Anna Polony
.jpg) Anna Polony (2013) | |
| Imię i nazwisko |
Anna Władysława Polony |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
21 stycznia 1939 |
| Zawód |
aktorka, reżyserka, pedagog |
| Współmałżonek |
Marek Walczewski |
| Lata aktywności |
od 1959 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1960–1964) Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie (1964–2002) | |
| Odznaczenia | |
       
| |
Anna Władysława Polony (ur. 21 stycznia 1939 w Krakowie) – polska aktorka teatralna i filmowa, wieloletnia aktorka Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie i pedagog Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, w latach 1999–2005 jej prorektor; reżyser teatralna, laureatka Orła za drugoplanową rolę kobiecą w filmie Rewers.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Absolwentka Wydziału Aktorskiego (1960) oraz Wydziału Reżyserii Dramatu (1984) Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. W 1973 została jej pedagogiem, a w latach 1999−2005 była jej prorektorem. 26 października 1990 otrzymała tytuł profesora nauk o sztukach pięknych[1]. Była członkiem Prezydium Polskiej Akademii Nauk oraz Rady Języka Polskiego[1].
Zadebiutowała 12 lipca 1959 rolą Małej Polikseny na deskach Starego Teatru w inscenizacji Wojny trojańskiej nie będzie J. Giraudoux w reżyserii Jerzego Kaliszewskiego. W latach 1960−1964 była aktorką Teatru im. Juliusza Słowackiego, następnie od 1964 do 2002 pracowała w Narodowym Starym Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej. Występowała w spektaklach Konrada Swinarskiego, Jerzego Grzegorzewskiego, Jerzego Jarockiego, Andrzeja Wajdy, Macieja Prusa, Krzysztofa Babickiego i Agnieszki Glińskiej.
Najważniejsza w jej karierze była współpraca z Konradem Swinarskim. Polony wystąpiła w jego dwunastu realizacjach i asystowała przy legendarnej inscenizacji Dziadów Mickiewicza (1973)[2]. Do jej najważniejszych ról w spektaklach Swinarskiego należy zaliczyć Orcia w Nie-Boskiej komedii Z. Krasińskiego (1965), Katarzynę w Woyzecku G. Büchnera (1966), Młodą Bladą w Żegnaj, Judaszu I. Iredyńskiego (1971) oraz Muzę w Wyzwoleniu S. Wyspiańskiego (1974)[3].
Jest laureatką licznych nagród w dziedzinie teatru, między innymi Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawanej przez redakcję miesięcznika „Teatr” – za sezon 1986/1987, za rolę Maman Liedermeyer w spektaklu „Wiosna Narodów w Cichym Zakątku” Adolfa Nowaczyńskiego w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, Złotej Maski (2002) za rolę Pani Orgonowej w „Damach i huzarach” Aleksandra Fredry, Polskiej Nagrody Filmowej „Orzeł” za rolę w filmie „Rewers” (2009) oraz Nagrody Gustaw przyznanej przez Związek Artystów Scen Polskich (2015).
Do czasu przejścia na emeryturę w 2002 pozostawała etatową aktorką w zespole artystycznym Starego Teatru[4]. Gościnną współpracę z teatrem zakończyła w styczniu 2014[5] w geście sprzeciwu wobec programu artystycznego zaproponowanego przez Jana Klatę, który objął stanowisko dyrektora w styczniu 2013 roku[6][7]. Wraz z odejściem rozpoczęła współpracę z Teatrem im. Juliusza Słowackiego[5]. W grudniu 2020 zapowiedziano jej powrót na deski Starego Teatru[8].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]Filmy
[edytuj | edytuj kod]- Napló gyermekeimnek (1984) jako Magda Egri
- Napló szerelmeimnek (1987) jako Magda Egri
- Dekalog VII (1988) jako Ewa
- Napló apámnak, anyámnak (1990) jako Magda Egri
- Dwa księżyce (1993) jako Walentyna Krajewska
- Siódmy pokój (1995) jako siostra Giuseppa
- Historie miłosne (1997) jako matka księdza (głos)
- Wszyscy święci (2002) jako matka Krystyny
- Rogate ranczo (2004) jako Pani Calloway (głos, polski dubbing)
- Książę nocy (2004) jako matka Księcia nocy
- Razem (2006)
- Iron Cross (2008) jako Frau Ganz
- Rewers (2009) jako babcia Sabiny
Seriale telewizyjne
[edytuj | edytuj kod]- Z biegiem lat, z biegiem dni… (1980) jako Aniela Dulska
- Trzy szalone zera (1999) jako babcia Oli
- Na dobre i na złe (2001–2002, 3 epizody)
- Stacyjka (2004) jako Zofia Wielska
- Magda M. (2005–2006, 7 epizodów) jako Natalia Podgórska
- Prawo miasta (2007, 5 epizodów) jako Zuza
- Hotel 52 (2012, Odcinek 65) jako Helena Jaworowska
- Julia (2012) jako ciotka Nina
- Lekarze (2014) jako profesor Janina Pekold
- Drogi wolności (2018) jako Emilia Biernacka
Odznaczenia i nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Złota Odznaka „Za zasługi dla Krakowa” (1972)
- Złoty Krzyż Zasługi (1977)
- Odznaka Honorowa „Zasłużony Działacz Kultury” (1979)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1987)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (2002[9])
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2003)
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)[10]
- Orzeł (2009)
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2011)[11]
- Wielka Nagroda Festiwalu „Dwa Teatry – Sopot 2013” za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze Telewizji (razem z Ignacym Gogolewskim, 2013)[12]
- Nagroda Gustaw za szczególne zasługi dla środowiska teatralnego (2015)[13]
- Nagroda im. Ireny Solskiej za osiągnięcia w sztuce aktorskiej (2024)[14]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Prof. Anna Polony, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2017-03-04].
- ↑ Kraków. Anna Polony obchodzi 80. urodziny i 60-lecie pracy artystycznej [online], www.e-teatr.pl [dostęp 2019-01-17].
- ↑ Anna Polony, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2017-02-18].
- ↑ Maria Mazurek, Jan Klata, dyrektor "Starego": to była zabagniona instytucja [online], Gazeta Krakowska, 19 czerwca 2014 [dostęp 2020-12-10] (pol.).
- ↑ a b Polony i Trela odeszli ze Starego Teatru. Protest przeciwko dyrekcji?. tvn24.pl, 7 stycznia 2014. [dostęp 2014-01-07].
- ↑ Anna Polony i Jerzy Trela odeszli z Teatru Starego. onet.pl, 2014-01-08. [dostęp 2014-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-08)]. (pol.).
- ↑ Anna Polony o konflikcie w Starym Teatrze. "Jest mi potwornie przykro" [online], www.rmf24.pl [dostęp 2020-12-10] (pol.).
- ↑ Telewizja Polska S.A, Aktorka Anna Polony wraca na scenę [online], krakow.tvp.pl [dostęp 2020-12-10] (pol.).
- ↑ Monika Mokrzycka-Pokora: Anna Polony. [w:] Baza wiedzy (Film) [on-line]. Culture.pl. [dostęp 2013-06-03].
- ↑ Anna Polony. dziennikpolski24.pl, 23 stycznia 2006. [dostęp 2012-12-19].
- ↑ Prezydent odznaczył ludzi kultury. prezydent.pl, 17 stycznia 2011. [dostęp 2012-12-19].
- ↑ Polony i Gogolewski nagrodzeni na Festiwalu Dwa Teatry. Polskie Radio SA, 2013-06-01. [dostęp 2013-06-02].
- ↑ ANNA POLONY laureatką Nagrody GUSTAW. zasp.pl, 2015-12-18. [dostęp 2015-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-05)]. (pol.).
- ↑ Anna Polony i Jerzy Radziwiłowicz laureatami dorocznych nagród AICT/IATC | AICT Polska [online], www.aict.art.pl, 13 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-23] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Anna Polony w bazie filmpolski.pl
- Anna Polony w bazie Filmweb
- Anna Polony, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Anna Polony w bazie IMDb (ang.)