Khabib Abdulmanapovich Nurmagomedov

Đối với tên tuân theo quy ước đặt tên người Slav Đông này, tên đệm bố là Abdulmanapovich và họ là Nurmagomedov.

Khabib Nurmagomedov ХIабиб НурмухӀамадов
Nurmagomedov năm 2019.
Ngày sinh Nơi sinh	Khabib Abdulmanapovich Nurmagomedov 20 tháng 9, 1988 (36 tuổi) Sildi, Dagestan ASSR, Russian SFSR, Liên Xô (nay là Sildi, Dagestan, Nga)
Tên bản ngữ	ХIабиб НурмухӀамадов
Biệt danh	The Eagle
Quốc tịch	Nga
Cao	178 cm (5 ft 10 in)
Nặng	155 lb (70 kg)
Hạng cân	Hạng nhẹ (2008–2010, 2012–2020) Hạng bán trung (2009–2011)
Sải tay	178 cm[1]
Võ thuật	Sambo, Judo
Đến từ	Makhachkala, Dagestan, Nga San Jose, California, Hoa Kỳ
Đội	American Kickboxing Academy[2]
Huấn luyện viên	Abdulmanap Nurmagomedov Javier Mendez
Hạng	Đai đen Judo[3][4] Kiện tướng Quốc tế Judo[5] Kiện tướng Quốc tế Sambo[1][4] Kiện tướng Quốc tế ARB Kiện tướng Quốc tế Pankration
Năm hoạt động	2008–2020
Sự nghiệp Mixed Martial Arts
Tổng	29
Thắng	29
Knockout	8
Submission	11
Phán quyết của trọng tài	10
Thua	0
Đại học	Đại học Kinh tế Quốc dân Plekhanov
Người thân nổi bật	Abdulmanap Nurmagomedov (bố)
Website	www.khabib.com
Thành tích MMA trên Sherdog
Thành tích huy chương Sambo đối kháng WCSF World Championships Đại diện cho  Nga 2009 Kiev −74 kg 2010 Moskva −82 kg

Khabib Abdulmanapovich Nurmagomedov^[6] (tiếng Nga: Хабиб Абдулманапович Нурмагомедов; tiếng Avar: ХIабиб ГӀабдулманапил НурмухӀамадов; phát âm [ħabib ʕabdulmanapil nurmuħamadow]; biệt danh: The Eagle; sinh ngày 20 tháng 9 năm 1988) là một võ sĩ mixed martial arts (MMA) chuyên nghiệp người Nga, dân tộc Avar.^[7] Anh từng thi đấu ở hạng nhẹ (lightweight) tại Ultimate Fighting Championship (UFC), cựu vô địch UFC Lightweight giữ vị trí này lâu nhất, đã giữ đai từ tháng 4 năm 2018 đến tháng 3 năm 2021. Với 29 trận toàn thắng trong sự nghiệp, anh đã giải nghệ với thành tích bất bại.^[8] Đến từ Cộng hòa Dagestan, Nga, Nurmagomedov là tín hữu Hồi giáo Nga đầu tiên giành được đai UFC.^[9] Anh cũng là người Nga có nhiều người theo dõi nhiều nhất trên Instagram,^[10] với hơn 31 triệu người theo dõi tính đến tháng 10 năm 2021.^[11] Anh cũng là người quảng bá mixed martial arts, được biết đến với việc sở hữu và mở tạo dựng Eagle Fighting Championship (EFC). Năm 2021, anh ký hợp đồng chơi bóng ở vị trí tiền đạo cho đội bóng Nga FC Legion Dynamo.^[12]

Nurmagomedov là một võ sĩ nắm giữ nền tảng về các bộ môn Sambo, Judo và đấu vật, từng hai lần vô địch thế giới bộ môn Sambo đối kháng. Anh được nhiều chuyên gia võ thuật, võ sĩ, nhà báo nhận định là võ sĩ hạng nhẹ vĩ đại nhất trong lịch sử mixed martial arts.^{[13][14][15][16][17]} Cho đến tuyên bố giải nghệ, rút khỏi bảng xếp hạng vào tháng 3 năm 2021, Nurmagomedov được xếp hạng nhất trong bảng xếp hạng đa hạng cân pound-for-pound của UFC,^[18][19] số 1 mọi thời đại võ sĩ hạng nhẹ của tổ chức Fight Matrix.^[20]

Xuất thân

Nurmagomedov và bố anh, Abdulmanap.

Khabib Abdulmanapovich Nurmagomedov sinh ra trong một gia đình người Avar vào ngày 20 tháng 9 năm 1988, tại làng Sildi, huyện Tsumadinsky, Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Dagestan, thuộc SFSR Nga, Liên Xô.^[21][22] Nhà có ba anh chị em, anh cả là Magomed, anh và em gái út Amina. Gia đình của anh đã chuyển từ Sildi đến Kirovaul, bố anh là một người dạy võ, đã chuyển đổi tầng trệt của căn nhà hai tầng của gia đình thành một phòng tập thể dục. Nurmagomedov lớn lên trong một gia đình với anh chị em và anh em họ của mình. Anh bắt đầu quan tâm đến võ thuật khi xem các võ sinh tập luyện tại phòng tập thể dục.^[23][24] Quá trình huấn luyện của Khabib khi còn nhỏ bao gồm đấu vật với một con gấu khi anh lên chín tuổi.^[25][26] Như thường lệ với nhiều trẻ em ở Dagestan, anh bắt đầu học đấu vật từ khi còn nhỏ từ năm 8 tuổi dưới sự dạy dỗ của cha mình, Abdulmanap Nurmagomedov.^[27] Bố anh là một vận động viên đội quyển và là một cựu chiến binh của Lục quân Xô Viết, cũng đã tập đấu vật từ khi còn nhỏ trước khi trải qua khóa huấn luyện Judo và Sambo trong quân đội. Bố anh đã dành cả cuộc đời của mình để huấn luyện thanh niên ở Dagestan, với hy vọng đưa ra giải pháp thay thế, giải quyết vấn đề bạo lực trong chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo phổ biến tại khu vực này.^[28]

Năm 2001, gia đình anh chuyển đến Makhachkala, thủ phủ của Dagestan,^[29] nơi anh tiếp tục tập đấu vật ở tuổi 12 và học Judo từ năm 15 tuổi. Anh tiếp tục được huấn luyện Sambo chiến đấu bởi bố mình khi 17 tuổi.^[30] Theo hồi ký của Nurmagomedov, quá trình chuyển đổi từ đấu vật sang Judo rất khó khăn, nhưng bố anh muốn anh làm quen với việc thi đấu trong trang phục Keikogi.^[21] Bố anh, Abdulmanap là huấn luyện viên cao cấp của đội tuyển Sambo đối kháng quốc gia ở Cộng hòa Dagestan, huấn luyện một số vận động viên môn Sambo ở Makhachkala, Nga.^[31] Nurmagomedov thường xuyên tham gia đánh nhau trên đường phố khi còn trẻ, trước khi tập trung vào mixed martial arts.^[32] Anh kể lại rằng, cùng với cha mình, ba vận động viên đã truyền cảm hứng cho anh là võ sĩ người Mỹ Muhammad Ali, Mike Tyson và cầu thủ bóng đá người Brazil Ronaldo.^[33]

Sự nghiệp MMA

Giai đoạn đầu

Nurmagomedov ra mắt MMA chuyên nghiệp vào tháng 9 năm 2008 và có được bốn trận thắng trong vòng chưa đầy một tháng. Vào ngày 11 tháng 10, anh trở thành nhà vô địch giải đấu Atrium Cup đầu tiên, sau khi đánh bại ba đối thủ tại sự kiện ở Moskva. Trong ba năm tiếp theo, anh tiếp tục bất bại, hạ trực tiếp 11 trong số 12 đối thủ. Các trận này bao gồm trận ra mắt đấu trường M-1 Global, anh đánh bại Shahbulat Shamhalaev, võ sĩ từng tranh đai Bellator trong tương lai. Trong năm 2011, anh đã thi đấu bảy trận, giành quyền thăng hạng ProFC, tất cả đều giành chiến thắng bằng TKO hoặc đòn khóa. Với thành tích 16–0 trong các vòng đấu khu vực của Nga và Ukraina, anh tạo ra sự quan tâm của Ultimate Fighting Championship, và hai bên ký hợp đồng thi đấu.^[34] Sau đó, bố của Nurmagomedov đã tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn rằng do tranh chấp hợp đồng với ProFC, họ đã có 11 phiên tòa tranh chấp về tính hợp pháp của hợp đồng UFC của Nurmagomedov. Sau khi thua sáu và thắng năm phiên tranh tụng, họ đã đạt được thỏa thuận và Khabib có thể tiếp tục sự nghiệp của mình, bắt đầu ở UFC.^[35]

Ultimate Fighting Championship

Những năm đầu

Nurmagomedov năm 2017.

Vào cuối năm 2011, Nurmagomedov đã ký hợp đồng đánh sáu trận thi đấu ở hạng nhẹ của UFC.^[36] Trong trận ra mắt UFC của mình, vào ngày 20 tháng 1 năm 2012 tại UFC trên FX 1, Nurmagomedov đã đánh bại Kamal Shalorus bằng đòn khóa cổ ở hiệp 3.^[37] Tiếp theo, anh đánh bại Gleison Tibau vào ngày 7 tháng 7 năm 2012 tại UFC 148 thông qua quyết định đồng thuận (UD).^[38] Tuy nhiên, 5 trong số 6 hãng truyền thông đã chấm điểm cho Tibau.^[39] Trận đấu tiếp theo của Nurmagomedov là đấu với Thiago Tavares vào ngày 19 tháng 1 năm 2013 tại UFC trên FX 7,^[40] và anh đã hạ đo ván (KO) ở hiệp đầu tiên. Sau trận, Tavares có kết quả dương tính với Drostanolone, một loại steroid đồng hóa và nhận án treo giò 9 tháng.^[41] Nurmagomedov đã đánh bại Abel Trujillo vào ngày 25 tháng 5 năm 2013 tại UFC 160 bằng UD. Ở phần cân, với trọng lượng 158,5 lb (72 kg), anh vượt quá giới hạn cho phép, có hai giờ để giảm xuống mức tối đa hạng nhẹ là 156 lbs nhưng anh không tiến hành, quyết định nhường tỷ lệ lợi nhuận cho đối thủ Trujillo và trận đấu đã diễn ra theo dạng trận quá cân.^[42] Trong trận này, Nurmagomedov đã lập kỷ lục mới của UFC về số lần quật ngã (takedown) nhiều nhất trong một trận đấu đơn, với 21 lần quật ngã thành công đối thủ trong tổng số 28 lần thực hiện.^[43]

Trong trận đấu UFC thứ 5 của mình vào ngày 21 tháng 9 năm 2013 tại UFC 165, Nurmagomedov đối mặt với Pat Healy.^[44] Anh đã thắng UD. Tham dự buổi họp báo đầu tiên sau sự kiện, Chủ tịch UFC Dana White đã khen ngợi anh, rằng: "Cú vật đó, khi anh ta chỉ cần quật ngã đối thủ và tung đòn đánh, [như] phong cách Matt Hughes. Điều đó khiến tôi nhớ đến Matt Hughes ngày xưa, anh ta sẽ kiểm soát đối thủ bằng cách quật vào lồng bát giác và đâm hạ gục. Anh ta thật thú vị. Chúng tôi có thể sẽ làm những việc lớn với người này."^[45] Vào tháng 12, Nurmagomedov đã thách đấu Gilbert Melendez trên mạng xã hội, sau đó cả hai dự kiến sẽ đối đầu tại UFC 170 vào ngày 22 tháng 2 năm 2014.^[46] Tuy nhiên, trận đấu đã bị hủy bỏ vì những lý do không được tiết lộ,^[47] và Melendez được thay thế bởi Nate Diaz. Tuy nhiên, trận đấu thay thế cũng bị hủy bỏ khi Diaz từ chối trận đấu.^[48] Nurmagomedov bày tỏ sự thất vọng của mình, đăng trên The MMA Hour, rằng: "Nếu họ nói rằng họ sẵn sàng đấu tốt nhất, họ nên đấu tốt nhất. Nếu họ muốn, tôi sẽ đưa cả hai vào lồng cùng một lúc."^[49] Nurmagomedov tiếp theo đối đầu với Rafael dos Anjos vào ngày 19 tháng 4 năm 2014 tại UFC trên Fox 11,^[50] và thắng UD.^[51]

Tiền đề tranh đai

Nurmagomedov được lên lịch đấu với Donald Cerrone vào ngày 27 tháng 9 năm 2014 tại UFC 178.^[52] Tuy nhiên, việc ghép trận nhanh chóng bị hủy bỏ sau khi có thông tin cho rằng anh đã bị chấn thương đầu gối.^[53] Sau đó, anh được cho là sẽ đối đầu với Cerrone vào ngày 23 tháng 5 năm 2015, tại UFC 187,^[54] tuy nhiên đã rút lui khỏi trận đấu vào ngày 30 tháng 4 do chấn thương đầu gối tái phát và được thay bằng John Makdessi.^[55] Anh dự kiến sẽ đối đầu với Tony Ferguson vào ngày 11 tháng 12 năm 2015 tại The Ultimate Fighter 22 Finale,^[56] tuy nhiên vẫn phải rút lui với lý do chấn thương khác, và được thay thế bởi Edson Barboza.^[57]

Trận đấu với Ferguson được lên lịch lại vào ngày 16 tháng 4 năm 2016 tại UFC trên Fox 19.^[58] Tuy nhiên, vào ngày 5 tháng 4, Ferguson phải nghỉ thi đấu vì vấn đề về phổi,^[59] và đối thủ thay thế bởi Darrell Horcher với hạng cân 160 lbs.^[60] Nurmagomedov đã thắng TKO trong hiệp 2 bằng một cú đấm.^[61] Vào tháng 9, anh đã ký hai hợp đồng để tranh đai với đương kim vô địch hạng nhẹ UFC, Eddie Alvarez, trên sàn đấu UFC 205 hoặc UFC 206, với Dana White xác nhận tham dự UFC 205.^[62] Tuy nhiên, vào ngày 26 tháng 9, UFC thông báo rằng Alvarez sẽ bảo vệ đai trước Conor McGregor.^[63] Nurmagomedov đã lên tiếng bất bình trên mạng xã hội, gọi Alvarez là "bullshit champ" vì đã từ chối trận đấu và chọn giao đấu với McGregor,^[64] chỉ trích UFC là "freak show".^[65]

Thay vì tranh đai, Nurmagomedov tiếp theo phải đối mặt với Michael Johnson vào ngày 12 tháng 11 năm 2016 tại UFC 205.^[66] Anh đã kiểm soát trận đấu và hạ gục đối thủ bằng đòn khóa bẻ khuỷu tay (kimura) ở hiệp 3.^[67] Trận đấu với Ferguson được lên kế hoạch lần thứ ba tại UFC 209 vào ngày 4 tháng 3 năm 2017 cho đai vô địch hạng nhẹ tạm thời. Tuy nhiên, anh bị ốm vì giảm cân quá đà, và kết quả là trận đấu bị hủy bỏ.^[68][69] Nurmagomedov đối đầu với Edson Barboza vào ngày 30 tháng 12 năm 2017 tại UFC 219.^[70] Ở trận này, anh áp đảo trong cả ba hiệp đấu, quật ngã Barboza liên tục và chiếm ưu thế tuyệt đối, thắng UD.^[71] Chiến thắng này cũng mang về cho anh phần thưởng Performance of the Night đầu tiên ở UFC.^[72]

UFC Lightweight Champion

Nurmagomedov v. Iaquinta

Bộ trưởng Bộ Thể thao Nga Pavel Kolobkov (trái) chúc mừng Nurmagomedov giành chức vô địch hạng nhẹ UFC.

Trận đấu với Ferguson đã được lên lịch lần thứ tư và dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 7 tháng 4 năm 2018 tại UFC 223.^[73] Tuy nhiên, vào ngày 1 tháng 4 năm 2018, có thông tin rằng Ferguson đã dính chấn thương đầu gối và được thay thế bằng Max Holloway.^[74] Vào ngày 6 tháng 4, Holloway bị loại khỏi cuộc đấu sau khi Ủy ban Thể thao bang New York (NYSAC) tuyên bố Holloway không đủ khả năng để thi đấu do cắt giảm trọng lượng quá mức, và được thay thế bởi Al Iaquinta. Việc đưa Iaquinta vào trận đấu đã gây tranh cãi về sự sắp xếp võ sĩ của UFC để thay thế Holloway, ban đầu là Anthony Pettis, nặng hơn 0,2 lbs so với giới hạn của hạng này là 155 lbs và không chọn để cân lại, và lựa chọn thứ hai, Paul Felder, đã bị từ chối bởi NYSAC bởi vì không có trong bảng xếp hạng của UFC vào thời điểm thi đấu. Chỉ Nurmagomedov đủ điều kiện để giành chức vô địch, vì Iaquinta cũng nặng hơn 0,2 pound so với giới hạn trọng lượng của hạng cân.^[75] Trong trận này, Nurmagomedov đã áp đảo và giành chiến thắng UD để trở thành nhà vô địch hạng nhẹ UFC.^[76]

Nurmagomedov v. McGregor

Thứ 6, ngày 3 tháng 8 năm 2018, UFC thông báo rằng Nurmagomedov sẽ lần đầu tiên bảo vệ đai hạng nhẹ của mình trước Conor McGregor tại UFC 229 vào ngày 6 tháng 10 ở Las Vegas.^[77] Trong trận đấu, Nurmagomedov tiếp tục sử dụng sở trường các đòn quật ngã đối thủ của mình, ưu thế áp đảo ở hai hiệp đầu nhưng thất thế ở hiệp ba của trận đấu. Đây cũng là lần đầu tiên mà Nurmagomedov mất ưu thế một hiệp đấu trong sự nghiệp của mình.^[78] Anh đã đánh bại McGregor ở hiệp 4 bằng đòn khóa toàn diện cằm và đầu.^[79] Sau trận, Nurmagomedov đã ra khỏi sàn Octagon và cố gắng tấn công đồng đội của McGregor, Dillon Danis, dẫn đến một cuộc ẩu đả giữa hai đội.^[80] Sự kiện này đã thu hút 2,4 triệu lượt mua pay-per-view (PPV), nhiều nhất từ trước đến nay đối với một sự kiện MMA.^[81]

Nurmagomedov v. Poirier

Vào tháng 6 năm 2019, Nurmagomedov đã ký hợp đồng nhiều trận đấu mới với UFC.^[82] Trong trận đấu đầu tiên của thỏa thuận mới, anh đã bảo vệ danh hiệu của mình lần thứ hai trước nhà vô địch hạng nhẹ tạm thời Dustin Poirier vào ngày 7 tháng 9 năm 2019 trong sự kiện chính tại UFC 242.^[83] Trong trận này, anh đã giành chiến thắng bằng đòn khóa cổ ở hiệp 3.^[84] Chiến thắng đã thống nhất cả hai danh hiệu và mang về cho anh giải thưởng Performance of the Night thứ hai.^[85] Anh và Poirier đổi áo sau trận như một thể hiện sự tôn trọng. Trong cuộc phỏng vấn sau trận đấu, Nurmagomedov nói rằng anh sẽ bán chiếc áo mà Poirier tặng và quyên góp số tiền thu được cho tổ chức từ thiện của Poirier.^[86] Chiếc áo được bán với giá 100.000 USD và số tiền quyên góp bởi chủ tịch UFC Dana White.^[87]

Nurmagomedov v. Gaethje

“	Không đời nào tôi đến đây mà không có bố. Đó là lần đầu tiên sau những gì đã xảy ra với bố tôi, khi UFC gọi cho tôi về Justin, tôi nói chuyện với mẹ tôi ba ngày. Mẹ không muốn tôi đi chiến đấu mà không có bố tôi nhưng tôi đã hứa với bà ấy rằng đó sẽ là trận chiến cuối cùng của tôi. Nếu tôi đưa ra lời của tôi, tôi phải làm theo điều này. Đó là trận chiến cuối cùng của tôi ở đây.	”
—Nurmagomedov, tuyên giải nghệ mixes martial arts.[88][89]

Nurmagomedov đã được lên kế hoạch để bảo vệ đai trước Tony Ferguson vào ngày 18 tháng 4 năm 2020 tại UFC 249. Đây là lần thứ năm một trận đấu giữa hai võ sĩ được lên lịch và cả hai đều có chuỗi 12 trận thắng tại UFC.^[90] Tuy nhiên, Nurmagomedov đã không thể rời Nga vì việc di chuyển bằng đường hàng không bị hạn chế do đại dịch COVID-19 và do đó đã bị xóa thẻ trong trận này.^[91] Thay vào đó, Ferguson phải đối mặt với ứng cử viên hàng đầu Justin Gaethje cho đai vô địch hạng nhẹ tạm thời của UFC tại UFC 249, trận đấu bị hoãn đến ngày 9 tháng 5. Gaethje thắng trận bằng TKO hiệp thứ năm, qua đó chấm dứt chuỗi trận thắng của Ferguson và giành cho mình một suất tranh đai trước Nurmagomedov.^[92] Nurmagomedov đối mặt với Gaethje trong trận đấu thống nhất đai vào ngày 24 tháng 10 năm 2020 trong sự kiện chính tại UFC 254.^[93][94][95] Anh đã giành chiến thắng trong cuộc đấu bằng đòn kỹ thuật khóa tam giác ở hiệp thứ hai để bảo vệ và tái thống nhất đai vô địch hạng nhẹ UFC. Trong cuộc phỏng vấn sau trận đấu, anh tuyên bố từ giã mixed martial arts với giải thích rằng anh đã hứa với mẹ rằng anh sẽ không tiếp tục chiến đấu nếu không có người cha quá cố của mình. Chiến thắng này đã mang về cho anh giải thưởng Performance of the Night.^[96] Daniel Cormier đã tuyên bố sau trận rằng Khabib sử dụng đòn khóa tam giác để hạ gục Geathje mặc dù có thể hạ gục dễ dàng hơn bằng đòn khóa tay, nhưng không sử dụng để hạn chế chấn thương cho đối thủ.^[97][98]

Sau giải nghệ UFC

Sau tuyên bố giải nghệ, mặc dù đã cố gắng đàm phán để đưa anh trở lại một trận đấu nữa, Chủ tịch UFC Dana White đã thông báo vào ngày 19 tháng 3 năm 2021 rằng ông đã chấp nhận quyết định giải nghệ của Nurmagomedov và đai vô địch hạng nhẹ UFC đã chính thức bị bỏ trống.^[99] Sau khi giải nghệ, Nurmagomedov đã sang nhượng và trở thành chủ sở hữu Gorilla Fighting Championship (GFC), một chương trình quảng bá MMA có trụ sở tại Nga, với giá 1 triệu USD,^[100] sau đó đổi tên thành Eagle Fighting Championship (EFC).^[101]

Thành tích

Ultimate Fighting Championship

• Vô địch hạng nhẹ UFC (1), bảo vệ đai thành công (3), nhà vô địch hạng nhẹ lâu nhất trong lịch sử UFC (1077 ngày);
• Performance of the Night (3) v. Edson Barboza, Dustin Poirier và Justin Gaethje;^[72][85][96]
• Nhiều lần quật ngã nhất trong một trận đấu UFC (UFC 160: 21/28) v. Abel Trujillo;^[43]
• Bảo vệ đai nhiều nhất UFC hạng nhẹ (3) (cùng BJ Penn, Frankie Edgar và Benson Henderson);
• Bảo vệ đai liên tiếp nhiều nhất lịch sử UFC hạng nhẹ (3) (cùng BJ Penn, Frankie Edgar và Benson Henderson);
• Thắng nhiều trận đấu đai nhất lịch sử UFC hạng nhẹ (4) (cùng BJ Penn và Benson Henderson);
• Nhiều trận thắng liên tiếp nhất trong lịch sử UFC (13);
• Nhà vô địch UFC thứ hai người Nga (sau Oleg Taktarov);^[102]
• Nhà vô địch UFC người Hồi giáo đầu tiên;^[103]

Giải đấu khác

• M-1 Global: Tuyển chọn năm 2009;
• Atrium Cup: Nhà vô địch giải đấu Pankration Atrium Cup 2008;
• Sherdog.com: Breakthrough Fighter of the Year (2013),^[104] Beatdown of the Year (2016, v. Michael Johnson),^[105] Comeback Fighter of the Year (2016);^[106]
• World MMA Awards: International Fighter of the Year 2016;^[107]
• Wrestling Observer Newsletter: Mixed Martial Arts Most Valuable (2020);^[108]
• BBC Sports Personality World Sport Star of the Year: World Sport Star of the Year (2020);^[109]
• Russian Public Opinion Research Center (VTsIOM): Vận động viên xuất sắc nhất Nga;^[110]
• ESPY Award: Best MMA fighter (2021);^[111]
• Combat Sambo Federation of Russia: Huy chương Vàng Giải vô địch Sambo Nga 2009, hạng 74 kg;
• World Combat Sambo Federation: Huy chương Vàng Giải vô địch Sambo Thế giới 2009, hạng 74 kg, Huy chương Vàng Giải vô địch Sambo Thế giới 2010, hạng 82 kg;

Phong cách chiến đấu

Nurmagomedov trong suốt cuộc đời và sự nghiệp võ thuật của mình gắn liền với các môn vật, từ khi được dạy Sambo, học Judo từ nhỏ cho đến khi trưởng thành. Anh sử dụng phong cách đấu vật dựa trên áp lực không ngừng lên đối thủ, thường được mô tả là "mauling". Sử dụng nhiều đòn hạ gục bằng kỹ thuật quật ngã trong đấu vật và Judo/Sambo, buộc đối thủ của mình bị dồn vào lồng Octagon, đồng thời trói chân và một cánh tay của họ để ngăn họ chạy thoát. Từ vị trí này, anh làm kiệt sức đối thủ của mình bằng cách ép trọng lượng của mình vào cơ thể họ và tung những đòn tấn công cơ bản, dễ thấy, dễ hiểu nhưng không dễ chống đỡ vì đang bị khóa. Trong suốt sự nghiệp của mình, 19 trong số 29 chiến thắng của anh đến bằng TKO/KO hoặc khóa.^[112]

Trong giới võ thuật, cựu vô địch hạng nặng UFC ba lần và nhà vô địch hạng bán nặng UFC hai lần, Randy Couture đã ca ngợi Nurmagomedov là "brilliant".^[113] Bình luận viên MMA Joe Rogan, đai đen ở cả Planet Jiu-Jitsu và Nhu thuật Brasil nói về Nurmagomedov: "Anh ấy là chiến binh hạng nhẹ đáng sợ nhất trên thế giới, và anh sở hữu một cấp độ khủng khiếp [về vật lộn] đến mức tỷ lệ đánh bại anh giảm đáng kể sau phút rưỡi đầu tiên [trong các trận]."^[114] Trọng tài Herb Dean của UFC tuyên bố Nurmagomedov liên tục nói chuyện với đối thủ trong khi đấu nhau.^[115]

Đời tư

Tôn giáo và xã hội

Nurmagomedov và bố gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin bốn ngày sau chiến thắng trước McGregor.

Là một phần của văn hóa Dagestani Avar của mình, Nurmagomedov thường xuyên đội mũ papakha sau khi thi đấu và trong các sự kiện quảng cáo.^[116] Anh nói một số ngôn ngữ, bao gồm tiếng Avar, tiếng Nga, tiếng Anh, tiếng Thổ Nhĩ Kỳ và tiếng Ả Rập.^[117] Anh vừa thi đấu MMA, vừa theo giáo dục, và vào năm 2019, Nurmagomedov là sinh viên năm thứ ba của Đại học Kinh tế Quốc dân Plekhanov.^[118] Về thể thao, anh là một người hâm mộ bóng đá cuồng nhiệt và là người ủng hộ các câu lạc bộ Anzhi Makhachkala, Galatasaray, Real Madrid và Liverpool, cũng như đội tuyển quốc gia Nga.^[119][120] Về tôn giáo, Nurmagomedov là một người Hồi giáo dòng Sunni.^[121] Vào tháng 10 năm 2020, The Guardian đăng tin nhận định rằng anh là vận động viên Hồi giáo nổi tiếng thứ hai trên thế giới, chỉ sau cầu thủ bóng đá Ai Cập Mohamed Salah. The Guardian cũng nói thêm rằng, kể từ sau chiến thắng đỉnh cao trước McGregor, Nurmagomedov đã sử dụng địa vị có ảnh hưởng của mình để tiếp tục đẩy mạnh thế giới quan cực kỳ bảo thủ của mình.

Vào năm 2018, Nurmagomedov ủng hộ đàn áp các hộp đêm ở quê nhà Dagestan,^[122] và đưa ra những lời chỉ trích tại một buổi hòa nhạc rap được tổ chức ở Makhachkala, khiến rapper Egor Kreed phải hủy các buổi biểu diễn của mình trong khu vực này.^[123] Vào năm 2019, anh đã lên tiếng phản đối một vở kịch được tổ chức ở Dagestan có cảnh một người phụ nữ ăn mặc hở hang quyến rũ một người đàn ông. Anh mô tả vở kịch là "filth", khuyến nghị chính phủ điều tra về việc sản xuất vở kịch và kêu gọi những người liên quan đưa ra lời xin lỗi công khai, điều này được cho là đã khiến nhà sản xuất vở kịch nhận được những lời đe dọa trên mạng xã hội.^[124] Vào tháng 10 năm 2020, anh đã chỉ trích Tổng thống Pháp Emmanuel Macron sau vụ sát hại Samuel Paty, tuyên bố về Samuel Paty rằng: "Cầu xin Đấng toàn năng làm biến dạng khuôn mặt của sinh vật này và tất cả những người ủng hộ hắn, những người dưới khẩu hiệu tự do ngôn luận, xúc phạm tình cảm của hơn một tỷ rưỡi tín đồ Hồi giáo. Cầu xin Đấng toàn năng làm nhục họ trong đời này, và đời sau."^[125]

Nurmagomedov đã tham gia huấn luyện tại SC Bazarganova ở Kizilyurt, Dagestan (2012),^[126] K-Dojo, AMA Fight Club ở Fairfield, New Jersey (2012), Mamishev Fight Team ở Sankt-Peterburg (2012),^[127] Fight Spirit Team ở Kolpino, Sankt-Peterburg (2013),^[128] và KHK MMA Team ở Bahrain (2015), được tài trợ bởi Hoàng tử Bahrain Khalid bin Hamad Al Khalifa.^[129] Năm 2016, anh đồng sáng lập đội Eagles MMA của riêng mình, với sự hỗ trợ từ tỷ phú người Dagestani Ziyavudin Magomedov.^[130] Sau khi Magomedov bị bắt vì tội tham ô vào năm 2018, Nurmagomedov đã sử dụng bài phát biểu sau trận đấu tại UFC 223 để kêu gọi tổng thống Nga Vladimir Putin ân xá cho Magomedov.^[123] Anh cũng đã tổ chức một buổi hội thảo đào tạo tại câu lạc bộ võ thuật Akhmat MMA được tài trợ bởi Nguyên thủ Ramzan Kadyrov của Cộng hòa Chechnya, người đã nhận được nhiều lời chỉ trích từ một số khu vực vì những cáo buộc vi phạm nhân quyền của chính phủ của ông.^{[131][132][133]}

Gia đình và danh hiệu

Nurmagomedov kết hôn với Patimat, mối tình đầu và cũng là bạn học thời bé của mình vào tháng 6 năm 2013 và họ có ba người con: một con gái, Fatima Nurmagomedova, sinh ngày 1 tháng 6 năm 2015, một con, Magomed Nurmagomedov, trai sinh ngày 30 tháng 12 năm 2017,^[134] và một con trai sinh ngày 22 tháng 12 năm 2019.^[135] Con trai đầu lòng được đặt tên là Magomed, theo tên ông cố của Khabib.^[136] Trong số những người anh em họ của anh có các võ sĩ UFC Abubakar Nurmagomedov, Umar Magomednabievich Nurmagomedov, và Usman Magomednabievich Nurmagomedov.^[137][138] Vào tháng 5 năm 2020, bố của anh và cũng là huấn luyện viên lâu năm Abdulmanap bị hôn mê sau khi nhiễm COVID-19 sau một cuộc phẫu thuật tim.^[139][140] Ông qua đời vào ngày 3 tháng 7 năm 2020 tại một bệnh xá ở Moskva, ở tuổi 57.^[141][142]

Vào tháng 10 năm 2018, Nurmagomedov đã được Thị trưởng Grozny Ibrahim Zakriev phong là "Công dân danh dự của Grozny" sau chiến thắng trước McGregor tại UFC 229. Anh cũng được người đứng đầu Chechnya là Ramzan Kadyrov tặng một chiếc ô tô Mercedes, được tài trợ từ Quỹ Akhmad Kadyrov, và bố anh là Abdulmanap đã được Kadyrov trao tặng danh hiệu "Người lao động được tôn vinh về văn hóa thể chất của Cộng hòa Chechnya".^[143] Vào ngày 5 tháng 12 năm 2019, Nguyên thủ Cộng hòa Dagestan Vladimir Vasilyev đã trao cho anh và Abdulmanap danh hiệu "Những đóng góp đáng kể cho thể thao ở Dagestan".^[144]

Xung đột và tranh cãi

UFC 223 Media Day

Nurmagomedov đội mũ papakha, 2020.

Vào ngày 3 tháng 4 năm 2018, Nurmagomedov và võ sĩ Artem Lobov đã có một cuộc hỗn chiến, trong đó Nurmagomedov và đội của anh đã dồn Lobov vào chân tường và đánh Lobov nhiều đòn.^[145] Lobov được biết là bạn thân thiết với Conor McGregor, người mà Nurmagomedov đã có những cuộc trao đổi khẩu chiến "trash talk".^[146] Hai ngày sau, trong các lần xuất hiện quảng cáo cho UFC 223, McGregor và đội của mình được các thành đội quảng bá sự kiện dẫn vào Trung tâm Barclays. Họ đối đầu với Nurmagomedov, người đang trên xe buýt rời nhà thi đấu với các võ sĩ "red corner" khác cho UFC 223, bao gồm Rose Namajunas, Al Iaquinta, Karolina Kowalkiewicz, Ray Borg và Michael Chiesa.^[147] McGregor chạy đến cùng với chiếc xe buýt đang di chuyển chậm rãi và sau đó chạy qua nó để lấy một chiếc xe chở thiết bị kim loại rồi ném nó vào cửa sổ của xe buýt trước khi cố gắng ném thêm các vật khác.^[148] Chiesa và Borg bị thương do mảnh kính vỡ và được đưa đến bệnh viện. Họ sớm bị loại khỏi thẻ thi đấu theo khuyến nghị của NYSAC và đội ngũ y tế của UFC.^[149]

McGregor và những người khác có liên quan ban đầu đã bỏ trốn khỏi Trung tâm Barclays sau vụ việc.^[150] Chủ tịch UFC Dana White cho biết đã có lệnh bắt McGregor, và Cục Cảnh sát New York giám sát McGregor.^[151][152] McGregor sau đó đã tới đầu thú tại đồn cảnh sát, đối mặt với ba tội danh hành hung và một tội danh láu cá.^[153][154] Anh ta tiếp tục bị buộc tội đe dọa và liều lĩnh gây nguy hiểm, được bảo lãnh tại ngoại với 50.000 USD cho đến ngày 14 tháng 6 năm 2018.^[155][156] Theo các điều kiện tại ngoại do thẩm phán đưa ra, McGregor được phép đi lại không hạn chế.^[157][158] McGregor sau đó không nhận tội về hành vi gây mất trật tự và được lệnh thực hiện 5 ngày phục vụ cộng đồng và tham gia các lớp học quản lý tâm trạng.^[159]

Sự cố UFC 229

Vào ngày 6 tháng 10 năm 2018, sau chiến thắng trước Conor McGregor tại UFC 229, Nurmagomedov đã nhảy qua sàn bát giác và lao vào người thuộc đội của McGregor là Dillon Danis. Danis được cho là đã hét lên những lời lăng mạ Nurmagomedov.^[160] Ngay sau đó, McGregor và Abubakar Nurmagomedov, anh họ của Khabib, cố gắng rời khỏi sàn bát giác, nhưng một cuộc ẩu đả đã nổ ra giữa họ sau khi McGregor đấm Abubakar, người sau đó đã đấm lại anh ta.^[161][162] McGregor sau đó đã bị tấn công từ phía sau bên trong sàn bát giác bởi hai trong số những người thuộc đội Nurmagomedov, là Zubaira Tukhugov và Esed Emiragaev.^[163] Tukhugov, một võ sĩ Chechnya được lên kế hoạch thi đấu vào ngày 27 tháng 10 năm 2018 tại UFC Fight Night: Volkan vs. Smith đấu với Artem Lobov, thành viên đội McGregor từng đối đầu với Nurmagomedov vào tháng 4 năm 2018, tuy nhiên đã bị xóa khỏi thẻ thi đấu vào ngày 17 tháng 10.^[164]

Với cuộc ẩu đả này, khoản tiền thanh toán của Nurmagomedov cho trận đấu đã bị Ủy ban Thể thao bang Nevada (NSAC) giữ lại, chờ một cuộc điều tra về hành động diễn ra. Anh đã xuất hiện tại cuộc phỏng vấn sau trận đấu và xin lỗi NSAC, nói rằng anh bị khiêu khích bởi cuộc khẩu chiến "trash-talk" của McGregor và sự cố xe buýt UFC 223, cũng chia sẻ thêm rằng: "Bạn [tức McGregor] không thể nói về tôn giáo. Bạn không thể nói về quốc gia. Các bạn không thể nói về những điều này. Điều này rất quan trọng đối với tôi."^[165] Sau đó, anh đã đăng trên Instagram rằng đã cảnh báo McGregor và sẽ trả tiền cho những ẩu đả anh đã gây ra vào ngày 6 tháng 10.^[166] Bố của Khabib, Abdulmanap, sau đó cho biết ông không có ác cảm với McGregor và mời McGregor sang Nga tập huấn.^[167]

Sau đó, NSAC đã đệ đơn khiếu nại chính thức cả Nurmagomedov và McGregor, và vào ngày 24 tháng 10, NSAC đã bỏ phiếu thông qua việc trả lại một nửa khoản thanh toán 2 triệu USD cho trận đấu của Nurmagomedov. Cả Nurmagomedov và McGregor đều nhận được lệnh cấm vô thời hạn cho đến khi một phiên điều trần chính thức sẽ xác định kết quả xem xét giải quyết của cuộc ẩu đả sau trận đấu.^[168] Vào ngày 29 tháng 1 năm 2019, NSAC đã thông báo đình chỉ 9 tháng đối với Nurmagomedov (có hiệu lực từ ngày 6 tháng 10 năm 2018) và phạt 500.000 USD. Anh đủ điều kiện để thi đấu trở lại vào ngày 6 tháng 7 năm 2019.^[169] McGregor cũng nhận án treo giò 6 tháng và phạt 50.000 USD, trong khi Abubakar Nurmagomedov và Zubaira Tukhugov mỗi người nhận án treo giò 12 tháng và phạt 25.000 USD. Nurmagomedov phàn nàn về các quyết định của NSAC và tuyên bố anh không còn muốn thi đấu ở bang Nevada.^[170]

Thống kê

Thống kê thành tích chuyên nghiệp
29 trận	29 thắng	0 thua
Bằng knockout	8	0
Bằng submission	11	0
Bằng quyết định trọng tài	10	0

KQ	Chỉ số	Đối thủ	Dạng	Sự kiện	Ngày	Hiệp	Giờ	Địa điểm	Ghi chú
Thắng	29–0	Justin Gaethje	Khóa	UFC 254	24 tháng 10 năm 2020	2	1:34	Abu Dhabi	Giữ đai thống nhất UFC Lightweight Championship. Performance of the Night. Sau đó, từ bỏ đai.
Thắng	28–0	Dustin Poirier	Khóa cổ	UFC 242	7 tháng 9 năm 2019	3	2:06	Abu Dhabi	Giữ đai thống nhất UFC Lightweight Championship. Performance of the Night.
Thắng	27–0	Conor McGregor	Khóa hàm	UFC 229	6 tháng 10 năm 2018	4	3:03	Las Vegas,	Giữ đai UFC Lightweight Championship.
Thắng	26–0	Al Iaquinta	UD	UFC 223	7 tháng 4 năm 2018	5	5:00	Brooklyn, New York	Giành đai UFC Lightweight Championship.
Thắng	25–0	Edson Barboza	UD	UFC 219	30 tháng 12 năm 2017	3	5:00	Las Vegas	Performance of the Night.
Thắng	24–0	Michael Johnson	Khóa	UFC 205	12 tháng 11 năm 2016	3	2:31	New York
Thắng	23–0	Darrell Horcher	TKO (đấm)	UFC on Fox: Teixeira vs. Evans	16 tháng 4 năm 2016	2	3:38	Florida	Chuyển cân (160 lb).
Thắng	22–0	Rafael dos Anjos	UD	UFC on Fox: Werdum vs. Browne	19 tháng 4 năm 2014	3	5:00	Florida
Thắng	21–0	Pat Healy	UD	UFC 165	21 tháng 9 năm 2013	3	5:00	Toronto
Thắng	20–0	Abel Trujillo	UD	UFC 160	25 tháng 5 năm 2013	3	5:00	Las Vegas	Chuyển cân (158.5 lb); Nurmagomedov quá cân.
Thắng	19–0	Thiago Tavares	KO	UFC on FX: Belfort vs. Bisping	19 tháng 1 năm 2013	1	1:55	São Paulo	Tavares vi phạm chất cấm drostanolone.
Thắng	18–0	Gleison Tibau	UD	UFC 148	7 tháng 7 năm 2012	3	5:00	Las Vegas
Thắng	17–0	Kamal Shalorus	Khóa cổ	UFC on FX: Guillard vs. Miller	20 tháng 1 năm 2012	3	2:08	Nashville	Quay lại hạng nhẹ.
Thắng	16–0	Arymarcel Santos	TKO (đấm)	ProFC 36: Battle on the Caucas	22 tháng 10 năm 2011	1	3:33	Khasavyurt
Thắng	15–0	Vadim Sandulskiy	Khóa	ProFC / GM Fight: Ukraine Cup 3	15 tháng 9 năm 2011	1	3:01	Odessa
Thắng	14–0	Khamiz Mamedov	Khóa	ProFC 30: Battle on Don	5 tháng 8 năm 2011	1	3:15	Rostov-on-Don
Thắng	13–0	Kadzhik Abadzhyan	Khóa	ProFC: Union Nation Cup Final	2 tháng 7 năm 2011	1	4:28	Rostov-on-Don
Thắng	12–0	Ashot Shaginyan	KO (đấm)	ProFC: Union Nation Cup 15	5 tháng 5 năm 2011	1	2:18	Rostov-on-Don
Thắng	11–0	Said Khalilov	Khóa	ProFC: Union Nation Cup 14	9 tháng 4 năm 2011	1	3:16	Rostov-on-Don
Thắng	10–0	Alexander Agafonov	TKO	M-1 Selection Ukraine 2010: The Finals	12 tháng 2 năm 2011	2	5:00	Kiev
Thắng	9–0	Vitaliy Ostroskiy	TKO	M-1 Selection Ukraine 2010: Clash of the Titans	18 tháng 9 năm 2010	1	4:06	Kiev
Thắng	8–0	Ali Bagov	UD	Golden Fist Russia	10 tháng 6 năm 2010	2	5:00	Moskva	Quay lại hạng bán trung.
Thắng	7–0	Shahbulat Shamhalaev	Khóa	M-1 Challenge: 2009 Selections 9	3 tháng 11 năm 2009	1	4:36	St. Petersburg	Quay lại hạng nhẹ.
Thắng	6–0	Eldar Eldarov	TKO	Tsumada Fighting Championship 3	8 tháng 8 năm 2009	2	2:44	Agvali	Chiến thắng Tsumada Fighting Championship 3.
Thắng	5–0	Said Akhmed	TKO			1	2:05		Ra mắt hạng bán trung. Bán kết Tsumada Fighting Championship 3 Tournament.
Thắng	4–0	Shamil Abdulkerimov	UD	Pankration Atrium Cup 1	11 tháng 10 năm 2008	2	5:00	Moskva	Thắng Pankration Atrium Cup 1 Tournament.
Thắng	3–0	Ramazan Kurbanismailov	UD			2	5:00		Bán kết Pankration Atrium Cup 1 Tournament.
Thắng	2–0	Magomed Magomedov	UD			2	5:00		Tứ kết Pankration Atrium Cup 1 Tournament.
Thắng	1–0	Vusal Bayramov	Khóa	CSFU: Champions League	13 tháng 9 năm 2008	1	2:20	Poltava	Ra mắt hạng nhẹ.

Xem thêm

• Danh sách các võ sĩ MMA bất bại
• Danh sách các nhà vô địch UFC

Chú thích

1. ^ “Khabib Nurmagomedov - Official UFC Fighter Profile”. UFC.com. Truy cập ngày 26 tháng 9 năm 2016.
2. “About the club - Eagles MMA”. Khabib.com. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 11 năm 2021. Truy cập ngày 6 tháng 8 năm 2019.
3. name Reuben Pinder. “Khabib Nurmagomedov seen training in white belt as he begins Jiu-Jitsu training”. SportsJOE.ie. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2018.
4. ^ “Khabib Nurmagomedov Trains with BJJ Orange Belt”. BJJ Eastern Europe. 10 tháng 1 năm 2018.
5. “UFC Judoka Watch: Combatants Putting Judo at the Pinnacle of MMA”. www.judoinside.com. Truy cập ngày 3 tháng 10 năm 2020.
6. Savoca, Keri (15 tháng 1 năm 2019). “You're Pronouncing Khabib Nurmagomedov's Name Wrong”. Medium (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 22 tháng 11 năm 2020.
7. “Conor McGregor, GSP, stars react to Khabib Nurmagomedov's win, retirement at UFC 254”. ESPN. 24 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 25 tháng 10 năm 2020.
8. “Khabib Nurmagomedov retires: Undefeated legend leaves UFC the way he promised his father he would — perfect”. CBSSports.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 11 tháng 7 năm 2021.
9. Hamid, Sadek (5 tháng 10 năm 2018). “Fighting, faith and politics: The UFC's first Muslim champion”. arabi.
10. Guran, Anna (10 tháng 9 năm 2019). “Khabib Nurmagomedov becomes Russia's biggest social media star after win”. Daily Mirror. Truy cập ngày 13 tháng 9 năm 2019.
11. Nurmagomedov, Khabib. “@khabib_nurmagomedov”. Instagram. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2021.
12. “UFC Legend Khabib Nurmagomedov Signs With Russian Third-Tier Soccer Club”. SI.com.
13. “'Nurmagomedov has strong claim to be the greatest'”. BBC Sport (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 2 tháng 11 năm 2021.
14. “Khabib Nurmagomedov enters conversation of MMA's greatest of all time after UFC 254 win and retirement”. CBSSports.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 2 tháng 11 năm 2021.
15. Lee, Alexander K. (22 tháng 10 năm 2020). “The Great Divide: Is Khabib Nurmagomedov the greatest fighter of all-time?”. MMA Fighting (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 2 tháng 11 năm 2021.
16. “The case for Khabib Nurmagomedov as the greatest MMA fighter of all time”. www.sportingnews.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 2 tháng 11 năm 2021.
17. “Khabib Nurmagomedov makes strong case for UFC's No. 1 pound-for-pound fighter”. sports.yahoo.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 2 tháng 11 năm 2021.
18. “Rankings”. UFC. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 28 tháng 10 năm 2020.
19. “UFC fighter rankings: There's a new number one pound-for-pound fighter”. bloodyelbow.com. 23 tháng 3 năm 2021. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 3 năm 2021. Truy cập ngày 23 tháng 3 năm 2021.
20. “All-Time Lightweight – Fight Matrix” (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 27 tháng 10 năm 2020.
21. ^ “Хабиб Нурмагомедов: Поразило, сколько людей было на взвешивании. У нас столько на сами бои приходит”. Sovetsky Sport. 27 tháng 2 năm 2012. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 5 năm 2013.
22. “Непобежденный: история Хабиба Нурмагомедова”. Match TV. 21 tháng 7 năm 2016. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 12 năm 2016.
23. “Абдулманап Нурмагомедов: Первые шаги Хабиб сделал на борцовских матах”. allboxing.ru. 14 tháng 4 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 8 năm 2015.
24. “Один Хабиб – и ты погиб. Чем живет лучший российский боец UFC”. Sports.ru. 30 tháng 7 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2015.
25. “Khabib Nurmagomedov Wrestled A Bear, Became A National Hero, And Is Ready To Smash Conor McGregor”. Deadspin. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2018.
26. “Conor McGregor reacts to video of young Khabib Nurmagomedov wrestling a bear”. BJPenn.com. 4 tháng 10 năm 2018.
27. Krivine, Boris (2 tháng 12 năm 2015). “Хабиб Нурмагомедов: 'Перестал Драться На Улице, Только Когда Стал Чемпионат Мира'”. Sport Express. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 12 năm 2016.
28. Zidan, Karim (19 tháng 3 năm 2015). “Longform -- Dagestani Dynasty: Nurmagomedov family business”. Bloody Elbow. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 11 năm 2020. Truy cập ngày 7 tháng 11 năm 2020.
29. “Хабиб Нурмагомедов: Выиграю чемпионский пояс в UFC и уйду из смешанных единоборств”. riadagestan.com. 8 tháng 7 năm 2013. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 8 năm 2014.
30. “ЭКСКЛЮЗИВ: Хабиб Нурмагомедов: Через пару месяцев надеюсь быть в UFC”. Valetudo.ru. 20 tháng 9 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 9 năm 2011.
31. “Абдулманап Нурмагомедов: Тренер чемпионов Интервью”. M-1 Global. 25 tháng 2 năm 2012. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 4 năm 2015.
32. Leidecker, Tim (18 tháng 1 năm 2013). “Mountain Man”. Sherdog. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2016.
33. Loe, Kim (4 tháng 8 năm 2021). “Khabib has revealed the three legendary athletes that helped inspire his UFC career”. GiveMeSport. Truy cập ngày 7 tháng 9 năm 2021.
34. “About the UFC's Latest Russian Signee, Habib Nurmagomedov”. Fightjerk.com. 24 tháng 11 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 6 năm 2019. Truy cập ngày 26 tháng 9 năm 2016.
35. “Abdulmanap Nurmagomedov on Khabib's career, US entry issues [Part 2]”. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 11 năm 2021. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2021 – qua www.youtube.com.
36. “UFC Signs Russian Combat Sambo Champion Khabib Nurmagomedov”. Bloodyelbow.com. 8 tháng 7 năm 2012. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2021.
37. “UFC on FX 1 results: Newcomer Nurmagomedov shocks Shalorus, earns third-round tap”. MMAjunkie.com. 8 tháng 7 năm 2012.
38. “Gleison Tibau vs. Khabib Nurmagomedov added to July's UFC 148 event”. MMAjunkie.com. 29 tháng 3 năm 2012. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 7 năm 2012.
39. “Khabib Nurmagomedov def. Gleison Tibau:: UFC 148:: MMA Decisions”. mmadecisions.com. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2020.
40. “Thiago Tavares-Khabib Nurmagomedov Booked For January Brazil Event”. Fightline.com. 2 tháng 11 năm 2012. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 1 năm 2013. Truy cập ngày 4 tháng 11 năm 2012.
41. Chiappetta, Mike (6 tháng 2 năm 2013). “Tavares suspended, Belfort granted TRT waiver”. MMA Fighting (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2020.
42. “Official UFC 160 weigh-in results”. MMAjunkie.com. 24 tháng 5 năm 2013. Truy cập ngày 24 tháng 5 năm 2010.
43. ^ Harris, Scott (25 tháng 5 năm 2013). “Khabib Nurmagomedov Sets UFC Record in Win over Abel Trujillo”. Bleacher Report.
44. Naumov, Sergey (21 tháng 7 năm 2013). “Khabib Nurmagomedov to fight Pat Healy at UFC 165 in Toronto”. Valetudo.ru. Truy cập ngày 21 tháng 7 năm 2013.
45. “Dana White Has Big Plans For UFC Lightweight Khabib Nurmagomedov”. MMAweekly.com. 22 tháng 9 năm 2013. Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2013.
46. Hall, Chris (22 tháng 12 năm 2016). “Report: Gilbert Melendez vs. Khabib Nurmagomedov at UFC 170”. Bloodyelbow.com. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2013.
47. Chiappetta, Mike. “Gilbert Melendez vs Khabib Nurmagomedov UFC 170 pairing scrapped”. FoxSports.com. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 1 năm 2014. Truy cập ngày 3 tháng 1 năm 2014.
48. “Dana White: Nate Diaz doesn't want to fight Khabib Nurmagomedov”. BloodyElbow.com. 11 tháng 1 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 3 tháng 1 năm 2017.
49. “Khabib Nurmagomedov on failed bouts with Gilbert Melendez and Nate Diaz: 'I'll take them both at once'”. MMAfighting.com. 20 tháng 1 năm 2014. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2017.
50. “Rafael dos Anjos faces Khabib Nurmagomedov at UFC on FOX 11”. MMAfighting.com. 5 tháng 2 năm 2014. Truy cập ngày 5 tháng 2 năm 2014.
51. “Nurmagomedov improves to 22-0”. MMA Fighting. Truy cập ngày 7 tháng 10 năm 2018.
52. Holland, Jesse (18 tháng 7 năm 2014). “Donald Cerrone vs. Khabib Nurmagomedov Targeted for UFC 178 on Sept. 27 in Las Vegas”. MMAmania.com. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2014.
53. Alexander, Mookie (18 tháng 7 năm 2014). “Khabib Nurmagomedov injured, planned UFC 178 fight with Donald Cerrone is scrapped”. Bloodyelbow.com. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2014.
54. “Jones-Johnson, Weidman-Belfort, Cerrone-Nurmagomedov top UFC 187 in May”. MMAjunkie.com. 19 tháng 2 năm 2015. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2015.
55. Raimondi, Marc (30 tháng 4 năm 2015). “Fresh off TKO win, John Makdessi gets call to replace Khabib Nurmagomedov against Donald Cerrone”. MMAfighting.com.
56. “Khabib Nurmagomedov vs. Tony Ferguson slated for TUF 22 Finale in December”. MMAjunkie.com. 21 tháng 8 năm 2015. Truy cập ngày 21 tháng 8 năm 2015.
57. Raimondi, Marc (30 tháng 10 năm 2015). “Edson Barboza steps in for Khabib Nurmagomedov to face Tony Ferguson at TUF Finale”. MMAfighting.com. Truy cập ngày 30 tháng 10 năm 2015.
58. Hunter A. Homistek (26 tháng 1 năm 2016). “Khabib Nurmagomedov vs. Tony Ferguson targeted for April UFC on Fox event”. MMAfighting.com. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 2 năm 2016. Truy cập ngày 27 tháng 1 năm 2016.
59. Martin, Damon (5 tháng 4 năm 2016). “Tony Ferguson out; Rashad Evans vs. Glover Teixeira set as new main event”. FoxSports.com. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2016.
60. Alexander, Mookie (7 tháng 4 năm 2016). “Khabib Nurmagomedov to face newcomer Darrell Horcher at UFC on FOX 19”. Bloodyelbow.com. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 4 năm 2016. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2016.
61. Marrocco, Steven (16 tháng 4 năm 2016). “UFC on FOX 19 results: Khabib Nurmagomedov makes easy work of Darrell Horcher”. MMAjunkie.com. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2016.
62. “Dana White suggests Eddie Alvarez vs. Khabib Nurmagomedov at UFC 205”. MMAjunkie.com. 21 tháng 9 năm 2016.
63. Parrino, Matt (26 tháng 9 năm 2016). “Champs McGregor, Alvarez to Battle in NYC”. UFC.com. Truy cập ngày 27 tháng 9 năm 2016.
64. Nurmagomedov, Khabib (27 tháng 9 năm 2016). “Archived copy”. user: TeamKhabib. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 12 năm 2016. Truy cập ngày 5 tháng 5 năm 2017.
65. Meshew, Jed (27 tháng 9 năm 2016). “Morning Report: After the announcement of McGregor-Alvarez, Khabib Nurmagomedov calls UFC 'a freak show'”. MMAfighting.com. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 9 năm 2016.
66. Critchfield, Tristen (27 tháng 9 năm 2016). “Lightweights Khabib Nurmagomedov, Michael Johnson Confirmed for UFC 205 Lineup”. Sherdog. Truy cập ngày 27 tháng 9 năm 2016.
67. Marrocco, Steven (12 tháng 11 năm 2016). “UFC 205 results: Khabib Nurmagomedov taps out Michael Johnson, calls for title shot”. MMAjunkie.com. Truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2016.
68. “Khabib Nurmagomedov taken to hospital, fight with Tony Ferguson cancelled at UFC 209 | FOX Sports”. FOX Sports (bằng tiếng Anh). 3 tháng 3 năm 2017. Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2017.
69. Hiergesell, Dan (24 tháng 6 năm 2017). “Khabib Nurmagomedov in rehab, wants Tony Ferguson in the fall - 'If you started business, you need to finish it'”. MMAmania.com. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2018.
70. “Khabib Nurmagomedov vs. Edson Barboza announced for UFC 219”. MMA Fighting. Truy cập ngày 28 tháng 10 năm 2017.
71. “UFC 219 results: Khabib Nurmagomedov pulverizes Edson Barboza”. Bloody Elbow. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 31 tháng 12 năm 2017.
72. ^ “UFC 219 bonuses: Cris Cyborg, Holly Holm net $50,000 each for five-round title fight”. MMAjunkie (bằng tiếng Anh). 31 tháng 12 năm 2017. Truy cập ngày 31 tháng 12 năm 2017.
73. Staff (17 tháng 1 năm 2018). “Tony Ferguson vs. Khabib Nurmagomedov a go for UFC 223, Dana White says”. mmajunkie.com. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2018.
74. “Tony Ferguson out, Max Holloway now meets Khabib Nurmagomedov for undisputed lightweight title”. MMAjunkie (bằng tiếng Anh). 1 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2018.
75. “Al Iaquinta meets Khabib Nurmagomedov at UFC 223 – but only Nurmagomedov can win title”. MMAjunkie (bằng tiếng Anh). 6 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2018.
76. “UFC 223 results: Khabib Nurmagomedov dominates Al Iaquinta to become new lightweight champ”. MMAjunkie (bằng tiếng Anh). 8 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 8 tháng 4 năm 2018.
77. Damon Martin (3 tháng 8 năm 2018). “Conor McGregor vs. Khabib Nurmagomedov Official for UFC 229 in Las Vegas”. MMAWeekly.com. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2018.
78. Staff writers (8 tháng 10 năm 2018). “What Conor McGregor did against Khabib Nurmagomedov that no one in the UFC had done before”. Fox Sports.
79. “UFC 229 results: Khabib Nurmagomedov taps out Conor McGregor, brawl ensues”. MMAjunkie (bằng tiếng Anh). 7 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 7 tháng 10 năm 2018.
80. “Everything we know so far about Khabib vs McGregor brawl fallout”. 10 tháng 10 năm 2018.
81. “Pay Per View Buys”. Tapology. Truy cập ngày 1 tháng 11 năm 2018.
82. Adam Guillen Jr. (4 tháng 6 năm 2019). “UFC 242: Khabib signs new multi-fight deal with UFC, includes a lot of money and Georges St-Pierre clause”. mmamania.com.
83. Okamoto, Brett (29 tháng 4 năm 2019). “Abu Dhabi to host UFC 242 on Sept. 7”. espn.com. Truy cập ngày 29 tháng 4 năm 2019.
84. Evanoff, Josh (7 tháng 9 năm 2019). “UFC 242 Results: Khabib Nurmagomedov Defends Title, Dominates Dustin Poirier”. Cageside Press (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 7 tháng 9 năm 2019.
85. ^ Stephie Haynes (7 tháng 9 năm 2019). “UFC 242 post-fight bonuses: Khabib's dominant victory takes POTN honors”. bloodyelbow.com. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 9 năm 2019. Truy cập ngày 7 tháng 9 năm 2019.
86. Lott, Thomas (7 tháng 9 năm 2019). “UFC 242: Khabib Nurmagomedov honors Dustin Poirier, takes shot at Conor McGregor in post-fight interview”. Sporting News. Truy cập ngày 9 tháng 9 năm 2019.
87. Ordoñez, Milan (17 tháng 9 năm 2019). “Khabib Nurmagomedov sells Dustin Poirier's UFC 242 fight shirt for $100,000”. Bloody Elbow (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 9 năm 2019. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2021.
88. Damon Martin (24 tháng 10 năm 2020). “Khabib Nurmagomedov announces his retirement following emotional victory over Justin Gaethje in UFC 254 main event”. mmafighting.com.
89. Mercado, Eddie (24 tháng 10 năm 2020). “UFC 254 results: Khabib Nurmagomedov chokes out Justin Gaethje with triangle, retires from MMA”. Bloody Elbow (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 3 tháng 2 năm 2023. Truy cập ngày 24 tháng 10 năm 2020.
90. “Khabib-Ferguson at UFC 249 cancelled”. BBC Sport (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 24 tháng 10 năm 2020.
91. “Video: Khabib Nurmagomedov announces he's out of UFC 249 reaction”. www.mmafighting.com (bằng tiếng Anh). tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2020.
92. “Unlikely to ever happen? A timeline of Khabib Nurmagomedov vs. Tony Ferguson”. ESPN.com (bằng tiếng Anh). 13 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 24 tháng 10 năm 2020.
93. Don Riddell; Glen Levy; Ben Church (28 tháng 7 năm 2020). “Khabib Nurmagomedov to fight Justin Gaethje in October return, says UFC president Dana White”. CNN.com. Truy cập ngày 21 tháng 7 năm 2020.
94. “Nurmagomedov-Gaethje finally set for Oct. 24”. ESPN.com (bằng tiếng Anh). 28 tháng 7 năm 2020. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2020.
95. Shakiel Mahjouri (28 tháng 7 năm 2020). “Khabib Nurmagomedov vs. Justin Gaethje set for UFC 255”. bloodyelbow.com. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 7 năm 2020. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2020.
96. ^ Anderson, Jay (24 tháng 10 năm 2020). “UFC 254 Bonuses: Khabib Earns Performance Award in Final Fight”. Cageside Press (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 25 tháng 10 năm 2020.
97. Coleman, Joe (27 tháng 10 năm 2020). “Daniel Cormier reveals Khabib chose not to embarrass Justin Gaethje in front of his parents”. talkSPORT (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 27 tháng 10 năm 2020.
98. Arya, Prateek (27 tháng 10 năm 2020). “"He Didn't Want To Hurt Him In Front Of His Parents"- Daniel Cormier Reveals Why Khabib Nurmagomedov Locked Justin Gaethje in a Triangle Choke”. thesportsrush (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2021.
99. Brett Okamoto (19 tháng 3 năm 2021). “Dana White: Khabib Nurmagomedov officially retired; Michael Chandler-Charles Oliveira for title”. ESPN. Truy cập ngày 20 tháng 3 năm 2021.
100. “Нурмагомедов объяснил, зачем купил промоушен GFC за $ 1 млн”. championat. 2 tháng 12 năm 2020.
101. Mckeever, Lewis (4 tháng 12 năm 2020). “Khabib launches Eagle Fighting Championships, hopes to strike deal with UFC”. Bloody Elbow. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 2 năm 2023. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2021.
102. 161385360554578 (20 tháng 4 năm 2020). “UFC legend Taktarov reignites war of words with Khabib's dad in fiery Instagram chat”. talkSPORT (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2020.
103. Hamid, Sadek (5 tháng 10 năm 2018). “Fighting, faith and politics: The UFC's first Muslim champion”. alaraby (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2020.
104. “Sherdog.com's 2013 Breakthrough Fighter of the Year”. Sherdog. 12 tháng 1 năm 2014.
105. “Sherdog.com's 2016 Beatdown of the Year”. Sherdog. 8 tháng 1 năm 2017.
106. Knapp, Brian (9 tháng 1 năm 2017). “Sherdog.com's 2016 Comeback Fighter of the Year”. Sherdog.com. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2018.
107. “World MMA Awards 2017 Results”. Mmafighting.com. 2 tháng 3 năm 2017. Truy cập ngày 2 tháng 3 năm 2017.
108. Meltzer, Dave. “March 1, 2021, Wrestling Observer Newsletter 2020 awards issue, Elimination Chamber”. Figure4Weekly. Wrestling Observer Newsletter. Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2021.
109. “BBC NAMES KHABIB NURMAGOMEDOV WORLD SPORT STAR OF 2020”. UFC. 19 tháng 12 năm 2020. Truy cập ngày 3 tháng 7 năm 2021.
110. Payne, Johny (23 tháng 12 năm 2020). “Khabib Nurmagomedov is champion again in top Russian poll”. Sportskeeda (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 3 tháng 7 năm 2021.
111. Newswire, MMA Fighting (11 tháng 7 năm 2021). “Khabib Nurmagomedov wins ESPY for best MMA fighter”. MMA Fighting (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 12 tháng 7 năm 2021.
112. “Khabib”. Sherdog.
113. Marrocco, Steven (11 tháng 8 năm 2018). “Randy Couture on potential UFC 229 buyrate, calls Khabib Nurmagomedov 'brilliant'”. MMA Junkie (bằng tiếng Anh).
114. Bohn, Mike (7 tháng 1 năm 2018). “Joe Rogan: Unbeaten Khabib Nurmagomedov is 'most terrifying lightweight contender'”. MMA Junkie.
115. “Herb Dean on What Khabib Says During His Fights - Joe Rogan”. Youtube (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 11 năm 2021. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2021.
116. “What is the hat Khabib Nurmagomedov wears and did he actually wrestle a bear?”. Metro. 6 tháng 10 năm 2018.
117. Conor McGregor vs Khabib Nurmagomedov press conference for UFC 229. ESPN. 20 tháng 9 năm 2018. Sự kiện xảy ra vào lúc 33:25. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2018.
118. “РЭУ им. Г.В. Плеханова посетил чемпион UFC в легком весе Хабиб Нурмагомедов” (bằng tiếng Nga). Plekhanov Russian University of Economics.
119. “Khabib talking about how he likes watching Liverpool, Istanbul and the Premier League”. Twitter. Anfield Standard. 13 tháng 6 năm 2019.
120. “"The English Premier League is the best in the world.""I like Liverpool, I remember the final vs Milan in 2005!"Khabib may be a true student of MMA, but he really knows his football too Watch the interview in full”. Twitter. UFC on BT Sport. 13 tháng 6 năm 2019.
121. Grayson, Nathan (22 tháng 3 năm 2016). “EA Apologizes To Muslim UFC Fighter For Giving Him Christian Victory Celebration”. Kotaku. Truy cập ngày 26 tháng 9 năm 2016.
122. “UFC champ Nurmagomedov a conservative voice in Russia”. AP NEWS. 20 tháng 11 năm 2018. Truy cập ngày 7 tháng 11 năm 2020.
123. ^ Zidan, Karim (27 tháng 10 năm 2020). “Khabib Nurmagomedov's dominance was straightforward. His legacy is anything but”. The Guardian (bằng tiếng Anh). ISSN 0261-3077. Truy cập ngày 7 tháng 11 năm 2020.
124. Zidan, Karim (5 tháng 3 năm 2019). “Feature: Khabib Nurmagomedov and the role of cultural censorship in Dagestan”. Bloody Elbow. Truy cập ngày 7 tháng 11 năm 2020.
125. Khabib attacks Macron over Islam comments: ‘May the Almighty disfigure the face of this creature’ Jack de Menezes, The Independent (30 October 2020)
126. “Khabib trains in SC Bazarganova”. Sk-bazarganova.ru. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 12 năm 2015. Truy cập ngày 29 tháng 11 năm 2012.
127. “Khabib: in the street i have better record than in the MMA”. bloodandsweat.ru. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2013.
128. “Khabib signed with Fightspirit Gym”. riadagestan.ru. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2013.
129. “Khabib join to KHK MMA Team”. Expertmma.ru. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 12 năm 2015. Truy cập ngày 16 tháng 8 năm 2015.
130. “Khabib represents a new Russian MMA club in Moskva”. TASS. 24 tháng 11 năm 2016.
131. Zidan, Karim (13 tháng 6 năm 2019). “Feature: How Kadyrov uses his relationship with Khabib for geopolitical diplomacy”. Bloody Elbow (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2020.
132. Newswire, MMA Fighting (25 tháng 5 năm 2019). “Manager Ali Abdelaziz discusses Khabib Nurmagomedov's interactions with Chechen dictator Ramzan Kadyrov”. MMA Fighting (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2020.
133. Harris, Scott. “Ramzan Kadyrov: The Most Dangerous Man in MMA Is Not a Fighter”. Bleacher Report (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2020.
134. “Khabib Nurmagomedov: The Eagle Continues To Soar”. UFC.com. 15 tháng 7 năm 2013. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2016.
135. “Хабиб Нурмагомедов стал отцом в третий раз”. ru.hellomagazine.com (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2020.
136. “5 true facts about Khabib's wife Mrs. Nurmagomedova”. KhabibMcgregor.com. 3 tháng 6 năm 2019. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 9 năm 2019. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2021.
137. “Meet Khabib's Undefeated Cousin Usman Nurmagomedov”. lawofthefist. 23 tháng 2 năm 2021.
138. Usman Nurmagomedov: Bellator star hoping to follow in cousin Khabib's footsteps, Paul Battison, BBC Sport, 1 April 2021
139. “UFC Champion Khabib Nurmagomedov Retires, Says He Can't Continue to Fight After Father's Death”. PEOPLE.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 27 tháng 10 năm 2020.
140. “Father of UFC champion Khabib Nurmagomedov placed in medically induced coma”. CBSSports.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2020.
141. “Умер отец Хабиба Нурмагомедова”. ТАСС. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2020.
142. “Father of UFC's Nurmagomedov dies in Moskva”. ESPN.com (bằng tiếng Anh). 3 tháng 7 năm 2020. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2020.
143. “Нурмагомедов стал почетным гражданином Грозного”. amp.rbc.ru.
144. “Глава Дагестана вручил Хабибу Нурмагомедову орден "За заслуги перед Республикой Дагестан"”. TASS. 6 tháng 3 năm 2021.
145. Wells, Adam (6 tháng 4 năm 2018). “Report: Conor McGregor Attack Retaliation on Khabib Nurmagomedov for Artem Lobov”. Bleacher Report. Truy cập ngày 25 tháng 10 năm 2020.
146. Lewis McKeever (4 tháng 4 năm 2018). “Video: Khabib Nurmagomedov and Artem Lobov in altercation in Brooklyn hotel”. BloodyElbow. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 5 tháng 11 năm 2021.
147. Ariel Helwani (5 tháng 4 năm 2018). “Khabib Nurmagomedov reacts to Conor McGregor's bus attack: 'I am laughing'” (bằng tiếng Anh). MMAFighting.com. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2018.
148. Shaun Al-Shatti (5 tháng 4 năm 2018). “Watch Conor McGregor throw a dolly through UFC 223 fighter bus window”. MMAFighting.com.
149. “Michael Chiesa vs. Anthony Pettis scratched from UFC 223 after Conor McGregor incident”. 5 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 7 tháng 10 năm 2018.
150. “Conor McGregor teammate Artem Lobov pulled from UFC 223 in wake of melee”. MMAjunkie (bằng tiếng Anh). 5 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 5 tháng 4 năm 2018.
151. A.J. Perez (5 tháng 4 năm 2018). “Police seek to question Conor McGregor after attack on UFC bus injures Michael Chiesa”. USA Today.
152. Conor McGregor, out on bail after rampage, and UFC face the future Matt Bonesteel, Des Bieler and Cindy Boren, Washington Post, 8 April 2018
153. Brennan, Cianan (6 tháng 4 năm 2018). “Conor McGregor charged by NYPD with three counts of assault and one count of criminal mischief”. TheJournal.ie (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2018.
154. “Conor McGregor charged with assault, criminal mischief in New York”. The Irish Times (bằng tiếng Anh). 6 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2018.
155. Conor McGregor: UFC star finally breaks his silence after bus attack and arrest in New York independent.co.uk 13 April 2018
156. “Conor McGregor charged with criminal mischief after backstage melee” (bằng tiếng Anh). Associated Press. 6 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2018.
157. Brennan, Cianan (6 tháng 4 năm 2018). “Conor McGregor appears in court charged in connection with bus incident”. TheJournal.ie (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2018.
158. Chen, Roselle. “MMA fighter McGregor freed on bail after Brooklyn melee”. U.S. (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 10 tháng 4 năm 2018.
159. “Conor McGregor avoids jail time with plea deal for Brooklyn melee”. theguardian.com. 26 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2018.
160. Zucker, Joseph. “TMZ: Conor's Teammate Dillon Danis Called Khabib a 'F--king Muslim Rat' at Fight”. Bleacher Report.
161. “Khabib's cousin has explained what happened after Conor McGregor punched him”. GiveMeSport (bằng tiếng Anh). 7 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 4 tháng 8 năm 2020.
162. “Khabib's cousin Abubakar Nurmagomedov shows damage inflicted on him by Conor McGregor”. JOE.co.uk (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 4 tháng 8 năm 2020.
163. Васильев, Руслан (7 tháng 10 năm 2018). “На Макгрегора напали после боя. Кто эти люди?”. Gazeta.ru (bằng tiếng Nga).
164. “Zubaira Tukhugov removed from UFC card in Moncton due to Nevada commission investigation”. Truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2020.
165. “Post-match mayhem breaks out after Nurmagomedov's win over McGregor at UFC 229 | CBC Sports”. CBC (bằng tiếng Anh). Associated Press. Truy cập ngày 7 tháng 10 năm 2018.
166. “Khabib Nurmagomedov on Instagram: "По братски, хоть сейчас тормозите, а то уже мне самому за вас неудобно 😁 Я же говорил вам, 6 октября я все скажу, или вы реально хотели,..."”. Instagram (bằng tiếng Anh).
167. “Khabib Nurmagomedov's father Abdulnap forgives Conor McGregor”. MMAjunkie (bằng tiếng Anh). 9 tháng 10 năm 2018.
168. “Conor McGregor & Khabib Nurmagomedov's bans extended after brawl following UFC fight”. BBC Sport.
169. Holland, Jesse (29 tháng 1 năm 2019). “Khabib Nurmagomedov suspended nine months, fined $500k for UFC 229 brawl in Las Vegas”. mmamania.com. Truy cập ngày 29 tháng 1 năm 2019.
170. “Manager: Khabib 'done with Vegas' after ban”. ESPN (bằng tiếng Anh). 29 tháng 1 năm 2019. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2020.

Liên kết ngoài

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Khabib Abdulmanapovich Nurmagomedov.

• Khabib Nurmagomedov tại UFC.
• Khabib Nurmagomedov tại Sherdog.