Binh chủng Thiết giáp Việt Nam Cộng hòa

Binh chủng Thiết giáp Việt Nam Cộng hòa
Quân kỳ
Hoạt động	1956 – 1975
Quốc gia	Việt Nam Cộng hòa
Phục vụ	Quân lực Việt Nam Cộng hòa
Phân loại	Chủ lực quân
Bộ phận của	Bộ Tổng Tham mưu
Tên khác	Thiết Kỵ
Khẩu hiệu	Mau - Mạnh
Tham chiến	- Trận Mậu Thân - Mùa hè đỏ lửa
Các tư lệnh
Chỉ huy nổi tiếng	- Phan Hòa Hiệp - Vĩnh Lộc - Lý Tòng Bá

Binh chủng Thiết giáp Kỵ binh Việt Nam Cộng hòa (1955-1975) (tiếng Anh: Vietnamese Armored Cavalry Corp, VNACC) - còn gọi là Thiết Kỵ - trực thuộc Quân lực Việt Nam Cộng hòa, là lực lượng xung kích tác chiến và cơ động trên các chiến trường với hỏa lực mạnh. Thường xuyên phối hợp với các đơn vị Bộ binh, Nhảy dù, Thủy quân Lục chiến, Biệt động quân để giải quyết nhanh chóng trận chiến theo chiến thuật "Bộ binh tùng Thiết". Luôn luôn là một trong các thành phần tham gia những cuộc hành quân quy mô lớn (trong đó bao gồm cả thành phần Hải, Lục, Không quân và Pháo binh).

• Bài ca chính thức: Thiết giáp binh hành khúc.

Lịch sử hình thành

Năm 1950, Chính phủ Quốc gia Việt Nam thành lập Quân đội Quốc gia Việt Nam. Đã được Quân đội Liên hiệp Pháp hỗ trợ để thành lập một đơn vị Thám thính xa. Khi hiệp định Genève được ký kết chia đôi đất nước vào ngày 20 tháng 7 năm 1954. Binh chủng Thiết giáp gồm 1 Liên đoàn Thủy xa và 4 Trung đoàn Biệt lập. Năm 1955, nền Đệ Nhất Cộng hòa hình thành thì Bộ chỉ huy Thiết giáp mới được chính thức thành lập.

Bộ chỉ huy Thiết Giáp được thành lập vào ngày 1 tháng 4 năm 1955 do Trung tá Dương Ngọc Lắm làm Chỉ huy trưởng đầu tiên.

Những chiến xa đầu tiên của binh chủng đều thuộc loại M-24 Chaffees hạng nhẹ và loại M-8 cháy bánh (Đều do Quân đội Pháp để lại). Đến năm 1956, Thiết Giáp Kỵ Binh được tổ chức tiêu chuẩn hơn gồm những Trung đoàn Kỵ binh, mỗi Trung đoàn có 2 Chi đoàn được trang bị xe tăng M-3, M-8, và M-24.

Thời gian từ năm 1957-1962, Thiết kỵ chỉ giữ một vai trò khiêm nhường trên chiến trường miền Nam, vì địa hình nhiều rừng rậm và sông rạch lầy lội không thích hợp với di chuyển của Chiến xa. Tuy nhiên với nhu cầu của chiến trường, những Thiết vận xa M-113 (còn gọi là xe tăng lội nước) được đem ra áp dụng và rất hữu hiệu với các mặt trận ở đồng bằng và các cuộc hành quân ở vùng 4 chiến thuật. Sau đó các Thiết vận xa M-113 được trang bị thêm lá chắn và hỏa lực mạnh hơn để trở thành loại Thiết xa đa dụng của Binh chủng Thiết giáp (cần phân biệt chiến xa hay xe tăng có nhiệm vụ chính là dùng hỏa lực tiêu diệt địch quân, còn thiết vận xa có mục đích nguyên thủy là dùng để chở quân đổ bộ vào mục tiêu).

Năm 1964, mẫu xe tăng M-24 cũ kỹ được thay thế bằng mẫu xe tăng M-41A3 (Walker Bulldog) tối tân hơn với hỏa lực chính là đại bác 76mm và đại liên 50 cal(Đạn cỡ 12,7mm, sau thay bằng đại liên M-60 nhẹ và tác xạ nhanh hơn) (Loại này tuy bị coi là nhỏ bé chật chội đối với người tây phương cồng kềnh, nhưng đối với người Việt Nam nhỏ tác thì lại rất vừa vặn và hữu hiệu). Có 5 Chi đoàn xe tăng M-41 chẳng bao lâu đã trở thành xương sống của Binh chủng Thiết giáp Kỵ binh. Cũng trong năm này, Bộ chỉ huy Thiết kỵ được lệnh giải tán vào giữa tháng 11. Sau đó 5 tháng vào ngày 15 tháng 4 năm 1965 được tái lập và đặt Bộ chỉ huy tại trại Phù Đổng, Hạnh Thông Tây, Gò Vấp, Gia Định.

Trong thập niên 1960, lực lượng Thiết giáp Việt Nam Cộng hòa có ưu thế khá lớn vì quân Giải phóng miền Nam thời kỳ này chưa có xe tăng, xe thiết giáp. Đến đầu thập niên 1970, quân Giải phóng bắt đầu sử dụng các loại xe tăng T-54 và PT-76 (năm 1968, PT-76 xuất hiện tại Làng Vây và Khe Sanh) để yểm trợ cho bộ binh. Binh chủng Thiết giáp Kỵ binh Việt Nam Cộng hòa được Hoa Kỳ canh tân qua chương trình Việt Nam hoá chiến tranh và được trang bị loại chiến xa tối tân hạng trung M48 Patton (trang bị hoả lực đại bác 90mm và có gắn máy ngắm hồng ngoại Xenon) để tương ứng đối đầu với xe tăng T-54 được trang bị đại bác 100mm của đối phương. Trong những cuộc hành quân lớn và quy mô như Vượt biên qua Campuchia năm 1970, Hạ Lào năm 1971 và trận chiến Mùa hè đỏ lửa năm 1972, lực lượng xe tăng và xe thiết giáp của Binh chủng Kỵ binh Việt Nam Cộng hòa đã bị thiệt hại đáng kể.

Tính đến năm 1975, lực lượng Thiết giáp Việt Nam Cộng hòa gồm có Bộ Chỉ Huy tại Trung ương và 4 Bộ Tư lệnh Lữ đoàn tại 4 Quân khu, trong đó gồm có: 3 Thiết đoàn Chiến xa M-48, 18 Thiết đoàn Kỵ binh M-113 và trong đó có 13 Chi đoàn Chiến xa M-41 được phối trí đều và thích ứng theo địa hình cho 4 vùng chiến thuật: Vùng 1, 2 và 4, mỗi vùng 5 Thiết đoàn, Vùng 3 có 6 Thiết đoàn. Ngoài ra phối trí cho các Tiểu khu, mỗi Tiểu khu có 1 Chi đội thám thính xa Cadillac Gage Commando Vehicle V-100 (di chuyển bằng bánh hơi, rất cơ động và nhanh lẹ). Một Chi đoàn gồm đủ các loại: xe tăng M-48, xe tăng M-41, xe thiết giáp M-113 và V-100 để cho khóa sinh tập huấn tại Trường huấn luyện Thiết giáp. Số còn lại thuộc dụng Bộ Chỉ huy Thiết giáp Trung ương. Tổng số là 21 Thiết đoàn, trang bị lên tới trên 2.000 xe tăng - xe thiết giáp các loại.

Sau năm 1975, Quân đội nhân dân Việt Nam đã thu giữ được hàng trăm xe tăng, xe thiết giáp của VNCH. Số xe này tiếp tục được sử dụng sau đó.

Bảng phối trí các Lữ đoàn

Stt	Đơn vị	Chủng loại	Trực thuộc	Họ và tên chỉ huy	Cấp bậc	Chú thích
	Lữ đoàn 1		Quân khu 1	Nguyễn Xuân Hường[1] Võ bị Địa phương Trung Việt (Huế) K1[2]	Đại tá	Phối thuộc Quân đoàn I
1	Thiết đoàn 20	Chiến xa M.48	Lữ đoàn 1	Phan Công Tuấn	Trung tá	Cơ hữu Lữ đoàn
2	Thiết đoàn 17	Thiết vận xa M.113 Chiến xa M.41		Nguyễn Viết Thạnh
3	Thiết đoàn 4			Trần Văn Minh	Thiếu tá	Phối thuộc SĐ 2 Bộ binh
4	Thiết đoàn 7			Hồ Đàn	Trung tá	Phối thuộc SĐ 1 Bộ binh
5	Thiết đoàn 11			Nguyễn Hữu Lý		Phối thuộc SĐ 3 Bộ binh
	Lữ đoàn 2		Quân khu 2	Nguyễn Văn Đồng Võ bị Đà Lạt	Đại tá	Phối thuộc Quân đoàn II
6	Thiết đoàn 21	Chiến xa M.48	Lữ đoàn 2	Nguyễn Cung Vinh Võ bị Đà Lạt K18[3] Nguyễn Chinh Phu	Trung tá Thiếu Tá	Cơ hữu Lữ đoàn
7	Thiết đoàn 3	Thiết vận xa M.113 Chiến xa M.41		Nguyễn Văn Triết	Thiếu tá
8	Thiết đoàn 19			Hoàng Kiều
9	Thiết đoàn 8			Nguyễn Văn Đêm		Phối thuộc SĐ 23 Bộ binh
10	Thiết đoàn 14			Lương Chí[4] Võ bị Đà Lạt K10 Kiêm Lữ đoàn phó	Đại tá	Phối thuộc SĐ 22 Bộ binh
	Lữ đoàn 3		Quân khu 3	Trần Quang Khôi Võ bị Đà Lạt K6	Chuẩn tướng	Phối thuộc Quân đoàn III
11	Thiết đoàn 22	Chiến xa M.48	Lữ đoàn 3	Nguyễn Văn Liên	Trung tá	Cơ hữu Lữ đoàn
12	Thiết đoàn 15	Thiết vận xa M.113 Chiến xa M.41		Đỗ Đức Thảo
13	Thiết đoàn 18			Nguyễn Đức Dương Võ khoa Thủ Đức K5p (Khóa 11B Trừ bị Đà Lạt)
14	Thiết đoàn 1			Nguyễn Minh Tánh Võ khoa Thủ Đức K5[5]		Phối thuộc SĐ 5 Bộ binh
15	Thiết đoàn 10			Huỳnh Kiêm Mậu		Phối thuộc SĐ 25 Bộ binh
16	Thiết đoàn 5			Trần Văn Nô		Phối thuộc SĐ 18 Bộ binh
	Lữ đoàn 4		Quân khu 4	Trần Ngọc Trúc[6] Võ khoa Thủ Đức K2	Đại tá	Phối thuộc Quân đoàn IV
17	Thiết đoàn 12	Thiết vận xa M.113	Lữ đoàn 4	Phạm Hữu Tường	Trung tá	Cơ hữu Lữ đoàn
18	Thiết đoàn 16			Lê Văn Thành
19	Thiết đoàn 2			Nguyễn Văn Việt Tân		Phối thuộc SĐ 9 Bộ binh
20	Thiết đoàn 6			Ngô Đức Lâm	Thiếu tá	Phối thuộc SĐ 7 Bộ binh
21	Thiết đoàn 9			Trần Hữu Thành Võ khoa Thủ Đức K10	Trung tá	Phối thuộc SĐ 21 Bộ binh

Bộ Chỉ huy Binh chủng Thiết giáp tháng 4/1975

• Chức danh Chỉ huy và Tham mưu sau cùng

Stt	Họ và Tên	Cấp bậc	Chức vụ	Chú thích
1	Nguyễn Văn Toàn Võ bị Đà Lạt K5	Trung tướng	Chỉ huy trưởng	Kiêm Tư lệnh Quân đoàn III
2	Thẩm Nghĩa Bôi[7] Võ bị Đà Lạt K5	Đại tá	Chỉ huy phó
3	Lương Bùi Tùng[8] Võ khoa Nam Định[9]		Phụ tá Chỉ huy trưởng
4	Nguyễn Đức Dung Võ khoa Thủ Đức K5		Tham mưu trưởng
5	Huỳnh Văn Tám		Chỉ huy trưởng Trường Thiết giáp

Tư lệnh các Lữ đoàn Kỵ binh từ khi thành lập

Đơn vị	Stt	Họ và Tên	Cấp bậc	Tại nhiệm	Chú thích
Lữ đoàn 1	1	Phan Hòa Hiệp Võ bị Địa phương Trung Việt Huế K1	Chuẩn tướng	1971	Sau cùng là Chuẩn tướng Tổng trưởng Thông tin
	2	Nguyễn Trọng Luật[10] Võ khoa Thủ Đức K1	Đại tá	1971-1972	Sau cùng là Đại tá Tỉnh trưởng kiêm Tiểu khu trưởng Darlac
	3	Trần Tín		1972
	4	Vũ Quốc gia[11] Võ khoa Thủ Đức		1972-1974	Sau cùng là Đại tá Tỉnh trưởng kiêm Tiểu khu trưởng Phú Yên
	5	Nguyễn Xuân Hường		1974-1975	Tư lệnh cuối cùng
Lữ đoàn 2	1	Nguyễn Đức Dung Võ bị Đà Lạt K5		1971-1973	Năm 1973-1974, giữ chức vụ Tỉnh trưởng kiêm Tiểu khu trưởng Pleiku. Năm 1974-1975, Tham mưu trưởng Bộ Chỉ huy Thiết giáp Trung ương
	2	Nguyễn Văn Đồng		1973-1975	Tư lệnh cuối cùng
Lữ đoàn 3	1	Trần Quang Khôi		1970-1971	Tư lệnh lần thứ nhất
	2	Nguyễn Kim Định Võ khoa Thủ Đức K5		1971-1973
	3	Trần Quang Khôi		1973-1975	Tư lệnh lần thứ hai. Thăng cấp Chuẩn tướng năm 1974
Lữ đoàn 4	1	Vũ Quốc gia		1969-1972
	2	Nguyễn Văn Của[12] Võ khoa Thủ Đức K3		1972-1974	Sau cùng là Đại tá Tỉnh trưởng kiêm Tiểu khu trưởng Bình Dương
	3	Trần Ngọc Trúc		1974-1975	Tư lệnh cuối cùng

Chỉ huy trưởng Trường Thiết giáp qua các thời kỳ

Stt	Họ và Tên	Cấp bậc	Tại nhiệm	Chú thích
1	Hoàng Đôn Thận Võ bị Đà Lạt k5	Thiếu tá[13]	1955-1956	Giải ngủ ở cấp Thiếu tá
2	Trần Văn Ái		1956	Giải ngũ ở cấp Trung tá
3	Nguyễn Duy Hinh Võ khoa Nam Định	Đại úy	1956-1957	Sau cụng là Thỉếu tướng
4	Lương Bùi Tùng		1957-1959	Sau cùng là Đại tá
5	Vĩnh Lộc Võ bị Lục quân Pháp	Thiếu tá	1959-1961	Sau cùng là Trung tướng
6	Dương Văn Đô[14] Võ khoa Nam Định	Đại úy	1961-1963	Sau cùng là Đại tá
7	Nguyễn Văn Toàn	Thiếu tá	1963-1964	Sau cùng là Trung tướng
8	Lâm Quang Thơ Võ bị Đà Lạt K3	Trung tá	1964-1965	Sau cùng là Thiếu tướng
9	Nguyễn Tuấn[15] Võ khoa Thủ Đức K1		1965-1968	Toàn gia đình Trung tá Nguyễn Tuấn bị VC sát hại ở Tết Mậu thân (trừ một người con trai), Trung tá Nguyễn Tuấn được truy thăng cấp Đại tá. Người con trai còn sống là Nguyễn Từ Huấn sau 1975 theo chú ruột là Đại tá Nguyễn Tú di tản sang Hoa Kỳ định cư, đến tuổi thành niên ông Nguyễn Từ Huấn gia nhập Quân chủng Hải quân Hoa Kỳ, năm 2019 được vinh thăng Phó Đề đốc (chuẩn tướng) Hải quân Hoa Kỳ.
10	Nguyễn Quang Nguyên[16] Võ khoa Nam Định		1968-1969	Sau cùng là Trung tá
11	Trần Tín		1969-1972	Sau cùng là Đại tá
12	Trần Văn Tỷ[17] Võ bị Đà Lạt K10	Đại tá	1972-1973
13	Huỳnh Văn Tám		1973-1975

Chỉ huy trưởng Binh chủng Thiết giáp qua các thời kỳ

Stt	Họ và Tên	Cấp bậc	Tại chức	Chú thích
1	Dương Ngọc Lắm Võ bị Liên quân Viễn Đông Đà Lạt	Trung tá[13]	03/1955-05/1957	Sau cùng là Thiếu tướng Đô trưởng Sài Gòn-Chợ Lớn. Giải ngũ năm 1964
2	Hoàng Xuân Lãm Võ bị Đà Lạt K3		05/1957-06/1959	Sau cùng là Trung tướng Phụ tá Tổng trưởng Quốc phòng
3	Nguyễn Văn Thiện Võ khoa Thủ Đức K2	Thiếu tá	06/1959-12/1963	Sau cùng giữ chức vụ Tư lệnh Biệt khu Quảng-Đà (Quảng Nam và Đà Nẵng). Tử nạn mất tích trên phi cơ A.37 sau khi thăng cấp Chuẩn tướng được 2 ngày
4	Vĩnh Lộc	Đại tá	12/1963-02/1964	Sau cùng là Trung tướng Tổng tham mưu trưởng 1 ngày (28/4/1975)
5	Nguyễn Đình Bảng[18] Võ bị Đà Lạt K5	Trung tá	02/1964-11/1964	Xử lý thường vụ đến ngày Bộ Tư lệnh Thiết giáp tạm giải tán 5 tháng. Sau cùng là Đại tá Thị trưởng Cam Ranh (Trước nhiệm kỳ của Đại tá Trần Công Liễu)
6	Lâm Quang Thơ		04/1965-09/1965	Khi Bộ Tư lệnh Thiết giáp tái thành lập. Sau cùng là Thiếu tướng CHT Trường Võ bị Đà lạt
7	Lương Bùi Tùng		09/1965-02/1969	Sau cùng là Đại tá.
8	Dương Văn Đô Võ khoa Nam Định		02/1969-09/1969	Chỉ huy trưởng lần 1
9	Phan Hòa Hiệp	Đại tá	09/1969-02/1972	Sau cùng là Chuẩn tướng Trưởng ban Quân sự 2 bên
10	Nguyễn Văn Toàn	Thiếu tướng	02/1972-05/1972	Chỉ huy Trưởng lần 1
11	Dương Văn Đô	Đại tá	05/72-10/1972	Chỉ huy Trưởng Lần 2.
12	Lý Tòng Bá Võ bị Đà Lạt K6	Chuẩn tướng	10/1972-11/1974
13	Nguyễn Văn Toàn	Trung tướng	11/1974-04/1975	Chỉ huy Trưởng lần 2
14	Nguyễn Chinh Phu	Thiếu Tá	03/1975-04/1975	Chĩ huy Thiết đoàn 21

Tướng lãnh Xuất thân từ Binh chủng Thiết giáp

Stt	Họ và Tên	Cấp bậc	Chức vụ sau cùng	Chú thích
1	Hoàng Xuân Lãm	Trung tướng	Phụ tá Tổng trưởng Quốc phòng
2	Vĩnh Lộc		Tổng Tham mưu trưởng
3	Nguyễn Văn Toàn		Tư lệnh Quân đoàn III Kiêm Chỉ huy trưởng Thiết giáp
4	Nguyễn Duy Hinh	Thiếu tướng	Tư lệnh Sư đoàn 3 Bộ binh
5	Dương Ngọc Lắm		Phụ tá Đặc biệt Phủ Thủ tướng
6	Lâm Quang Thơ		Chỉ huy trưởng trường Võ bị Quốc gia
7	Lý Tòng Bá	Chuẩn tướng	Tư lệnh Sư đoàn 25 Bộ binh
8	Phan Hòa Hiệp		Tổng trưởng Thông tin Chiêu hồi
9	Trần Quang Khôi		Tư lệnh Lữ đoàn 3 Kỵ binh
10	Nguyễn Văn Thiện		Tư lệnh Biệt khu Quảng-Đà
11	Lê Đức Đạt		Tư lệnh Sư đoàn 22 Bộ binh	Nguyên Đại tá Tư lệnh Sư đoàn 22 Bộ binh. Mùa hè năm 1972 hy sinh tại mặt trận Dakto (Tân Cảnh), Kontum. Được truy thăng Chuẩn tướng.
12	Trương Hữu Đức Võ bị Đà Lạt K10		Chiến đoàn trưởng Chiến đoàn Đặc nhiệm	Nguyên Đại tá Thiết đoàn trưởng Thiết đoàn 5 kiêm Chiến đoàn trưởng Chiến đoàn Đặc nhiệm 52. Mùa hè năm 1972 tử trận tại mặt trận Chơn Thành, Bình Long. Được truy thăng Chuẩn tướng.

Chỉ huy nổi tiếng

• Nguyễn Trọng Luật
• Phan Hòa Hiệp
• Trần Quang Khôi

Trận đánh nổi tiếng

• Trận Mậu Thân
• Chiến dịch Campuchia
• Chiến dịch Lam Sơn 719
• Mùa hè đỏ lửa

Xem thêm

• Lục quân Việt Nam Cộng hòa
• Binh chủng Pháo binh Việt Nam Cộng hòa

Chú thích

1. Đại tá Nguyễn Xuân Hường, sinh năm 1929 tại Quảng Nam.
2. Xuất thân từ Trường Sĩ quan
3. Trung tá Nguyễn Cung Vinh tử trận khi cùng đơn vị triệt thoái trên đường 7B (tại địa phận quận Sơn Hòa, Phú Yên) vào ngày 21 tháng 3 năm 1975, Thiếu tá Nguyễn Chinh Phu (Thiết đoàn phó) thay thế chỉ huy Thiết đoàn
4. Đại tá Lương Chí, sinh năm 1935 tại Thừa Thiên.
5. Trường Sĩ quan Trừ bị Thủ Đức
6. Đại tá Trần Ngọc Trúc, sinh năm 1929
7. Đại tá Thẩm Nghĩa Bôi, sinh năm 1923 tại Hà Nội.
8. Đại tá Lương Bùi Tùng, sinh năm 1930 tại Bắc Ninh.
9. Trường Sĩ quan Trừ bị Nam Định
10. Đại tá Nguyễn Trọng Luật, sinh năm 1929 tại Long Xuyên.
11. Đại tá Vũ Quốc gia, sinh năm 1930 tại Hà Nội.
12. Đại tá Nguyễn Văn Của, sinh năm 1931 tại Sài Gòn.
13. ^ Cấp bậc khi nhậm chức
14. Đại tá Dương Văn Đô, sinh năm 1926 tại Sơn Tây.
15. Cố Đại tá Nguyễn Tuấn, sinh năm 1931 tại Nam Định.
16. Đại tá Nguyễn Quang Nguyên, sinh năm 1932 tại Thái Nguyên.
17. Đại tá Trần Văn Tỷ, sinh năm 1934 tại Tây Ninh.
18. Đại tá Nguyễn Đình Bảng, sinh năm 1928 tại Nam Định.

Tham khảo

• Trần Ngọc Thống, Hồ Đắc Huân, Lê Đình Thụy (2011). Lược sử Quân lực Việt Nam Cộng hòa.

Liên kết

• Thiết giáp Việt Nam Cộng hòa 1961 - 1969 Lưu trữ 2013-01-07 tại Wayback Machine
• Fighting to the end Lưu trữ 2012-05-05 tại Wayback Machine
• Army of the Republic of Vietnam Armored Cavalry Regiment, 1957 - 1975