Jon Fosse

Jon Fosse
Fosse năm 2007
Sinh	Jon Olav Fosse 29 tháng 9, 1959 (65 tuổi) Haugesund, Rogaland, Na Uy
Nghề nghiệp	Nhà viết kịch tiểu thuyết gia nhà thơ
Giáo dục	Đại học Bergen (BA)
Giải thưởng nổi bật	giải Nobel Văn học (2023)
Phối ngẫu	Bjørg Sissel (cưới 1980⁠–⁠ld.1992) Grethe Fatima Syéd [no] (cưới 1993, ld.) Anna Fosse (cưới 2011)
Con cái	1

Jon Olav Fosse (tiếng Na Uy: [ˈjʊ̀nː ˈfɔ̂sːə]; sinh ngày 29 tháng 9 năm 1959 tại Haugesund, Na Uy) là một nhà văn, nhà biên dịch, nhà viết kịch người Na Uy. Năm 2023, ông được trao giải Nobel Văn học^[1] vì "vì những vở kịch và tác phẩm văn xuôi đầy sáng tạo, lên tiếng cho những điều không thể nói thành lời".

Ông là nhà văn Nynorsk đầu tiên nhận giải Nobel Văn học^[2] và là người Na Uy thứ ba nhận được giải thưởng này, sau Sigrid Undset được trao giải năm 1928.^[3] Fosse là nhà viết kịch Na Uy có tác phẩm được biểu diễn nhiều thứ nhì sau nhà viết kịch Na Uy Henrik Ibsen.^[4][5]

Fosse đã sáng tác các tác phẩm bằng tiếng Nynorsk, gồm khoảng 40 vở kịch, cũng như rất nhiều tiểu thuyết, tập thơ, tiểu luận, sách cho thiếu nhi và các bản dịch. Các tác phẩm của ông đã được dịch ra hơn 50 ngôn ngữ.^[6] Fosse là một trong những nhà viết kịch có tác phẩm được biểu diễn rộng rãi nhất trên thế giới.^[7] Những vở kịch tối giản và nội tâm sâu sắc của ông, với ngôn ngữ thường gần với văn xuôi và thơ trữ tình,^[8][9] đã được ghi nhận là đại diện cho sự tiếp nối hiện đại của truyền thống kịch do Henrik Ibsen thiết lập vào thế kỷ 19.^[10][11] Tác phẩm của Fosse thường được đặt trong truyền thống của sân khấu hậu kịch nghệ.^[12][13]

Tiểu sử

Nhà văn Fosse sinh năm 1959 ở Haugesund, Na Uy, lớn lên ở Strandebarm.^[14] Tiểu thuyết đầu tay của ông là Raudt, svart (Đỏ, đen) xuất bản năm 1983.^[15] Năm 1989, ông được đánh giá cao với tiểu thuyết Naustet (Nhà thuyền). Ông sáng tác vở kịch đầu tiên năm 1992 – Nokon kjem til å kome (Ai đó sẽ đến). Năm 1994, vở Og aldri skal vi skiljast được trình diễn ở Nhà hát Quốc gia ở Bergen.

Tham khảo

1. Marshall, Alex (5 tháng 10 năm 2023). “Nobel Prize in Literature: Jon Fosse Is the 2023 Laureate”. The New York Times (bằng tiếng Anh). ISSN 0362-4331. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023.
2. Oltermann, Philip (5 tháng 10 năm 2023). “Jon Fosse's Nobel prize announces his overdue arrival on the global stage”. The Guardian.
3. Keyton, David. “Norwegian author Jon Fosse wins the Nobel Prize in literature”. ABC News. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023.
4. “Jon Fosse – "take it or leave it"”. NRK. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023.
5. Drangsholt, Janne Stigen; Rottem, Øystein; Surén, Odd Wilhelm; Allkunne (5 tháng 10 năm 2023), “Jon Fosse”, Store norske leksikon (bằng tiếng Na Uy), truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023
6. Frank Johnsen/Bergens Tidende: -Eg skriv aldri sjølvbiografisk - Intervju med Jon Fosse - Aftenposten 4. november 2020
7. NRK (19 tháng 8 năm 2005). “Jon Fosse - «take it or leave it»”. NRK (bằng tiếng Na Uy (Bokmål)). Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023.
8. Drangsholt, Janne Stigen; Rottem, Øystein; Surén, Odd Wilhelm; Allkunne (5 tháng 10 năm 2023), “Jon Fosse”, Store norske leksikon (bằng tiếng Na Uy), truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023
9. “«Nokon kjem til å kome»: Mørk meditasjon over ensomheten”. Dagsavisen (bằng tiếng Na Uy). 10 tháng 9 năm 2019. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023.
10. Drangsholt, Janne Stigen; Rottem, Øystein; Surén, Odd Wilhelm; Allkunne (5 tháng 10 năm 2023), “Jon Fosse”, Store norske leksikon (bằng tiếng Na Uy), truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023
11. H.H. Andersson, Jon Fosse i teaterhistorien, kunstinstitusjonen og markedet, University of Oslo, 2003
12. Bordemann, Suzanne (26 tháng 3 năm 2012). “«Man må føre menneskeheten ut av fryktens og den tålmodige sløvhetens primitive stadier» – Om den tyskspråklige resepsjonen av Jon Fosses tidlige dramatikk”. Norsk litteraturvitenskapelig tidsskrift. 1 (bằng tiếng Na Uy). 15: 46–59. doi:10.18261/ISSN1504-288X-2012-01-04. ISSN 0809-2044. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023. Både Fosses teater og postdramatiske teateruttrykk utfordrer representasjonsteaterets normer og konvensjoner ved å rette søkelyset mot selve persepsjonsprosessen. Når dramatiske konstituenter dekonstrueres, oppstår gjerne kollisjoner med rådende estetiske normer i teaterkritikken. Jeg skal gi noen eksempler på dette.
13. “Hva er det med Jon Fosse?”. www.bt.no (bằng tiếng Na Uy (Bokmål)). 8 tháng 5 năm 2005. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023.
14. Creamer, Ella (5 tháng 10 năm 2023). “Jon Fosse wins the 2023 Nobel prize in literature”. The Guardian. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2023.
15. Merve Enre (13 tháng 11 năm 2022). “Jon Fosse's Search for Peace”. The New Yorker. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2022.