Tây Sơn tam kiệt

Tây Sơn tam kiệt (chữ Hán: 西山三傑), Anh em Tây Sơn hay Ba anh em Tây Sơn là tên các sử gia dùng để gọi chung 3 anh em ruột lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Tây Sơn. Anh em Tây Sơn bao gồm:

Nguyễn Nhạc (Hồ Nhạc) (anh cả) Tướng tổng chỉ huy của cả phong trào Tây Sơn, lên ngôi Hoàng Đế năm 1778.
Nguyễn Lữ Tướng chỉ huy quân lương hậu cần
Nguyễn Huệ (Hồ Thơm) Tướng quân trực tiếp cầm quân, lên ngôi Hoàng đế năm 1788.

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

Tay Son Brothers tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)

Bài viết liên quan đến lịch sử Việt Nam này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

Phong trào Tây Sơn (1771–1802)

Tam kiệt

Nguyễn Nhạc (1743–1793) • Nguyễn Huệ (1753–1793) • Nguyễn Lữ (1754–1787)

Hoàng đế

Thái Đức (1778–1788) • Quang Trung (1788–1792) • Cảnh Thịnh (1792–1802)

Hoàng hậu

Thái Đức	Trần Thị Huệ
Quang Trung	Phạm Thị Liên • Bùi Thị Nhạn • Lê Ngọc Hân
Cảnh Thịnh	Lê Ngọc Bình

Tướng lĩnh

Thất hổ tướng	Nguyễn Văn Lộc • Nguyễn Văn Tuyết • Lê Văn Hưng • Lý Văn Bưu • Trần Quang Diệu • Võ Văn Dũng • Vũ Đình Tú
Ngũ phụng thư	Bùi Thị Xuân • Bùi Thị Nhạn • Huỳnh Thị Cúc • Nguyễn Thị Dung • Trần Thị Lan
Tướng người Hoa	Lương Văn Canh • Lý Tài (đến 1775) • Mạc Quan Phù • Phàn Văn Tài • Tập Đình (đến 1775) • Trần Thiên Bảo • Trịnh Nhất • Trịnh Thất
Lãnh tụ Chăm Pa	Po Tisuntiraidapuran • Po Chongchan
Khác	Chu Văn Uyển • Đào Công Giản • Đặng Tiến Đông • Đặng Văn Long • Đặng Xuân Bảo • Đặng Xuân Phong • Đặng Văn Chân • Đống Công Trường • Hồ Văn Tự • Kiều Phụng • Lê Chất • Lê Danh Phong • Lê Trung • Lê Văn Lợi • Lê Văn Long • Lê Văn Thanh • Ngô Văn Sở • Nguyễn Hữu Chỉnh • Nguyễn Quang Huy • Nguyễn Văn Danh • Nguyễn Văn Duệ • Nguyễn Văn Điểm • Nguyễn Văn Hòa • Nguyễn Văn Huấn • Nguyễn Tăng Long • Phạm Công Hưng • Phạm Ngạn • Phạm Văn Điềm • Phạm Văn Định • Phạm Văn Tham • Phạm Văn Trị • Phan Văn Lân • Trần Viết Kết • Trương Văn Đa • Từ Văn Chiêu • Từ Văn Tú • Võ Thị Thái • Vũ Thị Đức • Vũ Văn Nhậm • Vũ Văn Thành

Nhân sĩ

Lục kỳ sĩ

Cao Tắc Tựu • La Xuân Kiều • Nguyễn Thung • Triệu Đình Tiệp • Trương Mỹ Ngọc • Võ Xuân Hoài

Khác

Bùi Dương Lịch • Bùi Đắc Tuyên • Đinh Huy Đạo • Đoàn Nguyễn Tuấn • Hoàng Nguyễn Thự • Lê Xuân Giác • Ngô Ngọc Du • Ngô Thế Lân • Ngô Thì Nhậm • Ngô Thì Trí • Nguyễn Đề • Nguyễn Huy Lượng • Nguyễn Huy Tự • Nguyễn Hữu Thận • Nguyễn Thế Lịch • Nguyễn Thiếp • Nguyễn Thung • Ninh Tốn • Phan Huy Ích • Trần Văn Kỷ • Trương Công Hy • Trương Văn Hiến • Vũ Huy Tấn

Kinh đô

Quy Nhơn (Thái Đức) • Phú Xuân (Quang Trung và Cảnh Thịnh) • Phượng Hoàng Trung Đô (dự tính)

Sự kiện và
trận đánh

Khởi nghĩa Tây Sơn (1771-1777)	Trận Quy Nhơn 1 (1773) • Trận Phú Yên (1776) • Trận Gia Định 1 (1776) • Trận Gia Định 2 (1777)
Tây Sơn-Chúa Nguyễn 1 (1777-1785)	Trận Gia Định 3 (1782) • Trận Gia Định 4 (1783)
Đại Việt-Xiêm La (1785)	Trận Rạch Gầm – Xoài Mút (1785)
Đại Việt-Cao Miên (1785)	Trận Nam Vang (1785)
Tây Sơn-Chúa Trịnh (1775-1786)	Trận Cẩm Sa (1775) • Trận Phú Xuân (1786) • Trận Sơn Nam (1786) • Trận Thăng Long (1786)
Xung đột nội bộ (1787)	Cuộc bao vây Thành Quy Nhơn (1787)
Đại Việt-Đại Thanh (1789)	Trận Hà Hồi (1789) • Trận Ngọc Hồi (1789) • Trận Đống Đa (1789) • Trận Thăng Long (1789)
Đại Việt-Viêng Chăn (1791)	Trận Xieng Khuang (1791) • Trận Viêng Chăn (1791)
Tây Sơn-Chúa Nguyễn 2 (1787-1802)	Trận Gia Định 5 (1787) • Trận Thị Nại 1 (1792) • Trận Quy Nhơn 2 (1799) • Trận Quy Nhơn 3 (1800-1801) • Trận Thị Nại 2 (1801) • Trận Phú Xuân (1801) • Trận Trấn Ninh (1802)

Lĩnh vực

Hành chính • Ngoại giao • Quân sự • Văn học • Kinh tế (Thương mại, Thủ công nghiệp, Nông nghiệp, Tiền tệ) • Giáo dục

Đồng minh và
chư hầu

Cao Miên (từ 1785) • Viêng Chăn (từ 1791) • Hải tặc Trung Hoa (từ 1771) • Chăm Pa (1782-1799) • Người Thượng (từ 1771) • Miến Điện (chưa rõ)

Đối thủ

Chúa Nguyễn	Nguyễn Phúc Thuần • Nguyễn Phúc Dương • Nguyễn Phúc Ánh
Chúa Trịnh	Trịnh Sâm • Trịnh Khải • Trịnh Bồng
Vua Lê	Lê Chiêu Thống • Lê Duy Chỉ
Xiêm La	Rama I • Chiêu Tăng • Chiêu Sương • Lục Côn • Sương Uyển
Viêng Chăn, Bồn Man	Chiêu Nan • Thiệu Kiểu • Thiệu Đế
Đại Thanh	Càn Long • Tôn Sĩ Nghị • Sầm Nghi Đống • Hứa Thế Hanh • Thượng Duy Thăng • Trương Triều Long • Lý Hóa Long • Ô Đại Kinh • Phúc Khang An
Pháp (không chính thức)	De Forcant • Jean-Marie Dayot • Jean-Marie Despiau • Jean-Baptiste Chaigneau • Laurent André Barisy • Olivier de Puymanel • Philippe Vannier • Pierre Pigneau de Behaine

Di sản và
thành tựu

Phổ cập chữ Nôm • Chế độ hộ khẩu • Tự do thương mại • Tiền đồng • Cởi mở tôn giáo • Sùng Chính Thư Viện • Hịch Đánh Trịnh • Hịch Ra Trận • Chiếu Lên Ngôi • Ai Tư Vãn • Đại Việt sử ký tiền biên • Lê quý dật sử • Tụng Tây Hồ phú • Định Quốc Đại Hiệu • Hỏa hổ • Hỏa cầu • Voi chiến Tây Sơn • Võ thuật Bình Định (Yến phi quyền, Hùng kê quyền, Độc lư thương) • Nhạc võ Tây Sơn

Di tích và
tưởng niệm

Thành Hoàng Đế (Bình Định) • Bảo tàng Quang Trung (Bình Định) • Phượng Hoàng Trung Đô (Nghệ An) • Đền thờ Quang Trung (Nghệ An) • Chùa Bộc (Hà Nội) • Gò Đống Đa (Hà Nội) • Trung Liệt miếu (Hà Nội) • Phòng tuyến Tam Điệp (Ninh Bình) • Khu di tích chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút (Tiền Giang) • Núi Bân (Thừa Thiên-Huế) • Đàn Nam Giao Tây Sơn (Thừa Thiên-Huế) • Quần thể di tích Tây Sơn Thượng Đạo (Gia Lai) • Lăng Đan Dương (chưa xác định)