Tiếng Bali

Tiếng Bali
Tiếng Bali
ᬪᬵᬱᬩᬮᬶ / ᬩᬲᬩᬮᬶ; Basâ Bali / Bhāṣā Bali
Khu vực	Indonesia Bali; Nusa Penida; Lombok; Java;
Tổng số người nói	3,3 triệu
Dân tộc	Người Bali, Bali Aga, Người Nusa Penida
Phân loại	Nam Đảo Malay-Polynesia (MP) MP hạt nhân Mã Lai-Sumbawa Bali–Sasak Tiếng Bali; ; ; ; ;
Ngôn ngữ tiền thân	Tiếng Bali cổ đại Tiếng Bali;
Hệ chữ viết	Latinh, Bali
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại	Indonesia Bali; ;
Mã ngôn ngữ
ISO 639-2	ban
ISO 639-3	ban
Glottolog	bali1278
	Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.

Tiếng Bali

Tiếng Bali (Ở địa phương được gọi là Basâ Bali) là một ngôn ngữ Malay-Polynesia được nói bởi khoảng 3,3 triệu người (tính đến năm 2000^{[cập nhật]}), đa số sống trên đảo Bali, cũng như bắc Nusa Penida, tây Lombok và đông Java.^[2] Đa số người nói tiếng Bali cũng biết tiếng Indonesia. Ngôn ngữ này đang bắt đầu bị đe dọa ở thủ phủ tỉnh Bali, Denpasar vì cha mẹ chỉ dạy tiếng Indonesia ở thành phố.

Năm 2011, sở văn hóa Bali ước tính rằng số người dùng tiếng Bali trong giao tiếp hằng ngày trên đảo Bali không vượt quá một triệu, do ở đô thị, người lớn chỉ dạy trẻ con tiếng Indonesia hay thậm chí tiếng Anh, trong khi truyền thông đại chúng tiếng Bali đã dần biến mất. Dạng viết của tiếng Bali đang ngày một lạ lẫm với người dân và đa số người Bali dùng ngôn ngữ thường kết hợp một lượng lớn từ vựng tiếng Indonesia vào. Tuy vậy, ở một số nơi ngoài đảo Bali, tiếng Bali vẫn được dùng rỗng rãi và đóng vai trò lớn trong đời sống.^[3]

Ngữ âm

Nguyên âm

	Trước	Giữa	Sau
Đóng	i		u
Vừa	e	ə	o
mở		a

Các viết quy chuẩn quy định rằng Lỗi Lua trong Mô_đun:IPA tại dòng 52: invalid option '%T' to 'format'. và Lỗi Lua trong Mô_đun:IPA tại dòng 52: invalid option '%T' to 'format'. đều được viết là a. Ký tự a thường đại diện cho Lỗi Lua trong Mô_đun:IPA tại dòng 52: invalid option '%T' to 'format'. khi đứng ở cuối từ, và Lỗi Lua trong Mô_đun:IPA tại dòng 52: invalid option '%T' to 'format'. cũng nằm trong các tiền tố ma-, pa- và da-.^[4]

Phụ âm

	Môi		Răng		Vòm		Ngạc mềm		Thanh hầu
Mũi		m		n		ɲ		ŋ
Tắc/Tắc xát	p	b	t	d	tʃ	dʒ	k	g
Xát			s						h
Tiếp cận (Lateral)						j		w
Tiếp cận (Lateral)				l
Rung				r

Nhấn âm

Trọng âm rơi vào âm tiết cuối ở những từ nhiều âm tiết.^[4]

Ngữ pháp

Cấu trúc câu tương tự của tiếng Indonesia, động từ và danh từ có thể biến tố. Nhiều từ mới được xây dựng bằng cách sử dụng tiền tố và hậu tố, hậu tố cũng thay thế nhiệm vụ của mạo từ xác định và không xác định.^[4]

Đếm số

Đếm số trong tiếng Bali gần giống như các ngôn ngữ Nam Đảo khác không có sự khác biệt về số lượng so với các ngôn ngữ Nam Đảo khác, có lẽ một số khác biệt do các từ mượn từ tiếng Phạn

1. bésik/siki

2. duâ/kálih

3. télu/tigâ

4. papát

5. limâ

6. néném/eném

7. pitu

8. kutus

9. siâ/sangâ

10. dasâ

Con số 10 có lẽ được mượn từ tiếng Phạn và con số 8 dường như không liên quan đến các ngôn ngữ Nam Đảo khác nói chung, nơi nó thường được phát âm là 'wolu' Phần cuối của chữ cái tiếng Bali tương tự như [â] trong tiếng Mã Lai được đọc là schwa [ə].

Chú thích

^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Balinese”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^ Ethnologue.
^ “Balinese language 'will never die'”. ngày 30 tháng 3 năm 2012.
^ ^a ^b ^c Spitzing, Günter (2002). Practical Balinese: Phrasebook and Dictionary. Rutland VT: Tuttle Publishing. tr. 22.

Liên kết ngoài

Ager, Simon. “Balinese”. Omniglot. Lưu trữ bản gốc ngày 9 tháng 3 năm 2007. Truy cập ngày 7 tháng 3 năm 2007.
The Balinese Digital Library.
Widiadana R. A. & Erviani N. K. (ngày 29 tháng 1 năm 2011). Ancient ‘lontar’ manuscripts go digital Lưu trữ 2011-08-06 tại Wayback Machine. The Jakarta Post.
Erviani N. K. (ngày 14 tháng 1 năm 2011). US scholar brings ancient Balinese scripts to digital age. The Jakarta Post.
https://symbl.cc/en/unicode/blocks/balinese/
Paradisec open access recording of Balinese song.
Kaipuleohone's Blust collection includes materials on Balinese, including RB2-006, RB2-009.

[Glottolog-1] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Balinese”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

[2] Ethnologue.

[3] “Balinese language 'will never die'”. ngày 30 tháng 3 năm 2012.

[Spitzing-4] Spitzing, Günter (2002). Practical Balinese: Phrasebook and Dictionary. Rutland VT: Tuttle Publishing. tr. 22.

1

[1]

[2]

[3]

[4]

Tiếng Bali
ᬪᬵᬱᬩᬮᬶ / ᬩᬲᬩᬮᬶ¹ Basâ Bali / Bhāṣā Bali¹

Khu vực	Indonesia Bali Nusa Penida Lombok Java
Tổng số người nói	3,3 triệu
Dân tộc	Người Bali, Bali Aga, Người Nusa Penida
Phân loại	Nam Đảo Malay-Polynesia (MP) MP hạt nhân Mã Lai-Sumbawa Bali–Sasak Tiếng Bali
Ngôn ngữ tiền thân	Tiếng Bali cổ đại Tiếng Bali
Hệ chữ viết	Latinh, Bali
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại	Indonesia Bali
Mã ngôn ngữ
ISO 639-2	`ban`
ISO 639-3	`ban`
Glottolog	`bali1278`^[1]
Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.