; Nam Việt; Đức Hùng (9 tháng 6 năm 2024). “Ông Thích Minh Tuệ chưa xác định được thời gian tiếp tục bộ hành”. Thời Báo VTV. Đài Truyền hình Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 9 tháng 6 năm 2024.
  25. ^ “Trao Căn cước công dân cho ông Lê Anh Tú (tên gọi khác Minh Tuệ)”. Công an tỉnh Gia Lai. 10 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 6 năm 2024.
  26. ^ Hoàng Thanh (10 tháng 6 năm 2024). “"Sư Thích Minh Tuệ" chia sẻ riêng với Báo Người Lao Động về dự định của mình”. Người Lao Động. Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 6 năm 2024.
  27. ^ a b “Ông Thích Minh Tuệ xuất hiện trên VTV, nói 'sẽ an trú một chỗ'”. Đài Tiếng nói Hoa Kỳ. 10 tháng 6 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 6 năm 2024.
  28. ^ Trần Hiếu (10 tháng 6 năm 2024). “Ông Thích Minh Tuệ nhận căn cước công dân ở Gia Lai”. Thanh Niên. Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 6 năm 2024.
  29. ^ Trần Hiếu (13 tháng 6 năm 2024). “Hàng ngàn lượt người đổ về nơi tu tập của ông Thích Minh Tuệ”. Thanh Niên. Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 15 tháng 6 năm 2024.
  30. ^ “Sư Thích Minh Tuệ "ẩn tu" lần hai, các khất sĩ khác mất tích trên đường tới Gia Lai”. Đài Á Châu Tự Do. 14 tháng 6 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 15 tháng 6 năm 2024.
  31. ^ Trần Quang Vinh (21 tháng 5 năm 2024). “"Hiện tượng mạng" Thích Minh Tuệ và những sự ồn ào phản cảm”. VietnamPlus. Thông tấn xã Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 31 tháng 5 năm 2024. Truy cập 30 tháng 5 năm 2024.Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết)
  32. ^ a b “Thừa Thiên-Huế phạt 7,5 triệu đồng một YouTuber đưa tin 'sai' về Thích Minh Tuệ”. Đài Tiếng nói Hoa Kỳ. 4 tháng 6 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 6 tháng 6 năm 2024.
  33. ^ a b Đông Á (7 tháng 6 năm 2024). “Nhận diện âm mưu lợi dụng vấn đề tôn giáo để chống phá đất nước”. Nhân Dân. Đảng Cộng sản Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 7 tháng 6 năm 2024.
  34. ^ a b Lê Đức, Phòng An ninh nội địa (20 tháng 5 năm 2024). “Cảnh giác với hoạt động lợi dụng hiện tượng "Thích Minh Tuệ" để tuyên truyền gây mất đoàn kết tôn giáo”. Công an tỉnh Quảng Ninh. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2024.[liên kết hỏng]
  35. ^ Thu Hà (30 tháng 5 năm 2024). “Trên mạng xã hội, nhiều cửa hàng thời trang online đồng loạt tung ra các mẫu quần áo mô phỏng theo trang phục chắp vá nhiều mảnh của thầy Thích Minh Tuệ”. Báo điện tử VOV. Đài Tiếng nói Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập 30 tháng 5 năm 2024.
  36. ^ Đoàn Tuấn (20 tháng 5 năm 2024). “Làm phiền cả lúc ông Thích Minh Tuệ tắm, những Tiktoker "tặc" muốn gì?”. Công Thương. Bộ Công Thương. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2024.
  37. ^ Nguyễn Thịnh (19 tháng 5 năm 2024). “Từ "hiện tượng mạng" Thích Minh Tuệ: Những "bữa tiệc" view và vấn nạn tung hô quá đà của Youtuber, TikToker”. Dân Việt. Hội Nông dân Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2024.
  38. ^ Tiến Văn (4 tháng 7 năm 2024). “Tung tin tảng đá giống ông Thích Minh Tuệ, hai YouTuber bị phạt”. Tuổi Trẻ. Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2024.
  39. ^ “Dân bị phạt vì trí tưởng tượng?”. Đài Á Châu Tự Do. 9 tháng 7 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2024.
  40. ^ Thu Hằng (1 tháng 6 năm 2024). “Nhận diện âm mưu lợi dụng 'hiện tượng Thích Minh Tuệ'”. Báo Tin tức - TTXVN. Thông tấn xã Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2024.
  41. ^ a b “Khen sư Thích Minh Tuệ, sư Thích Minh Đạo bị kiểm điểm: 'Cây muốn lặng mà gió chẳng đừng'”. BBC News Tiếng Việt. BBC. 29 tháng 5 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2024.
  42. ^ a b c “Sư Thích Minh Tuệ mất tích: Dân biểu Hạ viện California và tổ chức quốc tế bày tỏ quan ngại”. Đài Á Châu Tự Do. 5 tháng 6 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2024.
  43. ^ Nguyễn Tuấn (2 tháng 6 năm 2024). “Đoàn bộ hành Thích Minh Tuệ đi qua Huế, Đà Nẵng cần tuân thủ pháp luật, không gây ùn tắc”. Công Thương. Bộ Công Thương. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 6 tháng 6 năm 2024.
  44. ^ Thanh Nhật (30 tháng 5 năm 2024). “Tỉnh Quảng Nam yêu cầu đảm bảo an ninh trật tự khi ông Thích Minh Tuệ đi qua”. Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh. Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2024.
  45. ^ Thanh Thủy; Mai Trang (30 tháng 5 năm 2024). “Một người đàn ông đi theo đoàn ông Thích Minh Tuệ bị tử vong do sốc nhiệt, suy đa tạng”. Báo Tin tức - TTXVN. Thông tấn xã Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2024.
  46. ^ Lê Hiếu (2 tháng 6 năm 2024). “Nhiều người bị sốc nhiệt, đuối sức khi đi theo ông Minh Tuệ”. Báo điện tử VOV. Đài Tiếng nói Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 2 tháng 6 năm 2024.
  47. ^ Uyên Uyên (3 tháng 6 năm 2024). “Thu hồi hàng trăm cuốn sách tuyên truyền đạo trái phép từ nhóm người theo Thích Minh Tuệ”. Báo điện tử Thanh Tra. Thanh tra Chính phủ. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2024.
  48. ^ “Ông Thích Minh Tuệ đề nghị không phát tán hình ảnh cá nhân lên mạng xã hội”. Báo Thanh Niên. 14 tháng 11 năm 2024.
  49. ^ “Ông Thích Minh Tuệ đề nghị xử lý người đưa thông tin mình lên mạng”. Báo Người Lao Động. 14 tháng 11 năm 2024.
  50. ^ Lê Thọ Bình (19 tháng 5 năm 2024). “"Nên coi chuyện bộ hành của ông Thích Minh Tuệ là bình thường"”. Dân Việt. Hội Nông dân Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập 28 tháng 5 năm 2024.
  51. ^ Gia Khiêm; Khánh Yến (18 tháng 5 năm 2024). “Thượng tọa Thích Thanh Huân: "Hiện tượng ông Minh Tuệ không có gì đáng rầm rộ"”. Dân Việt. Hội Nông dân Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập 28 tháng 5 năm 2024.
  52. ^ Quang Lộc (21 tháng 5 năm 2024). “Đừng biến Thích Minh Tuệ thành người nổi tiếng bất đắc dĩ!”. Kinh tế Việt Nam. Công Thương. Bộ Công Thương. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 6 năm 2024. Truy cập 28 tháng 5 năm 2024.
  53. ^ Hà Quang Minh (26 tháng 5 năm 2024). “Khi kiếp nạn sinh ra từ "ngáo" mạng xã hội”. Công an nhân dân. Bộ Công an. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2024.
  54. ^ Nguyễn Mạnh Hà (31 tháng 5 năm 2024). “Thích Minh Tuệ - người được chọn?”. BBC News Tiếng Việt. BBC. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2024.
  55. ^ a b An Sơn (17 tháng 5 năm 2024). “Có duyên gặp Thích Minh Tuệ”. Văn hóa – Giải trí. Tiền Phong (138). Hà Nội: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. tr. 9. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2024.
  56. ^ a b Nguyễn Thừa (2 tháng 6 năm 2024). “Dù Angela Phương Trinh phát ngôn chưa đúng, nhưng cũng cần cảnh giác”. Công Thương. Bộ Công Thương. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2024.
  57. ^ Thúy Phương; Khánh Yến (7 tháng 6 năm 2024). “"Sự lộng ngôn của Angela Phương Trinh khi nhắc tới ông Thích Minh Tuệ khiến lời xin lỗi vô dụng"”. Dân Việt. Hội Nông dân Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2024.
  58. ^ Lê Thanh Phong (7 tháng 6 năm 2024). “Angela Phương Trinh xin lỗi, cơ quan chức năng cũng phải xử lý đúng quy định”. Lao Động. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2024.
  59. ^ Loan Lê; Lê Minh (6 tháng 6 năm 2024). “Angela Phương Trinh xin lỗi, xóa các phát ngôn nhắm vào ông Thích Minh Tuệ”. VietNamNet. Bộ Thông tin và Truyền thông. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2024.
  60. ^ Viết Thịnh (17 tháng 5 năm 2024). “Hiện tượng 'Sư thầy Thích Minh Tuệ': Nhiều người đang 'nghiêng về mê tín nhiều hơn chính tín'”. Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh. Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2024. Truy cập 28 tháng 5 năm 2024.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]