Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Salvatierra d'Esca Salvatierra de Esca | |||
Municipio d'Aragón | |||
| |||
Entidat • País • Provincia • Comarca |
Municipio Aragón Zaragoza Chacetania | ||
Partiu chudicial | Exeya d'os Caballers | ||
Superficie | 81,2 km² | ||
Población • Total |
204 hab. (2013) | ||
Altaria • Meyana |
582 m. | ||
Distancia • 180 km |
enta Zaragoza | ||
Codigo postal | 50684 | ||
Chentilicio | salvaterrano[1] | ||
Parroquial • Diocesi • Arcipestrau • Parroquia |
Chaca Chaca-Berdún Sant Salvador | ||
Río | Esca | ||
Coordenadas | |||
Salvatierra d'Esca (en castellano Salvatierra de Esca) ye un municipio d'a provincia de Zaragoza, situau en a comarca d'a Chacetania. Perteneixe a lo partiu chudicial d'Exeya d'os Caballers y a la diocesi de Chaca. A suya población ye de 204 habitants, en una superficie de 81,2 km² y una densidat de 2,51 hab/km².
Seguntes Alvaro Galmés de Fuentes os toponimos Salvatierra se remontan a una institución churidica medieval que controla una zona de muga, a on se concede asilo y immunidat a tot qui se i estableixca, pero a cambio de cosirar-la y participar activament en a suya defensa. Salvatierra d'Esca estió una "Salvatierra" que defendeba las posicions d'o Reino d'Aragón en a muga con o Reino de Navarra.[2]
Huei se i charra o castellano rechional d'Aragón, con muitos aragonesismos, como consecuencia d'haber substituito fa poco tiempo a l'aragonés.
O lexico d'intrés etnografico de Salvatierra d'Esca se conoix relativament bien por figurar esta localidat en l'ALEANR, con a sigla Z 200.[3]
Salvatierra d'Esca ye en a val de Roncal entre dos aliniacions montanyosas d'o flysch pirenenco cretacio-eoceno: a lo norte l'aliniación sierra d'Illón-sierra de Beldú y a lo sud sierra de Leire-sierra d'Orba. La part occidental de lo termin municipal de Salvatierra ye trescruzada por o río Esca, afluent d'o río Aragón en l'entibo de Yesa, pero la mes gran part d'o termin ye en o ret fluvial d'o barranco de Gabarri, que caye en Esca en un forcallo chusto a lo sud d'o nuclio habitau,
Son monts de Salvatierra d'Esca Algaralleta, Chandri, La Cucula, mont Fragas, Huyerna, Muga de Sigüés, pui d'o Pinar, punta Salarinya, Val de Penya, La Vardipenya y Virchen de Penya.
O suyo termin municipal muga a o norte con Burgui, municipio navarro en a val de Roncal; a l'este con Fago y a Canal de Berdún; a o sud con Sigüés y a l'ueste con Bigüezal en o termin municipal de Romanzado, tamién en Navarra.
D'o suyo termin municipal fa parte o lugar de Lorbés, a l'este d'o municipio, en a muga con a Canal de Berdún.
A suya temperatura anyal ye 10.53 °C, con una temperatura meya en chinero de 2.88 °C y en chulio de 20.34 °C.[4]
Dica l'anyo 1208, o suyo nombre estió Obelba, con as variants Ovelva, Ouelva, Ovelba, Ubelba y Okelba. A primera cita d'a localidat estió, seguntes Agustín Ubieto, en l'anyo 890-900, recullida en o Cartulario de San Chuan d'a Peña, editau en Valencia en 1962 por Antonio Ubieto Arteta.[5]
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE. |
Partiu | 1979 | 1983 | 1987 | 1991 | 1995 | 1999 | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | 2019 |
Partido de los Socialistas de Aragón | 3 | 4 | 3 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 | 4 | 1 | 4 |
Partido Popular | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 |
Chunta Aragonesista | - | - | - | - | - | - | 1 | 1 | - | 4 | - |
Izquierda Unida | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - |
Partido Aragonés | - | 3 | 4 | 6 | 5 | 3 | 5 | 5 | - | - | - |
Independients | - | - | - | - | - | 3[7] | - | - | - | - | - |
Unión de Centro Democrático | 4 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Total | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 7 | 5 | 5 | 5 |
Lechislatura | Nombre | Partiu politico |
---|---|---|
1979–1983 | Laplaza Loriente, Martin | UCD |
1983–1987 | Bescos Anso, Juan-Carlos | PSOE |
1987–1991 | Escos Navarro, Valerio | PAR |
1991–1995 | Bescos Navarro, Valerio | PAR |
1995–1999 | Valerio Bescos Navarro | PAR |
1999–2003 | Samitier Hualpe, Jose Manuel | PAR |
2003–2007 | José Manuel Samitier Hualde | PAR |
2007–2011 | ||
2011–2015 | ||
2015–2019 | ||
2019–2023 | ||
2023–2027 | Juan Carlos Bescos Anso [8] | PSOE |
Municipios d'a comarca d'a Chacetania | |
---|---|
Aísa | Ansó | Aragüés de lo Puerto | Artieda | Bailo | Borau | A Canal de Berdún | Canfranc | Castiello de Chaca | Chaca | Chasa | Fago | Mians | Puent d'a Reina de Chaca | Salvatierra d'Esca | Santa Cilia | Santa Cruz d'as Serors | Sigüés | Val d'Echo | Villanuga |
Lugars d'o municipio de Salvatierra d'Esca | |
---|---|
Poblaus: Lorbés | Salvatierra d'Esca Despoblaus: Focheto |