Chủ nghĩa bài Trung Quốc

Quan điểm về Trung Quốc năm 2022, dựa trên Chỉ số Nhận thức Dân chủ

Một phần của loạt bài về
Phân biệt đối xử
Các dạng chính Tuổi tác Khuyết tật Di truyền Màu tóc Kiểu tóc Chiều cao Ngoại hình Cân nặng Ngôn ngữ Chủng tộc Chủ nghĩa Bắc Âu Màu da Thứ bậc Đẳng cấp Giai cấp Tôn giáo Giới tính Xu hướng tính dục
Xã hội Ghê sợ vô tính Ghê sợ vô ái Chủ nghĩa trưởng thành Bài bạch tạng Bài tự kỷ Bài nghiện ma túy Bài vô gia cư Bài trí thức Bài liên giới tính Bài thuận tay trái Bài Hội Tam Điểm Sợ người nghèo Chủ nghĩa thính giác Ghê sợ song tính Chủ nghĩa thân hữu Chủ nghĩa tinh hoa Sợ thanh thiếu niên Sợ béo phì Ghê sợ đồng tính luyến ái nam Sợ người già Chủ nghĩa dị tính luyến ái Kỳ thị HIV/AIDS Ghê sợ đồng tính luyến ái Kỳ thị bệnh phong Ghê sợ đồng tính luyến ái nữ Kỳ thị nam giới Kỳ thị nữ giới Chủ nghĩa gia đình trị Sợ trẻ em Ngoại tộc vĩnh viễn Mang thai Chủ nghĩa bè phái Chủ nghĩa thượng đẳng Da đen Da trắng Ghê sợ người chuyển giới Phi nhị nguyên giới Kỳ thị người chuyển giới Đàn ông chuyển giới Sợ người ăn chay Bài ngoại
Tôn giáo Ahmadiyya giáo Vô thần Baháʼí giáo Phật giáo Công giáo Kitô giáo hậu Chiến tranh lạnh Druze Pháp Luân Công Ấn Độ giáo Đàn áp Không thể chạm vào Hồi giáo Đàn áp Nhân chứng Giê-hô-va Do Thái giáo Đàn áp LDS hoặc Mặc Môn Pagan giáo hiện đại Người không theo Hồi giáo Chính thống giáo Đông phương Chính thống giáo Cổ Đông phương Người Copt Kháng Cách Rastafari giáo Người Sikh Hồi giáo Shia Sufis giáo Hồi giáo Sunni Hỏa giáo
Chủng tộc/quốc tịch Châu Phi Afghanistan Albania Hoa Kỳ Ả Rập Armenia Úc Áo Azerbaijan Bosnia Brasil Anh Quốc Canada Cataluniya Chechen Chile Trung Quốc Croatia Anh Philippines Phần Lan Pháp Người Fula Gruzia Đức Hy Lạp Haiti Hazara Mỹ Latinh và Tây Ban Nha Hungary Người Igbo Ấn Độ Thổ dân châu Mỹ ở Canada và Hoa Kỳ Indonesia Iran Ireland Israel Ý Nhật Bản Do Thái Khmer Hàn Kurd Litva Mã Lai Mexico Trung Đông Mông Cổ Montenegro Muhajir Pakistan Palestine Pashtun Polish Quebec Digan Rumani Nga Scotland Serbia Slavơ Somalia Tatar Thái Lan Tây Tạng Thổ Nhĩ Kỳ Ukraina Người Duy Ngô Nhĩ Venezuela Việt Nam
Biểu hiện Bôi nhọ đẫm máu Bắt nạt online LGBT Triệt sản bắt buộc Hiếp dâm trừng phạt Phản jihad Diệt chủng văn hóa Phỉ báng Tội ác do thù hận với người khuyết tật Chủ nghĩa loại trừ Kinh tế Giáo dục Sử dụng lao động Thanh trừng sắc tộc Xung đột sắc tộc Hận thù sắc tộc Đùa cợt về sắc tộc Cải đạo cưỡng bức Chương trình quái dị Đánh đật người đồng tính nam Cải tạo bộ phận sinh dục Diệt chủng ví dụ Rào cản vô hình Tội ác do thù hận LGBT Nhóm thù hận Phát ngôn thù hận trên mạng Bỏ rơi bệnh nhân Cung cấp nhà ở Tấn công người châu Mỹ bản địa Trẻ em hóa Thiếu số hóa ngôn ngữ Nỗi sợ hoa oải hương Linsơ Thế chấp Nhạc giết người Linh vật của người châu Mỹ bản địa Phân chia nghề nghiệp Phản đối nhập cư Đàn áp Pogrom Thanh trừng Nỗi sợ cộng sản Đàn áp tôn giáo Khủng bố tôn giáo Bạo lực tôn giáo Chiến tranh tôn giáo Con dê gánh tội Phân chia học viện Phá thai dựa trên giới tính Chế độ nô lệ Slut-shaming Bạo lực đối với người chuyển giới Nạn nhân hóa Bạo lực đối với đàn ông Bạo lực đối với phụ nữ Cuộc di cư Da Trắng Thuyết âm mưu diệt chủng người da trắng Đại Thay thế Sức mạnh âm nhạc Trắng Bán vợ Săn phù thủy
Chính sách Tội ác của Apartheid Thẻ phương ngữ Người khuyết tật Công giáo Do Thái Môi trường phân biệt chủng tộc Chế độ dân tộc Dân tộc đa nguyên Chênh lệch lương giữa hai giới tính Chế độ tuổi tác Đạo luật Jim Crow Ketuanan Melayu Điều 153 Đạo luật Bảo vệ Quốc gia Chủ nghĩa McCarthy Hạn chế hiến máu đối với nam quan hệ đồng giới Vô nhân vị Đạo luật Nürnberg Quy tác một giọt máu đen Định hướng chủng tộc Hôn nhân đồng giới (luật pháp và lệnh cấm) Phân chia tuổi tác chủng tộc tôn giáo giới tính Luật kê gian Chủ nghĩa vô thần nhà nước Quốc giáo Symbole
Biện pháp đối phó Quy định chống phân biệt đối xử Luật chống phân biệt đối xử Đồng hóa văn hóa Đa nguyên văn hóa Trao quyền Công lý môi trường Nữ quyền Chống Phân biệt đối xử Luặt về phát ngôn thù hận theo quốc gia Nhân quyền Quyền liên giới tính Quyền LGBT Nam quyền Chủ nghĩa đa văn hóa Phi bạo lực Phân chia chủng tộc Tái sở hữu Quyền tự quyết Phân chia xã hội Bao dung
Chủ đề liên quan Thiên kiến Phi nhân hóa Hãy quay trở về đất nước của bạn Áp bức Nội tâm hóa Khoảng cách quyền lực Định kiến Phân biệt đối xử ngược Loại trừ xã hội Kỳ thị xã hội Khuôn mẫu mối đe dọa Tự do dân sự Sự đa dạng Sự liên tầng Chủ nghĩa đa văn hóa Đúng đắn chính trị Đặc quyền da trắng Thiên kiến chủng tộc trong tin tức hình sự (Hoa Kỳ) Phân biệt chủng tộc theo quốc gia Phân biệt chủng tộc ngược The talk (US) Woke (US) Định chuẩn tình yêu lãng mạn Thể hiện giới tính Định chuẩn hóa dị tính Đặc quyền nam giới Nam quyền Thiên kiến giới tính thế hệ thứ hai Hình mẫu y học về người khuyết tật tự kỷ Đa dạng thần kinh Hình mẫu xã hội về người khuyết tật Allophilia Bất lợi chủng tộc thiểu số Oikophobia Đặc quyền Kitô giáo Thuyết ưu sinh Sự hợm hĩnh Đẳng cấp loài Sự tàn bạo của cảnh sát Bạo hành tù nhân
x t s

Kết quả điều tra năm 2022 của Morning Consult poll^[1] "Bạn có cái nhìn tích cực hay tiêu cực đối với Trung Quốc?"

Quốc gia	Tích cực	Tiêu cực	Trung lập	Hiệu số
Pakistan	82%	13%	5%	+69
Nga	74%	9%	17%	+65
Nigeria	74%	16%	10%	+58
Bangladesh	62%	14%	24%	+48
Perú	58%	23%	19%	+35
Colombia	57%	23%	20%	+34
Thái Lan	54%	20%	26%	+34
Ả Rập Xê Út	57%	26%	17%	+31
México	49%	20%	31%	+29
Indonesia	46%	18%	36%	+28
Nam Phi	54%	28%	18%	+26
Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất	55%	31%	14%	+24
Chile	48%	34%	18%	+14
Brasil	43%	31%	26%	+12
Argentina	44%	33%	23%	+11
Malaysia	45%	40%	15%	+5
Singapore	41%	41%	18%	±0
România	38%	39%	23%	-1
Thổ Nhĩ Kỳ	38%	45%	17%	-7
Philippines	37%	45%	18%	-8
Tây Ban Nha	31%	47%	22%	-16
Israel	32%	52%	16%	-20
Ý	27%	53%	20%	-26
Việt Nam	28%	58%	14%	-30
Cộng hòa Séc	23%	56%	21%	-33
Ba Lan	22%	55%	23%	-33
Ấn Độ	24%	59%	17%	-35
Bỉ	18%	56%	26%	-38
Pháp	15%	57%	28%	-42
Ireland	18%	62%	20%	-44
Hoa Kỳ	16%	62%	22%	-46
Hà Lan	15%	62%	23%	-47
Canada	14%	62%	24%	-48
Anh Quốc	14%	62%	24%	-48
Thụy Sĩ	19%	69%	12%	-50
Na Uy	16%	70%	14%	-54
Áo	14%	70%	16%	-56
Úc	13%	69%	18%	-56
Đức	13%	69%	18%	-56
Thụy Điển	12%	73%	15%	-61
Nhật Bản	7%	78%	15%	-71
Hàn Quốc	5%	88%	7%	-83

Kết quả thăm dò năm 2014 của BBC.
Các quan điểm về ảnh hưởng của Trung Quốc^[2]

Quốc gia được thăm dò	Tích cực	Tiêu cực	Tích cực-tiêu cực
Nhật Bản	3%	73%	-70
Đức	10%	76%	-66
Pháp	26%	68%	-42
Hoa Kỳ	25%	66%	-41
Canada	28%	64%	-36
Tây Ban Nha	24%	59%	-35
Hàn Quốc	32%	56%	-24
México	33%	40%	-7
Israel	27%	34%	-7
Ấn Độ	33%	35%	-2
Thổ Nhĩ Kỳ	32%	31%	1
Anh Quốc	49%	46%	3
Úc	47%	44%	3
Brasil	52%	29%	23
Nga	47%	24%	23
Indonesia	52%	28%	24
Argentina	45%	20%	25
Perú	54%	24%	30
Kenya	65%	25%	40
Ghana	67%	18%	49
Pakistan	75%	15%	60
Nigeria	85%	10%	75
Trung Quốc	85%	7%	78

Chủ nghĩa bài Trung Quốc hay còn gọi là, Chủ nghĩa bài Hoa tiếng Anh: Sinophobia, bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp cổ: Sinae nghĩa là 'người Trung Quốc' và φόβος, phobos có nghĩa là 'sợ hãi') là một xu hướng chống lại quốc gia Trung Quốc, người Trung Quốc hoặc văn hóa Trung Quốc.^[3] Sự kì thị này thường nhắm vào những người Trung Quốc chiếm thiểu số sống ở các nước ngoài Trung Quốc và càng bị phức tạp hóa lên bởi các tác động của vấn đề nhập cư, vấn đề phát triển bản sắc dân tộc ở các nước láng giềng, sự chênh lệch giàu nghèo, sự sụp đổ hệ thống triều cống trong quá khứ cũng như mối quan hệ giữa dân tộc thiểu số với dân tộc chiếm đa số.

Một vài nguyên nhân khác của xu hướng bài Trung Quốc là do những chính sách chống lại nhân quyền của giới cầm quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (như sự kiện Thiên An Môn năm 1989 và cuộc đàn áp Pháp Luân Công).

Các nước phương Tây

Xem thêm thông tin: Chính sách ngăn chặn Trung Quốc

Nga

Liên Xô cũ và Trung Quốc bắt đầu chia rẽ những năm 1960, phát triển dần thành xung đột biên giới Xô-Trung ở vùng Siberia năm 1962 và đỉnh điểm năm 1969 là những cuộc xung đột đổ máu. Đến năm 2005, hai nước Nga – Trung mới chính thức hòa giải. Mặc dù hai quốc gia không còn mâu thuẫn với nhau nữa, song chính quyền Nga đôi lúc lo ngại về việc người Hán tràn qua những vùng thưa dân ở Siberia.^[4]

Australia

Tại Australia, một lượng lớn người nhập cư là người Trung Quốc. Mặc dù những người nhập cư bản tính ôn hòa và cần cù, song những người Úc lại có ác cảm với người Hán vì có sự khác biệt lớn giữa văn hóa và phong tục. Những năm giữa thế kỷ 19, người Australia và New Zealand khinh bỉ người Trung Quốc như những kẻ "dơ bẩn, bệnh hoạn, [và] côn trùng rác rưởi."^[5]

Canada

Những năm thập niên 1850, một lượng lớn người nhập cư Trung Quốc đến tỉnh British Columbia của Canada để tìm vàng. Sau đó, bắt đầu từ năm 1858, những công nhân người Hán được đưa tới Canada để làm việc trong các khu mỏ và xây dựng tuyến đường sắt Canadian Pacific Railway. Những người thợ Trung Quốc này bị phân biệt đối xử thậm tệ: họ không được coi là những công dân chính thức, không có quyền bầu cử, và hàng loạt các thứ thuế được đưa ra để ngăn chặn việc ồ ạt nhập cư của người Trung Quốc. Mãi đến năm 1947, các công dân Canada gốc Trung Quốc mới có quyền bầu cử.^[6]

Đông Á

Hồng Kông

Mặc dù chính quyền đã chuyển sang Trung Quốc vào 1997 từ Anh, một bộ phận Hồng Kông vẫn không tự nhận mình là người Trung Quốc. Theo một cuộc khảo sát bởi Trường Đại học Hồng Kông, có 42.3% trả lời là người Hồng Kông, so với 17.8% trả lời là người Trung Quốc, và 39.3% chọn kết hợp cả hai (người Hồng Kông Trung Quốc hay người Hồng Kông sống trong Trung Quốc^[7]). Số lượng người Trung Quốc đại lục đến Hồng Kông đã tăng rất nhiều kể từ khi bàn giao, đạt 28 triệu người vào 2011, nhiều hành vi thô lỗ của họ đã khiến người bản địa khó chịu. Vào 2012, một nhóm cư dân ở Hồng Kông đã xuất bản một tờ báo quảng cáo miêu tả người đại lục và người nhập cư như những con vật^[8]. Vào 2014, khoảng 100 người Hồng Kông đã quấy rối du khách đại lục ở Cửu Long. vấn đề này đã gây ra một phản ứng dữ dội và đã bị lên án rộng rãi. Ủy ban Cơ hội Bình đẳng của Hồng Kông đã đề xuất việc đưa vùng này cho đại lục.^[9]

Nam Á

Ấn Độ

Mối lo sức ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc bắt đầu ở Ấn Độ ngay sau chiến tranh giữa 2 nước này vào năm 1962. Gần đây sự cạnh tranh giữa Ấn Độ và Trung Quốc về mặt kinh tế và quân sự cũng như sự tranh chấp lãnh thổ giữa 2 nước, thêm vào đó là việc Trung Quốc ủng hộ Pakistan tại Kashmir đã làm gia tăng sự chống lại Trung Quốc.

Đông Nam Á

Sự ác cảm với Trung Quốc ở các nước Đông Nam Á bắt nguồn từ vấn đề về kinh tế xã hội. Thương nhân Trung Quốc từ bờ biển của Trung Hoa đại lục và người tị nạn cuộc chiến giữa 2 thị tộc Hán và Hẹ năm 1855 đến 1867 đã di cư khắp các quốc gia Đông Nam Á ^{[cần dẫn nguồn]} và cuối cùng chiếm đa số dân số của Singapore, một thiểu số lớn ở Malaysia, Thái Lan, và một số ít (ít hơn 5% tổng dân số) nhóm dân tộc thiểu số ở Indonesia và Philippines. Với một truyền thống kinh doanh và sự tự lực, đã giúp cho người Trung Quốc phát triển thịnh vượng ở các nước này mặc dù có sự phân biệt đối xử. Điều này cho thấy thái độ trung thành của những người di dân và con cháu của họ, thêm vào đó là mối quan hệ trong các cộng đồng người Trung Quốc rất khắng khít là chất xúc tác gây nên thái độ thù ghét Trung Quốc của người dân bản địa.

Malaysia, Indonesia và Philippines

Tại các quốc gia mà người Trung Quốc chỉ chiếm một số ít nhưng lại gây nên một sự chênh lệch về kinh tế rất đáng kể. Ví dụ, trong năm 1998, người Trung Quốc chỉ làm tăng thêm 1% dân số của Philippines và 3% dân số của Indonesia, nhưng lại kiểm soát đến 40% nền kinh tế tư nhân của Philippines và 70% của nền kinh tế tư nhân Indonesia (các nhà phân tích người Indonesia tin rằng thông cáo này là sai vì hầu hết của cải của Indonesia đã được kiểm soát bởi quân đội)^[10]. Tại Malaysia, tỷ lệ sinh thấp ở người Trung Quốc đã làm giảm dân số tương đối của họ từ một nửa xuống còn một phần ba. Một nghiên cứu về Trung Quốc với tên gọi "thiểu số thống trị thị trường" nhấn mạnh rằng "sự thống trị thị trường của người Trung Quốc và sự phẫn uất mãnh liệt của đa số người dân bản địa là đặc trưng của hầu hết các quốc gia hầu ở Đông Nam Á".^[11]

Nền kinh tế bất đối xứng này đã kích động cảm tính chống Trung Quốc trong những người nghèo chiếm số đông. Đôi khi thái độ chống Trung Quốc đã chuyển sang hình thức bạo động, chẳng hạn như sự cố ngày 13 tháng 5 năm 1969 tại Malaysia và cuộc bạo loạn Jakarta vào tháng 5 năm 1998 tại Indonesia, làm hơn 2.000 người chết chủ yếu là bị những người nổi loạn đốt cháy đến chết trong một trung tâm mua sắm.^[12] Trong thời kỳ thuộc địa, một số nạn diệt chủng đã giết chết hàng chục ngàn người Trung Quốc.^{[13][14][15][16][17]} Trong suốt cuộc tàn sát của người Indonesia vào những năm 1965-66 làm hơn 500.000 người thiệt mạng,^[18] những người Trung Quốc bị giết còn tài sản của họ thì bị cướp bóc và đốt cháy, đó là kết quả của tư tưởng phân biệt chủng tộc chống lại người Trung Quốc viện cớ là bởi vì Dipa "Amat" Aidit đã đưa đảng Cộng sản Indonesia (PKI) thân với Trung Quốc.^[19][20] Tại Philippines, hàng chục người Trung Quốc bị bắt cóc mỗi năm và có thể bị giết chết mà không cần tiền chuộc - cảnh sát Philippines thường thờ ơ đối với các vấn đề về sắc tộc.^[21]

Việc chống Trung Quốc cũng đã được hợp pháp hóa tại một số quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Luật về chống người Trung Quốc đã có trong hiến pháp của Indonesia cho đến năm 1998.

Việt Nam

Hải chiến Hoàng Sa 1974 và Chiến tranh biên giới Việt-Trung 1979 đã dẫn dến vụ nạn kiều trong nhóm người Hoa tại Việt Nam và nhiều người Hoa đã trở thành thuyền nhân phải rời khỏi Việt Nam bằng đường biển. Từ 1978 đến 1979, khoảng 450.000 người Hoa đã trở thành thuyền nhân tị nạn hay bị trục xuất qua Trung Quốc bằng đường bộ.^[22]

Do có một lịch sử chiến tranh lâu dài giữa hai nước, với việc tranh chấp lãnh thổ gần đây ở Hoàng Sa và Trường Sa, dẫn đến những phản ứng chống lại Trung Quốc của người Việt Nam.^[23] Trong khi chính phủ cố gắng để duy trì quan hệ thân thiện với chính phủ Trung Quốc bằng cách kêu gọi giải tán các cuộc biểu tình chống Trung Quốc và kiềm chế những lời chỉ trích liên quan đến Trung Quốc,^[24][25] làn sóng chống Trung Quốc đã tăng vọt vào năm 2007 sau khi Trung Quốc thành lập một chính quyền tại các quần đảo đang tranh chấp,^[24][25] và vào năm 2009 khi chính phủ Việt Nam cho phép nhà máy sản xuất nhôm Chinalco của Trung Quốc được quyền khai thác mỏ bauxite ở Tây Nguyên,^[26][27][28] và khi ngư dân Việt Nam đã bị bắt giữ bởi lực lượng an ninh Trung Quốc trong khi tìm kiếm nơi trú ẩn trong các vùng lãnh thổ tranh chấp.^[29] Thêm vào đó, ngày 26 tháng 5 năm 2011, 3 tàu hải giám của Trung Quốc cắt đứt dây cáp thăm dò của tàu Bình Minh 02 thuộc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) gần bờ biển Việt Nam đã gây phản ứng bất bình trong cộng đồng người Việt.^[30][31][32]

Tuy nhiên do sự tương đồng về văn hóa và chủng tộc, cũng như lịch sử chung sống lâu dài nên cộng đồng người Hoa ở đây ít khi khơi lên sự thù địch rõ rệt như ở các quốc gia Đông Nam Á khác, dù là trong thời kỳ xung đột mạnh giữa hai nước.

Theo nhà báo Daniel Groos, Chủ nghĩa bài Trung Quốc hiện nay có mặt khắp nơi ở Việt Nam, "từ những đứa trẻ còn đi học đến các quan chức chính phủ, việc chỉ trích Trung Quốc rất phổ biến." Theo Groos một phần lớn người Việt không bằng lòng việc nhập khẩu và sử dụng các sản phẩm của Trung Quốc, coi đó là những sản phẩm rõ ràng kém chất lượng.^[33]

Chú thích

1. “China's Alliance With Russia Weakens Its Position in Eastern Europe”. Morning Consult. ngày 4 tháng 8 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 2 năm 2023.
2. “BBC World Service poll” (PDF). BBC. 3 tháng 6 năm 2014.
3. Sinophobic. The American Heritage Dictionary of the English Language, ấn bản thứ tư. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2008.
4. Al Santoli (10 tháng 12 năm 2000). “Russian far east residents fear takeover by China; Sino-Russian 'strategic cooperation' pact aimed at US”. Hội đồng Ngoại giao Hoa Kỳ. Bản gốc lưu trữ 16 tháng 11 năm 2007.
5. "China in the Australia Imagination". (tập .doc). Đại học Wellington (Victoria, Australia).
6. "Addresses by the Prime Minister on the Chinese Head Tax Redresses". Chính phủ Canada (22 tháng 6 năm 2006).
7. https://web.archive.org/web/20090216214323/https://www.hkupop.hku.hk/english/popexpress/ethnic/eidentity/poll/datatables.html. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 2 năm 2009. Truy cập ngày 8 tháng 11 năm 2022. |title= trống hay bị thiếu (trợ giúp)
8. http://www.bbc.com/news/world-asia-china-16941652. |title= trống hay bị thiếu (trợ giúp)
9. http://www.scmp.com/comment/insight-opinion/article/1435562/anti-mainlander-protest-reminder-limits-free-speech. |title= trống hay bị thiếu (trợ giúp)
10. Chua. pg. 3 & 43.
11. Chua. (2003). pg. 61.
12. Malaysia's race rules. The Economist Newspaper Limited (ngày 25 tháng 8 năm 2005). Requires login.
13. 1 tháng 1 năm 2715.html 明清对待海外华人的不同态度^{[liên kết hỏng]}
14. “海外汉人被屠杀的血泪史大全”. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 10 năm 2011. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2011.
15. “十七﹒八世紀海外華人慘案初探”. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 1 năm 2017. Truy cập ngày 29 tháng 1 năm 2021.
16. 东南亚华人遭受的几次屠杀
17. “南洋华人被大规模屠杀不完全记录”. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2011.
18. Indonesian academics fight burning of books on 1965 coup Lưu trữ 2012-10-26 tại Wayback Machine, smh.com.au
19. Vickers (2005), p. 158
20. BBC News | Analysis|Indonesia: Why ethnic Chinese are afraid
21. Chua. pg. 1-5.
22. Griffin, Kevin. Vietnamese Lưu trữ 2003-02-28 tại Wayback Machine. Discover Vancouver.
23. Martha Ann Overland (ngày 16 tháng 4 năm 2009). “In Vietnam, New Fears of a Chinese 'Invasion'”. Time Magazine. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 3 năm 2010. Truy cập ngày 27 tháng 10 năm 2009.
24. ^ “Biểu tình phản đối Trung Quốc”. 9 tháng 12 năm 2007.
25. ^ “Biểu tình chống Trung Quốc ở Việt Nam”. 5 tháng 6 năm 2011. ...Dư luận bức xúc: Năm 2007-2008 đã có một số cuộc biểu tình chống Trung Quốc cũng tại Hà Nội và Tp Hồ Chí Minh. Sau đó hoạt động này bị chính quyền ngăn cản, vì không muốn quan hệ với nước lớn láng giềng bị ảnh hưởng...
26. Agence France Presse (ngày 20 tháng 4 năm 2009). “Vietnam's China mining plans spark rare criticism”. AsianOne News. Truy cập ngày 27 tháng 10 năm 2009.
27. “Vietnam's nationalist bloggers: Getting if off your chest”. The Economist. ngày 10 tháng 9 năm 2009. Truy cập ngày 27 tháng 10 năm 2009.
28. Martha Ann Overland (ngày 5 tháng 9 năm 2009). “Vietnam to Its Journalists: Don't Tread on China”. Time Magazine. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 9 năm 2009. Truy cập ngày 27 tháng 10 năm 2009.
29. Nga Pham (ngày 12 tháng 8 năm 2009). “China releases Vietnam fishermen”. BBC News. Truy cập ngày 27 tháng 10 năm 2009.
30. “Tàu Trung Quốc ngang ngược xâm phạm lãnh hải Việt Nam”. 27 tháng 5 năm 2011.
31. “Việt Nam phản đối TQ vi phạm lãnh hải”. 28 tháng 5 năm 2011.
32. “Tàu Trung Quốc phá hoại thiết bị PetroVietnam”. 28 tháng 5 năm 2011. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 30 tháng 5 năm 2011.
33. Gross, Daniel. Cheap Trade. Newsweek.