Hành tinh sao đôi

Hình thái cổ điển của các hệ hành tinh sao đôi (không theo tỷ lệ), trong đó A và B là các sao chính và sao phụ, còn ABb là hành tinh sao đôi.

Hành tinh sao đôi (tiếng Anh: circumbinary planet) là một hành tinh quay quanh hai ngôi sao thay vì một ngôi sao như chúng ta được biết. Các hành tinh nằm trong quỹ đạo ổn định xung quanh một trong hai ngôi sao trong hệ sao đôi được biết đến.^[1] Các nghiên cứu mới cho thấy có một dấu hiệu mạnh rằng hành tinh và các ngôi sao đều bắt nguồn từ một đĩa duy nhất.^[2]

Danh sách các hành tinh sao đôi

Các hành tinh sao đôi được xác nhận

No.	Hệ sao	Hành tinh	Khối lượng (khối lượng Sao Mộc)	Bán trục lớn (AU)	Chu kỳ quỹ đạo (ngày)	Đường kính Ref.	Phát hiện	Phương pháp phát hiện	Thời điểm phát hiện
1	PSR B1620-26	b	2 ± 1	23	~ 24,820	[3]	1993[4]	Pulsar timing	Tháng 7 năm 2003
2	HD 202206	c	2.179	2.4832	1397.445 ± 19.056	[5]	2005[6]	Vận tốc xuyên tâm	Tháng 9 năm 2005
3	DP Leonis	b	6.05 ± 0.47	8.19 ± 0.39	10,220 ± 730	[7]	2010[8]	Sự che khuất sao đôi	Tháng 1 năm 2010
4	NN Serpentis	c	6.91 ± 0.54	5.38 ± 0.20	5,657.50 ± 164.25	[9]	2010[9]	Che khuất sao đôi	Tháng 10 năm 2010
5	NN Serpentis	b	2.28 ± 0.38	3.39 ± 0.10	2,828.75 ± 127.75	[9]	2010[9]	Che khuất sao đôi	Tháng 10 năm 2010
6	Kepler-16	b	0.333 ± 0.016	0.7048 ± 0.0011	228776+0020 −0037	[10]	2011[10]	Quá cảnh	Tháng 9 năm 2011
7	Kepler-34	b	0.220 ± 0.0011	1.0896 ± 0.0009	${\displaystyle 288.822_{-0.081}^{+0.063}}$	[11]	2012[11]	Quá cảnh	Tháng 1 năm 2012
8	Kepler-35	b	0.127 ± 0.02	0.603 ± 0.001	${\displaystyle 131.458_{-0.105}^{+0.077}}$	[11]	2012[11]	Quá cảnh	Tháng 1 năm 2012
9	NY Virginis	b	2.85	3.457	3073.3	[12]	2012[13]	Che khuất sao đôi	Tháng 2 năm 2012
10	RR Caeli	b	4.2 ± 0.4	5.3 ± 0.6	4,343.5 ± 36.5	[14]	2012[14]	Che khuất sao đôi	Tháng 5 năm 2012
11	Kepler-38	b	< 0.384	0.4644 ± 0.0082	${\displaystyle 105.595_{-0.038}^{+0.053}}$	[15]	2012[15]	Quá cảnh	Tháng 10 năm 2012
12	Kepler-47	b	0.027 ± 0.005	0.2956 ± 0.0047	${\displaystyle 49.514_{-0.027}^{+0.040}}$	[16]	2012[16]	Quá cảnh	Tháng 9 năm 2012
13	Kepler-47	c	0.07 ± 0.061	0.989 ± 0.016	${\displaystyle 303.158_{-0.020}^{+0.072}}$	[16]	2012[16]	Quá cảnh	Tháng 9 năm 2012
14	PH1	b	< 0.532	0.634 ± 0.011	${\displaystyle 138.506_{-0.092}^{+0.107}}$	[17]	2013[17]	Quá cảnh	Tháng 5 năm 2013
15	FW Tau AB	b	10 ± 4	330 ± 30	?	[18]	2014[19]	Chụp ảnh	Tháng 1 năm 2014
16	ROXs 42B	b	9 ± 3	140 ± 10	?	[18]	2014[18]	Chụp ảnh	Tháng 1 năm 2014
17	HD 106906	b	11 ± 2	650	?	[20][21]	2014 [A]	Chụp ảnh	Tháng 1 năm 2014
18	Kepler-413	b	${\displaystyle 0.21_{-0.07}^{+0.07}}$	${\displaystyle 0.3553_{-0.0018}^{+0.0020}}$	${\displaystyle 66.262_{-0.021}^{+0.024}}$	[22]	2014[22]	Quá cảnh	Tháng 3 năm 2014
19	Kepler-453	b	< 0.05	0.7903 ± 0.0028	240.503 ± 0.053	[23]	2014[23]	Quá cảnh	Tháng 9 năm 2014
20	Kepler-1647	b	1.52 ± 0.65	2.7205 ± 0.0070	1107.5923 ± 0.0227	[24]	2016	Quá cảnh	2016
21	OGLE-2007-BLG-349	b	0.25 ± 0.041	2.59	?	[25]	2016	Microlensing	Tháng 9 năm 2016
22	MXB 1658-298	b	23.5 ± 3.0	1.6 ± 0.1	760	[26][27]	2017	Che khuất tia X theo chu kỳ	2017
23	KIC 5095269	b	7.70 ± 0.08	0.795 - 0.805	237.7 ± 0.1	[28]	2017	Che khuất sao đôi	2017

^A Hành tinh được phát hiện vào năm 2014 nhưng sao chủ trong hệ đôi được phát hiện vào năm 2016.

Các hành tinh sao đôi chưa được xác định hoặc nghi ngờ

Hệ sao	Hành tinh	Khối lượng (Khối lượng Sao Mộc)	bán trục lớn (AU)	Chu kỳ quỹ đạo	Đường kính Ref.	Phát hiện	Phương pháp phát hiện
MACHO-1997-BLG-41	b	~3	~7	?		1999	Microlensing

^† Chu kỳ quỹ đạo được tính theo năm

Các hành tinh quay quanh HD 202206 có phải là hành tinh sao đôi?

HD 202206 là một ngôi sao giống Mặt Trời có hai vật thể quay quanh nó, có khối lượng lần lượt là 17 khối lượng Sao Mộc và 2,4 khối lượng Sao Mộc. Sự phân loại của HD 202206 b như một sao lùn nâu hoặc một "siêu hành tinh" hiện tại rất rõ ràng. HD 202206 b thực sự là một sao lùn nâu có khối lượng 0,089 khối lượng Mặt Trời. Cả hai hành tinh có thể hình thành trong một đĩa tiền hành tinh mà một vật thể phía trong hình thành nên một siêu hành tinh, hoặc hành tinh phía ngoài có thể hình thành trong một đĩa quanh sao đôi.^[6] Phân tích động lực học sâu hơn về hệ cho thấy một cộng hưởng quỹ đạo trung bình 5:1 giữa hành tinh và sao lùn nâu ^[5] Các quan sát này khơi dậy câu hỏi về cách thức hệ này hình thành, nhưng các mô phỏng chỉ rằng một hành tinh hình thành trong một đĩa quanh sao đôi có thể dịch chuyển vào bên trong nhưng lại bị rơi vào mức cộng hưởng.^[29]

Tham khảo

1. Holman, Matthew J.; Wiegert, Paul A. (1999). “Long-Term Stability of Planets in Binary Systems”. The Astronomical Journal. 117 (1): 621–628. arXiv:astro-ph/9809315. Bibcode:1999AJ....117..621H. doi:10.1086/300695. Planets have been detected about 55ρ1Cancri, τBootis, and 16 Cygni B, all of which have companion stars.
2. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên WelshOroszCarterFabrycky
3. Sigurdsson, S. (11 tháng 7 năm 2003). “A Young White Dwarf Companion to Pulsar B1620-26: Evidence for Early Planet Formation”. Science (bằng tiếng Anh). 301 (5630): 193–196. arXiv:astro-ph/0307339. Bibcode:2003Sci...301..193S. doi:10.1126/science.1086326. ISSN 0036-8075. PMID 12855802.
4. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên :0
5. ^ Couetdic, J.; Laskar, J.; Correia, A. C. M.; Mayor, M.; Udry, S. (1 tháng 9 năm 2010). “Dynamical stability analysis of the HD 202206 system and constraints to the planetary orbits”. Astronomy and Astrophysics (bằng tiếng Anh). 519: A10. arXiv:0911.1963. Bibcode:2010A&A...519A..10C. doi:10.1051/0004-6361/200913635. ISSN 0004-6361.
6. ^ Correia, A. C. M.; Udry, S.; Mayor, M.; Laskar, J.; Naef, D.; Pepe, F.; Queloz, D.; Santos, N. C. (2005). “The CORALIE survey for southern extra-solar planets. XIII. A pair of planets around HD 202206 or a circumbinary planet?”. Astronomy and Astrophysics. 440 (2): 751–758. arXiv:astro-ph/0411512. Bibcode:2005A&A...440..751C. doi:10.1051/0004-6361:20042376.
7. Beuermann, K.; Buhlmann, J.; Diese, J.; Dreizler, S.; Hessman, F. V.; Husser, T.-O.; Miller, G. F.; Nickol, N.; Pons, R. (1 tháng 2 năm 2011). “The giant planet orbiting the cataclysmic binary DP Leonis”. Astronomy & Astrophysics (bằng tiếng Anh). 526: A53. arXiv:1011.3905. Bibcode:2011A&A...526A..53B. doi:10.1051/0004-6361/201015942. ISSN 0004-6361.
8. Qian, S.-B.; Liao, W.-P.; Zhu, L.-Y.; Dai, Z.-B. (1 tháng 1 năm 2010). “Detection of a Giant Extrasolar Planet Orbiting the Eclipsing Polar DP Leo”. The Astrophysical Journal Letters (bằng tiếng Anh). 708 (1): L66. Bibcode:2010ApJ...708L..66Q. doi:10.1088/2041-8205/708/1/L66. ISSN 2041-8205.
9. ^ Beuermann, K.; Hessman, F. V.; Dreizler, S.; Marsh, T. R.; Parsons, S. G.; Winget, D. E.; Miller, G. F.; Schreiber, M. R.; Kley, W. (1 tháng 10 năm 2010). “Two planets orbiting the recently formed post-common envelope binary NN Serpentis”. Astronomy and Astrophysics (bằng tiếng Anh). 521: L60. arXiv:1010.3608. Bibcode:2010A&A...521L..60B. doi:10.1051/0004-6361/201015472. ISSN 0004-6361.
10. ^ Laurance R. Doyle; và đồng nghiệp (2011). “Kepler-16: A Transiting Circumbinary Planet”. Science. 333 (6049): 1602–6. arXiv:1109.3432. Bibcode:2011Sci...333.1602D. doi:10.1126/science.1210923. PMID 21921192.
11. ^ Welsh, William F.; và đồng nghiệp (2012). “Transiting circumbinary planets Kepler-34 b and Kepler-35 b”. Nature. 481 (7382): 475–9. arXiv:1204.3955. Bibcode:2012Natur.481..475W. doi:10.1038/nature10768. hdl:1721.1/77037. PMID 22237021.
12. Lee, Jae Woo; Hinse, Tobias Cornelius; Youn, Jae-Hyuck; Han, Wonyong (11 tháng 12 năm 2014). “The pulsating sdB+M eclipsing system NY Virginis and its circumbinary planets”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (bằng tiếng Anh). 445 (3): 2331–2339. arXiv:1409.4907. Bibcode:2014MNRAS.445.2331L. doi:10.1093/mnras/stu1937. ISSN 0035-8711.
13. Qian, S.-B.; Zhu, L.-Y.; Dai, Z.-B.; Fernández-Lajús, E.; Xiang, F.-Y.; He, J.-J. (1 tháng 1 năm 2012). “Circumbinary Planets Orbiting the Rapidly Pulsating Subdwarf B-type Binary NY Vir”. The Astrophysical Journal Letters (bằng tiếng Anh). 745 (2): L23. arXiv:1112.4269. Bibcode:2012ApJ...745L..23Q. doi:10.1088/2041-8205/745/2/L23. ISSN 2041-8205.
14. ^ Qian, S.-B.; Liu, L.; Zhu, L.-Y.; Dai, Z.-B.; Lajús, E. Fernández; Baume, G. L. (1 tháng 5 năm 2012). “A circumbinary planet in orbit around the short-period white dwarf eclipsing binary RR Cae”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters (bằng tiếng Anh). 422 (1): L24–L27. arXiv:1201.4205. Bibcode:2012MNRAS.422L..24Q. doi:10.1111/j.1745-3933.2012.01228.x. ISSN 1745-3925.
15. ^ Orosz, Jerome A.; Welsh, William F.; Carter, Joshua A.; Brugamyer, Erik; Buchhave, Lars A.; Cochran, William D.; Endl, Michael; Ford, Eric B.; MacQueen, Phillip (1 tháng 1 năm 2012). “The Neptune-sized Circumbinary Planet Kepler-38b”. The Astrophysical Journal (bằng tiếng Anh). 758 (2): 87. arXiv:1208.3712. Bibcode:2012ApJ...758...87O. doi:10.1088/0004-637X/758/2/87. ISSN 0004-637X.
16. ^ Orosz, J. A.; Welsh, W. F.; Carter, J. A.; Fabrycky, D. C.; Cochran, W. D.; Endl, M.; Ford, E. B.; Haghighipour, N.; MacQueen, P. J. (21 tháng 9 năm 2012). “Kepler-47: A Transiting Circumbinary Multiplanet System”. Science (bằng tiếng Anh). 337 (6101): 1511–1514. arXiv:1208.5489. Bibcode:2012Sci...337.1511O. doi:10.1126/science.1228380. ISSN 0036-8075. PMID 22933522.
17. ^ Schwamb, Megan E.; Orosz, Jerome A.; Carter, Joshua A.; Welsh, William F.; Fischer, Debra A.; Guillermo Torres; Howard, Andrew W.; Crepp, Justin R.; Keel, William C. (1 tháng 1 năm 2013). “Planet Hunters: A Transiting Circumbinary Planet in a Quadruple Star System”. The Astrophysical Journal (bằng tiếng Anh). 768 (2): 127. arXiv:1210.3612. Bibcode:2013ApJ...768..127S. doi:10.1088/0004-637X/768/2/127. ISSN 0004-637X.
18. ^ Currie, Thayne; Burrows, Adam; Daemgen, Sebastian (1 tháng 1 năm 2014). “A First-look Atmospheric Modeling Study of the Young Directly Imaged Planet-mass Companion, ROXs 42Bb”. The Astrophysical Journal (bằng tiếng Anh). 787 (2): 104. arXiv:1404.0131. Bibcode:2014ApJ...787..104C. doi:10.1088/0004-637X/787/2/104. ISSN 0004-637X.
19. Kraus, Adam L.; Ireland, Michael J.; Cieza, Lucas A.; Hinkley, Sasha; Dupuy, Trent J.; Bowler, Brendan P.; Liu, Michael C. (1 tháng 1 năm 2014). “Three Wide Planetary-mass Companions to FW Tau, ROXs 12, and ROXs 42B”. The Astrophysical Journal (bằng tiếng Anh). 781 (1): 20. arXiv:1311.7664. Bibcode:2014ApJ...781...20K. doi:10.1088/0004-637X/781/1/20. ISSN 0004-637X.
20. Bailey, Vanessa; Meshkat, Tiffany; Reiter, Megan; Morzinski, Katie; Males, Jared; Su, Kate Y. L.; Hinz, Philip M.; Kenworthy, Matthew; Stark, Daniel (1 tháng 1 năm 2014). “HD 106906 b: A Planetary-mass Companion Outside a Massive Debris Disk”. The Astrophysical Journal Letters (bằng tiếng Anh). 780 (1): L4. arXiv:1312.1265. Bibcode:2014ApJ...780L...4B. doi:10.1088/2041-8205/780/1/L4. ISSN 2041-8205.
21. Lagrange, A.-M.; Langlois, M.; Gratton, R.; Maire, A.-L.; Milli, J.; Olofsson, J.; Vigan, A.; Bailey, V.; Mesa, D. (1 tháng 2 năm 2016). “A narrow, edge-on disk resolved around HD 106906 with SPHERE”. Astronomy & Astrophysics (bằng tiếng Anh). 586: L8. arXiv:1510.02511. Bibcode:2016A&A...586L...8L. doi:10.1051/0004-6361/201527264. ISSN 0004-6361.
22. ^ Kostov, V. B.; McCullough, P. R.; Carter, J. A.; Deleuil, M.; Díaz, R. F.; Fabrycky, D. C.; Hébrard, G.; Hinse, T. C.; Mazeh, T. (1 tháng 1 năm 2014). “Kepler-413b: A Slightly Misaligned, Neptune-size Transiting Circumbinary Planet”. The Astrophysical Journal (bằng tiếng Anh). 784 (1): 14. arXiv:1401.7275. Bibcode:2014ApJ...784...14K. doi:10.1088/0004-637X/784/1/14. ISSN 0004-637X.
23. ^ Welsh, William F.; Orosz, Jerome A.; Short, Donald R.; Cochran, William D.; Endl, Michael; Erik Brugamyer; Haghighipour, Nader; Buchhave, Lars A.; Doyle, Laurance R. (1 tháng 1 năm 2015). “Kepler 453 b—The 10th Kepler Transiting Circumbinary Planet”. The Astrophysical Journal (bằng tiếng Anh). 809 (1): 26. arXiv:1409.1605. Bibcode:2015ApJ...809...26W. doi:10.1088/0004-637X/809/1/26. ISSN 0004-637X.
24. Kostov, Veselin B.; Orosz, Jerome A.; Welsh, William F.; Doyle, Laurance R.; Fabrycky, Daniel C.; Haghighipour, Nader; Quarles, Billy; Short, Donald R.; Cochran, William D. (1 tháng 12 năm 2015). “Kepler-1647b: the largest and longest-period Kepler transiting circumbinary planet”. The Astrophysical Journal. 827 (1): 86. arXiv:1512.00189. Bibcode:2016ApJ...827...86K. doi:10.3847/0004-637X/827/1/86.
25. Bennett, D. P.; Rhie, S. G.; Udalski, A.; Gould, A.; Tsapras, Y.; Kubas, D.; Bond, I. A.; Greenhill, J.; Cassan, A.; Rattenbury, N. J.; Boyajian, T. S.; Luhn, J.; Penny, M. T.; Anderson, J.; Abe, F.; Bhattacharya, A.; Botzler, C. S.; Donachie, M.; Freeman, M.; Fukui, A.; Hirao, Y.; Itow, Y.; Koshimoto, N.; Li, M. C. A.; Ling, C. H.; Masuda, K.; Matsubara, Y.; Muraki, Y.; Nagakane, M.; và đồng nghiệp (2016). “The First Circumbinary Planet Found by Microlensing: OGLE-2007-BLG-349L(AB)c”. The Astronomical Journal. 152 (5): 125. arXiv:1609.06720. Bibcode:2016AJ....152..125B. doi:10.3847/0004-6256/152/5/125.
26. Jain, Chetana; Paul, Biswajit; Sharma, Rahul; Jaleel, Abdul; Dutta, Anjan (2017). “Indication of a massive circumbinary planet orbiting the low-mass X-ray binary MXB 1658-298”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 468 (1): L118. arXiv:1703.04433. Bibcode:2017MNRAS.468L.118J. doi:10.1093/mnrasl/slx039.
27. Holman, Matthew; Wiegert, Paul; Sharma, Rahul; Jaleel, Abdul; Dutta, Anjan (2017). “Indication of a massive circumbinary planet orbiting the Low Mass X-ray Binary MXB 1658-298”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 468: L118–L122. arXiv:1703.04433. Bibcode:2017MNRAS.468L.118J. doi:10.1093/mnrasl/slx039.
28. Getley, A. K.; Carter, B.; King, R.; O'Toole, S. (2017). “Evidence for a planetary mass third body orbiting the binary star KIC 5095269”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 468 (3): 2932–2937. arXiv:1703.03518. Bibcode:2017MNRAS.468.2932G. doi:10.1093/mnras/stx604.
29. Nelson, Richard P. (2003). “On the evolution of giant protoplanets forming in circumbinary discs”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 345 (1): 233–242. Bibcode:2003MNRAS.345..233N. doi:10.1046/j.1365-8711.2003.06929.x.

Đọc thêm

• Nader Haghighipour (2010). Planets in Binary Star Systems. Springer Science & Business Media. ISBN 978-90-481-8687-7.