Isaac Díaz Pardo

Modelo:BiografíaIsaac Díaz Pardo

Editar o valor en Wikidata
Biografía
Nacemento22 de agosto de 1920 Editar o valor en Wikidata
Santiago de Compostela, España Editar o valor en Wikidata
Morte5 de xaneiro de 2012 Editar o valor en Wikidata (91 anos)
A Coruña, España Editar o valor en Wikidata
Lugar de sepulturacemiterio de Boisaca Editar o valor en Wikidata
Actividade
Ocupacióndeseñador, pintor, empresario Editar o valor en Wikidata
Período de actividade1900 Editar o valor en Wikidata - 1999 Editar o valor en Wikidata
Membro de
Xénero artísticoEnsaio e teatro Editar o valor en Wikidata
Obra
Obras destacables
Familia
CónxuxeCarmen Arias Editar o valor en Wikidata
FillosXosé Díaz Arias de Castro Editar o valor en Wikidata
PaiCamilo Díaz Baliño Editar o valor en Wikidata
Premios
BNE: XX846562 BUSC: diaz-pardo-isaac-1920-2012

Isaac Díaz Pardo, nado en Santiago de Compostela o 22 de agosto de 1920 e finado na Coruña o 5 de xaneiro de 2012[1][2], foi un intelectual, artista e empresario galeguista que se impuxo a tarefa de preservar, fortalecer e reconstruír a cultura e a memoria de Galicia, acometendo facetas de empresario cultural, deseñador industrial, escritor, editor, promotor e mecenas de proxectos.[3] Como escritor deixou ensaios sobre arte, economía, historia, ademais de poesía e teatro.

Usou os pseudónimos Cego Zago, Ollarnovo, S.F. Ollarnovo, Xoán Mazaricos, Santiago Fernández, Xalo.[4]

Traxectoria

[editar | editar a fonte]

Fillo do pintor e escenógrafo Camilo Díaz Baliño[5] e de Antonia Pardo Méndez, na súa casa tiñan lugar xuntanzas diversas relacionadas coas Irmandades da Fala e el mesmo lle axudou a traballar nos carteis para o Estatudo. O seu pai foi asasinado cos primeiros movementos da Guerra civil española, o que fixo que Isaac tivera que agocharse durante seis meses ata poder saír de Santiago de Compostela. Pasou logo a traballar como rotulador na Coruña na empresa Bianchi.[6]

Isaac de neno, co pai, en 1925.

A súa condición de supervivente marcou a súa vida cunha misión: lembrar os mortos e levar a cabo os soños polos que os mataron.[3]

Despois da guerra, cursou entre 1939 e 1942 estudos na Escola de Belas Artes de San Fernando (Madrid) realizando os catro cursos en dous anos.[5] A partir de aí, comezou a súa participación pública en diversas experiencias pioneiras como en 1941 participou na primeira experiencia española sobre deseño industrial, e en 1942 unha viaxe de estudos en Italia: Roma, Florencia e Siena. Pasou logo a ter unha praza de profesor na Escola Superior de Belas Artes de Sant Jordi de Barcelona e comezou as exposicións en España e no estranxeiro (Europa e América), entre outras Madrid, Barcelona, Londres, Zaragoza e Galicia.

Nese tempo desestimou a oferta de pintar en Cuelgamuros, na obra do Val dos Caídos, deixando a pintura e volvendo a Galicia.[7] Ao seu regreso inicia, cunha exposición na Coruña, unha etapa de dedicación plena á pintura que abandonaría en 1948, para entregarse por completo a un proxecto de dinamización sociopolítica e empresarial que visaba, por un lado, a modernización e internacionalización da cultura galega e, por outro, a rexeneración da desartellada historia de Galicia.[5][8]

Deste xeito abandonou as artes plásticas, pasando á cerámica e á porcelana. Fundou con outros socios a fábrica de Cerámicas do Castro no Castro de Samoedo (Sada, municipio onde o nomearían fillo predilecto)[5], mesturando o caolín dese lugar con cuarzo.[9] Despois fundou outra fábrica na Arxentina, onde pasou trece anos e construíu xunto con outros destacados galeguistas como Luís Seoane o Laboratorio de Formas,[10] precursor doutras actividades de desenvolvemento como as levadas a cabo na Cerámica de Sargadelos, o Museo Carlos Maside, o Instituto Galego de Información, a editorial Ediciós do Castro, o Seminario de Estudos Galegos etc.

Laxeiro, Isaac Díaz Pardo e Luís Seoane en Buenos Aires en 1955.

Desenvolveu un importante labor acollendo a moitos dos galeguistas que viñan a Galicia desde o exilio.

O seu soño de novo era estudar arquitectura, que non puido levar a cabo pero acabou recibindo o nomeamento de Arquitecto de Honra polo Colexio de Arquitectos de Galicia no ano 2001. El foi o responsable de cada espazo dentro do grupo Sargadelos e planificou, en colaboración con outros arquitectos, edificios, corredores, exposicións, mobles e plantas.[11]

Das institucións que este colectivo creou para recuperar a memoria histórica, sería a dirección e administración do Grupo Sargadelos a faceta máis coñecida do intelectual galeguista e a que marcaría os seus derradeiros anos e o seu último fracaso, xa que foi apartado da dirección e da administración do grupo.[10]

Tamén colaborou durante anos con artigos en xornais como A Nosa Terra de Buenos Aires nos galegos Faro de Vigo, La Región, El Progreso, El Correo Gallego e La Voz de Galicia (onde colaboraría até o 2009).[5]

Ademais de escribir unha obra dramática contribuíu coa súa arte a múltiples facetas teatrais: escenografías (sobre todo con Ricard Salvat), carteis, edición e promoción.[12]

Morreu o 5 de xaneiro do 2012 aos 91 anos de idade no Hospital San Rafael na cidade da Coruña.

Vida persoal

[editar | editar a fonte]

Estivo casado con Carme Arias de Castro Montero[13], con quen tivo tres fillos, Camilo, Xosé e Rosendo.

Isaac Díaz Pardo e Mimina.

Deseñador

[editar | editar a fonte]

Fixo un deseño ético, responsable, sostible e identitario. Foi premiado no 2005 cunha medalla FAD (Foment de les Arts Decoratives) de Barcelona polo seu activismo plástico. Como deseñador gráfico, a súa obra gráfica caracterízase por un expresionismo de formas precisas e sinxelas, e o uso de técnicas moi básicas. Realizou multitude de carteis culturais e políticos. Na década dos 70 realizou tamén carteis de cego, mestura de viñetas en branco e negro con fío narrativo:[14]

  • 1970: Paco Pixiñas, Historia dun desleigado contada por il mesmo de Celso Emilio Ferreiro con ilustracións de Isaac Díaz Pardo
  • 1970: A nave espacial. Historia contada polo cego Zago na que refírese os traballos pasados por Manuela Canle e os seu home pra chegar a voar.
  • 1970: O marqués de Sargadelos. Historia contada polo cego Zago onde gábase as sabencias de Antonio Raimundo Ibáñez na vida e nárrase seus erros e a súa tráxica morte.
  • 1977: O crime de Londres. A criada que estrangulou á súa ama pola música.
  • 1985: Castelao. Historia contada polo cego Zago.[15]

Creou cubertas para libros (Memorias dun neno labrego, Xente ao lonxe...) e ilustrou outros moitos (Galicia hoy...).

Canto ao deseño industrial no Castro de Samoedo, en Sada creou o seu taller cerámico, xerme da fábrica de Cerámicas do Castro, de Magdalena en 1955 (Buenos Aires) e de Sargadelos en 1970. Alí aplicará os fundamentos do deseño á industria cerámica. Para conseguir a tecnoloxía adecuada, el mesmo inventou e patentou máquinas e fornos avanzados para a fabricación da porcelana de Sargadelos.[16]

Monumento aos fusilados na Guerra civil deseñado por Díaz Pardo.

Ceramista

[editar | editar a fonte]

Comezou creando as súas propias pezas, para seguir como director da produción, deseñador de máquinas, control do persoal, e moitas outras tarefas. Seguindo a Xosé Díaz, Fernando Arribas e Teresa Pena Moreda hai tres etapas na súa obra:[17]

  • 1947-1955, O Castro. Etapa clásica ou pictórica. Comezou por reproducir pezas de tiraxe limitada, orixinais del, que reproducen a súa obra pictórica. Despois viñeron os primeiros servizos de mesa de porcelana translúcida: as series Nenos, Cabalos ou Cabezas. Da época son Candelabro feminino, Nu tendido, Pondaliana, Tangaraño e as botellas-figura.
  • 1955-1968, Magdalena. Etapa funcional e de transición. Xa na Arxentina, na Magdalena, a 100 km de Buenos Aires, alí consolidou e perfeccionou os seus coñecementos técnicos como ceramista, cunha depuración nas formas cara a decoracións máis abstractas e xeométricas. Culminará na creación en 1963 do Laboratorio de Formas, que funcionará como un ente de discusión e de creación. Exemplos son Portomarínica, Monférica ou Castrondourica. Díaz Pardo soamente asinará unha peza decorativa, unha María Magdalena.
  • 1970, Sargadelos. Etapa diferencialista. Xa en Sargadelos coas pezas o azul cobalto na decoración como identificador e saen os servizos de mesa de porcelana de alta temperatura, decorados baixo cuberta. Os decorados son funcionais e xeométricos con símbolos da cultura popular galega.[17]

Pintor

[editar | editar a fonte]

Primeira etapa: década dos 40. Segundo María Luísa Sobrino é a etapa académica, moi influenciada polos clásicos dos séculos XV e XVI, con presenza importantísima da figura da muller, xunto a bodegóns e grandes composicións. Pinta por encarga:[18]

Seoane e Díaz Pardo cos Núñez Búa, Sofovich e Scheimberg en 1962 en Magdalena, Arxentina, o centro cerámico onde ambos os dous idearon o Laboratorio de Formas.[19][20]
  • 1939 – Asociación de Artistas da Coruña
  • 1944 – Casino de Vigo
  • 1946 – Salóns Macarrón e Sala de Arte Greco, Madrid
  • 1947 – Sala Gaspar, Barcelona
  • 1947 – Da Vinci Gallery Limited, Londres
  • 1948 – Círculo de Belas Artes, Madrid
  • 1949 – Sala Gaspar, Barcelona
  • 1949 – Sala Gaspar, Zaragoza

Despois de abandonar a pintura para dedicarse a outras tarefas vén a Segunda etapa de 1949 a 1955: influencia do grupo dos renovadores galegos, especialmente de Maside e Colmeiro, ademais de Renoir e Cezanne. Segue instalado na figura da muller asociada á nai, á patria e á fertilidade.[18]

Etapa americana, do ano 1955 a 1971, na que experimenta unha importante evolución estética influenciada polo contacto directo coa arte internacional e con Luís Seoane. Hai temática social, traballadores, campesiños.

  • 1961. Xente alporizada
  • 1962. Nu
  • 1964. Estudos e variacións sobre unha dobre crucifixión
  • 1964. A nave espacial
  • 1967. Dobre crucifixión

Pinturas e fracasos», 2011, Casa da Parra de Santiago de Compostela, é a súa última exposición, con obras que van desde 1944 ata 2004.[18]

Obra literaria

[editar | editar a fonte]

Artigos

[editar | editar a fonte]
  • Crónicas inconformistas (2006). Universidade de Santiago de Compostela. 125 páxs. ISBN 9788497507769. Artigos escritos de 1963 a 2009, un total de 514.
    • O ollar clarividente de Isaac Díaz Pardo (2018). Consorcio de Santiago e Andavira Editora. Recompilado polo filólogo Xosé Ramón Fandiño Veiga. Artigos escritos de 1963 a 2009, un total de 514.

Ensaio

[editar | editar a fonte]
Diante do seu autorretrato, durante a preparación da súa exposición na Casa da Parra no ano 2011.
  • Discusión sobre la organización de industrias manufactureras (1960). A Coruña: Imprenta Moret. Foi secuestrado ao pouco de saír.
  • El ceramista Arranz y su escuela (1964). Sada: Ed. do Castro. ISBN 978-84-85134-42-7.
  • El escultor Emiliano Barral (1966). Sada: Ed. do Castro.
  • Galicia Hoy (1966). París: Ed. Ruedo Ibérico. Coordinado por Luís Seoane e Isaac Díaz Pardo, cos pseudónimos de Maximino Brocos e Santiago Fernández, respectivamente.
  • Contribución de urgencia al entendimiento de los problemas de arte/industria. (1976). Número 18 dos Cadernos do Seminario de Estudos Cerámicos de Sargadelos. Sada: Ed. do Castro. ISBN 978-84-85134-12-0.
  • La cerámica de Arcadio Blasco (1978). Sada: Ed. do Castro, Cuadernos do Seminario de Sargadelos. ISBN 978-84-85134-98-4.
  • Galicia hoy y el resto del mundo (1987). Sada: Ed. do Castro.[21]
  • Rememoración de José Martínez, fundador de Ruedo Ibérico (1987). Sada: Ediciós do Castro, Cuadernos do Seminario de Sargadelos, 49. ISBN 978-84-7492-355-1.
  • Presencias galegas na arte dos nosos días (1993). Fundación Otero Pedrayo. 96 páxs. ISBN 9788460464563.
  • Isaac Díaz Pardo, obra cartelística (1936-1999) (2000). Culleredo: Espiral Maior. ISBN 978-84-89814-87-5.
  • Tentando construir uma esfinge de pedra, desassossegos (2007). Sada: Ed. do Castro.
  • Lembranza de Carlos Maside no seu 50 cabodano (2008). Sada: Ed. do Castro, Cadernos do Laboratorio de Formas de Galicia, 12. ISBN 978-84-8485-295-7.

Poesía

[editar | editar a fonte]
  • A mensaxe entre as sombras. Obra poética de Isaac Díaz Pardo (2021). Vigo: Xerais. Edición ao cargo de Esperanza Luz Mariño Daviña.[22]

Teatro

[editar | editar a fonte]
  • O ángulo de pedra e Midas (1957). Buenos Aires: Citania. Dúas traxedias clásicas ilustradas por Luís Seoane. Foi estreada en 2018 por Lino Braxe.
    • Midas. O ángulo de pedra (2017). Deputación da Curuña. Ed. facsimilar de Lino Braxe.

Conversas

[editar | editar a fonte]
  • Ollos da memoria. Conversas no Monxoi con Isaac Díaz Pardo (2009). Montse Nieto Maroño. Noia: Toxosoutos. ISBN 978-84-92792-22-1.
Ingreso como académico de honor na Real Academia Galega de Ciencias.

Recoñecementos

[editar | editar a fonte]

Ao longo da súa vida recibiu moitas distincións e recoñecementos, coma o Pedrón de Ouro (1976), a Medalla de Ouro e Fillo Predilecto da cidade de Santiago de Compostela (1988), Premio Otero Pedrayo das Deputacións Provinciais (1990), Insignia de Ouro (1991), Doutor Honoris Causa pola Universidade de Santiago de Compostela (1992) e da Universidade da Coruña (2007), Premio Trasalba da Fundación Otero Pedrayo (1993), a Vieira de Prata do Patronato da Cultura Galega de Montevideo (1995), Premio San Martiño de normalización lingüística (1998), Premio das Artes e das Letras de Galicia (2003), a Medalla de Ouro de Galicia e a Medalla ao Traballo[23] (2007), o Premio Laxeiro (2007), o Premio Galiza Mártir (2010), entre moitos outros.[5]

En 2019 homenaxeouno a Xunta de Galicia e o Foro Enrique Peinador no Día da Galeguidade Empresarial cunha placa e un busto en Pontevedra.[24]

No 2020, co motivo do centenario do seu nacemento, teñen lugar diversas iniciativas, de mostras expositivas de institucións e entidades a programas televisivos, pasando por algunha que incorpora a participación popular.[25][26][27]

En 2024 a Real Academia Galega de Belas Artes escolleu Isaac Díaz Pardo como protagonista do Día das Artes na súa edición de 2025.[28]

Galería de imaxes

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Galería de imaxes de Isaac Díaz Pardo.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ "Falece Isaac Díaz Pardo". Cultura galega. 5 de xaneiro de 2012. 
  2. ↑ "El intelectual Isaac Díaz Pardo fallece en A Coruña a los 91 años". La Voz de Galicia (en castelán). 2012-01-06. Consultado o 2022-08-05. 
  3. ↑ 3,0 3,1 "Fallece a los 91 años el galleguista Isaac Díaz Pardo". El País (en castelán). 5 de xaneiro de 2012. .
  4. ↑ "Pseudónimos galegos en ogalego.eu:d". www.ogalego.eu. Consultado o 2022-08-04. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 "Falece o intelectual galeguista Isaac Díaz Pardo". La Voz de Galicia. 5 de xaneiro de 2012. 
  6. ↑ "Biografía Isaac Díaz Pardo". www.isaacdiazpardo.gal. Consultado o 2022-08-05. 
  7. ↑ Salgado, Daniel (2020-08-21). "Un siglo de Isaac Díaz Pardo, el artista que se negó a pintar Cuelgamuros". El Diario (en castelán). Consultado o 2020-08-22. 
  8. ↑ Diéguez, Uxío Breogán (2006). "Entrevista a Isaac Díaz Pardo". Murguía. 
  9. ↑ Cela Trulock, C. J. (15 de abril de 1951). "Isaac Díaz Pardo, garzón genial". Correo Literario. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Díaz Pardo, o home máis querido de Galicia Arquivado 11 de xaneiro de 2012 en Wayback Machine. De Luns a Venres, 5 de xaneiro de 2012.
  11. ↑ "Isaac arquitecto Isaac Díaz Pardo". www.isaacdiazpardo.gal. Consultado o 2022-08-05. 
  12. ↑ "Isaac e o teatro Isaac Díaz Pardo". www.isaacdiazpardo.gal. Consultado o 2022-08-05. 
  13. ↑ "Falece Carmen Arias 'Mimina', viúva de Díaz Pardo e impulsora de Sargadelos". Praza Pública. 2 de novembro de 2013. Arquivado dende o orixinal o 07 de novembro de 2017. Consultado o 30 de outubro de 2017. 
  14. ↑ Díaz Pardo, Isaac (1970). Tres carteles de cego. Ediciós do Castro. ISBN 978-84-85134-45-8. 
  15. ↑ "Isaac escritor Isaac Díaz Pardo". www.isaacdiazpardo.gal. Consultado o 2022-08-04. 
  16. ↑ "Isaac deseñador Isaac Díaz Pardo". www.isaacdiazpardo.gal. Consultado o 2022-08-05. 
  17. ↑ 17,0 17,1 "Isaac ceramista Isaac Díaz Pardo". www.isaacdiazpardo.gal. Consultado o 2022-08-05. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 "Isaac pintor Isaac Díaz Pardo". www.isaacdiazpardo.gal. Consultado o 2022-08-05. 
  19. ↑ Díaz, Xosé (novembro de 2010). "Seoane o deseño e o Laboratorio de Formas". Raigame: revista de arte, cultura e tradicións populares (33): 35–41. ISSN 1136-3207. 
  20. ↑ Díaz, Xosé (2010). "O factor simbólico. Luís Seoane e o Laboratorio de Formas" (PDF). Grial. Revista galega de cultura (186): 46–53. ISSN 0017-4181. 
  21. ↑ En 2004 foi incluído na Biblioteca Gallega de Autores en Castellano de La Voz de Galicia
  22. ↑ "Ficha do libro Editorial Xerais". www.xerais.gal. Consultado o 2021-03-12. 
  23. ↑ "El Gobierno concede la medalla al trabajo a Isaac Díaz Pardo". La Opinión (en castelán). 7 de decembro de 2007. .
  24. ↑ "Xunta e Foro Enrique Peinador homenaxean a Díaz Pardo con motivo do Día da Galeguidade Empresarial". O Portal da Lingua Galega. 26 de xaneiro de 2019. Consultado o 1 de febreiro de 2019. 
  25. ↑ "Sada celebra el sábado el centenario de Isaac Díaz Pardo". La Voz de Galicia (en castelán). 2020-08-19. Consultado o 2020-08-21. 
  26. ↑ "Unha manda de pezas para Isaac". mandadepezasparaisaac.blogspot.com. Consultado o 2020-08-21. 
  27. ↑ "Inauguración de una estatua a Díaz Pardo en plena Alameda". www.elcorreogallego.es (en castelán). Consultado o 2020-08-21. 
  28. ↑ Diario, Nós (2024-06-30). "Isaac Díaz Pardo, protagonista do Día das Artes 2025". Nós Diario. Consultado o 2024-07-01. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • A luminosa mirada dos ollos de Isaac. Edición e prólogo de X. R. Fandiño. Cadernos Ramón Piñeiro XXIV. Xunta de Galicia, 2012. 206 p. ISBN 978-84-453-5068-3.
  • Diáspora :10 artistas galegos no exilio latinoamericano, 1930-1970 = 10 artistas gallegos en el exilio latinoamericano, 1930-1970 : Ángel Botello, Alfonso R. Castelao, Manuel Colmeiro, Isaac Díaz Pardo, Eugenio Granell, Maruja Mallo, Luis Seoane, Arturo Souto, José Suárez, Carlos Velo. Vigo: Fundación MARCO; A Coruña : Fundación Luis Seoane, 2005, ISBN 84-609-5108-1; 221 p.
  • Fandiño Veiga, Xosé Ramón. Isaac Díaz Pardo: a patria enteira na memoria. Vigo: Ir Indo, 2008. 64 p.
  • Fandiño Veiga, Xosé Ramón. Isaac Díaz Pardo: Memoria do compromiso. Santiago: Concello de Santiago, 2020. 164 páxs.
  • Fernández Martínez, Luciano. O Romance de cego O marqués de Sargadelos, de Isaac Díaz Pardo. En: Comentarios de textos populares e de masas. Vigo: Xerais, 1994. P 79-116.
  • Isaac Díaz Pardo: creación e compromiso na Galicia do século XX / [editores, Xosé Díaz Arias de Castro, Guillermo Escrigas ; coordinación Carolina Díaz ; introdución Ramón Villares]. A Coruña: Deputación Provincial, 2006. ISBN 84-9812-0489.
  • Isaac Díaz Pardo: fondos Novagalicia Banco e Novacaixagalicia: [catálogo da exposición] / [textos, Xosé Díaz Arias de Castro, Rosario Sarmiento, Isaac Díaz Pardo]. (Galicia): Novagalicia, 2012. P.73. ISBN 978-84-96982-55-0.
  • Diéguez, Uxío Breogán. Entrevista a Isaac Díaz Pardo. Murguía (8 de xaneiro de 2012).
  • Romero, Daniel e Rúa, Manuel. Isaac Díaz Pardo pronunciando un discurso que ninguén entende. Galicia S.L. / (Entrevistas) 1º ed. Vigo: Xerais, 1995, pp. 107–145.

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]