Isabel II của Tây Ban Nha
Isabel II của Tây Ban Nha (tiếng Tây Ban Nha: Isabel II, María Isabel Luisa de Borbón y Borbón-Dos Sicilias; 10 tháng 10 năm 1830 – 9 tháng 4 năm 1904) là Nữ vương Tây Ban Nha từ năm 1833 cho đến khi bị phế truất vào năm 1868. Bà là nữ vương duy nhất trị vì trong lịch sử thống nhất của Tây Ban Nha.[1][n. 1]
Isabel là con gái lớn của Vua Fernando VII và Vương hậu Maria Christina. Ngay trước khi Isabel chào đời, cha bà đã ban hành Sắc lệnh thực dụng 1830 để đảo ngược Luật Salic và đảm bảo quyền kế vị của con gái đầu lòng của ông, do ông không có con trai. Bà lên ngôi một tháng trước sinh nhật lần thứ 3 của mình, nhưng quyền kế vị của bà đã bị bác của bà là Hoàng thân Carlos (người sáng lập phong trào Carlist) phản đối, người đã từ chối công nhận một nữ quân chủ dẫn đến Chiến tranh Carlist. Dưới sự nhiếp chính của mẹ bà, Tây Ban Nha chuyển từ chế độ quân chủ chuyên chế sang chế độ quân chủ lập hiến, thông qua Quy chế Hoàng gia năm 1834 và Hiến pháp Tây Ban Nha năm 1837.
Isabel được tuyên bố đã đủ tuổi và bắt đầu cai trị trực tiếp vào năm 1843. Triều đại thực sự của bà là một giai đoạn được đánh dấu bằng những âm mưu trong cung đình, âm mưu trong doanh trại và pronunciamientos quân sự. Cuộc hôn nhân của bà với Francisco de Asís, Công tước xứ Cádiz không hạnh phúc, và hành vi cá nhân cũng như tin đồn về các mối quan hệ đã làm tổn hại đến danh tiếng của bà. Vào tháng 9 năm 1868, một cuộc nổi loạn trên biển bắt đầu ở Cadiz, đánh dấu sự khởi đầu của Cách mạng Vinh quang. Việc lực lượng của bà bị Thống chế Francisco Serrano, Công tước thứ 1 xứ la Torre đánh bại đã chấm dứt triều đại của bà và bà phải lưu vong ở Đệ Nhị Đế chế Pháp. Năm 1870, bà chính thức thoái vị khỏi ngai vàng Tây Ban Nha để ủng hộ con trai mình là Vương tử Alfonso. Năm 1874, Đệ nhất Cộng hòa Tây Ban Nha bị lật đổ trong một cuộc đảo chính. Chế độ quân chủ Bourbon được phục hồi, và Alfonso lên ngôi với tư cách là Vua Alfonso XII. Isabel trở về Tây Ban Nha hai năm sau đó nhưng sớm rời đi Pháp, nơi bà sống cho đến khi qua đời vào năm 1904.
Ra đời và giai đoạn nhiếp chính
[sửa | sửa mã nguồn]
Isabel sinh ra tại Cung điện Hoàng gia Madrid năm 1830, là con gái cả của Vua Fernando VII của Tây Ban Nha, và người vợ thứ tư, cũng là cháu gái của ông, Maria Cristina của Hai Sicilie. Bà được giao cho nữ gia sư hoàng gia María del Carmen Machín y Ortiz de Zárate. Vương thái hậu Maria Christina trở thành nhiếp chính vào ngày 29 tháng 9 năm 1833, khi cô con gái 3 tuổi Isabel của bà được tuyên bố là nữ vương Tây Ban Nha sau cái chết của vua cha Fernando VII.
Isabel lên ngôi vì Fernando VII đã thuyết phục Cortes Generales giúp ông bãi bỏ luật Salic, do Nhà Bourbon sử dụng từ đầu thế kỷ XVIII, và tái lập luật kế vị cũ của Tây Ban Nha. Luật Salic cấm nữ giới nắm vương quyền, nên người đầu tiên lên ngôi sau cái chết của Fernando VII chính em trai của chính vị vua này là Hoàng thân Carlos, Bá tước xứ Molina, Carlos đã chiến đấu trong 7 năm trong thời kỳ Isabel còn nhỏ để tranh chấp ngai vàng của bà (xem Chiến tranh Carlist lần thứ nhất). Những người ủng hộ Carlos và hậu duệ của ông được gọi là Carlists, và cuộc chiến giành quyền kế vị là chủ đề của một số cuộc chiến tranh Carlist vào thế kỷ XIX.
Triều đại của Isabel chỉ được duy trì thông qua sự hỗ trợ của quân đội. Cortes và những người Tự do Ôn hòa và Tiến bộ đã tái lập chính quyền lập hiến và nghị viện, giải tán các giáo đoàn và tịch thu tài sản của họ (bao gồm cả tài sản của Dòng Tên), và cố gắng khôi phục trật tự tài chính của Tây Ban Nha. Sau cuộc chiến tranh Carlist, nhiếp chính, Maria Christina, đã từ chức để nhường chỗ cho Baldomero Espartero, Thân vương xứ Vergara, vị tướng Isabelline thành công và được yêu mến nhất. Espartero, một người Tiến bộ, chỉ làm nhiếp chính trong 2 năm.
Thời kỳ bà còn niên thiếu, Tây Ban Nha đã chứng kiến căng thẳng với Hoa Kỳ về vụ việc Amistad.
Baldomero Espartero bị phế truất vào năm 1843 bởi một tuyên ngôn quân sự và chính trị do các tướng Leopoldo O'Donnell và Ramón María Narváez lãnh đạo. Họ thành lập một nội các, do Joaquín María López y López chủ trì. Chính phủ này đã thuyết phục Cortes tuyên bố Isabel lúc đó 13 tuổi, đã đủ tuổi cai trị. Từ khi bà bắt đầu trị vì vào năm 1833 cho đến khi Margrethe II của Đan Mạch thoái vị vào năm 2024, tại bất kỳ thời điểm nào, đều có một nữ vương trị vì ở châu Âu.
Trưởng thành và trực tiếp trị vì
[sửa | sửa mã nguồn]Khởi đầu
[sửa | sửa mã nguồn]
Isabel được tuyên bố đủ tuổi trị vì Tây Ban Nha và tuyên thệ trước Hiến pháp năm 1837 vào ngày 10 tháng 11 năm 1843,[3] ở tuổi 13. Bất chấp quyền tối cao của quốc hội, nhưng trên thực tế, "sự tin tưởng kép" đã khiến Isabel có vai trò trong việc thành lập và bãi bỏ các chính phủ, làm suy yếu những người tiến bộ.[4] Liên minh không dễ dàng giữa những người ôn hòa và những người tiến bộ đã lật đổ Espartero vào tháng 7 năm 1843 đã tan rã vào thời điểm nữ vương đến tuổi trưởng thành.[5] Sau một chính phủ ngắn ngủi do Salustiano de Olózaga y Almandoz tiến bộ lãnh đạo, những người ôn hòa đã bầu ứng cử viên của họ, Pedro José Pidal, làm chủ tịch Cortes.[5] Sau quyết định giải tán Cortes thù địch tiếp theo của Olózaga vào ngày 28 tháng 11, tin đồn về việc bị cáo buộc ép nữ vương ký sắc lệnh hoàng gia đã lan truyền. Kết quả là, Olózaga bị truy tố, cách chức và buộc phải lưu vong, trong khi Đảng Tiến như rắn mất đầu, đây là điểm khởi đầu cho sự bất mãn ngày càng tăng của họ đối với chế độ quân chủ của Isabel.[5]
Década moderada
[sửa | sửa mã nguồn]Bienio progresista
[sửa | sửa mã nguồn]Cuối triều đại
[sửa | sửa mã nguồn]Cách mạng và đảo chính
[sửa | sửa mã nguồn]Cuộc sống lưu vong
[sửa | sửa mã nguồn]Hậu duệ
[sửa | sửa mã nguồn]Vinh dự
[sửa | sửa mã nguồn]Tổ tiên
[sửa | sửa mã nguồn]| Gia phả của Isabel II của Tây Ban Nha | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- Chú thích quốc tế
- ^ She was formally Queen of Spain, unlike Isabella I, who was proclaimed Queen of Castile, although the latter is nevertheless sometimes considered to have also been Queen of Spain.[2]
- Trích dẫn
- ^ Monarchy and Liberalism in Spain: The Building of the Nation-State, 1780–1931. United Kingdom, Taylor & Francis, 2020.
- ^ “Kings and Queens Regnant of Spain”. Britannica. 31 tháng 10 năm 2023.
- ^ Cobo del Rosal Pérez, Gabriela (2011). “Los mecanismos de creación normativa en la España del siglo XIX a través de la codificación penal”. Anuario de Historia del Derecho Español (81): 935. ISSN 0304-4319.
- ^ Moliner Prada, Antonio (2019). “Liberalismo y cultura política liberal en la España del siglo XIX” (PDF). Revista de História das Ideias. Coimbra: Imprensa da Universidade de Coimbra. 37: 228. doi:10.14195/2183-8925_37_9. ISSN 0870-0958. S2CID 244017803.
- ^ a b c Pérez Alonso, Jorge (2013). “Ramón María Narváez: biografía de un hombre de estado. El desmontaje de la falsa leyenda del "Espadón de Loja"” (PDF). Historia Constitucional: Revista Electrónica de Historia Constitucional (14): 539–540. ISSN 1576-4729.
- Tài liệu tham khảo
- Burdiel, Isabel (2012). “El descenso de los reyes y la nación moral. A propósito de Los Borbones en pelota”. Los borbones en pelota (PDF). Zaragoza: Institución Fernando el Católico. tr. 7–74. ISBN 978-84-9911-196-4.
- Cambronero, Carlos (1908). Isabel II, íntima; apuntes histórico-anecdóticos de su vida y de su época. Barcelona: Montaner y Simón, Editores.
- Cañas de Pablos, Alberto (2018). “La revolución de puerto en puerto hacia la capital: la vertiente marítima de la "Gloriosa" y la llegada de Prim a Madrid”. Cuadernos de Historia Contemporánea. Madrid: Ediciones Complutense. 40: 199–218. doi:10.5209/CHCO.60329. ISSN 0214-400X.
- Reyero, Carlos (2020). “Cuando el rey Francisco de Asís perdió el aura regia. Caricatura y vida cotidiana en el París del Segundo Imperio (1868-1870)”. Libros de la Corte. Madrid: Universidad Autónoma de Madrid (20): 207–234. doi:10.15366/ldc2020.12.20.007. hdl:10486/694703. ISSN 1989-6425.
- Vilar García, María José (2012). “El primer exilio de Isabel II visto desde la prensa vasco-francesa (Pau, septiembre-noviembre 1868)”. Historia Contemporánea. Bilbao: Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea. 44: 241–270. ISSN 1130-2402.
- Vilches, Jorge (2006). “La política en la literatura. La creación de la imagen pública de Isabel II en Galdós y Valle-Inclán”. Historia Contemporánea. Bilbao: Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea. 33: 769–788. ISSN 1130-2402.
Bài viết này bao gồm văn bản từ một ấn phẩm hiện thời trong phạm vi công cộng: Chisholm, Hugh biên tập (1911). “Isabella II”. Encyclopædia Britannica. 14 (ấn bản thứ 11). Cambridge University Press. tr. 859–860.
Đọc thêm
[sửa | sửa mã nguồn]- Barton, Simon. A History of Spain (2009) excerpt and text search
- Carr, Raymond, ed. Spain: A History (2001) excerpt and text search
- Esdaile, Charles J. Spain in the Liberal Age: From Constitution to Civil War, 1808–1939 (2000) excerpt and text search
- Gribble, Francis Henry. The tragedy of Isabella, II (1913) online.
- de Polnay, Peter. A Queen of Spain: Isabel II (1962)
Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]
GIẢM
44%
GIẢM
12%
GIẢM
15%
GIẢM
16%
