Tổng cục Hải quan (Việt Nam)

Cục Hải quan
Hải quan Việt Nam
Thành lập	10 tháng 9 năm 1945
Loại	Cơ quan nhà nước cấp Cục
Vị thế pháp lý	Hợp pháp, hoạt động
Mục đích	Thu thuế quan, chống buôn lậu
Trụ sở chính	Số 9, đường Dương Đình Nghệ, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy
Vị trí	Hà Nội  Việt Nam
Ngôn ngữ chính	Tiếng Việt
Cục trưởng	Nguyễn Văn Thọ
Chủ quản	Bộ Tài chính
Trang web	Cổng Thông tin điện tử Cục Hải quan

Cục Hải quan là tổ chức thuộc Bộ Tài chính, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về hải quan và tổ chức thực thi pháp luật về hải quan trong phạm vi cả nước.

Lịch sử

Ngày 10 tháng 9 năm 1945, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp được uỷ quyền của Chủ tịch Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ký Sắc lệnh số 27 - SL thành lập Sở thuế quan và thuế gián thu khai sinh ngành hải quan Việt Nam với nhiệm vụ: thu các quan thuế nhập cảnh và xuất cảnh, thu thuế gián thu. Sau đó, ngành được giao thêm nhiệm vụ chống buôn lậu thuốc phiện và có quyền định đoạt, hoà giải đối với các vụ vi phạm về thuế quan và thuế gián thu.

Giai đoạn 1945-1954, cả nước bước vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Hải quan Việt Nam phối hợp cùng các lực lượng thực hiện chủ trương bao vây kinh tế và đấu tranh kinh tế với địch. Nhiệm vụ chính trị của Hải quan Việt Nam thời kỳ này là bám sát và phục vụ kịp thời nhiệm vụ của cách mạng, tạo nguồn thu cho ngân sách quốc gia, kiểm soát hàng hoá xuất nhập khẩu, đấu tranh chống buôn lậu giữa vùng tự do và vùng tạm chiếm.

Giai đoạn 1954-1975, Hải quan Việt Nam được xác định là công cụ bảo đảm thực hiện chế độ Nhà n­ước độc quyền ngoại thương, ngoại hối, thi hành chính sách thuế quan (thu thuế hàng hoá phi mậu dịch), tiếp nhận hàng hoá viện trợ và chống buôn lậu qua biên giới.

Năm 1973, Hiệp định Paris đ­ược ký kết chấm dứt chiến tranh phá hoại của Mỹ ở miền Bắc. Hải quan Việt Nam huấn luyện, chuẩn bị các điều kiện triển khai công tác khi miền Nam đ­ược giải phóng.

Sau khi thống nhất đất n­ước, Hải quan triển khai hoạt động trên địa bàn cả n­ước từ tuyến biên giới phía Bắc đến tuyến biên giới phía Tây Nam, các cảng biển, sân bay quốc tế, bưu cục ngoại dịch, trạm chở hàng. Do yêu cầu quản lý tập trung thống nhất, Chính phủ đã có Quyết định số 80/CT ngày 5 tháng 3 năm 1979 quyết định chuyển tổ chức hải quan địa phương thuộc Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố về thuộc Cục Hải quan, Bộ Ngoại th­ương.

Ngày 24 tháng 2 năm 1990, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng ký lệnh công bố Pháp lệnh Hải quan có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 5 năm 1990. Pháp lệnh xác định chức năng của Hải quan Việt Nam là quản lý Nhà n­ước về hải quan đối với hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, quá cảnh Việt Nam, đấu tranh chống buôn lậu hoặc vận chuyển trái phép hàng hoá, ngoại hối hoặc tiền Việt Nam qua biên giới. Bộ máy tổ chức của Hải quan Việt Nam được xác định rõ, tổ chức theo nguyên tắc tập trung thống nhất, d­ưới sự chỉ đạo trực tiếp của Hội đồng Bộ trưởng.

Lãnh đạo Hải quan

Hiện tại

• Cục trưởng: Nguyễn Văn Thọ
• Phó Cục trưởng:
  • Âu Anh Tuấn.
  • Lưu Mạnh Tưởng.
  • Trần Đức Hùng.

Các đời Cục trưởng

• Lý Ban.
• Nguyễn Tài.
• Trương Quang Được.(Phó Chủ tịch Quốc hội)
• Phan Văn Dĩnh.(Nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Tài chính)
• Nguyễn Đức Kiên.(Phó Chủ tịch Quốc hội)
• Trương Chí Trung.(Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính)
• Lê Mạnh Hùng (2004-2010).
• Đỗ Hoàng Anh Tuấn (4/2010 - 6/2010).(Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính)
• Nguyễn Ngọc Túc.
• Nguyễn Văn Cẩn.
• Nguyễn Văn Thọ.

Cơ cấu tổ chức

Theo Điều 3, Quyết định số 382/QĐ-BTC ngày 26 tháng 2 năm 2025 của Bộ trưởng Bộ Tài chính^[1], cơ cấu tổ chức Cục Hải quan gồm:

Mũ thường phục của cán bộ ngành Hải quan

Cơ quan Cục Hải quan ở Trung ương

1. Văn phòng
2. Ban Pháp chế
3. Ban Tổ chức cán bộ
4. Ban Thanh tra - Kiểm tra
5. Ban Tài vụ - Quản trị
6. Ban Giám sát quản lý về hải quan
7. Ban Nghiệp vụ thuế hải quan
8. Ban Quản lý rủi ro
9. Ban Công nghệ thông tin và Thống kê hải quan
10. Chi cục Kiểm định hải quan
11. Chi cục Điều tra chống buôn lậu
12. Chi cục Kiểm tra sau thông quan

Các tổ chức nêu trên là tổ chức hành chính giúp Cục trưởng thực hiện chức năng quản lý nhà nước.

Các cơ quan hải quan ở địa phương

a) Các Chi cục Hải quan khu vực thuộc Cục Hải quan: gồm 20 chi cục Hải quan khu vực:

1. Chi cục Hải quan khu vực I gồm: Hà Nội, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Hòa Bình, Yên Bái, trụ sở chính tại Hà Nội;
2. Chi cục Hải quan khu vực II tại TP.HCM.
3. Chi cục Hải quan khu vực III gồm: Hải Phòng, Thái Bình, trụ sở chính ở Hải Phòng;
4. Chi cục Hải quan khu vực IV gồm: Hưng Yên, Hải Dương, Hà Nam, Nam Định, trụ sở chính ở Hưng Yên;
5. Chi cục Hải quan khu vực V gồm Bắc Ninh, Bắc Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Kạn, trụ sở chính ở Bắc Ninh.
6. Chi cục Hải quan khu vực VI gồm: Lạng Sơn, Cao Bằng, trụ sở chính tại Lạng Sơn;
7. Chi cục Hải quan khu vực VII gồm: Hà Giang, Lào Cai, Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, trụ sở chính ở Lào Cai;
8. Chi cục Hải quan khu vực VIII tại Quảng Ninh.
9. Chi cục Hải quan khu vực IX gồm: Quảng Bình, Quảng Trị, Huế, trụ sở chính ở Quảng Bình;
10. Chi cục Hải quan khu vực X gồm: Thanh Hóa, Ninh Bình, trụ sở chính ở Thanh Hóa.
11. Chi cục Hải quan khu vực XI gồm: Nghệ An, Hà Tĩnh, trụ sở chính ở Hà Tĩnh;
12. Chi cục Hải quan khu vực XII gồm: Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, trụ sở chính ở Đà Nẵng;
13. Chi cục Hải quan khu vực XIII gồm: Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Định, Phú Yên, trụ sở chính ở Khánh Hòa;
14. Chi cục Hải quan khu vực XIV gồm: Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng, trụ sở chính ở Đắk Lắk.
15. Chi cục Hải quan khu vực XV gồm: Bình Thuận, Bà Rịa - Vũng Tàu, trụ sở chính ở Bà Rịa - Vũng Tàu;
16. Chi cục Hải quan khu vực XVI gồm: Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, trụ sở chính ở Bình Dương.
17. Chi cục Hải quan khu vực XVII gồm: Long An, Bến Tre, Tiền Giang, trụ sở chính ở Long An;
18. Chi cục Hải quan khu vực XVIII tại Đồng Nai;
19. Chi cục Hải quan khu vực XIX gồm: Cần Thơ, Cà Mau, Hậu Giang, Vĩnh Long, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, trụ sở chính ở Cần Thơ;
20. Chi cục Hải quan khu vực XX gồm: Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang, trụ sở chính ở Đồng Tháp.

b) Các Hải quan cửa khẩu/ngoài cửa khẩu trực thuộc Chi cục Hải quan khu vực.

c) Các đơn vị quy định tại điểm a và điểm b nêu trên có tư cách pháp nhân, con dấu riêng, được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước theo quy định của pháp luật.

Hợp tác quốc tế

Ngày 1 tháng 7 năm 1993, Hải quan Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Hội đồng Hợp tác Hải quan (CCC), nay là Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO). Sau khi trở thành thành viên của WCO, Hải quan Việt Nam đã tham gia Công ước Kyoto về Đơn giản hoá và hài hoà thủ tục hải quan (năm 1997), Công ước quốc tế về Hệ thống hài hoà về mô tả và mã hoá hàng hoá (Công ước HS) (năm 1998). Từ năm 2000 đến nay, Hải quan Việt Nam đã và đang tiến hành các bước chuẩn bị cần thiết để tham gia Công ước Kyoto sửa đổi.

Trong 2 năm 1999 - 2000 Hải quan Việt Nam đã ký kết và thực hiện 2 dự án với n­ước ngoài: Dự án VIE - 97/059 do UNDP tài trợ về "tăng cường năng lực cho Hải quan Việt Nam thực hiện công tác quản lý xuất nhập khẩu và hội nhập quốc tế" và Dự án nghiên cứu khả thi do Cơ quan Phát triển và Th­ương mại Hoa Kỳ (TDA) và Công ty UNISYS tài trợ về công nghệ thông tin tiến tới áp dụng công nghệ trao đổi dữ liệu điện tử EDI".

Ngày 29 tháng 12 năm 2003, Hải quan Việt Nam bắt đầu thực hiện việc xác định trị giá hải quan theo Hiệp định Trị giá GATT của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Cho đến nay, Hải quan Việt Nam đã triển khai áp dụng phương pháp xác định trị giá hải quan theo GATT đối với hàng hoá đến từ 51 quốc gia trên toàn cầu.

Khen thưởng

• Giai đoạn 1954-1975:
  • Huân ch­ương Lao động hạng Nhì (toàn ngành)
  • Huân chương Lao động hạng Ba (toàn ngành)
  • 11 đơn vị và cá nhân được tặng thưởng Huân chương Lao động và Huân ch­ương Chiến công các hạng

• Giai đoạn sau Đổi mới:
  • Huân ch­ương Độc lập hạng Nhì
  • Huân chương Hồ Chí Minh (1995)

Chú thích

1. xaydungchinhsach.chinhphu.vn (28 tháng 2 năm 2025). “Quyết định 382/QĐ-BTC quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Hải quan”. xaydungchinhsach.chinhphu.vn. Truy cập ngày 1 tháng 3 năm 2025.

Liên kết ngoài

• Trang chủ của Cục Hải quan Việt Nam