Albert Camus

Albert Camus
Gebore7 November 1913
Dréan, El Taref, Frans-Algerië
Sterf4 Januarie 1960
Villeblevin, Yonne, Boergondië, Frankryk
NasionaliteitVlag van Frankryk Frankryk
Handtekening

Albert Camus (7 November 1913 – 4 Januarie 1960) was 'n Franse skrywer en filosoof en een van die primêre verteenwoordigers (saam met Jean-Paul Sartre) van die eksistensialisme. As filosoof het hy geglo dat die lewe geen betekenis het nie, maar dat mense steeds gelukkig kan wees. Hy is veral bekend vir sy romans L'Étranger (1942) en La Peste[1][2].[3]

Lewensloop

[wysig | wysig bron]
'n Brons plaket op die monument ter ere van Camus, in die klein dorpie Villeblevin in Frankryk. Dit lees: "Van die Yonne-are se plaaslike raad, in huldeblyk aan die skrywer Albert Camus, oor wie daar gewaak is in die Villeblevin dorpsaal op die aand van die 4de tot die 5de Januarie 1960".

Albert Camus is gebore in Mondovi, Algerië in 'n Frans-Algerynse gesin (Franse in Algerië is genoem die pied-noirs of swartvoete). Sy ma, Catherine Sintes, was oorspronklik van Spaanse afkoms. Sy pa, Lucien, het tydens die Slag van die Marne in 1914 gedurende die Eerste Wêreldoorlog gesterf. Camus word in armoede groot in die woonbuurt Belcourt in Algiers.

In 1923 begin Camus met die hoërskool en word later tot die Universiteit van Algiers toegelaat. Op universiteit was Camus besonder geïnspireer deur een van sy onderwysers, Jean Grenier, wat hom gehelp het om sy literêre en filosofiese idees te ontwikkel. In 1930 doen hy tuberkulose op wat hom dwing om sy studies op 'n deeltydse basis voort te sit. Gedurende die tyd werk hy as private onderwyser, motoronderdele klerk asook by die meteorologiese instituut. Hy voltooi sy BA-graad in 1935. In Mei 1936, word sy tesis oor Plotinus, Néo-Platonisme et Pensée Chrétienne aanvaar ter verwerwing van sy diplôme d'études supérieures (gelykstaande aan 'n meestersgraad).

Camus sluit aan by die Franse Kommunisteparty in 1934, blykbaar uit kommer oor die politieke situasie in Spanje (wat uiteindelik gelei het tot die Spaanse Burgeroorlog) eerder as steun vir die Marxistiese-Leninistiese ideologie. In 1936 is die onafhanklik gesinde Algerynse Kommunistiese Party gestig. Camus het ook betrokke geraak by die Le Parti du Peuple Algérien, wat deur die kommuniste verwerp is en is hy as 'n Troskieïs beskou.

In 1934 het hy met Simone Hie getrou maar die huwelik is beëindig as gevolg van onder andere Simone se verslawing aan morfien. In 1935 het hy die Théâtre du Travail - "Werkersteater" gevestig wat tot 1939 gefunksioneer het. Tussen 1937 en 1939 het hy vir die sosialistiese koerant Alger-Republicain geskryf insluitende 'n artikel oor Arabiere wat in arm toestande in Kabyles gewoon het wat hom sy werk gekos het. Van 1939 tot 1940 het hy vir 'n soortgelyke koerant die Soir-Republicain geskryf. Hy was nie as lid van die Franse Weermag aanvaar nie as gevolg van sy siekte.

In 1940, trou Camus met Francine Faure en begin werk vir die tydskrif Paris-Soir. Gedurende die eerste paar maande van die Tweede Wêreldoorlog was Camus 'n pasifis. Hy was 'n ooggetuie van die oorname van Parys deur die Duitsers. Op 19 Desember 1940 het hy die teregstelling van Gabriel Peri gadegeslaan, 'n insident wat hy later beskryf het as betekenisvol in sy eie weerstand teen die Duitse besetting. Na die insident gaan hy saam met res van die personeel van Paris-Soir na Bordeaux. Kort hierna voltooi hy sy eerste boeke, Die Vreemdeling en Die Fabel van Sisyphus. Hy keer vir 'n kort tydjie terug na Oran, in Algerië in 1942.

Literêre loopbaan

[wysig | wysig bron]
Die monument gebou ter ere aan Camus in die klein dorpie Villeblevin, in Frankryk, waar Camus oorlede is na 'n motorongeluk op die 4de Januarie, 1960.

Gedurende die oorlog het Camus lid geword van die Franse Weerstand-sel Combat, wat ook 'n ondergrondse koerant uitgegee het met dieselfde naam. Hierdie groep het teen die Nazis gewerk en Camus het die skuilnaam “Beauchard" aangeneem. Camus is in 1943 aangestel as die koerant se redakteur. Toe die Geallieerdes Parys bevry het, het Camus verslag gedoen oor die laaste gevegte in die stad. Hy het bedank by Combat in 1947 nadat die koerant kommersieel geword het.

Dit was hier waar hy kennisgemaak het met Jean-Paul Sartre. Na die oorlog het Camus een van Sartre se aanhangers geword en gereeld byeengekom in die Café de Flore te Boulevard Saint-Germain in Parys. Camus het ook deur die Verenigde State getoer met die doel om lesings oor die Franse eksistensialisme aan te bied. Alhoewel hy polities linksgesind was, het sy sterk kritiek teenoor die kommunistiese ideologie hom van kommuniste vervreem en ook uiteindelik sy verhouding met Sartre versuur.

In 1949 het sy tuberkulose weer teruggekeer en hy het vir twee jaar in afsondering gebly. In 1951 publiseer hy Die Rebel, 'n filosofiese analise van rebellie en revolusie waarin sy afkeur vir kommunisme duidelik weerspieël. Negatiewe reaksie op die boek het hom van sommige van sy kollegas en vriende vervreem en het tot die finale breek met Sartre aanleiding gegee. Hy het hom na die kritiese ontvangs van die boek toegelê op die vertaling van toneelstukke.

Camus se belangrikste bydrae tot die filosofie was sy idee van die absurde, die besef dat die lewe geen betekenis het nie. Hierdie idee het hy in Die Fabel van Sisyphus uiteengesit en ingesluit in baie van sy ander werke.

In die 1950's het Camus sy aktiwiteite gerig op die bevordering van menseregte. In 1952 bedank hy van sy werk vir UNESCO toe die VN Spanje as 'n lid aanvaar het met Generaal Franco as leier. In 1953 was hy een van die min linksgesindes wat die Sowjetunie se metodes om die werkersonrus in Oos-Berlyn te onderdruk, veroordeel. In 1956 het hy protes aangeteken teen soortgelyke metodes wat in Hongarye gebruik is.

Die Algerynse bevrydingsoorlog wat in 1954 begin het, het vir hom 'n morele dilemma geskep. Hy het homself geïdentifiseer met die pied-noirs, en het die Franse regering verdedig op die gronde dat die opstand in Algerië deel was van 'n "nuwe Arabiese imperialisme" gelei deur Egipte en 'n "anti-Westerse offensief" georkestreer deur Rusland met die doel om "Europa te omsingel" en die "VSA te isoleer" (Actuelles III: Chroniques Algeriennes, 1939–1958). Alhoewel hy groter Algerynse outonomiteit of selfs 'n federasie voorgestaan het, maar nie onafhanklikheid nie, glo Camus dat die pied-noirs en Arabiere vreedsaam kan naasbestaan. Gedurende die oorlog was hy ten gunste van 'n siviele skietstilstand sodat burgelikes se lewens gespaar kan word. Hierdie voorstel is deur beide kante verwerp.

Albert Camus se grafsteen.

Camus het tussen 1955 en 1956 vir L'Express geskryf. In 1957 is die Nobelprys vir Letterkunde aan hom toegeken.[4] Die prys was nie vir sy roman Die Val, wat die vorige jaar gepubliseer is, toegeken nie maar vir sy skryfwerk teen die doodstraf soos in die werk "Réflexions Sur la Guillotine". Toe hy studente van die Universiteit van Stockholm toegespreek het, het hy sy klaarblyklike onaktiwiteit oor die Algerynse vraagstuk verdedig en verklaar dat hy bekommerd is oor die veiligheid van sy ma wat steeds in Algerië gewoon het. Hierdie uitspraak het verder sy verwerping van linksgesindes aan die hand gewerk.

Camus sterf op 4 Januarie 1960 in 'n motorongeluk naby Sens, in 'n plek genaamd "Le Grand Frossard". Camus word begrawe in die begraafplaas van Lourmarin, Vaucluse, Provence-Alpes-Côte d'Azur, Frankryk. Hy word oorleef deur sy tweeling, Catherine en Jean.

Evaluasie van die bydrae van Camus

[wysig | wysig bron]

John Cruickshank, emeritus Professor van Frans aan die Universiteit van Sussex, Brighton, Engeland het die volgende evaluasie van die filosofiese bydrae van Albert Camus gelewer: As skrywer, moralis en politieke teoretikus het Albert Camus na die Tweede Wêreldoorlog 'n woordvoerder vir sy eie generasie geword en 'n mentor vir die daaropvolgende generasie, nie net vir Frankryk nie maar ook in Europa en uiteindelik die wêreld. Sy skryfwerk wat meestal oor die isolasie van die mens in 'n vreemde heelal, die vervreemding van die individu van homself, die probleem van boosheid en die finaliteit van die dood, het die vervreemding en teleurstelling van die na-oorlogse intellektueel akkuraat gereflekteer. Alhoewel hy die nihilisme van sy kontemporêre denkers verstaan het, het Camus geargumenteer dat waardes soos die waarheid, gematigheid en geregtigheid verdedig moet word. In sy latere werke het hy die raamwerk geskets van 'n liberale humanisme wat die dogmatiese aspekte van beide die Christendom en Marxisme verwerp.

Bekende werke

[wysig | wysig bron]

Romans

  • Die Vreemdeling (L'Étranger, 1942) in Afrikaans vertaal deur Jan Rabie as Die Buitestaander, Human & Rousseau, Kaapstad 1966
  • Die pes (La Peste) (1947), in Afrikaans vertaal deur Piet de Jager, Protea, Pretoria 2012
  • Die Val (La Chute) (1956)
  • Die Gelukkige Dood (La Mort heureuse) (vroeër weergawe van Die Vreemdeling, gepubliseer na sy dood 1970)
  • Die Eerste Man (Le premier homme) (onvoltooid, gepubliseer na sy dood 1995)

Kort verhale

  • Uitgewekenheid en die Koningkryk (L'exil et le royaume) (1957)
  • Die Besoeker

Nie-fiksie

  • Die Verkeerde Kant en die Regte Kant (L'envers et l'endroit) (Versameling, 1937)
  • Nie Slagoffer of Laksman Nie (Combat) (1946)
  • Die Fabel van Sisyphus (Le Mythe de Sisyphe) (1942)
  • Die Rebel (L'Homme révolté) (1951)
  • Notaboeke 1935–1942 (Carnets, mai 1935 -- fevrier 1942) (1962)
  • Notaboeke 1943–1951 (1965)
  • Albert Camus, Maria Casarès. Correspondance inédite (1944-1959). Édition de Béatrice Vaillant. Avant-propos de Catherine Camus. Collection Blanche, Gallimard. Parution : 09-11-2017.

Toneelstukke

  • Caligula (uitgevoer 1945, geskryf 1938)
  • Verdeelde Belang (Le Malentendu) (1944)
  • Staat van Beleg (L'État de siège) (1948)
  • Die Geregverdigde Sluipmoordenaars (Les Justes) (1949)

Versamelings

  • Jeugdige Skryfwerk
  • Weerstand, rebelie en die Dood (1961 – Versameling van essays gekies deur die skrywer)

Rolprente

[wysig | wysig bron]
  • Luchino Visconti het 'n rolprent van Die Vreemdeling gemaak in 1967, met Marcello Mastroianni in die hoofrol.
  • Luis Puenzo en Felix Monti was verantwoordelik vir 'n moderne weergawe van Die Plaag in 1991. William Hurt het in die film opgetree.

Bibliografie

[wysig | wysig bron]
  • Heiner Wittmann, Albert Camus. Kunst und Moral. Dialoghi/Dialogues. Literatur und Kultur Italiens und Frankreichs. Hrsg. Dirk Hoeges, Peter Lang, Frankfurt/M 2002

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Vertaal na Afrikaans deur Piet De Jager, met die titel Die Pes (1948)
  2. ↑ https://www.goodreads.com/author/show/6463408.Piet_De_Jager.Besoek[dooie skakel] en opgespoor op 26-04-2019
  3. ↑ HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
  4. ↑ "The Nobel Prize in Literature 1957" (in Engels). Nobelprize.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Augustus 2018. Besoek op 7 Oktober 2017.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]