Eurofighter Typhoon

Eurofighter Typhoon
familia d'aeronaves
avión de caza de cuarta xeneración, aeronave con base en tierra ^(es) , caza polivalente y Avión de caza
Información
Fabricante	Eurofighter Jagdflugzeug ^(es)
Llugar de producción	Manching ^(es)
Historia
Primer vuelu	27 marzu 1994
Entrada en serviciu	4 agostu 2003
Operadores	Austria    Arabia Saudita    España    Omán    Alemaña    Italia    Reinu Xuníu
Carauterístiques
Unidaes fabricades	926
Fuercia motora	Eurojet EJ200 ^(es)
Eslora	15,96 metros
Altor	5,28 metros
Alcance	1389 quilómetros
Masa	23 400 quilogramos y 24 098 quilogramos
Web oficial

L'Eurofighter Typhoon ye un caza polivalente, bimotor y de gran maniobrabilidad, diseñáu y construyíu pol consorciu d'empreses europees Eurofighter GmbH, creáu en 1983 y compuestu poles compañíes Airbus, BAE Systems y Alenia Aeronautica.^[1] Realizó'l so primer vuelu'l 27 de marzu de 1994,^[2] entrando en serviciu'l 8 d'abril de 2003 n'Alemaña.^[3] El so diseñu con configuración ala en delta-cantilever paecer al d'otros aviones de combate modernos tales como'l Dassault Rafale, de Francia, y el Saab 39 Gripen, de Suecia. Diseñóse pensando en que la so combinación d'axilidá, capacidaes furtives y sistemes d'aviación avanzaos lo categorizaran como unu de los meyores caces en serviciu anguaño.

La producción en serie del Eurofighter Typhoon foi estremada en tres fases (o tranches), con un aumentu gradual de les capacidaes del avión en caúna d'elles. Ta en serviciu cola Royal Air Force británica, la Luftwaffe alemana, la Fuercia Aérea Italiana, l'Exércitu del Aire d'España y la Fuercia Aérea Austriaca. Arabia Saudita robló un contratu por valor de 4 430 millones de llibres (aproximao 6 400 millones d'euros de 2007) por 72 aviones.^[4]

Desarrollu

Escarapela aeronáutica del consorciu Eurofighter, formáu per Alemaña, España, Italia y el Reinu Xuníu. Nótese que caúna de les porciones representa a cada unu de los países fundadores.

Eurofighter Typhoon DA2, unu de los prototipos de desenvolvimientu británicos, anguaño nel Muséu de la RAF de Londres.

El proyeutu empecipiar por un requerimientu téunicu de dellos países pa sustituyir a los SEPECAT Xaguar ( RAF), Panavia Tornado (RAF), McDonnell Douglas F-4 Phantom II (RAF y Luftwaffe), Lockheed F-104 Starfighter (Italia) y Dassault Mirage F1 (España) de diverses fuercies aérees europees. El detonante pa l'apaición d'esti nuevu caza foi, ente otros, la información que se taba recibiendo alrodiu de los nuevos prototipos soviéticos RAM-K y RAM-L, que darréu se conoceríen como Su-27 Flanker y MiG-29 Fulcrum. L'avión diseñóse teniendo en cuenta los requerimientos téunicos de les fuercies aérees de dellos miembros de la OTAN como Alemaña, Francia y el Reinu Xuníu; orixinalmente la espresión "Eurofighter" nun obedecía a una nave en particular sinón a la necesidá de cuntar con esti caza d'usu común, sicasí, col abandonu del proyeutu per parte de la fuercia aérea francesa y el emponer a construyir la so propia versión d'un "Eurofighter" con un avión a la so midida onde Dassault liderara'l diseñu y los otros socios llindar a financiar conxuntamente el proyeutu, amás, la Armée del Air nun taba conforme con diseños como'l TFK-90 o'l P110.B, nos que se basa'l Eurofighter Typhoon, prefiriendo un avión daqué más pequeñu y embarcable, polo que Francia abandonó'l proyeutu d'avión européu, pa crear el so propiu caza, el ACX (sigles de Avion de Combat Expérimental), que darréu pasaría a ser conocíu como Rafale A.

D'esa manera, en 1982 presentóse'l programa ACA (Agile Combat Aircraft) nel que Italia, Alemaña y el Reinu Xuníu apaecíen como socios. Intentóse iguar un programa pa un demostrador teunolóxicu llamáu EAP (Esperimental Aircraft Programme), pero'l gobiernu británicu nun lu financió y a la fin tuvo que ser la mesma BAe (British Aerospace) la que financiara'l proyeutu, aprovechando partes como la seición de cola del Tornado y los sos motores RB199. El EAP realizó'l so primer vuelu en 1986 y tuvo un ésitu inmediatu. Hubo delles voces que quixeron qu'esi mesmu avión entrara en serviciu na Royal Air Force (RAF), pero'l desenvolvimientu del más conservador Tornado F.Mk3 paró'l financiamientu del proyeutu. Sicasí, Alemaña tamién desenvolvía entós daquella el X-31 xunto cola compañía d'Estaos Xuníos Rockwell pa disponer de teunoloxíes aplicables al futuru ACA, anque la más novedosa, la tobera orientable 3D del mesmu nun fornió al Eurofigther, siquier nun primer momentu. El Eurofighter parte en gran midida de teunoloxíes probaes nel EAP.

España xunir al proyeutu'l 2 de setiembre de 1985, anque yá siguiera con interés la evolución de los acontecimientos. A partir d'entós al proyeutu conocióse como EFA (European Fighter Aircraft) y constituyéronse dellos consorcios pa realizar les diverses partes del avión Eurofighter: pa la célula ya integración de sistemes, pa los motores Eurojet, pal sistema de seguridá EuroDASS, etc. A partir d'entós, el proyeutu sufrió un parón debíu a la fin de la Guerra Fría y a los altos costos de la reunificación alemana, lo que supunxo que'l proyeutu retrasárase unos cinco años. Mentanto, los socios aldericaben la forma d'amenorgar el preciu del avión, según el costu xeneral del programa, esaniciando sistemes del avión (por casu: la percara proteición contra pulsos de radiación electromagnético), o amenorgando'l númberu de prototipos. Finalmente, el 27 de marzu de 1994, el primer prototipu DA01 voló dende la factoría de MBB en Manching pilotáu pol pilotu de pruebes Peter Weger. Mientres 8 años los siete prototipos del programa realizaron numberoses hores de vuelu pa llegar a la fase de fabricación a principios del añu 2001.

Cuando se robló'l contratu de producción final, les ventes revisaes fueron: Reinu Xuníu 232 aparatos, Alemaña 180, Italia 121 y España 87 (por un importe total de 10 795 millones d'euros). La producción se redistribuyó según los siguientes porcentaxes: British Aerospace (37 %), DASA (29 %), Aeritalia (19,5 %) y CASA (14 %).

El desenvolvimientu ye responsabilidá d'Eurofighter Jagdflugzeug GmbH, con base en Múnich, una compañía que pertenez dafechu a BAE Systems (parte de British Aerospace) nel Reinu Xuníu, Alenia Aerospazio n'Italia, EADS Deutschland Aerospace Group (perteneciente a DaimlerChrysler en conxunción con DASA) y EADS España (antes CASA).

El 2 de xunetu de 2002, el gobiernu austriaco anunció la decisión de mercar el Typhoon como'l so nuevu avión de defensa aérea. La compra de 18 Typhoon rematóse'l 1 de xunetu de 2003. El costu foi de 1 959 millones d'euros ya incluyía 18 aeronaves, entrenamientu pa pilotos y tripulación de tierra, loxística, caltenimientu y un simulador. El costu d'un avión Typhoon llistu pa volar ye de 62,9 millones d'euros. Dichu pidíu viose menguáu darréu a 15 aparatos.

El proyeutu foi nomáu y renombráu delles vegaes dende la so nacencia, siendo conocíu como EFA (European Fighter Aircarft), Eurofighter, EF2000 (Eurofighter 2000) y Typhoon («tifón»).

Producción

Prototipu del Eurofighter Typhoon amosáu nel Dubai Air Show de 1998.

Eurofighter presentáu pa la so esposición na Base Aérea de Rostock-Laage.

Eurofighter na esposición Exhibición Aeroespacial Internacional (ILA) de 2002.

El Eurofighter Typhoon ye l'únicu avión de combate modernu que tien llinies de montaxe distintos (el F-16 solo produzse internacionalmente so llicencies llindaes). Cada sociu ensambla los sos propios aviones, anque constrúi les mesmes partes de toles aeronaves que se producen.

Italia

Alenia

• Ala izquierda
• Cantos d'ataque esternos
• Seiciones de fuselaje traseres

Reinu Xuníu

BAE Systems

• Fuselaje fronteru (incluyendo canards)
• Pabellón
• Espina dorsal
• Aletes de cola
• Borde d'ataque internos
• Seiciones de fuselaje traseres

Alemaña

EADS Deutschland

• Fuselaje central

España

EADS CASA^[5]

• Ala derecha
• Superficies de cantos

La producción estremar en trés modelos o fases (o tranche na denominación oficial), con un aumentu gradual de la capacidá en caúna d'elles (ver tabla inferior).

Resume de la producción esperada^[6]

País	Fase 1 2003-2007	Fase 2 2008-2012	Fase 3A 2013-?	Total
Reinu Xuníu	53	67	40	160
Alemaña	33	79	31	143
Italia	28	47	21	96
Arabia Saudita	0	48	24	72
España	19	34	20	73
Austria	15	0	0	15
Omán	0	0	12	12
TOTAL	148	275	148	571

Reinu Xuníu trespasó 16 aparatos de los que tenía contrataos al pidíu d'Arabia Saudita^[7] y en xunu de 2011 anunció la retirada en 2018 de 55 Eurofighters^[8] de les primeres fases, por cuenta de la carestía de la so actualización a la Fase 3, colo que'l so actual inventariu ye de 144 aviones, pudiéndose ver amenorgáu a 89 nel futuru. En payares de 2011 EADS propunxo a los países socios de programa, atayar los pidíos de la Tranche 3B en cuenta de que consigan nuevos contratos en campañes d'esportación^[9] ya invertir esi dineru na reactivación del programa Talarion. Ante la tensión con Rusia la RAF replantégase activar dos escuadrones de los aviones retiraos, dedicándose puramente a defensa aérea al corresponder a la versión más antigua. La RAF y BaE Systems tán investigando cómo ameyorar les capacidaes del avión, en misiones d'ataque.

Según la propuesta del consorciu, si la filial alemana de Cassidian llogra'l contratu del Concursu MRCA que ta liderando n'India, el país nun tendría obligación d'adquirir los 37 aviones de la Trancha 3B que tien axustaos. A cambéu, EADS pide que s'invierta esi dineru na compra del UAV européu. Lo mesmo asocedería cola campaña de la que ye responsable España y qu'abandera en Corea o al Reinu Xuníu cola de Xapón.

Costos

El programa Eurofighter tuvo un costu de 60 000 millones d'euros,^[10] de los cualos cuasi 12.300 coresponden al so desenvolvimientu,^[11][12] teniendo un costu de despegue envaloráu en 2008^[13] de 63 millones d'euros, con un costu de compra de 88,4 millones d'euros.^[14]El costu d'adquisición varia en función de la configuración que cada país escoyera pal so avión, yá qu'en cada unu ye distintu, el costu total de llogru del Typhoon británicu en 2011 foi de 126 millones de llibres.^[15][16]

Como referencia, el costu per hora de vuelu ye de 43 000 € en 2010,^[17][18] y el costu añal de caltenimientu nel periodu 2009-2019 sería de 15 millones d'euros.^[19][18] Proyeutándose les siguientes cifres:

• Defectos rectificaos en 45 minutos: el 50 % d'ellos.
• Cambéu de motor por 4 persones: 45 minutos.
• Defectos rectificaos en 3 hores: el 90 % d'ellos.
• Inspeición prevuelo: menos de 15 minutos por dos persones.
• Inspeición postvuelo: menos de 45 minutos por dos persones.
• Cambéu o instalación de configuración aire-aire: menos de 23 minutos por 6 persones.
• Cambéu o instalación de configuración aire-tierra: menos de 30 minutos por 6 persones.

Esportaciones

      Países qu'operen o tienen encargáu'l Eurofighter Typhoon.

Austria

Eurofighter Typhoon de la Fuercia Aérea Austriaca.

El 2 de xunetu de 2002 el gobiernu austriaco anunció la decisión d'adquirir el Typhoon como'l so nuevu avión de defensa aérea. L'encargu de 18 Typhoon rematóse'l 1 de xunetu de 2003, incluyendo amás de los aviones, entrenamientu de pilotos y personal de tierra, loxística, caltenimientu y un simulador. El futuru d'esti pidíu foi cuestionáu pol Parllamentu austriacu.^[20]

El 26 de xunu de 2007 el ministru de Defensa austriacu Norbert Darabos anunció un amenorgamientu del pidíu inicial, que pasó de 18 a 15 unidaes.^[21] El primeru de los Eurofighter pidíos per Austria foi apurríu'l 12 de xunetu de 2007, entrando a formar parte de la Fuercia Aérea Austriaca.^[22]

Arabia Saudita

Eurofighter Typhoon de la Real Fuercia Aérea Saudina.

El 18 d'agostu de 2006 anuncióse que Arabia Saudita adquiriría 72 Typhoon pa fornir a la Real Fuercia Aérea Saudina. En payares y avientu informar de qu'Arabia Saudita amenaciara con mercar Rafale franceses pola investigación del casu Al Yamamah qu'empezó nos años 1980.^[23] Sicasí, el 17 de setiembre de 2007, Arabia Saudita confirmó'l pidíu de 72 Eurofighter Typhoon por 4.430 millones de llibres esterlines.^[4]

El 11 d'agostu de 2008 Arabia Saudita empezó les negociaciones con BAE Systems pa l'adquisición d'un segundu llote de 72 o más aparatos.^[24]

Los aviones saudites vieron combate real en Yemen, realizando misiones d'ataque al suelu.

Omán

El 21 d'avientu de 2012 anuncióse que Omán roblara un alcuerdu de compra nel que s'incluyíen 12 caces Typhoon y 8 entrenadores Hawk pa fornir a la Real Fuercia Aérea d'Omán, valoráu en 2.500 millones de llibres.^[25][26][27]

Ventes atayaes

Grecia

En 1999 el gobiernu griegu alcordó la compra de 60 Typhoon pa reemplazar los sos aviones de combate de segunda xeneración.^[28][29] A pesar de qu'en xunu de 2006 el gobiernu anunció un plan d'adquisición multianual por 2.200 millones d'euros col enfotu de consiguir l'adquisición d'un caza de siguiente xeneración (siendo candidatos el Typhoon, el Dassault Rafale y el Lockheed Martin F-35 Lightning II,^[30] la compra retardóse indefinidamente por cuenta de los problemes económicos agudos presentaos nel tercer llustru del sieglu XXI.

India

El Typhoon participó n'India nel programa pa escoyer un nuevu avión de combate denomináu Indian MRCA Competition (n'español: Competición pa l'adquisición d'un nuevu avión de combate polivalente), al traviés del cual podríen vendese 126 aviones.^[31][32][33] Hubo informes qu'indicaben que'l Typhoon podría ser el ganador del concursu,^[34] sicasí finalmente foi axudicáu al Dassault Rafale.^[35]

Xapón

El Eurofighter Typhoon yera candidatu en Xapón nel concursu p'aprovir a la so fuercia aérea d'un caza de nueva xeneración, compitiendo colos estauxunidenses F/A-18Y/F Super Hornet y F-15E Strike Eagle, pero'l gobiernu nipón decidióse finalmente pol Lockheed Martin F-35 Lightning II.^[36]

Suiza

Evaluó la compra del Eurofighter Typhoon pa sustituyir a los sos Northrop F-5Y Tiger II, nun concursu nel que compitió col Dassault Rafale y el Saab Gripen NG, finalmente nun se realizó nengún pidíu de nengún aparatu. ^[37]

Diseñu

Les carauterístiques del Typhoon son una bona muestra del so desenvolvimientu. La célula del Typhoon foi diseñada de manera que fuera inestable en vuelu (con canards y ala delta truncada), lo que-y apurre una gran maniobrabilidad. P'arreglar el problema de la inestabilidá recurrir a un sistema de control de vuelu cuádruple redundante Fly-by-wire.

Motor EJ200 con emburrie vectorial.

Nos virajes caltién la enerxía perfectamente al disponer d'una rellación emburrie a pesu de 1,15,^[38] amás de que los motores EJ200 déxen-y volar en réxime de supercrucero (capacidá de volar a velocidaes supersóniques ensin utilizar postquemadores). La empresa española ITP, (Industria de Turbopropulsores, S.A.) ta desenvolviendo un sistema de tobera orientable que dexaría al Typhoon tener emburrie vectorial. Les pruebes de diches toberas realizaes colos motores EJ200 fueron esitoses y solo depende de les voluntaes de los gobiernos pa fornir a los aparatos con éstes, una y bones el sistema de control de vuelu (FCS poles sos sigles n'inglés) del Eurofighter yá ta preparáu pa recibiles.

L'avión ta fabricáu en gran parte por compuestos como la fibra de vidriu o la fibra de carbonu, qu'apurren mayor rixidez estructural a la célula, lo que-y dexa realizar maniobres con valores de fuercia G bien altos. L'asitio eyectable ye del tipu Cero-Cero, construyíu pol fabricante Martin Baker, y ye capaz de eyecciones a más de 600 nuedos de velocidá (aproximao 1100 km/h). Nun se refuga tampoco l'adopción de tanques de combustible conformables (CFT poles sos sigles n'inglés) na fase 3 de producción, lo que-y apurriría una mayor autonomía de vuelu, anque esto obligaría al Eurofighter a portar menos armamentu. Nes primeres fases de diseñu consideróse la posibilidá d'usar doble deriva, anque darréu refugóse pola mayor fuercia estructural que presenta derivar única. A pesar de nun buscar carauterístiques de baxa detectabilidad como requerimientu, como sí lo fixo'l F-22 Raptor, el Typhoon tien la so forma bien curiada pa tratar de ser lo menos detectable posible al llume del radar.

• 
  Eurofighter Typhoon alemán. Vista derecha.
• 
  Eurofighter Typhoon alemán. Preparar pal aterrizaxe.
• 
  Eurofighter Typhoon alemán. Vista esquierda.

Sistemes

Pa la versión española:^{[39][18][40][41][42][43][44][45][46][47][48][49]}

Sistema	País	Fabricante	Notes
Hardware del sistema de control de vuelo		ENOSA, anguaño parte d'Indra Sistemes[50]	desenvueltu conxuntamente con GFSA, Bodenseewerk Gerätetechnik (BGT) y BAE Systems
Software del sistema de control de vuelo		Indra Sistemes
Hardware del ordenador de vuelo		Indra Sistemes
Software del ordenador de vuelo		Indra Sistemes
CPU del ordenador de vuelo		Motorola	Motorola 68020
Sistema de comunicaciones		Airbus D&S SAU
CPU de comunicaciones		Texas Instruments	TMS-320-C30
Unidá de control combináu		HS Group Sundstand Aeroespace
Altímetro		Thales Group
Sistema de control d'armes		Indra Sistemes
Sistema de posicionamiento		Indra Sistemes
Sistema de pilotu automáticu		Indra Sistemes
Sistema d'alerta de misiles		Indra Sistemes
Equipu ECM-ESM		Indra Sistemes
Tren d'aterrizaje		CESA
Sistema hidráulicu		CESA
Sistema de frenáu		CESA
Paracaíes de frenáu		CESA
Sistema de eyección		CESA
Sistema de chaff y bengalas		Fibertecnic
Contenedores de chaff y bengalas		SAAB
Radomo		CONSUR
Radar		Indra Sistemes	desenvueltu conxuntamente con Selex Galileo, Ulm y BAE Systems
CPU del Radar		Motorola	Motorola 68882
Sistema d'osíxenu y soporte vital		Dräger España
Cañón y depósitu de munición		Santa Bárbara Sistemas
Ala derecha y tanques de combustible		Construcciones Aeronáutiques S.A.
Timones, cola, Canards, ala izquierda y fuselaje central		Alenia, BAE Systems y EADS Deutschland
Cabina		BAE Systems
Casco		BAE Systems
Servopropulsores		Page Ibérica
Traxi y piloto		Parafly
FLIR		Tecnobit
Sistema PIRATE		Tecnobit
CPU del PIRATE		Motorola	Motorola 68882
Optrónica		Tecnobit
Cámara térmica		Tecnobit
Sistema d'almacenamientu y tresmisión de dato		Tecnobit
Toberas		Tecnobit
Carcasa de la turbina		ITP
Turbina		MTU, Rolls-Royce y Avio
Simulador de vuelo		Eurofighter Gmbh	Desenvueltu conxuntamente poles 4 EPCs y el consorciu de simulación ESS
Ruedes		Michelin

Estructura y aviónica

Un Eurofighter Typhoon alemán.

Na construcción del Typhoon faise usu intensivu de materiales compuestos, que son resistentes y llixeros y llogren que l'avión tenga un pesu amenorgáu. La so superficie estructural ta fecha nun 82 % d'estos materiales, que consisten nun 70 % de compuestos de fibra de carbonu y un 12 % de compuestos de fibra de vidriu. N'otra pallabres, el metal solamente representa un 15 % de los materiales usaos na construcción del avión, siendo nesti casu aleaciones llixeres y titaniu.^[51] Estos materiales ufierten una vida útil envalorada de 6000 hores de vuelu.^[52]

Esti caza carauterizar pola so gran axilidá tantu en vuelu supersónicu como a baxes velocidaes gracies al so diseñu ala en delta delta/canard. Esti diseñu ye inestable en vuelu por naturaleza y foi diseñáu asina pa garantizar la so alta maniobrabilidad. Por ello dispón d'un sistema de control de vuelu fly-by-wire dafechu dixital de cuádruple redundancia encargáu d'apurri-y la estabilidá artificial, esti sistema corrixe automáticamente les maniobres del pilotu de forma que nun pueda llevar l'avión fora de les llendes de seguridá yá que el control manual por sigo solo nun podría compensar la inestabilidá inherente. De la mesma, en casos de desorientación, el sistema recupera automáticamente una posición estable del avión.^[53][54]

Nel Eurofighter el control de cabecio ye apurríu pola operación simétrica de los planos delanteros y de los alerones-aleta (flaperons) de les ales. El control d'alabeo ye consiguíu principalmente por aciu l'usu diferencial de los alerones-aleta de les ales. Y el control de chisgada ye apurríu pol timón del estabilizador vertical.^[55] Les superficies de control son movíes per mediu de dos sistemes hidráulicos independientes, que tamién remanen otros componentes del avión, como la cúpula de la cabina, los frenos y el tren d'aterrizaxe.^[56]

La navegación ye llevada a cabu coles mesmes por sistema d'allugamientu global (GPS) y un sistema de navegación inercial (INS), y puede utilizar un sistema d'aterrizaxe por preseos (ILS) para aterrizar con mal tiempu.

Cabina

El Eurofighter Typhoon cuenta con una cabina de “cristal” ensin nengún preséu convencional, esto ye, tola información amosar en pantalles planes. Nella inclúi trés pantalles multifunción (MHDDs; Multi-function Head Down Displays) a color que pueden ser manipoliaes por aciu les tecles qu'arrodien cada pantalla, con un cursor XY, o bien por aciu órdenes de voz (DVI, Direct Voice Input).^[57] Dispón d'una pantalla de visualización frontera (HUD) con infrarroxu de barríu fronteru (FLIR), manera de control tipu «voz + manes en mandu de gases y palanca de control» (Voice+HOTAS), sistema de simboloxía montáu en cascu (HMSS) (conocíu polos pilotos de prueba como 'el sombreru llétricu'), sistema de distribución d'información multiplicación (MIDS), un serviciu d'entrada d'información manual (MDEF, Manual Data Entry Facility) allugáu na parte izquierda del panel y un sistema d'alertes de l'aeronave dafechu integráu con un panel d'alertes dedicáu (DWP, Dedicated Warnings Panel). Los preseos de vuelu de reserva, allumaos por LEDs, tán asitiaos na parte derecha del panel.^[58]

El tripulante pilota l'avión per mediu d'una palanca de control central y una palanca de gas del motor nel llau esquierdu. Pa escapar de la cabina en casu d'emerxencia utiliza'l asientu eyectable Martin-Baker Mk.16A, propulsado por dos motores cohete.^[59]

Fusión de sensores

Como tou armamentu modernu, el Eurofigther tien ensame de sistemes, de los que cabo destacar el FCS del tipu "Carefree Handling" desenvueltu por BAES y GEC Marconi, que controla les maniobres del avión según otros subsistemas menores, como l'almisión del aire per mediu del sistema varicrowl.

El Radar ECR 90 CAPTOR-M ta basáu nel Radar Ferranti Blue Vixen del Harrier FSR.Mk2, una y bones la frecuencia de pulsos del radar FoxHunter del Tornado F.Mk3 nun cumplía los requerimientos del avión. El radar ye del tipu multimodo de cuarta xeneración, con pulsu Doppler en banda X, que dexa identificar oxetivos a más de 150 km (BVR) y con capacidá de busca y bloquéu escontra riba y escontra baxo. Ta prevista como ameyora del radar la sustitución de l'antena de barríu mecánicu por una antena de barríu electrónicu AESA (Active Electronically Scanned Array) d'aproximao 1400 módulos TR. D'esa manera'l radar va pasar a denominase CAESAR (acrónimu de Captor AESA Radar). Según el consorciu Euroradar (fabricante del Euroradar CAPTOR) les capacidaes del radar Captor vense amontaes de manera significativa cola adopción de l'antena de barríu electrónicu. Amás, según eses informaciones, puede convertise de manera senciella un radar Captor en CAESAR a cencielles camudando l'antena y actualizando el software acomuñáu al radar.

Radar CAPTOR-Y n'esposición.

El Sistema PIRATE dexa la detección y fixación de blancos per mediu d'infrarroxos, con un algame de 30 km y foi desenvueltu pol consorciu Eurofirst. Presenta delles maneres de funcionamientu como: Aire-Aire y Aire-Tierra y amás dexa l'intercambiu de datos col radar ECR 90, anque ye probable que s'use solo en maneres de detección Aire-Aire yá que la RAF, por casu, mercó barquillas Litening II pa llabores d'ataque.

El DASS ye un sistema de detección y respuesta ante amenacies. El sistema avisa de la presencia d'actividá contraria y activa automáticamente les contramedidas más fayadices pa cada tipu d'amenaza. El cascu tien visor integráu na visera que-y apurre información relativa a blancos, velocidaes y distancies.

El subsistema HST del cascu déxa-y apuntar a un blancu al que se tea mirando, anque esti tea fuera del rangu de visión del HUD. Inclusive pudiendo llanzar misiles a blancos asitiaos "sobre'l costazu".

El DVI (Direct Voice Input) ye un sistema que dexa la interaición col avión per mediu de la voz. El pilotu puede realizar aiciones como asignaciones de blancos, cambeos de rutes de navegación, cambéu de la información nes pantalles de presentación de datos, etc.

El sistema ESM mide les emisiones electromagnétiques y dexa identificales, según les sos direiciones. Na cabina disponer d'un Head-up display (HUD) d'ampliu campu de visión na que se recibe información de les carauterístiques de vuelu y de les maneres de combate, amás puede presentar imáxenes del sistema FLIR del PIRATE.

El Typhoon tien tres pantalles multifunción MHDD con tou tipu d'información. Los mandos siguen la doctrina HOTAS conteniendo más de 50 funciones. Pa terminar colos sistemes cabo destacar les pruebes col traxe de vuelu denomináu Libelle diseñáu por que'l pilotu soporte maniobres con altos valores de G. Este inclúi un sistema que ta formáu por un treme de tubos de líquidu que provoca presión sobre ciertes zones del cuerpu, dependiendo de les circunstancies. Con esti nuevu traxi los pilotos manifestáronse cómodos en maniobres a 12 G, con capacidá pa mover los brazos y falar per radio.

DASS

(Subsistema d'ayudes defensives)^[60][61]

1. Receptores d'alerta láser.

2. Dispensadores de bengalas.

3. Dispensadores de chaff.

4. Receptores d'alerta de misiles.

5. Contenedores d'ESM / ECM.

6. Señuelo arremolcáu.

El caza emplega un sofisticáu y altamente integráu subsistema d'ayudes defensives o DASS poles sos sigles n'inglés (Defensive Aids Sub-System) llamáu Praetorian, antes EuroDASS.^[62] El DASS inclúi como detectores d'amenaces un receptor d'alerta radar (RWR), una alerta d'aproximamientu de misiles (MAW) y un receptor d'alerta láser (LWR, solo pa los Typhoon británicos). Tamién inclúi como elementos de proteición contramedidas electróniques (ECM), chaff, bengalas y un señuelo de radar arremolcáu (TRD; Towed Radar Decoy).^[63] El Praetorian puede controlar y responder automáticamente el mundu esterior apurriéndo-y al pilotu una completa evaluación de prioridad ante amenacies aire-aire y aire-superficie. Puede responder a amenaces úniques o múltiples.^[60]

L'avión tamién cunta con un avanzáu sistema d'avisu de proximidá a tierra (GPWS poles sos sigles n'inglés) basáu nel sistema de navegación per referencia al terrén TERPROM usáu pol Panavia Tornado pero entá más ameyoráu y dafechu integráu coles pantalles y los controles de la cabina.^[64]

MIDS

El sistema de tresmisión de datos dixital MIDS (Multifunctional Information Distribution System) apúrre-y l'enllaz de datos a la rede d'información estandarizada Link 16 de la OTAN que sirve pa intercambiar informaciones táctiques (como por casu trayectories de vuelu, oxetivos, posición, estatus y órdenes) ente distintes unidaes o plataformes militares en misiones conxuntes o combinaes.^[65][66]

IRST PIRATE

Parte frontal d'un Typhoon nel que puede vese el IRST PIRATE.

El sistema PIRATE (Passive Infra-Red Airborne Track Equipment) ye un sistema de busca y siguimientu por infrarroxos (IRST) que va montáu nel llau esquierdu del fuselaje del Typhoon, per delantre del parabrís. La compañía italo-británica SELEX Galileo ye la contratista principal que, xunto cola francesa Thales Optronics y Tecnobit d'España, conformen el consorciu EUROFIRST responsable del diseñu y desenvolvimientu del sistema.^[67]

El PIRATE funciona en dos bandes de radiación infrarroxo, de 3-5 y 8-11 micrómetros. Cuando s'usa xunto col radar nuna misión aire-aire, funciona como un sistema de busca y siguimientu por infrarroxos (IRST), apurriendo detección y siguimientu d'oxetivu pasivu. Nuna misión aire-superficie, realiza identificación y llocalización d'oxetivos. Tamién apurre ayuda de navegación y d'aterrizaxe. Ta enllazáu col visor montáu en cascu del pilotu.^[67]

Los Eurofighter empezaron a incorporar el PIRATE nel Bloque 5 de la Tranche 1, siendo'l primeru un exemplar apurríu a l'Aeronautica Militara italiana n'agostu de 2007.^[68] Pueden consiguise capacidaes de busca d'oxetivos más avanzaes cola adición d'un contenedor de busca de blancos como'l LITENING.^[69]

Sistemes d'armes

L'armamentu internu del Typhoon consiste nun cañón automáticu Mauser BK-27, de calibre 27 mm, que tien una cadencia de tiru de 1700 disparu per minutu. Ta allugáu nel encastre alar derechu del avión y dispón d'una munición de 150 proyeutiles.^[70]

     Puntos de anclaje.     Con capacidá pa depósitos de combustible.     Posición del cañón internu.

Nel esterior dispón d'hasta 13 puntos de anclaje, de los que 5 tán nel fuselaje y 8 so les ales. Nestos soportes puede cargar una gran variedá d'armamentu lanzable aire-aire y aire-superficie, amás d'un máximu de 3 depósitos de combustible esternos (de 1000 o 2000 llitros) y contenedores (pods) como'l designador d'oxetivos LITENING.^[71]

Armamentu lanzable

Aire-aire	Misiles de curtiu algame	AIM-9L Sidewinder AIM-132 ASRAAM IRIS-T
	Misiles de mediu llargu algame	AIM-120 AMRAAM El futuru MBDA Meteor
Aire-superficie	Misiles antibuque	AGM-84 Harpoon Rb 12 Penguin
	Misiles antirradiación	AGM-88 HARM MBDA ALARM El futuru AGM Armiger
	Misiles para sofitu aereu cercanu	AGM-65 Maverick Brimstone
	Misiles de cruceru	Storm Shadow Taurus KEPD 350
	Bombes empuestes	Paveway II: GBU-10, GBU-16 y GBU-48 Paveway III: GBU-24 y BPG-2000 JDAM Les futures HOPE/HOSBO
	Bombes de cayida llibre/retardaes	De les clases 500, 1000 y 2000 lb.

Esa amplia gama d'armamentu puede combinase nel caza de numberoses formes. De siguío amuésense unos exemplos de configuraciones según el tipu de misión (toes inclúin el cañón internu).^[71]

Configuraciones

Superioridá aérea	Polivalente	Interdicción / ataque
6× Misiles aire-aire de mediu llargu algame 2× Misiles aire-aire de curtiu algame 3× Tanques de combustible de 1000 l	2× Misiles de cruceru 2× Bombes empuestes por láser/GPS 4× Misiles aire-aire de mediu llargu algame 4× Misiles aire-aire de curtiu algame 1× Tanque de combustible de 1000 l	4× Bombes empuestes por láser/GPS 4× Misiles aire-aire de mediu llargu algame 2× Misiles aire-aire de curtiu algame 1× Pod designador láser 2× Tanques de combustible de 1000 l
Sofitu aereu cercanu	Supresión y destrucción de defenses aérees	Ataque marítimu
18× Misiles antitanque (3 por soporte) 4× Misiles aire-aire de mediu llargu algame 2× Misiles aire-aire de curtiu algame 1× Tanque de combustible de 1000 l	2× Bombes empuestes por láser/GPS 2× Misiles antirradiación 4× Misiles aire-aire de mediu llargu algame 2× Misiles aire-aire de curtiu algame 1× Pod designador láser 2× Tanques de combustible de 1000 l	4× Misiles antibuque 4× Misiles aire-aire de mediu llargu algame 2× Misiles aire-aire de curtiu algame 3× Tanques de combustible de 1000 l

Rendimientu en combate

Demostración de vuelu del Eurofighter Typhoon.

El rendimientu en combate del Typhoon, comparándolo en particular colos F-22 Raptor y F-35 Lightning II estauxunidenses y el Dassault Rafale francés, foi oxetu de muncho discutiniu. Anque realizar comparances totalmente veraces ya imparciales ye imposible cola información pública disponible, hai un estudiu de l'Axencia d'Evaluación ya Investigación en Defensa del Reinu Xuníu comparando al Typhoon con otros caces contemporáneos; nesti estudiu'l Typhoon yera'l segundu solo dempués del F-22.^[72]

El 20 de xunetu de 2004, el xeneral John P. Jumper, Xefe d'Estáu Mayor de la Fuercia Aérea d'Estaos Xuníos, probó un Eurofigther del primer escuadrón operacional de la Luftwaffe convirtiéndose asina na primer persona en volar nel Typhoon y nel Raptor. Esi mesmu día declaró:

«Piloté tolos reactores de la fuercia aérea [estauxunidense]. Nengún ye tan bonu como'l Eurofighter.»^[73][74]

En marzu de 2005, Jumper fixo unos comentarios alrodiu de esos dos aviones pa la seición de noticies de la Fuercia Aérea de los Estaos Xuníos. El xeneral dixo:

«El Eurofighter ye tanto axilosu como sofisticáu, pero sigue siendo malo de comparar col F/A-22 Raptor. Son distintos tipos d'aviones de mano; ye como si pídennos que comparemos un coche de NASCAR con unu de Fórmula 1. Dambos son emocionantes de forma distinta, pero tán diseñaos pa distintos niveles de rendimientu.»^[75]

Amás comentó:

«El Eurofighter ye ensin dulda, tocantes a suavidá de controles y la capacidá de traición (y de caltener fuercies G elevaes), bien impresionante. Foi diseñáu pa eso, especialmente la versión que yo piloté, col so aviónica, les pantalles con mapa móvil a color, etc. —toa era de primer clase-, y la maniobrabilidad del avión en combate zarráu tamién foi bien impresionante.»^[75][73]

Un Typhoon español executando un despegue de máximu rendimientu nel Royal International Air Tattoo 2007.

En xunu de 2005, el selmanal escocés Scotland On Sunday informó de que l'añu anterior un Eurofighter T1 d'entrenamientu tuviera un alcuentru casual con dos cazabombarderos F-15E de la Fuercia Aérea estauxunidense sobre'l Distritu de los Llagos, nel norte d'Inglaterra. L'alcuentru convertir nun combate simuláu nel que'l Eurofighter consiguió evitar a los sos persiguidores y maniobrar hasta asitiase en posición de tiru. L'ésitu d'esta aeronave foi una sorpresa tantu pa los estauxunidenses como pa los británicos.^[76]

En xunetu de 2007, la Fuercia Aérea India esplegó les sos Sujói La so-30MKI nel exerciciu Indra-Dhanush colos Eurofighter Typhoon de la Royal Air Force. Ésta foi la primer vegada que los dos aviones tomaben parte nesti exerciciu,^[77] y la Fuercia Aérea India nun dexó que los sos pilotos usaren el radar N011M Bars de los MKI mientres l'exerciciu con cuenta de caltenelo en secretu.^[78] Mientres l'exerciciu, los pilotos de la RAF almitieron francamente que'l El so-30MKI amosara una maniobrabilidad cimera a la del Typhoon pero que los otros habíen estudiáu, preparáu y antemanáu esto. Los pilotos indios pela so parte tamién quedaron visiblemente impresionaos ante l'axilidá del Typhoon nel aire.^[79]

Un Typhoon biplaza británicu realizando un xiru.

Mientres l'exerciciu "Typhoon Meet" celebráu en Sevilla en marzu de 2008, Eurofighters británicos, alemanes, italianos y españoles enfrentar a aviones de combate F/A-18 Hornet y Mirage F1 del Exércitu del Aire español, F-16 de la Fuercia Aérea Portuguesa y AV-8B Harrier II de l'Armada española nun simulacro de combate aereu. Afírmase que los Eurofighter ganaron tolos combates (inclusive n'inferioridá numbérica de 8 contra 27) ensin sufrir perdes.^[80][81]

A finales de 2008 la revista aeroespacial alemana FLUG REVUE informó qu'unos caces Typhoon xermanos enfrentar a Rafales franceses y que los resultaos dizse que fueron «bien gratificantes», siendo la principal estrema'l «enforma mayor emburrie del motor EJ200».^[82]

A principios del 2010, la páxina web oficial del Eurofighter fixo públicu que mientres los exercicios d'entrenamientu en combate aereu disimilar (DACT) llevaos a cabu pola OTAN nes islles Canaries en 2009, dos Eurofighter españoles habíen consiguíu "baltar" nun combate aereu a siete de los ocho F-15 estauxunidenses qu'actuaben como agresores nel exerciciu. El primeru de los caces españoles consiguió ablayar a cuatro F-15, ente que'l segundu ablayó a trés más. Oficiales del Exércitu del Aire español señalaron que mientres aquelles maniobres los pilotos españoles llevaron los Eurofighter a la llende de la so capacidá.^[83][84]

L'emburrie del EJ200 dexa que'l Typhoon cunte con capacidá de supercrucero, esto ye, ye capaz de volar a velocidá supersónica ensin usar postquemadores. Acordies coles páxines oficiales del les fuercies aérees d'Alemaña y Austria, la so velocidá máxima posible ensin postcombustión ta ente Mach 1,2 y Mach 1,5 según la configuración.^[85] Anque'l Eurofighter solo consigue la velocidá máxima de supercrucero nuna configuración ensin misiles nin tanques de combustible esternos.^[79]

El consorciu Eurofighter afirma que'l so caza tien una mayor velocidá de xiru tantu a velocidaes subsóniques como supersóniques, y una mayor aceleración a Mach 0,9 a 20,000 feet (6,100 m), que los caces F-14 Tomcat, F-15 Eagle, F-16 Fighting Falcon, F/A-18 Hornet, Dassault Mirage 2000, Dassault Rafale, Sujói Su-27 y Mikoyan MiG-29.^[72]

«Lo que la xente nun sabe sobre'l Typhoon ye lo bono que ye a gran altitú. Ente 40.000 y 55.000 pies, nada puede tocalo sacante un F-22. Eso ye lo que fai que seya tan fuerte en defensa aérea.»

Air Chief Marshal Sir Glenn Torpy, Xefe d'Estáu Mayor de la Royal Air Force, 12 de febreru de 2009 en Aero India, Bangalore.^[86]

El misil de llargu algame aire-aire que portaba'l Eurofighter al empecipiar la so vida operativa yera l'AIM-120 AMRAAM, pero esti va ser sustituyíu pol MBDA Meteor, cuando tea disponible, colo que va llograr un mayor y meyor algame y maniobrabilidad que nengún otru proyeutil disponible. Esto tendría de da-y una mayor ventaya sobre caces con misiles menos avanzaos, particularmente a aquellos ensin los beneficios de les teunoloxíes furtives, y poro, más fácilmente detectables por radares.

Variantes

Detalle de la seición delantera d'un Eurofighter biplaza español.

Eurofighter Typhoon T.1 de la Royal Air Force.

Typhoon F2 de la RAF.

Aviones de desenvolvimientu

• DA (Development aircraft - Aeronave de Desarrollu) - Siete aviones con equipamientu y misiones distintes.
  • DA1 (Alemaña) - Estructura de vuelu, motores y Software de Control de Vuelu (FCS - Flight Control Software).
  • DA2 (Reinu Xuníu) - Desarrollu del FCS y meyores estructurales.
  • DA3 (Italia) - Desarrollu de sistemes armamentísticos.
  • DA4 (Reinu Xuníu) - Desarrollu de radar y aviónica, siendo actualizáu a la Fase 2.
  • DA5 (Alemaña) - Desarrollu de radar y aviónica, siendo actualizáu a la Fase 2.
  • DA6 (España) - Desarrollu d'estructura de vuelu y pilotaje (estrelláu).^[87]
  • DA7 (Italia) - Navegación, aviónica y carga de misiles.

Aviones de producción instrumentados

• IPA (Instrumented Production Aircraft - Aeronave instrumentada de producción) - Siete aviones de producción estándar pa futuru desenvolvimientu de sistemes.
  • IPA1 (Reinu Xuníu) - Subsistema d'Ayudes Defensives (DASS - Defensive Aids Sub System).
  • IPA2 (Italia) - Integración d'armamentu aire-tierra.
  • IPA3 (Alemaña) - Integración d'armamentu aire-aire.
  • IPA4 (España) - Integración d'armamentu aire-tierra y desenvolvimientu ambiental.
  • IPA5 (Reinu Xuníu) - Integración d'armamentu aire-tierra y aire-aire.
  • IPA6 (Reinu Xuníu) - Conversión d'aeronaves de Serie (BS031) - Sistemes de aviónica de la Fase 2.
  • IPA7 (Alemaña) - Conversión d'aeronaves de Serie (GS029) - Estándar de la Fase 2.

Aviones de producción en serie

Los aviones de producción en serie, tamién conocíos poles sigles n'inglés SPA (Series Production Aircraft), son los aviones operacionales y d'entrenamientu.

Tranche 1

Los aviones de la Tranche 1 fueron producíos dende 2003 d'equí p'arriba y cuntaron coles capacidaes iniciales del Typhoon.

• Bloque 1: Capacidá operacional inicial (IOC poles sos sigles n'inglés) y capacidá de defensa aérea.
• Bloque 2: Capacidaes aire-aire inicial.
• Bloque 2B: Capacidaes aire-aire completu.
• Bloque 5: Capacidá operacional completa (FOC) estándar combinando les capacidaes aire-aire esistente con capacidaes aire-tierra. Tolos aviones de la Tranche 1 tán siendo actualizaos coles capacidaes del Bloque 5 por aciu el programa de reconversión R2.^[88]

Tranche 2

• Bloque 8: Nuevos ordenadores de misión (hardware) necesarios pa la integración d'armamentu futuru como los misiles Meteor, Storm Shadow y Taurus. Diferencies na construcción cola Tranche 1 rellacionaos con obsolescencia o cambeos na teunoloxía de producción.
• Bloque 10: Capacidá operacional aumentada (EOC) 1, :Aire-aire:

AIM-120C-5 AMRAAM, IRIS-T dixital

Aire-tierra: GBU-24, armes empuestes por GPS, ALARM, Paveway III y IV, Rafael LITENING III

• Bloque 15: EOC 2, :Aire-aire:

Meteor, :Aire-tierra: Taurus, Storm Shadow, Brimstone.

Tranche 3A

Los aviones de la Tranche 3 (Bloque 25) tán anguaño en producción.

• Bloque 20: EOC 3.

• Bloque 25:

Por cuenta de problemes presupuestarios derivaos de l'actual crisis económica, la Tranche 3 foi estremada en dos:^[89] la Tranche 3A y la Tranche 3B. Los aviones de la Tranche 3A van tener interfaces pa posibles meyores futures, pero van ser apurríos col nivel de capacidaes algamáu na Tranche 2.,^[90] dexando la Tranche 3B a la espera de ser aprobada.^[91]

Tranche 3B

Va Incluyir les siguientes meyores^[89][6] de ser aprobada:^[92]

• Radar AESA CAPTOR-Y
• Software de control d'emburrie vectorial pa xestionar el movimientu de futures toberas 3D.
• Toberas 3D.
• Cascu BAE “Striker” HMD
• Tanques de combustible conformables

Eurofighter naval

Orixinalmente propuestu nos años 90 como una posible solución a les necesidaes de la Marina Real del Reinu Xuníu pa un avión embarcáu pal so nuevu portaviones clase Queen Elizabeth (Future Carrier - Borne (FCBA)).^[93][94][95] En xineru de 2001, el Ministeriu de defensa del Reinu Xuníu refugó formalmente la opción d'un Eurofighter naval pa los sos nuevos portaviones nacionales, a favor de la variante STOVL, esto ye, el F-35B, que nesi momentu prometió ser un avión capaz, llixeru, monomotor, so costu y de menor marca de radar, más invisible pol so diseñu stealth. Dichu avión suponíase qu'entraría en serviciu en 2012, fecha que coincidiría cola qu'entraríen en serviciu los nuevos portaviones nacionales del Reinu Xuníu. Foi refugáu por "motivos d'eficacia-costu".^[96]

El Plan de Revisión de seguridá y defensa estratéxica d'ochobre de 2010 ("SDSR") anunció que por cuenta de problemes de tiempu, costu y desenvolvimientu cola variante STOVL F-35 (F-35B), el Reinu Xuníu va dar# en l'adquisición de la variante CATOBAR F-35C nel so llugar, que son más grandes y pesaos, tamién van ser utilizaes pola US Navy nos nuevos portaviones USS Gerald R. Ford (CVN-78). Esto va riquir que los portaviones clase Queen Elizabeth del Reinu Xuníu (que yá tán en construcción) sían modificaos con catapultes de vapor o les nueves catapultes electromagnétiques pa llanzar a los aviones nel futuru.

Esto, combináu colos crecientes costos y plazos d'execución del programa F-35^[97] llevó a anovaes llamaes por que el Reinu Xuníu ataye o retarde la so participación nel programa F-35 y "navalice" el tramu final de producción del caza européu Eurofighter (que yá ta comprometíu a mercar pa bases en tierra) pa operar dende los nuevos portaviones clase Queen Elizabeth.^[98] A pesar d'ello, hasta la fecha, el Eurofighter naval sigue siendo solo una propuesta;^[99][100] pero haise se produció ciertu interés por otres naciones, como la India, n'afaer el Eurofighter pa operar en portaviones.^[101]

La variante de diseñu propuesta dexaría al Eurofighter operar dende portaviones en despegue curtiu pero repongo por aciu detención (STOBAR), utilizando una rampla “sky jump" pa llanzar aviones y “arresting gear” o cabu de detención p'aterrizaxe convencional, o con catapultes de vapor en forma similar al caza Rafale de Francia.

En febreru de 2011, BAE debutó con un Typhoon naval en respuesta a la solicitú de la India. El modelu ufiertáu ye STOBAR (despegue curtiu pero repongo por aciu detención) capaz d'operar na futura clase de portaviones llixeros INS Vikrant (R11) d'India.

Los cambeos necesarios por que'l Typhoon seya llanzáu pol “sky jump” y pueda ser recuperáu nos aterrizaxes, amiesta unos 500 kg a la estructura del avión. Si l'Armada India escuerre un portaviones con llanzamientu per catapulta dende un portaviones llixeru, el Typhoon dica agora ye pocu competitivu frente a les ufiertes de los otros rivales (por casu, Rafale de Francia, el Super Hornet d'Estaos Xuníos, el nuevu caza de pesu mediu Mikoyan MiG-29K y el caza pesáu El so-33 de Rusia, y el nuevu proyeutu del caza naval llixeru nacional HAL Texas de India y el caza llixeru Saab Gripen NG de Suecia).

Dende la xunta de confirmación de compra, los requisitos pa operar en catapulta, nuevu tren d'aterrizaxe, ales adelantraes y más estendíes, añaden demasiáu pesu a esta aeronave, mengüen el rendimientu y aumenten sustancialmente los costos pol cambéu".^[102]

Usuarios

Eurofighter Typhoon alemán.

Eurofighter Typhoon español.

Eurofighter Typhoon italianu.

Vista fronteru d'un Eurofighter Typhoon británicu en vuelu.

Alemaña

• Luftwaffe. Recibíos 55 aviones de 143 pidíos.^[6]
  • Jagdgeschwader 73 Steinhoff.^[103]
  • Jagdgeschwader 74.^[103]
  • Jagdbombergeschwader 31 Boelcke.^[103]

Arabia Saudita

• Real Fuercia Aérea Saudina. Recibíos 6 aviones de 72 pidíos, con opción a 72 más.^{[ensin referencies]}

Austria

• Fuercia Aérea Austriaca. Recibíos 15 aviones.^[104]
  • Überwachungsgeschwader^[103]

España

• Exércitu del Aire d'España. Recibíos 60 aviones de 73 pidíos.^[6]
  • Ala 11, Base Aérea de Morón.
    • Escuadrón 111.^[103]
    • Escuadrón 112.^[103]
    • Escuadrón 113, entrenamientu y evaluación.^[103]
  • Ala 14, Base Aérea de Los Llanos.
    • Escuadrón 142.^[105]

Italia

• Aeronautica Militara. Recibíos 62 aviones de 96 pidíos.^{[ensin referencies]}
  • 9º Gruppo Caccia.^[103]
  • 20º Gruppo Caccia.^[103]
  • 12º Gruppo Caccia.^[103]

Kuwait

• Fuercia Aérea de Kuwait. Encargaos 28 aviones.^[106]

Omán

• Real Fuercia Aérea d'Omán. Encargaos 12 aviones de la Tranche 3, que se van recibir a partir de 2017.^[107]

Reinu Xuníu

• Royal Air Force. Recibíos 83 aviones d'un pidíu confirmáu de 160 exemplares, un pidíu adicional de 72 entá nun foi confirmáu.^{[ensin referencies]}
  • Non. 3 Squadron RAF.^[103]
  • Non. 6 Squadron RAF.^[103]
  • Non. 11 Squadron RAF.^[103]
  • Non. 17 Squadron RAF.^[103]
  • Non. 29 Squadron RAF.^[103]
  • Non. 1435 Flight RAF (islles Malvines).^[103]

Inventariu

Un Eurofighter Typhoon del Exércitu del Aire d'España nel Royal International Air Tattoo de 2007.

A pesar de los retrasos y discutinios pol so costu, el Typhoon atópase en producción dende l'añu 2003.

• Nel serviciu británicu, esta aeronave va sustituyir al interceptor Tornado F3 y al avión d'ataque a tierra Xaguar GR3A. Los Tornado van ser reemplazaos gradualmente nel periodu 2006-2010, y los Xaguar nel 2010-2014. Les entregues iniciales de Typhoon a la RAF dieron empiezu en 2003. La primer unidá foi una Unidá d'Evaluación Operacional, 17º escuadrón de la RAF, nel añu 2003, siguida de la Unidá de Conversión Operacional, 29º escuadrón de la RAF, nel añu 2004. La designación inicial de les aeronaves de la RAF son T1, pa los entrenadores de dos asientos, y F1*, pa los caza operativos d'únicu asientu.

• N'España, el Eurofighter Typhoon ye denomináu C.16 Typhoon y entró en serviciu n'ochobre de 2004.^[108] Ta destináu na unidá Ala 11 del Exércitu del Aire, asitiáu na Base Aérea de Morón (Sevilla).^[108] Dempués d'estes entregues a l'Ala 11, l'Ala 14 va recibir Eurofighters na siguiente década, sustituyendo a los Mirage F1 na Base Aérea de Los Llanos (Albacete).^[2] A lo último, si se confirma la compra de les 16 opciones de nuevos aparatos, estos van sustituyir a la ventena de F/A-18 ex-U.S. Navy qu'opera l'Ala 46 na Base Aérea de Gando (Telde).

• Un trabayu de marketing y comercialización consiguió un pidíu d'Austria de 15 unidaes y d'Arabia Saudita por un númberu de 48 unidaes, más 24 opcionales (con probabilidá de nueves alquisiciones).

• El gobiernu griegu tamién escoyó'l Eurofighter, pero'l pidíu retardar pol gastu causáu polos Xuegos Olímpicos d'Atenes 2004,^[109] y pola compra posterior de 30 F-16, lo que paeció indicar un desinterés del gobiernu griegu pol Eurofighter.

• Noruega tamién espresó'l so interés, y participa nel programa de manera testimonial,^[110] anque tamién lo fai nel Programa Joint Strike Fighter estauxunidense.

• Ente los países qu'amosaron interés nel Eurofighter destaca Turquía, de la que se diz qu'inclusive podría pasar a ser el quintu sociu del programa.

El Typhoon puede llegar a cumplir los requerimientos del programa pal futuru sistema ofensivu aereu del Reinu Xuníu, que busca reemplazar la capacidá d'ataque fondu, cubierta hasta'l momentu pol Tornado GR4. Si ye escoyíu, el Typhoon tendrá de ser reformáu pa modificar la carga interna d'armamentu según amontar la capacidá interna de combustible.

Problemes

Un periódicu alemán publicó en 2004 que los pocos Eurofighters en serviciu na Luftwaffe nun cumplíen les especificaciones riquíes. Por causa de dificultaes téuniques, los aviones solo podíen desapegar ensin munición pal cañón y con temperatures moderaes. De toes formes, ye importante destacar que les primeres aeronaves apurrir con acabáu básicu, cola posibilidá d'amontase gradualmente, ello ye que BAE afirmó que les capacidaes de les aeronaves van evolucionar más rápidu que l'entrenamientu de los pilotos.

En 2001, anuncióse que la RAF nun diba usar el cañón internu del avión. Esto nun se debía a que se percibiera'l cañón como non aparente sinón por consideralo innecesariu, una y bones l'armamentu con misiles considerábase más fayadizu pal rol de caza del Typhoon. De toes formes, la eliminación del cañón afectaría a les carauterístiques de vuelu del avión, riquiendo cambeos nel software de vuelu que tendrán de ser costeadas pola RAF. Precisamente, por cuenta de esta circunstancia, la RAF anunció que toles sos Typhoon llevaríen el cañón, anque nun sería utilizáu. Los téunicos de la RAF aseguraron qu'esto aforraría dineru al amenorgar el costu de los requerimientos pa los equipos de tierra y evitar los efeutos de fatiga al disparar el cañón. La RAF caltién la opción d'activar los cañones nun tiempu mínimu si los requerimientos operacionales variaren.^[111]

Historial d'operaciones

Un Typhoon F2 de la Real Fuercia Aérea Británica escoltando a un bombarderu estratéxicu rusu Túpolev Tu-95 sobre l'Atlánticu Norte nel añu 2008.

• El 21 de payares de 2002, un Eurofighter Typhoon versión protótipo estrellar na Sierra de Altamira en Toledo. Afortunadamente los dos tripulantes pudieron eyectarse del avión primero que s'estrellara.^[112]

• El 8 de febreru de 2007, trés Eurofighter Typhoon españoles participaron na so primer misión de reconocencia mientres el cume de la OTAN celebrada en Sevilla.^[113]
• El 17 d'agostu de 2007, dos Eurofighter Typhoon pertenecientes al XI Squadron de la RAF interceptaron un Tupolev Tu-95 que s'averó al espaciu aereu británicu.^[114]
• Alredor del 25 d'abril de 2008, un Eurofighter de la Royal Air Force sufrió daños al aterrizar na base Aeronaval de China Lake (Estaos Xuníos). El pilotu nun se vio obligáu a activar el so asientu eyectable y nun resultó mancáu.^[115]
• En setiembre de 2009, la Royal Air Force esplegó na Base Aérea de Monte Prestosu (Islles Malvines) cuatro Eurofighter Typhoon pa la defensa del archipiélagu, en sustitución de los cuatro Panavia Tornado ADV que s'atopaben hasta esi momentu ellí.^[116]
• El 24 d'agostu de 2010 un Eurofighter Typhoon d'entrenamientu estrellar na Base Aérea de Morón de la Frontera, na provincia de Sevilla (España). L'accidente asocedió mientres una sesión d'entrenamientu d'un pilotu d'Arabia Saudita, resultando ésti muertu ente que l'instructor de nacionalidá española pudo salvar la so vida al ser eyectado del avión.^[117]
• El 9 de xunu de 2014 un Eurofighter Typhoon del Exércitu del Aire español estrellar na Base Aérea de Morón de la Frontera, na provincia de Sevilla (España). Nel accidente morrió'l pilotu del aparatu.^[118]
• El 12 d'ochobre de 2017 estréllase un Eurofighter Typhoon de l'Ala 14 na base aérea de los Llanos (Albacete) en volviendo del desfile aereu de la fiesta nacional, el pilotu morrió nel aparatu accidentáu.

Especificaciones

Plantía:Especificaciones d'aeronave

Finxos del desenvolvimientu

• 1972
  • La RAF presentó'l so requerimientu (AST-396) d'una aeronave con capacidaes STOVL pa sustituyir a la flota de Harrier y Xaguar revisóse la especificación AST-403 pa un caza de superioridá aérea. El requerimientu de STOVL sumió y la AST-409 desaguó nel desenvolvimientu del Harrier GR5
• Metá de los años 70
  • Francia, Alemaña y Reinu Xuníu empecipiaron, conxuntamente, el programa pal Avión de Combate Européu (ECA, European Combat Aircraft)
• 1979
  • Siguiendo los distintos requerimientos (en particular, el requerimientu francés de compatibilidá con portaviones) BAe y MBB propunxeron el Caza de Combate Européu (ECF - European Combat Fighter)
• 1981
  • El desenvolvimientu de distintos prototipos nacionales y les continues diferencies sobre les especificaciones, llevaron a la cancelación del programa ECF
  • Los socios de Panavia (Alemaña, Italia y Reinu Xuníu) llanzaron l'Avión de Combate Axilosu (ACA - Agile Combat Aircraft). Por cuenta de la falta de pagu del desenvolvimientu per parte d'Alemaña ya Italia, el Reinu Xuníu pagó'l prototipu de 80 millones de llibres, el Programa d'Aeronave Européu (EAP)
• 1983
  • Mayu. Roblóse'l contratu de producción del prototipu del EAP
  • Reinu Xuníu, Francia, Alemaña, Italia y España llanzaron el programa de Caza Européu del Futuru (F/EFA - Future European Fighter Aircraft). L'aeronave tendría de tener carauterístiques de Despegue Curtiu y Aterrizaxe (STOL) y capacidaes d'ataque más allá del rangu visual (BVR)
• 1984
  • Francia repitió'l so requerimientu d'una versión con capacidá pa ser utilizáu en portaviones y esixe el 50% de la carga de trabayu. Reinu Xuníu, Alemaña ya Italia optaron por establecer un nuevu programa EFA
• 1985
  • Francia abandonó oficialmente'l programa, empezando'l so proyeutu ACX que terminaría dando orixe al Dassault Rafale
  • 27 d'ochobre. El demostrador EAP estrenar en BAe Warton
• 1986
  • Xunu. Establecióse Eurofighter GmbH
  • 8 d'agostu. EAP fixo'l so primer vuelu. La so configuración cuasi ye'l diseñu final del Eurofighter
  • Rolls-Royce, MTU Aero Engines, FiatAvio (güei Avio) y ITP formaron la empresa EuroJet Turbo GmbH pal desenvolvimientu del Eurojet EJ200
• 1988
  • 23 de payares. Robláronse los contratos pa la producción de motores de demostración
• 1990
  • Constituyóse EuroRADAR pal desenvolvimientu del radar ECR-90 (darréu denomináu Euroradar CAPTOR)
• 1991
  • 1 de mayu. Últimu vuelu del demostrador EAP.
• 1992
  • Constituyóse EuroDASS pal desenvolvimientu de los Sub-Sistemes d'Ayuda Defensiva (DASS). Primeramente solo Reinu Xuníu ya Italia participaben. Col Eurofighter en serviciu solo los aviones de la RAF esploten toles posibilidaes del DASS.
  • Julio. Alemaña anunció la so intención d'abandonar el proyeutu. Empezaron negociaciones p'amenorgar costos. Como aeronave de motor únicu, Alemaña decantar por sistemes más baratos como los F/A-18 APG-65 en llugar de los ECR-90, y retrasó la so entrada en servicio dos años. Alemaña participó en tolos sistemes.
  • Avientu. Se renombró a Eurofighter 2000
• 1994
  • 27 de marzu. Primer vuelu de la primer aeronave de desenvolvimientu, DA1 de DASA en Manching con motores RB199.^[2]
  • 6 d'abril. Primer vuelu del segundu avión de desenvolvimientu, DA2 de BAe Warton. El DA2 tamién voló con motores RB199
• 1995
  • 4 de xunu. Primer vuelu del DA3 italianu, el primeru con motores EJ200
• 1996
  • 31 d'agostu. El DA6 español foi'l primer doble asitio en volar.
• 1997
  • 27 de xineru. Primer vuelu del DA7 dende Turín.
  • 24 de febreru. Primer vuelu del DA5 alemán, el primeru forníu con ECR-90.
  • 14 de marzu. Primer vuelu del DA4 británicu, el segundu dos asientos y el postreru de los siete aviones de desenvolvimientu.
• 1998
  • Xineru. Primeros intentos de reabastecimiento en vuelu arreyaron al DA2 y un Vickers VC-10 de la RAF.
  • 30 de xineru. NETMA y Eurofighter GmbH roblaron contratos pa la producción y soporte de 620 aeronaves.
  • Setiembre. Adoptóse'l nome de Typhoon, anunciáu como nome definitivu pa la so esportación. Hubo discutiniu por que lo último n'aeronaves llevara'l nome del Hawker Typhoon, un avión de la Segunda Guerra Mundial.^[119]
  • 18 d'avientu. Robláronse los contratos de la fase.
• 1999
  • Constituyóse la compañía Eurofighter International como única compañía pa la xestión de toles esportaciones.
• 2000
  • 8 de marzu. Primer venta al estranxeru: 60 aviones adquiríos por Grecia con opción a otros 30.
  • 16 de mayu. Reinu Xuníu encargó'l MBDA Meteor BVRAAM, llevando importantes beneficios pa los proyeutos d'esportación.
  • 7 de xunetu. El DA2 remaneció dempués de 10 meses paráu, colo último de aviónica, pintáu en negru p'amenorgar l'efeutu visual de 490 transductores de presión instalaos na superficie.
• 2002
  • 5 d'abril. El IPA2 realizó'l so primer vuelu dende Turín.
  • 11 d'abril. El IPA3 realizó'l so primer vuelu dende Manching, Alemaña.
  • 15 d'abril. El IPA1 realizó'l so primer vuelu dende BAE Warton.
  • 2 de xunetu. Austria anunció l'adquisición de 24 Typhoon, darréu amenorgáu a 18.
  • 23 de xunetu. El nome "Typhoon" adoptóse oficialmente como nome de serviciu polos cuatro países socios.
  • 21 de payares. El DA6 español estrellar a 110 km (70 el mio) al suroeste de Madrid. El problema atribuyir a un modelu de desenvolvimientu inicial del motor EJ200, un problema que'l fabricante aportunó que nun puede asoceder colos motores en producción.^[87]
  • 11 d'avientu. Les pruebes de vuelu se reemprendieron.
• 2003
  • 13 de febreru. El primer avión de serie, GT001, voló dende Manching. Foi'l primeru de los 180 aviones alemanes.
  • 14 de febreru. N'espaciu d'una hora'l IT001 italianu y BT001 británicu realizaron el so vuelu inaugural.
  • 17 de febreru. L'avión español ST001 voló dende EADS Military Aircraft, Getafe, España.
  • 8 de marzu. Entra en serviciu activu na Luftwaffe alemana'l primera Eurofighter Typhoon.^[3]
  • 30 de xunu. Roblóse l'alcuerdu de receición, faciendo formal la entrega de les aeronaves a les naciones socies.
  • Ochobre. Empezó la integración de Meteor.
• 2004
  • 27 de mayu. Lleguen a la Base Aérea de Morón los trés primeros aviones Eurofighter españoles, adscritos al 111 Escuadrón de l'Ala 11 de Morón.
  • 27 de xunu. Dos Typhoon T1 de la RAF salieron del Reinu Xuníu a Singapur pal so comercialización y entrenamientu.
  • 15 d'avientu. Reinu Xuníu confirmó'l pidíu d'un segundu llote de 89 aviones, la última nación n'algamar la fase 2 de producción de 236 aeronaves
• 2005
  • 16 d'avientu. L'Aeronautica Militara declaró al Eurofigther 'operativu' y establecer na fuercia d'alerta rápido de la base aérea de Grosseto
  • 21 d'avientu. Arabia Saudita alcordó col Ministeriu de Defensa británicu la compra d'un númberu indetermináu d'aeronaves.
• 2006
  • Xineru. Primer escuadrón operacional de la Aeronautica Militara.
  • Febreru. Primer misión operacional realizada por un Eurofighter de la Fuercia Aérea Italiana al protexer l'espaciu aereu sobre Turín nos Xuegos Olímpicos d'iviernu de 2006.^[120]
  • Abril. Primer escuadrón operacional de la Royal Air Force.
  • 18 d'agostu. Anuncióse la firma del contratu d'adquisición de 72 aviones per parte d'Arabia Saudita.^[121]
  • 3 d'ochobre. Apurrióse l'avión de producción número 100.^[122]
• 2007
  • Setiembre. El ministru de Defensa, José Antonio Alonso, preside la entrega del cazabombardero 19 pa España.^[123]
• 2008
  • Xineru. Eurofighter GmbH anuncia la designación oficial del primer escuadrón Eurofighter d'España, perteneciente a l'Ala 11 con un total de 14 aviones. N'España l'avión foi designáu CE.16 Eurofighter, y el númberu de serie del primer aparatu apurríu a les fuercies armaes españoles yera CE16-01
  • Marzu. Catorce Eurofighter Typhoon del Exércitu del Aire español, de l'Ala 11 de Morón, cuatro de l'Aeronáutica Italiana, trés de la Luftwaffe alemana y cuatro de la Royal Air Force vuelen per primer vegada xuntos nun exerciciu de defensa d'espaciu aereu. La Base Aérea de Morón (Sevilla) y los cielos d'Albacete son l'escenariu de les maniobres denominaes "Typhoon Meet", nes que se realicen simulacros de combates aéreos con F-18 y Harrier españoles y F-16 portugueses.^[124]
  • 11 d'agostu: Arabia Saudita empecipia los primeros contactos col enfotu de adquirir un segundu llote de Eurofighter de 72 o más unidaes.^[24]
  • 21 d'ochobre: Reinu Xuníu recibe los sos dos primeros aviones de la Tranche 2.^[125]

Bibliografía

• Roy Boot (1990). From Spitfire to Eurofighter: 45 years of Combat Aircraft Design. AirLife Publishing Ltd.. ISBN 1-85310-093-5.
• Tony Buttler (2000). British Secret Projects: Jet Fighters Since 1950. Midland Publishing. ISBN 1-85780-098-8.
• Doug Richardson (2001). Stealth Warplanes: Deception, Evasion and Concealment in the Air. Salamander Press. ISBN 0-7603-1051-3.
• Mike Spick (2002). The Illustrated Directory of Fighters. Salamander Press. ISBN 1-84065-384-1.
• Hugh Harkins (2006). Eurofighter 2000, Europe's Fighter for the New Millennium. Midland Publishing. ISBN 1-85780-068-0.

Ver tamién

• Caza de cuarta xeneración
• British Aerospace EAP

Referencies

1. «Eurofighter GmbH organisation» (inglés). Eurofighter.com. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de mayu de 2009. Consultáu'l 27 de mayu de 2009.
2. Julio Maíz Sanz (10-2008). «Los caces del Exércitu del Aire d'España (I): Eurofighter». Avion.MicroSiervos.com. Archiváu dende l'orixinal, el 2009-02-28. Consultáu'l 27 de mayu de 2009.
3. «German Air Force take Delivery of First Series Production Eurofighter» (inglés). Eurofighter.com (8 d'abril de 2003). Archiváu dende l'orixinal, el 10 de mayu de 2009. Consultáu'l 27 de mayu de 2009.
4. Emmet Oliver; Massoud A. Derhally (17 de setiembre de 2007). «Saudis Pay 4.43 Billion Pounds for 72 Eurofighters (Update5)» (inglés). Bloomberg.com. Consultáu'l 12 d'abril de 2009.
5. «Eurofighter Typhoon “made in Spain”». LandingShort.com (10 d'abril de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 2016-07-29. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
6. http://www.defenseindustrydaily.com/Eurofighters-EUR-9B-Miltinational-Tranche-3A-Contract-05674/
7. [1]
8. [2]
9. caza-eurofighter-a-cambéu-de-llogros-en-exportacion
10. [3]
11. [4]
12. [5]
13. Flight Global (27 de mayu de 2008). «ILA 2008: Indian Bids add spice.» (inglés). flightglobal.com. Archiváu dende l'orixinal, el 21 d'agostu de 2008. Consultáu'l 30 de xineru de 2011.
14. «Saudis confirm 4bn Typhoon deal» (inglés). FinancialTimes.com (17 de setiembre de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 3 de febreru de 2012. Consultáu'l 12 d'abril de 2009.
15. Norton-Taylor, Richard (15 d'abril de 2011). «RAF Typhoon jets draw MPs' flak over £20bn price tag» (inglés). Guardian.co.uk. Consultáu'l 12 d'agostu de 2011.
16. National Audit Office, United Kingdom (marzu de 2011). «Management of the Typhoon Project» (inglés). nao.org.uk. Consultáu'l 12 d'agostu de 2011.
17. http://www.spiegel.de/spiegel/vorab/ 0,1518,714332,00.html
18. https://web.archive.org/web/20131012103627/http://www.defensa.gob.es/Galerias/politica/armamentu-material/ficheros/DGM_Avion_EUROFIGHTER.pdf
19. http://www.centredelas.org/attachments/654_Informe7_cas.pdf
20. Ian Traynor (2 de payares de 2006). «Democracy gridlocked by unstable coalitions» (inglés). Guardian.co.uk. Consultáu'l 11 de setiembre de 2008.
21. Mark Heinrich (26 de xunu de 2007). «Austria, Eurofighter agree jet order cut -ministry» (inglés). Reuters.com. Consultáu'l 11 de setiembre de 2008.
22. «Eurofighter Typhoon Delivered To Five Nations» (inglés). Eurofighter.com (12 de xunetu de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 7 d'avientu de 2008. Consultáu'l 11 de setiembre de 2008.
23. Oliver Morgan (3 d'avientu de 2006). «BAE in eye of the Typhoon» (inglés). Guardian.co.uk. Consultáu'l 12 d'abril de 2009.
24. Agence France-Presse (11 d'agostu de 2008). «Saudi Arabia Eyes More BAE Eurofighter Jets» (inglés). DefenseNews.com. Consultáu'l 12 d'abril de 2009.
25. Financial Times (21 d'avientu de 2012). «Oman signs £2.5bn Eurofighter deal» (inglés). Consultáu'l 23 d'avientu de 2012.
26. Infodefensa (21 d'avientu de 2012). «en-el-septimo-veceru-de-eurofighter-con-un pidíu-de-12-caces-2.html Omán convertir nel séptimu veceru de Eurofighter con un pidíu de 12 caces». Infodefensa.com (IDS, S.L.). Consultáu'l 24 d'avientu de 2012.
27. Luis Calvo (21 d'avientu de 2012). «Omán merca'l Eurofighter». Fly-News.es. Consultáu'l 24 d'avientu de 2012.
28. «Eurofighter welcomes Greek announcement on future combat aircraft» (inglés). Eurofighter.com (12 de febreru de 1999). Archiváu dende l'orixinal, el 19 de marzu de 2015. Consultáu'l 12 d'abril de 2009.
29. «Eurofighter starts negotiations for Greek buy» (inglés). FlightGlobal.com (14 d'abril de 1999). Consultáu'l 12 d'abril de 2009.
30. «2.200 millones d'euros pal caza de la próxima década» (inglés). Ekathimerini.com (26 de xunu de 2006). Consultáu'l 11 de setiembre de 2008.
31. Sakshi Arora (24 d'abril de 2008). «EADS offers Eurofighter Typhoon to India» (inglés). German-Info.com. Archiváu dende l'orixinal, el 2008-05-07. Consultáu'l 10 d'avientu de 2009.
32. «India: EADS va usar el Eurofighter pa competir en concursu del Exércitu indiu». AviacionDigitalGlobal.com (25 d'abril de 2008). Consultáu'l 10 d'avientu de 2009.
33. «EADS proposes strategic partnership with Indian aerospace and defence companies» (inglés). Eurofighter.com (13 de febreru de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 26 de payares de 2009. Consultáu'l 10 d'avientu de 2009.
34. The Tribune (India) (10 de xineru de 2011). «Eurofighter ahead in IAF deal» (inglés). TribuneIndia.com. Consultáu'l 13 de xineru de 2011.
35. [6]
36. [7]
37. [8]
38. Rellación emburrie a pesu = 180.000 N d'emburrie máximu / 16.000 kg de pesu cargáu * 9,807 m/s²
39. http://www.eurofighter.com/media/press-office/facts-sheet-mediakit/benefits-to-industry.html
40. «Copia archivada». Archiváu dende l'orixinal, el 1 de setiembre de 2011. Consultáu'l 13 de mayu de 2013.
41. https://web.archive.org/web/20111027132951/http://www.aeropolis.es/opencms/export/sites/aeropolis/es/modules/revistes/axuntos/aeronautica_09.pdf
42. http://www.xjtag.com/docs/us/xjtag_tecnobit_casestudy_us.pdf
43. http://www.selex-sas.com/EN/Common/files/SELEX_Galiléu/Products/PIRATE_dsh.pdf
44. «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-08-30.
45. http://www.indracompany.com/noticia/indra-axudícase-contratu-pa-llote-de-simuladores-del-eurofighter
46. http://cssbl.com/aire/ef.htm
47. http://www.fap-club.com/2011/01/nuevos-cascos-pa-los pilotos-de-los-eurofighter/
48. https://web.archive.org/web/20080512020020/http://www.janes.com/extracts/extract/jav/jav_a062.html
49. http://starstreak.net/Eurofighter/sensors.html
50. http://usuarios.multimania.es/ugt_indra/privatiz.htm
51. Eurofighter GmbH. «Carbon Fibre Composites» (inglés). Eurofighter.com. Consultáu'l 5 de xunu de 2010.
52. Flight International (26 d'agostu de 2009). «UK looks to extend Eurofighter Typhoon's aballe life» (inglés). Flightglobal.com. Archiváu dende l'orixinal, el 4 d'avientu de 2010. Consultáu'l 5 de xunu de 2010.
53. «PROGRAMA EUROFIGHTER». Archiváu dende l'orixinal, el 5 de xunetu de 2010. Consultáu'l 5 de xunu de 2010.
54. Eurofighter GmbH. «Aerodynamic Characteristics» (inglés). Eurofighter.com. Consultáu'l 5 de xunu de 2010.
55. Eurofighter GmbH. «Eurofighter Flight Control Systems» (inglés). Eurofighter.com. Consultáu'l 5 de xunu de 2010.
56. Paul S. Owen. «Flight Control System (FCS)» (inglés). typhoon.starstreak.net. Archiváu dende l'orixinal, el 1 de setiembre de 2011. Consultáu'l 5 de xunu de 2010.
57. Eurofighter GmbH. «Multi Function Head Down Displays (MHDD)» (inglés). Eurofighter.com. Consultáu'l 7 de xunu de 2010.
58. Paul S. Owen. «Flight Control System (FCS)» (inglés). typhoon.starstreak.net. Consultáu'l 5 de xunu de 2010.
59. Eurofighter GmbH. «Eurofighter Cockpit Ingress & Egress» (inglés). Eurofighter.com. Consultáu'l 8 de xunu de 2010.
60. Eurofighter GmbH. «Defensive Aids Sub System (DASS)» (inglés). Eurofighter.com. Consultáu'l 7 de xunu de 2010.
61. «Eurofighter DASS» (inglés). FAS.org. Consultáu'l 12 de xunu de 2010.
62. Jane's Information Group (9 d'abril de 2009). «Praetorian defensive aids system (International), Airborne active and passive countermeasures systems and defensive aids suites (DAS)» (inglés). Janes.com. Consultáu'l 7 de xunu de 2010.
63. "DASS / Defensive Aids Sub System." Eurofighter.airpower.at, 31 March 2007. Retrieved: 28 November 2009.
64. Eurofighter GmbH. «BAE Systems delivers first Eurofighter Typhoon Ground Proximity Warning» (inglés). Eurofighter.com. Consultáu'l 6 de xunu de 2010.
65. «Data Link Solutions Delivers First Production MIDS Low Volume Terminal for Eurofighter 2000 Aircraft» (inglés). Ipunwired.com (23 d'abril de 2002). Consultáu'l 6 de xunu de 2010.
66. Infodefensa (26 d'avientu de 2008). «[http://infodefensa.com/esp/noticias/noticias.asp?cod=965&n=EADS-instalar%Y1-sistemes-MIDS-en-los-F-18-por-11,9-millones-de-euro EADS va instalar sistemes MIDS nos F-18 por 11,9 millones d'euro]». Infodefensa.com (IDS, S.L.). Consultáu'l 6 de xunu de 2010.
67. Air Force technology. «Eurofighter Typhoon» (inglés). airforce-technology.com. Consultáu'l 14 de xunu de 2010.
68. Air-attack.com (2 d'agostu de 2007). «1st Eurofighter with PIRATE-IRST Radar delivered to Italian Air Force» (inglés). Air-attack.com. Consultáu'l 14 de xunu de 2010.
69. Georg MADER. «Close Air Support Mit DEM Eurofighter» (alemán). airpower.at. Consultáu'l 14 de xunu de 2010.
70. Paul S. Owen. «Weapons» (inglés). typhoon.starstreak.net. Archiváu dende l'orixinal, el 18 de setiembre de 2009. Consultáu'l 15 de xunetu de 2011.
71. Eurofighter GmbH. «Technical Guide» (inglés). eurofighter.com. Archiváu dende l'orixinal, el 7 de payares de 2012. Consultáu'l 19 de xunu de 2010.
72. Paul S. Owen. «OpEval» (inglés). typhoon.starstreak.net. Consultáu'l 30 d'agostu de 2010.
73. EADS N.V. (13 de xunu de 2005). «The Eurofighter programme: data and facts» (inglés). eads.net. Archiváu dende l'orixinal, el 2009-08-17. Consultáu'l 16 de xunu de 2010.
74. Aviation Week (22 de xunetu de 2004, p. 23). «Farnbough '04 Show News» (inglés). AviationWeek.com. Archiváu dende l'orixinal, el 4 d'avientu de 2008. Consultáu'l 16 de xunu de 2010.
75. Todd Lopez (22 de marzu de 2005). «CSAF: Raptor, Eurofighter complementary» (inglés). GlobalSecurity.org. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
76. Murdo Macleod (19 de xunu de 2005). «Eurofighter a shooting star in clash with US jets» (inglés). Scotland On Sunday (Scotlandonsunday.scotsman.com). Consultáu'l 17 d'abril de 2009.
77. Defense Industry Daily (17 de xunetu de 2007). «so-30mki-the-2007-indra-dhanush-exercise-03470/ Typhoon vs. EL SO-30MKI: The 2007 Indra Dhanush Exercise» (inglés). defenseindustrydaily.com. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
78. Shyam Bhatia (27 d'agostu de 2007). «India's Sukhois turn it on in UK skies, turn off radars» (inglés). IndianExpress.com. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
79. «Typhoon vs EL SO-30MKI: Lessons from Operation Indra Dhanush» (inglés). domain-b.com (20 de xunetu de 2007). Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
80. Eurofighter GmbH (13 de marzu de 2008). «[http://www.eurofighter.com/eurofighter-world/news0/news-detail/article/four-eurofighter-typhoon-air-forces-united-in-exercise.html Four Eurofighter Typhoon Air Forces United in Exercise]» (inglés). Eurofighter.com. Consultáu'l 18 d'abril de 2009.
81. Luftwaffe (20 de marzu de 2008). «Übung taktischer Verfahren mit dem Eurofighter» (alemán). luftwaffe.de. Archiváu dende l'orixinal, el 26 d'agostu de 2009. Consultáu'l 18 d'abril de 2009.
82. Karl Schwarz (3 de payares de 2008). «Eurofighter: Signature for Tranche 3 gets urgent» (inglés). Flugrevue.de. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-03-19. Consultáu'l 17 d'abril de 2009.
83. Eurofighter GmbH. «Typhoon Top Trumps the F-15» (inglés). eurofighter.com. Consultáu'l 20 d'ochobre de 2010.
84. East West services, Inc. (28 de xineru de 2010). «Eurofighter Typhoon outperforms U.S. F-15 in NATO exercices» (inglés). worldtribune.com. Consultáu'l 20 d'ochobre de 2010.
85. https://books.google.com/books?id=-nrZqzQs3jMC&printsec=frontcover&hl=es&source=gbs_gue_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false
86. Eurofighter GmbH. «Eurofighter Capabilities» (inglés). Eurofighter.com. Consultáu'l 7 de xunu de 2010.
87. Europa Press (21 de payares de 2002). «L'únicu prototipu español del 'Eurofighter' estrellar en Toledo». ElMundo.es. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
88. Eurofighter GmbH (15 de payares de 2006). «Major Retrofit For Early Eurofighter Typhoon Aircraft Begins» (inglés). Eurofighter.com. Archiváu dende l'orixinal, el 19 de marzu de 2012. Consultáu'l 20 d'ochobre de 2010.
89. http://www.fast-air.co.uk/typhoon-block-tranche-summary/
90. Bonsignore, Dr. Ezio (3 d'agostu de 2009). «The Half-Full, Half-Empty Eurofighter Glass, Too.» (inglés). Defpro.com. Archiváu dende l'orixinal, el 21 de payares de 2009. Consultáu'l 28 de payares de 2009.
91. Budgetary pressures being encountered by partner nations Germany, Italy, Spain and the UK have halted talks about the proposed Tranche 3B production phase of the Eurofighter programme
92. Budgetary pressures being encountered by partner nations Germany, Italy, Spain and the UK have halted talks about the proposed Tranche 3B production phase of the Eurofighter programme.
93. Eurofighter Typhoon Typhoon.Starstreak.net
94. Future Aircraft Carrier (CVF) Navy-matters.beedall.com
95. Queen Elizabeth Class (CVF), Royal Navy Future Aircraft Carrier, United Kingdom Naval-technology.com
96. Programa Futuru de Portaviones y el Joint Combat Aircraft en Parliament.uk, memorando emitíu posteriromente pol Ministeriu de Defensa del Reinu Xuníu, vistu en setiembre de 2005 (n'inglés)
97. Joint Strike Fighter, Pentagon Defense Acquisition Board Program CNN.com, 22 November 2010.
98. Defence boss quits in protest at 'laughing stock' carriers' The Scotsman, 9 November 2010.
99. BAE Systems plays down reports of navalised Eurofighter; Jane's, 2007
100. 'The United Kingdom's SDSR Defence Review – identifying real options for change', article published in DEFENSE PROCUREMENT NEWS, July 22, 2010 (LINK)
101. Indian Navy keen to buy newer generation aircraft (Updated) Archiváu 2017-03-04 en Wayback Machine IndiaStrategic.in, December 2009.
102. "BAE Displays Model of Navalized Typhoon for India" Defense News, 9 February 2011. Retrieved: 20 February 2011.
103. Eurofighter GmbH. «[http://www.eurofighter.com/eurofighter-typhoon/in-service.html Eurofighter Typhoon in service]» (inglés). eurofighter.com. Consultáu'l 1 d'agostu de 2010.
104. Reuters (9 de xunu de 2010). «Eurofighter woos buyers for 10 billion euru order» (inglés). reuters.com. Archiváu dende l'orixinal, el 2020-06-08. Consultáu'l 1 d'agostu de 2010.
105. Fly News. «so primeres-eurofighter/ L'Ala 14 presenta'l so primeres Eurofighter». Fly Press. Consultáu'l 27 de xunetu de 2012.
106. [9]
107. Flight International (21 d'avientu de 2012). «Oman to obtain 12 Typhoons, eight Hawks» (inglés). Consultáu'l 22 d'avientu de 2012.
108. Exércitu del Aire d'España. «Eurofighter Typhoon». EjercitoDelAire.MDE.es. Consultáu'l 27 de mayu de 2009.
109. Lieven Dewitte (23 de payares de 2004). «Greece scraps Eurofighter deal - Additional Hellenic F-16s?» (inglés). F-16.net. Consultáu'l 12 d'abril de 2009.
110. «Norway Agrees Participation in Eurofighter Partnership» (inglés). Eurofighter.com (29 de xineru de 2003). Archiváu dende l'orixinal, el 30 d'abril de 2008. Consultáu'l 12 d'abril de 2009.
111. Comittee on Defence (20 d'ochobre de 2004). «Examination of Witnesses, Air Chief Marshal Sir Jock Stirrup» (inglés). Parliament.uk. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
112. ABC. «en-toledo-el prototipu-espa%C3%B1ol-del-eurofighter-al-bloquiase-los sos-motores-en-vuelu_145118.html Estrellar en Toledo'l prototipu español del Eurofighter al bloquiase los sos motores en vuelu | Nacional | Nacional - Abc.es». Consultáu'l 30 de xunu de 2017.
113. Europa Press (8 de febreru de 2007). «Los Eurofighters van estrenase vixilando l'espaciu aereu de Sevilla por cuenta del Cume de la OTAN» (inglés). 20Minutos.es. Consultáu'l 11 de setiembre de 2008.
114. «Dos caces británicos intercepten a un bombarderu rusu sobre l'Atlánticu» (inglés). 20Minutos.es (23 d'agostu de 2007). Consultáu'l 11 de setiembre de 2008.
115. «RAF Eurofighter damaged in US landing incident» (inglés). FlightGlobal.com (28 d'abril de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 4 de xunetu de 2008. Consultáu'l 11 de setiembre de 2008.
116. «Inglaterra unvió cuatro aviones a les Malvines y Arxentina protestó». LaCapital.com.ar (23 de setiembre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 2015-10-07. Consultáu'l 15 d'ochobre de 2009.
117. «Un militar d'Arabia Saudita muerre en estrellándose un avión Eurofighter en Morón». www.elpais.com (24 d'agostu de 2010). Consultáu'l 24 d'agostu de 2010.
118. «Muerre un pilotu al estrellase un caza Eurofighter en Morón». www.elpais.com (9 de xunu de 2014). Consultáu'l 9 de xunu de 2014.
119. BBC (2 de setiembre de 1998). «Storm over 'Typhoon' name for Eurofighter» (inglés). BBC.co.uk. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
120. PR Newswire Europe (14 de febreru de 2006). «Italian Eurofighter Typhoons Providing Air Cover for Turin Winter Olympics» (inglés). PRNewsWire.co.uk. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
121. BBC (18 d'agostu de 2006). «Saudi Arabia buys 72 Eurofighters» (inglés). BBC.co.uk. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
122. Europa Press (6 de setiembre de 2006). «EADS remata los sos primeros cien 'Eurofighter' cola entrega de 2 unidaes a encomalo Aérea británica». Lukor.com. Archiváu dende l'orixinal, el 28 d'abril de 2009. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
123. Ministeriu de Defensa d'España (19 de setiembre de 2007). «Alonso preside la entrega del Eurofighter col que conclúi la primer fase del programa». MdE.es. Archiváu dende l'orixinal, el 2008-04-21. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
124. Axencia EFE (12 de marzu de 2008). «Venticinco caces Eurofighter d'España, Francia, Italia y R.Xuníu exhiben el so poderíu». Soitu.es. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.
125. Ministeriu de Defensa del Reinu Xuníu (21 d'ochobre de 2008). «New Typhoons fly into RAF Coningsby» (inglés). MoD.uk. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de xineru de 2009. Consultáu'l 13 d'abril de 2009.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Eurofighter Typhoon.
• Páxina Oficial de Eurofighter
• Guía téunica del Eurofighter
• Información del Eurofighter
• Páxina Non Oficial de Eurofighter
• Eurofighters p'Austria – Artículu de setiembre de 2003 de la páxina web de la revista alemana FLUG REVUE
• TopFighters.com - Aeronaves Militares en detalle - Eurofighter
• Eurofighter a shooting star in clash with US jets
• Raptor, Eurofighter complementary
• Aircraft.co.za - La Referencia n'Aviación Completa