Các loại đầu máy toa xe từng được sử dụng ở Việt Nam

SDADanh sách tất cả các đầu kéo đường sắt đang hoạt động hoặc đã nghỉ hưu tại Việt Nam.

Đầu máy hơi nước

Loại đầu máy hơi nước đầu tiên được sử dụng tại Việt Nam là SCAM-Mulhouse "Mixte" trên tuyến Sài Gòn-Chợ Lớn vào năm 1881.

Từ năm 1881-1954 Đường sắt thuộc do Pháp quản lý vì vậy các loại đầu máy thời này được sử dụng chung cho các tuyến đường sắt của Việt Nam, Campuchia, Vân Nam, Niger, Công Gô.^[1]

Sau chiến tranh Đông Dương, Việt Nam tiếp quản đường sắt và các loại đầu máy cũ của Pháp, đồng thời được Trung Quốc viện trợ các loại đầu máy cũ đã qua sử dụng.^[1][2]

Đầu những năm 1970, Việt Nam lần đầu tự sản xuất được 2 đầu máy hơi nước đặt tên là Tự Lực (141-122) và Nguyễn Văn Trỗi (141-121) cả 2 đều được sản xuất bởi nhà máy xe lửa Gia Lâm dựa theo đầu máy lớp ZL của Trung Quốc.^[3]

Năm 2003, chiếc đầu máy hơi nước cuối cùng của Việt Nam được cho ngừng hoạt động^[4], kết thúc hành trình 122 năm của các loại đầu máy hơi nước tại Việt Nam.

Năm 2014, một số công ti tư nhân đã thu mua các đầu máy hơi nước cũ và phục hồi chúng. Mở ra chương mới của kỷ nguyên hơi nước của Việt Nam.^[4]

Khổ 1000m^[5]

Tên	Xếp bánh	Năm sản xuất	Công ty sản xuất	Số lượng (Việt Nam)	Mẫu	Ảnh	Ghi chú
22-100	4-4-0	1896-1897[6]	SACM - Belfort[6]	5[6]	SACM "Express"[6]		Loại đầu máy kéo chuyến tàu đầu tiên từ Sài Gòn đi Mỹ Tho.[6]
31-201	2-6-0	1913-1914[7]	SLM - Winterthur[7]	4[7]	HG 3/4[7]		Sử dụng riêng cho đường sắt răng cưa Tháp Chàm-Đà Lạt[8] Mua cũ từ Thụy Sĩ năm 1947.[7]
31-302	2-6-0[9]	1905-1907[6]	Corpet & Louvet[6]	5[6]	CFI Corpet-Louvet 2-6-0T[6]		Nhập về năm 1938, sử dụng riêng biệt cho tuyến Bến Đồng Sổ-Lộc Ninh[6]
40-400	0-8-0	1924-1930[7][8]	SLM - Winterthur[7][8]	9[7][8]	HG 4/4[7][8]		Sử dụng riêng cho đường sắt răng cưa Tháp Chàm-Đà Lạt.[7][8]
42-300	2-8-2	1930[6]	Hanomag[6]	3[6]	Hanomag 141T 201/203[6]		Chuyển từ Campuchia sang năm 1930 vì nhu cầu sử dụng đường sắt tại Việt Nam tăng cao[6]
130-300	2-6-0	1928	O&K Berlin D	4
131-100	2-6-2	1910[6]	Franco-Belge[6]	13[6]	Franco-Belge 1-3-1 39 ton[6]		Được chuyển qua cho đường sắt Campuchia 1936.[1][6]
131-428	2-6-2	1932-1947[10][11]	Kawasaki[10][11]	56[10][11]	JNR Class C12[10][11]		Được Trung Quốc viện trợ 1961-1963 [10][11] 131-402 vẫn còn hoạt động. 131-428 được trưng bày tại ga Đà Lạt.[12]
140-000	2-8-0	1913-1941[11]	Kawasaki[11]	10-20[11]	JNR Class 9600[11]		Trung Quốc viện trợ 1956.[11]
140-300	2-8-0	1933	Corpet & Louvet	10	PMR Class 20
140-300	2-8-0	1933	Borsig	3	Borsig 2-8-0T 42 ton		Sử dụng riêng biệt cho tuyến Bến Đồng Sổ-Lộc Ninh, bị trùng số với 140-300 sản xuất bởi Corpet & Louvet Đến 1939 thì sử dụng chung cho toàn hệ thống đường sắt.
140-410	2-8-0	1937[11]	SACM[11]	5[11]	SACM (SLM) 400 2-8-0[11]		Trung Quốc viện trợ 1956.[11]
141T-100	2-8-2T	1913-1914	Batignolles	10	Batignolles N1954
141-105	2-8-2	1951[13]	SACM - Mullhouse[13] Công ty xe lửa Gia Lâm[13][14]	10[13]	SACM Type 203 Class ZL[13][14]		Được sản xuất cho Congo, sau đến 1952 thì chuyển về Trung Quốc.[13] Năm 1954, Trung Quốc bàn giao lại cho Việt Nam.[13] Năm 1964, Việt Nam cải tạo lại dựa trên ZL Class của Trung Quốc.[13][14]
141-158	2-8-2	1964-1974[13][14]	CRRC Tangshan[14] Công ty xe lửa Gia Lâm[13][14]	60[13][14]	Class ZL[13][14]		Được Trung Quốc thiết kế dựa trên lớp đầu máy SACM Type 203.[13][14] 2 chiếc được sản xuất bởi Việt Nam, Tự Lực/Hữu Nghị (141-122) và Nguyễn Văn Trỗi (141-121)[3]
141-508	2-8-2	1948[13]	SACM - Mullhouse[13]	27[13]	SACM Type 203[13]		[13]
150-100	2-10-0	1937[11]	ALCO[11]	26[11]	JNR Class 9050[11]		Trung Quốc viện trợ 1956.[11]
150-305	2-10-0	1931	Hanomag	10	Hanomag 150-101/110		Chuyển từ Campuchia sang năm 1936 vì nhu cầu sử dụng đường sắt tại Việt Nam tăng cao[6]
220-100	4-4-0	1901	Franco-Belge	25	Franco-Belge Américaine 4-4-0/220		Ngừng sử dụng từ năm 1960, bị bỏ hoang tại ga Quy Nhơn tới năm 1987.
		1903	Batignolles	30			Khác nơi sản xuất
230-100	4-6-0	1916	Mitsui	2			Được đề cập tới trong sách hỏa xa, còn lại không có thông tin gì về loại đầu máy này.[1][6]
230-200	4-6-0	1906	J F Cail	20	J F Cail 4-6-0 "Ten-wheel"
230-300		1928		36
231-300	4-6-2	1933	SACM - Mullhouse	10	SACM Type 188		Máy "231-309" đặt tên là Phú Lợi.
231-400	4-6-2	1931	Hanomag	7	Hanomag 231-400		Chuyển từ Campuchia sang năm 1930 vì nhu cầu sử dụng đường sắt tại Việt Nam tăng cao[6]
231-500	4-6-2	1939-1948	SACM - Mullhouse	45	SACM Type 194
241-200	4-8-2-2-8-2	1926-1927	Beyer-Peacock	2	Beyer-Peacock EC1 class		[1]

Khổ 1435mm

Tên	Xếp bánh	Năm sản xuất	Công ty sản xuất	Số lượng (Việt Nam)	Mẫu	Ảnh	Ghi chú
GP6	2-8-2	1934-1959[15][16]	Kawasaki[15][16]	60[15][16]	CHN JF6[15][16]		Được Trung Quốc viện trợ.[15][16]
Br52	2-10-0	1942-1950[17]	Deutsche Reichsbahn[17]	15[17]	DRB Class Br52[17]		Được Ba Lan viện trợ.[17]

Đầu máy diesel

Khổ 1000m^[5]

Tên	Mẫu	Năm sản xuất	Tốc độ tối đa (Km/h)	Sức kéo (hp)	Công ty sản xuất	Số lượng (Việt Nam)	Ảnh	Ghi chú
D4H	ТУ5Э[18]	1967-1970[18]	50[18][19]	400[18][19]	Kambarka Engineering Works[18]	30[18]		Được Liên Xô viện trợ năm 1967-1970.[18] Đã ngưng sử dụng.
	ТУ7Э[19]	1971-1986[19]			Kambarka Engineering Works[19]	200-300[19]		Được Liên Xô viện trợ khoảng 200-300 chiếc vào những năm 1970s-1980s.[19] Hiện tại còn 10 chiếc.
D5H	GH500[20]	1968-1970[20]	65[20]	500[20]	Walkers Ltd.[20]	13[20]		Mua cũ từ Úc, nhập về Việt Nam khoảng 1991-1992. Đã ngưng sử dụng.[20]
D8E	Kéo đẩy[21]	2002[21]	120[21]	800[21]	Công ty xe lửa Gia Lâm[21]	2[21]		Đã ngưng sử dụng.
D9E	BB900	1959	70	900	Alsthom/SACM	6		Đã ngưng sử dụng.
D9E/D10E	GE U8B	1963-1965	55		General Electric	28		Đã ngưng vận hành thương mại từ năm 2021.
			55	1000		2
D10H	CR-8B[22]	1963[22]	80[22] [22][23][24]		Plymouth[22]	10[22]		Đã ngưng sử dụng.
	DHF3[23]	1973[23]	80[23]		CRRC Sifang Locomotive Co. Ltd[23]	20[23]		Được viện trợ từ Trung Quốc năm 1971[23] Đã ngưng sử dụng từ 1989.
	DHF21[24]	1973[24]	50[24]		CRRC Sifang Locomotive Co. Ltd[24]	30[24]		Mua cũ từ Trung Quốc 2006[24] Là phiên bản cũ hơn của DHF3
D11H	LD-110-M-VN2	1978-1980	100	1100	23rd August Works	58		Số lượng hiện tại là 4 đầu máy
D12E	DEV-736[25]	1985-1990[25]	80[25]	1200[25]	CKD[25]	40[25]		[25]
D13E	YDM4	1983-1985	100	1300	DLW	15		Đã thanh lý máy 703, 706. Máy 704 không còn vận dụng
		2001-2002				10		Đã thanh lý máy 723
D14H	CKD3H	2024	120	1400	CRRC Datong Locomotive Co. Ltd	6		Đặt Hàng Đầu Máy CKD3H
D18E	DB D18E[26]	1983[26]	105	1800	Cockerill[26]	16[26]		Được viện trợ từ Bỉ năm 1983[26]
D19E	CKD7F[27]	2001-2004 [27][28][29]	120 [27][28][29]	1900 3190 [27][28][29]	CRRC Ziyang Locomotive Co. Ltd [27][28][29]	40 [27][28][29]		20 Đầu Máy Đặt Hàng CKD7F Dự Kiến Tại Công Ty Xe Lửa Gia Lâm Năm 2025[27][28][29]
		2007-Nay [27][28][29]			CRRC Ziyang Locomotive Co. Ltd [27][28][29]	5
					Công ty xe lửa Gia Lâm [27][28][29]	55 [27][28][29]
D20E	Asiarunner[30]	2006[30]	120[30]	2000[30]	Siemens AG[30]	16[30]		Được viện trợ từ Đức năm 2006[30]

Khổ 1435mm

Tên	Mẫu	Năm sản xuất	Tốc độ tối đa (Km/h)	Sức kéo (hp)	Công ty sản xuất	Số lượng (Việt Nam)	Ảnh	Ghi chú
D4Hr	ТУ7[19]	1971[19]	50[19]	400[19]	Kambarka Engineering Works[19]	3[19]		Được nâng cấp từ D4H.[19] Đã ngưng sử dụng.
D8H	ТГМ8ЭК[31]	1983[31]	80[31]	800[31]	Lyudinovo[31]	5[31]		Được viện trợ từ Liên Xô năm 1983, sử dụng để xây cầu Thăng Long.[31] Đã ngưng sử dụng.
D14E	JMD 1360[32]	2002[32]	100[32]	1400[32]	CRRC Qishuyan Locomotive Co. Ltd[32]	5[32]
D16E	DF3[33]	1972[33]	100[33]	1600[33]	CRRC Dalian Locomotive Co. Ltd[33]	3[33]		Viện trợ từ Trung Quốc (hoặc mua cũ) cuối những năm 1990.[33] Đã ngưng sử dụng.
D19Er	SDD3[27]	2006[27]	120[27]	1950[27]	CRRC Ziyang Locomotive Co. Ltd[27]	5[27]

Toa xe

Toa xe khách

Bảng dưới đây bao gồm các hạng ghế thông thường được bán trên tuyến Đường sắt Thống nhất:

Loại chỗ	Mô tả
GP	Ghế nhựa, được phát khi lên tàu, ngồi tự do trên hành lang toa xe.
NC/B80	Loại chỗ ngồi cứng bằng gỗ được sắp theo cấu hình 2-2 và ngồi đối diện nhau, có bàn ăn và không có điều hòa. Mỗi toa xe có 80 chỗ. Hiện loại chỗ này chỉ còn xuất hiện trên các tàu địa phương vào các dịp tăng cường.
NCL/B80L	Loại chỗ ngồi cứng bằng gỗ được sắp theo cấu hình 2-2 và ngồi đối diện nhau, có bàn ăn nhưng có điều hòa. Mỗi toa xe có 80 chỗ. Hiện loại chỗ này chỉ còn xuất hiện trên các tàu địa phương vào các dịp tăng cường.
NML/A2T	Loại chỗ ngồi mềm bằng nệm, được sắp theo cấu hình 2-2 có điều hòa, có 2 tầng. Nửa toa ngồi theo hướng tàu chạy và một nửa ngồi đối diện, các ghế ở giữa toa đối diện vào nhau và có bàn ăn lớn, các chỗ còn lại có bàn ăn nhỏ kiểu xếp. Mỗi toa có 80 ghế. Đây là loại chỗ chỉ xuất hiện trên các tàu Sài Gòn – Phan Thiết (SPT) và Sài Gòn – Nha Trang (SNT).
NML/A64L	Loại chỗ ngồi mềm bằng nệm, được sắp theo cấu hình 2-2 có điều hòa, nửa toa ngồi theo hướng tàu chạy và một nửa ngồi đối diện, các ghế ở giữa toa đối diện vào nhau và có bàn ăn lớn, các chỗ còn lại có bàn ăn nhỏ kiểu xếp hoặc không có bàn ăn trừ ghế số 1 và 2. Mỗi toa có 64 ghế. Đây là loại chỗ phổ thông và xuất hiện hầu hết trên các tàu.
NML/A56L	Loại chỗ ngồi mềm bằng nệm, được sắp theo cấu hình 2-2 có điều hòa, nửa toa ngồi theo hướng tàu chạy và một nửa ngồi đối diện, các ghế ở giữa toa đối diện vào nhau và có bàn ăn lớn, các chỗ còn lại có bàn ăn nhỏ kiểu xếp. Mỗi toa có 56 ghế. Đây là loại chỗ cao cấp và xuất hiện hầu hết trên các tàu.
NML/A48L	Loại chỗ ngồi mềm bằng nệm, được sắp theo cấu hình 2-2, ngồi đối diện nhau, có bàn ăn lớn, có điều hòa và quầy bar. Mỗi toa có 48 ghế. Đây là loại chổ cao cấp và chỉ xuất hiện trên tàu Sài Gòn – Phan Thiết hoặc các tàu địa phương vào các dịp tăng cường.
NML/A20L	Loại chỗ ngồi mềm bằng nệm cao cấp, được sắp theo cấu hình 1-2, ngồi đối diện nhau, có bàn ăn lớn, có điều hòa và quầy bar. Mỗi toa có 20 ghế. Đây là loại chỗ cao cấp và chỉ xuất hiện trên tàu Sài Gòn P han Thiết hoặc các tàu địa phương vào các dịp tăng cường.
BnL/Bn48L	Loại chỗ nằm cứng, mỗi toa có 7 khoang, mỗi khoang có 6 giường được xếp thành 3 tầng, có bàn ăn lớn, có điều hòa, một số toa có tivi. Mỗi toa có 48 chỗ, và là loại chỗ phổ thông và xuất hiện hầu hết trên các tàu.
AnL/An28L/An24L/An20L	Loại chỗ nằm mềm, mỗi toa có 5-7 khoang, mỗi khoang có 4 giường được xếp thành 2 tầng, có bàn ăn lớn, có điều hòa, một số toa có tivi. Mỗi toa có 20, 24 hoặc 28 chỗ, và là loại chỗ phổ thông và xuất hiện hầu hết trên các tàu. Vào dịp Tết và tăng cường.

Tham khảo

1. ^ “Archives nationales du monde du travail” Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). localhost (bằng tiếng Pháp). Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021.
2. “The Future of Viet-Nam Railways, August 1954”. Historic Vietnam. 22 tháng 11 năm 2015.
3. ^ “Giấc mơ đầu máy, toa xe 100% "made in Vietnam"”. Báo giao thông. 10 tháng 12 năm 2019. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021.
4. ^ “Vietnam's first steam locomotive brought back to life”. Báo Tuổi Trẻ. 10 tháng 11 năm 2014.
5. ^ “Đường sắt khổ hẹp kìm hãm phát triển vận tải”. VTV.vn.
6. ^ “An imperial railway failure: the Indochina-Yunnan railway, 1898-1941”. 9 tháng 5 năm 2014.
7. ^ “The Langbian Cog Railway”. HISTORIC VIETNAM (bằng tiếng Anh). 11 tháng 12 năm 2013. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021.
8. ^ “dfb -  Steam locomotive HG 4/4”. old.dfb.ch. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 12 năm 2021. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021. no-break space character trong |tựa đề= tại ký tự số 7 (trợ giúp)
9. “Revue générale des chemins de fer et des tramways”. Gallica (bằng tiếng Pháp). tháng 2 năm 1906. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021.
10. ^ “ベトナムのC12形蒸気機関車”. Lưu trữ bản gốc |url lưu trữ= cần |ngày lưu trữ= (trợ giúp).
11. ^ “第一节 机务”. Lưu trữ bản gốc |url lưu trữ= cần |ngày lưu trữ= (trợ giúp).
12. 国鉄 & Jr Storage Car Illusion (ikarosu・mukku). ISBN 978-4863206175.
13. ^ Gurnett, David. “Railways in Vietnam Locomotives-141”. www.railwaysinvietnam.com. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021.
14. ^ “ZL形蒸気機関車”. Lưu trữ bản gốc |url lưu trữ= cần |ngày lưu trữ= (trợ giúp).
15. ^ “JF6 Class 2-8-2s”.
16. ^ “JF6 - VNR”.
17. ^ “TE/Br52”.
18. ^ “ТУ5”, Википедия (bằng tiếng Nga), ngày 29 tháng 6 năm 2020, truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021
19. ^ “ТУ7”, Википедия (bằng tiếng Nga), ngày 24 tháng 3 năm 2021, truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021
20. ^ “Queensland Railways DH class”, Wikipedia (bằng tiếng Anh), ngày 13 tháng 11 năm 2021, truy cập ngày 10 tháng 12 năm 2021
21. ^ “Đoàn tàu kéo đẩy sắp đi vào hoạt động”. Báo điện tử VnExpress. Truy cập ngày 10 tháng 12 năm 2021.
22. ^ “Plymouth CR-8 locomotives”, Wikipedia (bằng tiếng Anh), ngày 6 tháng 12 năm 2021, truy cập ngày 10 tháng 12 năm 2021
23. ^ “DFH系列柴油机车”, 维基百科，自由的百科全书 (bằng tiếng Trung), ngày 7 tháng 12 năm 2020, truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021
24. ^ 云南铁路. “东方红21型内燃机车”. 微信公众平台. Truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021.
25. ^ “Diesel-Electric Locomotive D 12 E (D 12 E – 846) Model Basic Features”. Lưu trữ bản gốc |url lưu trữ= cần |ngày lưu trữ= (trợ giúp).
26. ^ “Cooperation programme”. Lưu trữ bản gốc |url lưu trữ= cần |ngày lưu trữ= (trợ giúp).
27. ^ “铁道机车车辆 / Tiedao jiche cheliang”. Worldcat. line feed character trong |tựa đề= tại ký tự số 9 (trợ giúp)
28. ^ “Foreign Exchange”. Lưu trữ bản gốc |url lưu trữ= cần |ngày lưu trữ= (trợ giúp).
29. ^ “Tập đoàn Đầu máy Nam Trung Quốc tạo ra công nghệ đầu tiên cho Trung Quốc để xuất khẩu đầu máy sang các nước ASEAN”.
30. ^ “AsiaRunner”.
31. ^ “ТГМ8”, Википедия (bằng tiếng Nga), ngày 24 tháng 11 năm 2021, truy cập ngày 4 tháng 12 năm 2021
32. ^ “JMD1360型多用途内燃机车”. Lưu trữ bản gốc |url lưu trữ= cần |ngày lưu trữ= (trợ giúp).
33. ^ “D16E/DF3”.

Liên kết ngoài

• Vietnam Railways. Nghị định thư.