Tham Pa Ling

Tham Pa Ling

Cửa hang phía nam
Vị trí ở Lào
Tên khác	Hang Khỉ
Vị trí	Huaphanh, Bắc Lào 260 km (160 mi) đông bắc Viêng Chăn
Vùng	Dãy Trường Sơn
Tọa độ	20°12′31″B 103°24′35″Đ / 20,20861°B 103,40972°Đ / 20.20861; 103.40972
Độ cao	1.170 m (3.839 ft)[1]
Loại	Hang
Một phần của	Núi Pa Hang
Chiều dài	40 m (130 ft)
Chiều rộng	30 m (98 ft)
Lịch sử
Nguyên liệu	Đá vôi, karst
Niên đại	Paleolithic trên, Paleolithic giữa
Liên quan với	Người cổ xưa
Các ghi chú về di chỉ
Khai quật ngày	2008-...[1]
Các nhà khảo cổ học	Fabrice Demeter, Laura Shackleford

Tham Pa Ling hay Tam Pa Ling, nghĩa theo tiếng Lào: ຖ້ ຳ ຜາລິງ là Hang Khỉ, một hang động trên dãy Trường Sơn ở tỉnh Huaphanh vùng Đông Bắc Lào.^{[Ghi chú 1]}

Hang nằm trên núi Pa Hang, ở độ cao 1.170 m (3.840 ft) so với mực nước biển, và là một địa điểm khảo cổ quan trọng ở Đông Dương. Ba hóa thạch hominin đã được phát hiện trong hang này là

• TPL1, một hộp sọ của người hiện đại về mặt giải phẫu;
• TPL2, một hàm dưới với đặc điểm cả hiện đại và cổ xưa; và
• TPL3, một phần hàm cũng với đặc điểm cả hiện đại và cổ xưa.

Ba hóa thạch đại diện cho ba cá thể riêng biệt và có niên đại khoảng 70 đến 46 Ka BP (Kilo annum before present: ngàn năm trước).^[1]

Những khám phá này đã chỉ ra rằng con người hiện đại có thể đã di cư đến Đông Nam Á vào khoảng 60 Ka BP.^[2][3][4]

Vị trí và địa chất

Tham Pa Ling có một cửa mở duy nhất, quay mặt về hướng Nam và đi xuống 65 m (213 ft) đến gian chính của hang.

Nó là một phần của mạng lưới các hang động karst, được hình thành do sự xói mòn các lớp đá vôi được hình thành từ giữa các kỷ Cacbon Thượng và kỷ Permi. Buồng hang chính có kích thước 30 m (98 ft) từ bắc xuống nam và 40 m (130 ft) từ đông sang tây.^[5]

• 
  Hóa thạch TPL1
• 
  Hóa thạch TPL2

Ghi chú

1. Trong tiếng Lào - Tày - Thái "Tham" (Thẩm) có nghĩa là hang, văn liệu phương tây thường ghi là Tam.

Tham khảo

1. ^ Shackelford, Laura; Demeter, Fabrice; Westaway, Kira; Duringer, Philippe; Ponche, Jean-Luc; Sayavongkhamdy, Thongsa; Zhao, Jian-Xin; Barnes, Lani; Boyon, Marc; Sichanthongtip, Phonephanh; Sénégas, Frank; Patole-Edoumba, Elise; Coppens, Yves; Dumoncel, Jean; Bacon, Anne-Marie (2017). “Additional evidence for early modern human morphological diversity in Southeast Asia at Tam Pa Ling, Laos”. Quaternary International. 466: 93–106. doi:10.1016/j.quaint.2016.12.002. ISSN 1040-6182.
2. “Cave of the Monkeys: Photos Reveal Early Modern Human Remains”. Live Science. ngày 20 tháng 8 năm 2012. Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2021.
3. “Tam Pa Ling”. Anthropology Net. ngày 11 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2021.
4. Marwick, Ben; Bouasisengpaseuth, Bounheung (2017). “The History and Practice of Archaeology in Laos”. Handbook of East and Southeast Asian Archaeology. Springer New York: 89–95. doi:10.1007/978-1-4939-6521-2_8. ISBN 978-1-4939-6519-9.
5. Demeter, F. (ngày 23 tháng 7 năm 2012). “Anatomically modern human in Southeast Asia (Laos) by 46 ka” (PDF). Proceedings of the National Academy of Sciences. 109 (36): 14375–14380. doi:10.1073/pnas.1208104109. PMC 3437904. PMID 22908291. Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2021.

Liên kết ngoài

• Anatomically modern human in Southeast Asia
• Danh sách các hóa thạch tiến hóa của con người