Nhóm ngôn ngữ Hy Lạp

Nhóm ngôn ngữ Hy Lạp
Ngữ tộc Hy Lạp/Hellenic
Phân bố địa lý	Hy Lạp, Đảo Síp, Ý, Tiểu Á và vùng Biển Đen
Phân loại ngôn ngữ học	Ấn-Âu (?) Hy Lạp-Phrygia Nhóm ngôn ngữ Hy Lạp
Tiền ngôn ngữ	Hy Lạp nguyên thủy
Ngữ ngành con	Tiếng Hy Lạp (?) Tiếng Macedon Cổ
ISO 639-5:	grk
Linguasphere:	56= (phylozone)
Glottolog:	gree1276[1]

Một phần của loạt bài viết về
Các chủ đề Ấn-Âu
Các ngôn ngữ Danh sách các ngôn ngữ Ấn-Âu Hiện được nói Tiếng Albania Tiếng Armenia Nhóm Balt-Slav Phân nhóm Balt Phân nhóm Slav Nhóm Celt Nhóm German Nhóm Hellen Tiếng Hy Lạp Nhóm Ấn-Iran Phân nhóm Ấn-Arya Phân nhóm Iran Nhóm Italy Nhóm Rôman Tuyệt chủng Nhóm Tiểu Á Nhóm Tochari Cổ-Balkan Tiếng Dacia Tiếng Illyria Tiếng Liburnia Tiếng Messapia Tiếng Mysia Tiếng Paeonia Tiếng Phrygia Tiếng Thracia Phục dựng Tiếng Ấn-Âu nguyên thủy Âm vị học: Định luật âm, Nhấn trọng âm, Ablaut Giả thuyết Tiếng Daco-Thracia Tiếng Hy Lạp-Armenia Tiếng Hy Lạp-Arya Tiếng Hy Lạp-Phrygia Tiếng Ấn-Hitti Tiếng gốc Ý-Celt Tiếng Thraco-Illyria Ngữ pháp Từ vựng Vốn từ Động từ Danh từ Đại từ Số đếm Tiểu từ Khác Tiếng Albania nguyên thủy Tiếng Tiểu Á nguyên thủy Tiếng Armenia nguyên thủy Tiếng German nguyên thủy (Tiếng Bắc Âu nguyên thủy) Tiếng Celt nguyên thủy Tiếng Italy nguyên thủy Tiếng Hy Lạp nguyên thủy Tiếng Balt-Slav nguyên thủy (Tiếng Slav nguyên thủy) Tiếng Ấn-Iran nguyên thủy (Tiếng Iran nguyên thủy)
Bác ngữ học Văn thư Hitti Chữ tượng hình Luwia Linear B Rigveda Avesta Homer Behistun Kim thạch học tiếng Gallia Kim thạch học tiếng Latinh Kim thạch học chữ Rune Ogam Kinh thánh Goth Kinh thánh Armenia Văn thư Tochari Gloss tiếng Ireland Cổ
Nguồn gốc Các giả thuyết Urheimat Ấn-Âu nguyên thủy Người Proto-Ấn-Âu Xã hội Tôn giáo Được ủng hộ Giả thuyết Kurgan Các cuộc di cư Ấn-Âu Người du mục Âu-Á Giả thuyết bên lề Giả thuyết Tiểu Á Giả thuyết Armenia Giả thuyết Beech Giả thuyết Arya bản địa Giả thuyết quê nhà Balt Giả thuyết Liên tục thời kỳ Đồ đá Cũ
Khảo cổ Thời đại đồ đồng đá Thảo nguyên Pontus Thuần hóa ngựa Kurgan Văn hóa Kurgan Các văn hóa thảo nguyên Bug–Dniester Sredny Stog Dnieper–Donets Samara Khvalynsk Yamna Văn hóa Mikhaylovka Văn hóa Novotitorovka Kavkaz Maykop Đông Á Afanasievo Đông Âu Usatovo Cernavodă Cucuteni Bắc Âu Corded ware Baden Trung Dnieper Thời đại đồ đồng Thảo nguyên Pontus Xe ngựa chiến Yamna Catacomb Multi-cordoned ware Poltavka Srubna Thảo nguyên Bắc/Đông Văn hóa Abashevo Andronovo Sintashta Châu Âu Globular Amphora Corded ware Beaker Unetice Trzciniec Thời đại đồ đồng Bắc Âu Terramare Tumulus Urnfield Lusatia Nam Á BMAC Yaz Mộ Gandhara Thời đại đồ sắt Thảo nguyên Chernoles Châu Âu Thraco-Cimmeria Hallstatt Jastorf Kavkaz Colchia Ấn Độ Painted Grey Ware Northern Black Polished Ware
Con người và xã hội Thời đại đồ đồng Người Tiểu Á (Người Hitti) Người Armenia Người Mycenaea Người Ấn-Iran Thời kỳ đồ sắt Người Ấn-Arya Người Ấn-Arya Người Iran Người Iran Người Ba Tư Người Medes Người Parthia Người Scythia Người Saka Người Sarmatia Người Massagetae Người Alans Đông Á Ô Tôn Nguyệt Chi Châu Âu Người Celt Người Gallia Người Celtiberia Người Celt nội địa Người Cimmeria Người Hellen Người gốc Ý Người German Người Cổ-Balkan/Anatolia Người Thracia Người Dacia Người Illyria Người Paeonia Người Phrygia Trung Cổ Đông Á Người Tochari Châu Âu Nguồn gốc dân tộc Albania Người Balt Người Slav sớm Người Bắc Âu/Người Scandinavia Trung Cổ Châu Âu Trung Cổ Ấn-Arya Ấn Độ thời Trung cổ Iran Đại Ba Tư
Tôn giáo và thần thoại Phục dựng Thần thoại Proto-Ấn-Âu Tôn giáo Proto-Ấn-Iran Tôn giáo Iran cổ Lịch sử Thần thoại Hitti Ấn-Arya Tôn giáo lịch sử Vệ Đà Ấn Độ giáo Phật giáo Kỳ Na giáo Sikh giáo Iran Thần thoại Ba Tư Hỏa giáo Thần thoại Kurd Yazid giáo Yarsan giáo Tôn giáo Scythia Thần thoại Ossetia Khác Thần thoại Armenia Châu Âu Tôn giáo Cổ-Balkan (Tín ngưỡng dân gian Albania · Thần thoại Illyria · Tôn giáo Thracia · Tôn giáo Dacia) Tôn giáo Hy Lạp cổ Tôn giáo La Mã cổ Đa thần giáo Celt Thần thoại Ireland Thần thoại Scots Thần thoại Breton Thần thoại Wales Thần thoại Cornwall Ngoại giáo German Ngoại giáo Anglo-Saxon Thần thoại German Lục địa Tôn giáo Bắc Âu Thần thoại Balt Thần thoại Latvia Tôn giáo Litva Ngoại giáo Slav Các tập tục Thờ lửa Tế ngựa Sati Đông chí/Yule
Ấn-Âu học Các học giả Marija Gimbutas J. P. Mallory Viện nghiên cứu Copenhagen Studies in Indo-European Sách báo khoa học Encyclopedia of Indo-European Culture The Horse, the Wheel, and Language Journal of Indo-European Studies Indogermanisches etymologisches Wörterbuch Indo-European Etymological Dictionary
x t s

Nhóm ngôn ngữ Hy Lạp hay nhóm ngôn ngữ Hellen (thuật ngữ tiếng Anh: Hellenic) là một nhánh con của ngữ hệ Ấn-Âu, với phân nhánh chính là tiếng Hy Lạp.^[2] Trong hầu hết các phân loại, nhóm này chỉ bao gồm tiếng Hy Lạp,^[3][4] nhưng vẫn có một số nhà ngôn ngữ học sử dụng thuật ngữ Hellenic để bao hàm tiếng Hy Lạp chuẩn và các biến thể khác được cho là có quan hệ họ hàng nhưng đủ khác biệt để được coi là ngôn ngữ riêng biệt, giữa các ngôn ngữ cổ đại^[5] hoặc các biến thể tiếng Hy Lạp hiện đại.^[6]

Cây phát sinh

Có đề xuất cho rằng thuật ngữ "Hellenic" nên được dùng để bao hàm cả tiếng Hy Lạp chuẩn và tiếng Macedon cổ, một ngôn ngữ hầu như chưa được chứng thực và chưa rõ mức độ quan hệ với tiếng Hy Lạp. Giả thuyết "Hellenic" với hai nhánh nêu trên đây cho rằng tiếng Macedon cổ không phải là một phương ngữ của tiếng Hy Lạp mà là một "ngôn ngữ chị em" bên ngoài nhóm Hy Lạp chuẩn.^[5][7] Nhiều đề xuất khác lại gộp tiếng Macedon cổ vào tiếng Hy Lạp chuẩn,^[8][9] hoặc gộp nó vào nhóm Cổ-Balkan chưa được phân loại.^[10]

Hellen

Hy Lạp   Íōn–Attica      Hy Lạp hiện đại chuẩn     Yevanic     Síp       Cappadocia       Pontus     Krym (tiếng Mariupol)       Romano-Hy Lạp (tiếng trộn)     Hy Lạp Italiot  Griko (ảnh hưởng bởi tiếng Doric)     Grecanico         Aeolis †       Arcadocypriot † (có quan hệ với tiếng Mycenaea?)     Pamphylia †       Mycenaea †    Doric  Tsakonia (Koine chịu ảnh hưởng của Doric?; ngôn ngữ cực kỳ nguy cấp)       (?) Macedon cổ †

Nhánh Hy Lạp tách ra làm hai phân nhánh chính:

1. Nhánh Attiki hay Ἀττικὴ διάλεκτος còn được gọi là Nhánh phía Đông. Nhánh này có tên Attic vì tập trung tại vùng Attike chung quanh thủ đô Athena và bao gồm tiếng Hy Lạp, tiếng Hy Lạp cổ cũng như các loại tiếng Hy Lạp dùng tại Thổ Nhĩ Kỳ (tiếng Ponti), dùng bởi một nhóm người Do Thái tại Hy Lạp (tiếng Yevanic),...
2. Nhánh Dorismos hay Δωρισμός còn được gọi là Nhánh phía Tây và chỉ có tiếng Tsakonia. Nhánh này có tên Dori vì là hậu thân của một loại tiếng Hy Lạp dùng bởi người Dori cổ.

Tham khảo

1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Greek”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
2. "Hellenic" và "tiếng Hy Lạp" thường là danh pháp đồng nghĩa.
3. Browning (1983), Medieval and Modern Greek, Cambridge: Nhà xuất bản Đại học Cambridge.
4. Joseph, Brian D. và Irene Philippaki-Warburton (1987): Modern Greek. London: Routledge, tr. 1.
5. ^ B. Joseph (2001): "Ancient Greek". Trong: J. Garry et al. (eds.) Facts about the World's Major Languages: An Encyclopedia of the World's Major Languages, Past and Present. (Online Paper)
6. David Dalby. The Linguasphere Register of the World's Languages and Speech Communities (1999/2000, Linguasphere Press). tr. 449-450.
7. LinguistList, Ancient Macedonian
8. Roisman, Worthington, 2010, "A Companion to Ancient Macedonia", Chapter 5: Johannes Engels, "Macedonians and Greeks", tr. 95:"This (i.e. Pella curse tablet) has been judged to be the most important ancient testimony to substantiate that Macedonian was a north-western Greek and mainly a Doric dialect".
9. Dosuna, J. Méndez (2012). “Ancient Macedonian as a Greek dialect: A critical survey on recent work (Greek, English, French, German text)”. Trong Giannakis, Georgios K. (biên tập). Ancient Macedonia: Language, History, Culture. Centre for Greek Language. tr. 145. ISBN 978-960-7779-52-6.
10. Để tìm hiểu thêm các phân loại khác, xem Brixhe C., Panayotou A. (1994), "Le Macédonien", in Bader, F. (ed.), Langues indo-européennes, Paris:CNRS éditions, 1994, tr. 205–220.