![]() |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Ademuz | ||
Municipio d'o País Valenciano | ||
| ||
Ermita de Santa María de la Güerta d'Ademuz (S.XIV) | ||
Entidat • Estau • Comunidat • Provincia • Comarca |
Municipio![]() ![]() Valencia Rincón d'Ademuz | |
Superficie | 100,40 km² | |
Población • Total |
1004 hab. (2013) | |
Altaria • Meyana |
660 m. | |
Distancia • 130 km |
enta Valencia | |
Alcalde | Fernando Soriano Antón | |
Codigo postal | 46140 | |
Ríos | Guadalaviar y Boílgues | |
Coordenadas | | |
Web oficial |
Ademuz (Ademús en catalán) ye un municipio d'a provincia de Valencia, situato en o enclau d'o Rincón d'Ademuz, comarca valenciana entre Aragón y Castiella-La Mancha, y en ye a suya capital. A suya población ye de 1.242 habitants (2007), en una superficie de 100,4 km² con una densidat de 12,37 hab/km².
A villa d'Ademuz se troba entre as marguins dreitas d'os ríos Guadalaviar y Boílgues y situata en as pronunciatas vesants d'a montanya d'os Zafranares. Ye por ixo que ista villa tien como caracteristica as largas y estreitas carreras estando muitas en cuesta, que se comunican entre ellas por chicoz callizos, y carreras mas estreitas, muitas d'ellas escalonatas, mientres as casas pareixen sobreposar-sen as unas dencima d'as atras, formando a caracteristica anvista d'iste lugar, que manda a bega d'o río Guadalaviar. A villa d'Ademuz ye a capital d'a comarca d'o Rincón d'Ademuz.
O termin municipal d'Ademuz muga con Libros, Río Deva, La Puebla de Sant Miguel, Santa Cruz de Moya, Casas Altas, Vallanca y Castiel Fabib.
O termin municipal d'Ademuz ye en a suya mayor parte montanyoso, con cautivos tipicament mediterranios como as almendreras. O termin municipal ye trescruzato por o río Guadalaviar y o suyo afluent, o río Boílgues, con un amplo rete de zaicas que permete os cautivos de regano, mes que mes mazaneras y atros fruitals.
O paisache natural ye muito polito y adecuato pa las gambatas y rotas senderistas, en especial en o río Boílgues, con una intresant fauna y vechetación de ribera, declarato microrreserva natural. Tamién bi ha molins, beluns d'ellos muito antigos como o d'a Villa, d'Efren, y una central hidro-electrica huei en desuso.
vecín a lo termin d'Ademuz ye o Parque Natural de Puebla de Sant Miguel, declarato parque natural por o gubierno valenciano en mayo de 2007. Tien sabinas centenarias, y lo pico mes alto d'o País Valenciano: l'Alto de las Barracas u tamién dito Cerro Calderón.
Bi ha 3 nuclios de población en o municipio, a mes d'a mesma villa d'Ademuz:
Tamién bi ha a-saber-las masadas por tot o termin municipal, como as d'Altamira, Guerrero, El Soto, San Juan de las Veguillas y La Balsa, entre atras.
Antes que lo reconquerisen se menciona Demuz en 1142 como una d'as mugas d'a Comunidat de Daroca. Por lo que pareix Remón Berenguer IV lis ne atorgaba a los Daroca si lo reconqueriban. Sindembargo a Comunidat de Daroca nunca no plegó a controlar territorios tan a lo sud.
Ademuz fué reconquiesto en 1210, ya pa cutio por Pero II d'Aragón (Daymuz et Castellum Habib et castellum cuom dicitur lo Corbo et castellum cuom dicitur Serrella) con aduya templera. En 1216 se confirmó que Sancho VII de Navarra teneba cualques castiellos en a muga aragonesa con lo reino taifa de Valencia, entre ellos lo de Castiel Fabib y lo d'Ademuz, castiellos que probablement consiguió con penyoras de Pero II. O 20 d'abril de 1229 se firmó un tractau entre Chaime I d'Aragón y Zait Abu Zait. Abu Zait se declaró vasallo de Chaime I, se producioron cesions territorials y Ademuz quedó como lugar d'a Corona con os dreitos d'as diezmas ceditos a lo Temple. Ademuz fue adhibito a lo Reino de Valencia por o fillo y succesor de Pero II, Chaime I o Conqueridor.
O castiello d'Ademuz estió muit important en a Edat Meya, en especial en a guerra con Castiella, asetiato dos vegatas por as tropas de Pero I de Castiella. Os ademucers estioron fidels siempre a la Corona d'Aragón.
Esta fidelidat la premioron muitas vegatas los reis d'Aragón, con fueros y libertaz a la municipalidat. Yera Ademuz villa reyal y teneba representación de sendicos en as Corz de Valencia.
Dende a decada de 1940 a emigración despobló Ademuz. Os vecins se'n iban pa grans centros industrials como Barcelona, Valencia y o Puerto de Murviedro. Tamien estió significativa a emigración temporal pa las vendemas de Francia.
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
1749-1981: población de feito; 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE. |
Actualment a tendencia negativa s'invierte por a plegata de emigrants pa Ademuz, provinients d'a Berbería y de Rumanía mes que mes.
As actividaz economicas principals son agricolas. En o pasato estioron os cerials y a vinya os cautivos principals. Huei son importants os cuasi monocautivos como as almendreras y as mazaneras. As mazanas d'Ademuz tienen un reconoixito prestichio en os mercatos exteriors.
As actividaz ganaderas se centran en o bestiar ovín mes que mes.
A industria ye redueita a actividaz alimentarias como turrons u carnicas, y atros productos de consumo basico, venditos en os mercatos exteriors y tamién muito apreciatos por os visitants.
O comercio ye muito desembolicato, se i concentran uns cuantos comercios, supermercatos, bancos y caixas, tallers, etc. a on acuden tamien os habitants d'as poblacions vecinas.
O dia de mercato semanal ye o miercols, en a Plaza del Rabal.
O turismo rural tien en os zaguers tiempos un desembolique acceptable, cuenta con un hotel y unas cuantas pensions y casas rurals.
Ademuz concentra tamién os principals servicios d'a comarca: o Centro de Salut Comarcal, o Colechio de Primaria, o Instituto d'Amostranza Segundaria y l'helipuerto en construcción.
Lechislatura | Nombre | Partiu politico |
---|---|---|
1979–1983 | Martirián Sánchez Monterde | Unión de Centro Democrático |
1983–1987 | Martirián Sánchez Monterde | OIV |
1987–1991 | Rafael Edo Pertegaz | Partido Socialista Obrero Español |
1991–1995 | Jesus Férriz Hinojosa | Partido Popular |
1995–1999 | Jesus Férriz Hinojosa | Partido Popular |
1999–2003 | Jesus Blasco Sánchez | Partido Popular |
2003–2007 | Fernando Soriano Antón | Partido Socialista Obrero Español |
2007–2011 | Fernando Soriano Antón | Partido Socialista Obrero Español |
Se conservan microtoponimos coincidents con l'aragonés, como Val, Cambra (en Cambra vieja del trigo) u a Casa de la Villa, que se clama asinas mes que ayuntamiento.
Municipios d'a comarca Rincón d'Ademuz | |
---|---|
Ademuz | Vallanca | Casas Altas | Casas Baixas | Castiel Fabib | La Puebla de Sant Miguel | Torre Chusana |