Tử hình

Đừng nhầm lẫn với Tư hình.

Một người cộng sản đối lập chính quyền bị tử hình ở Cuba, trong thời kỳ Cách mạng Cuba (1956).

Tử hình, án tử hình hay án tử (tiếng Anh: capital punishment, judicial homicide, execution, death sentence, death penalty) là việc hành quyết một người theo một quy trình luật pháp. Những người bị án tử hình được gọi là tử tù.

Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã thông qua, trong năm 2007, 2008, 2010, 2012 và năm 2014,^[1] các nghị quyết không ràng buộc kêu gọi đình chỉ tử hình toàn cầu, nhằm cuối cùng bãi bỏ.^[2] Tại các quốc gia thành viên EU, theo Hiệp ước Lisbon, Điều 2 của Hiến chương các Quyền Căn bản của Liên minh châu Âu cấm hình phạt tử hình.^[3] Ngoài ra, hội đồng châu Âu, mà có 47 quốc gia thành viên, cấm các quốc gia thành viên áp dụng luật tử hình. Ngược lại, nhiều quốc gia như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc... vẫn sẽ duy trì án tử hình với mục đích tạo hình phạt đủ sức răn đe với các loại tội phạm nghiêm trọng, nhằm đảm bảo an ninh chung cho xã hội. Hơn 65% dân số thế giới sống tại các quốc gia nơi có án tử hình, và 4 quốc gia đông dân nhất thế giới (Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa, Ấn Độ, Hoa Kỳ và Indonesia) vẫn đang áp dụng hình phạt tử hình và sẽ không xoá bỏ nó trong một tương lai gần.^{[4][5][6][7][8][9][10][11][12]}

Tính đến đầu năm 2016, 65 quốc gia vẫn còn hình phạt tử hình, 103 quốc gia đã hoàn toàn bãi bỏ hình phạt này, 6 nước bãi bỏ cho những tội thông thường (chỉ tuyên tử hình với những tội đặc biệt như tội phạm chiến tranh, tội phản quốc, giết người hàng loạt), và 30 nước vẫn còn án tử hình nhưng đã lâu không áp dụng.^[13]

Từ nguyên

Chữ "tử hình" có nguồn gốc từ Hán Việt 死刑 (pinyin: sǐxíng), có nghĩa là hình phạt chết.^{[cần dẫn nguồn]}

Một số cách tử hình

Bài chi tiết: Danh sách phương pháp tử hình

Hình phạt voi giày

• Xử bắn
• Đóng đinh
• Thiêu sống
• Đun sôi
• Xử trảm
• Chôn sống
• Treo cổ
• Ghế điện
• Ném đá
• Phanh thây
• Phòng hơi ngạt
• Tiêm thuốc độc
• Thả trôi sông
• Tùng xẻo
• Voi giày
• Tứ mã phanh thây/Ngũ mã phanh thây
• Xẻ đôi người (theo chiều dọc)
• Lột da
• Cung hình
• Tru di
• Chém ngang lưng

Án tử hình hiện nay

Bài chi tiết: Tử hình theo quốc gia và vùng lãnh thổ

Tình hình áp dụng án tử hình trên thế giới

  Hủy bỏ cho tất cả mọi tội

  Hủy bỏ trừ các trường hợp đặc biệt (ví dụ như tội phạm chiến tranh)

  Có án tử hình, nhưng trong 10 năm qua chưa áp dụng với người nào

  Đang áp dụng

Tính đến đầu năm 2016, 65 quốc gia vẫn còn luật tử hình, 103 quốc gia đã hoàn toàn bãi bỏ án phạt này, 6 nước bãi bỏ cho những tội thông thường (chỉ duy trì án tử hình trong những trường hợp đặc biệt như tội ác chiến tranh, phản quốc), và 30 còn án tử hình nhưng đã lâu không áp dụng trong thực tế.^[13]

Trong một số các quốc gia có án tử hình, nó chỉ được dùng cho tội giết người và tội liên quan đến chiến tranh. Trong một số quốc gia khác, như Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Singapore, Ả Rập Xê Út, Việt Nam... nó còn được áp dụng cho các tội bất bạo động như buôn lậu ma túy và tham nhũng... Nói chung, việc quy định án tử hình dành cho tội danh nào tùy thuộc vào nhu cầu an ninh và mức nghiêm trọng của các loại tội danh tại quốc gia đó.

Ví dụ như Singapore có những quy định tử hình rất nghiêm khắc đối với tội phạm ma túy. Cụ thể những đối tượng mang theo các chất sau với khối lượng tương ứng sẽ bị kết án tử hình: heroin (từ 15 g trở lên), cocaine (từ 30 g trở lên), morphine (từ 30 g trở lên), hashish (từ 200 g trở lên), methamphetamine (từ 250 g trở lên), cần sa (từ 500 g trở lên) và thuốc phiện (từ 1.200 g trở lên). Với những quy định nghiêm khắc bậc nhất thế giới về kiểm soát ma túy, người Singapore tự hào với tỉ lệ nghiện ma túy tại nước họ thấp hơn rất nhiều so với các quốc gia khác^[14].

Tranh luận

Tổ chức Ân xá quốc tế khuyến khích các quốc gia bãi bỏ án tử hình,^[15] Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã thông qua, trong năm 2007, 2008, 2010, 2012 và năm 2014,^[1] các nghị quyết không ràng buộc kêu gọi đình chỉ tử hình toàn cầu, nhằm cuối cùng bãi bỏ.^[2] Tại các quốc gia thành viên EU, theo Hiệp ước Lisbon, Điều 2 của Hiến chương các Quyền Căn bản của Liên minh châu Âu cấm hình phạt tử hình.^[3] Ngoài ra, hội đồng châu Âu, mà có 47 quốc gia thành viên, cấm các quốc gia thành viên áp dụng luật tử hình.

Ngược lại, nhiều quốc gia tuyên bố sẽ duy trì án tử hình với mục đích tạo hình phạt đủ sức răn đe với các loại tội phạm nghiêm trọng, nhằm đảm bảo an ninh chung cho xã hội. Lập luận này dựa trên các phân tích sau^[16]:

• Nếu dựa vào Điều 3 "Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền" (rằng "Mọi người đều có quyền sống, tự do và được bảo vệ an toàn") để diễn giải rằng việc sử dụng hình phạt tử hình là vi phạm nhân quyền thì diễn giải đó là vô lý. Bởi vì, nếu tử hình một ai đó tức là "vi phạm quyền sống" và phải xóa bỏ bản án này, thì đồng thời chính phủ các nước cũng phải xóa bỏ các trại giam tội phạm vì khi giam giữ một ai đó cũng là sự vi phạm "quyền tự do".
• Mặt khác, khoản 2 Điều 6 của Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966 quy định: "Ở những quốc gia chưa xóa bỏ hình phạt tử hình thì chỉ được phép áp dụng đối với những tội nghiêm trọng nhất…". Điều này cho thấy, công ước thừa nhận ở những quốc gia khác nhau, tùy theo điều kiện cụ thể mà có thể duy trì hình phạt tử hình "với những tội nghiêm trọng nhất", và thế nào là "những tội nghiêm trọng nhất" cũng không có khái niệm cụ thể mà đó là nội bộ mỗi quốc gia tự quyết định.
• Tính nhân đạo của pháp luật phải dung hòa lợi ích của xã hội và lợi ích của người phạm tội. Việc đề cao lợi ích của người phạm tội mà quên đi lợi ích của toàn xã hội không thể xem là thỏa mãn nguyên tắc nhân đạo của pháp luật. Một người phạm tội rất nghiêm trọng, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng và còn tiếp tục đe dọa đến sự an toàn của xã hội, thì việc nhân đạo đối với tội phạm chính là vô nhân đạo đối với toàn thể cộng đồng xã hội.

Báo cáo năm 2017

Tổ chức Ân xá Quốc tế báo cáo, năm 2016, có 1.032 vụ tử hình được ghi nhận, nhưng con số thực sự sẽ cao hơn nhiều (do nhiều nước không công bố số liệu hoặc thống kê không đầy đủ), con số này giảm 37% so với năm trước. Benin và Nauru hủy bỏ luật tử hình. Tổng cộng 141 nước đã hủy bỏ luật tử hình hoặc đã lâu không thi hành nó nữa. Đối với Việt Nam, theo dữ liệu Bộ Công an từ tháng 8 năm 2013 đến 30 tháng 6 năm 2016 có 429 người bị xử tử hình, và như vậy trở thành nước có số án tử hình nhiều thứ 3 sau Trung Quốc và Iran.^[17]

Xem thêm

• Tử hình ở Việt Nam

Tham khảo

1. ^ “117 countries vote for a global moratorium on executions”. World Coalithion Against the Death Penalty.
2. ^ “moratorium on the death penalty”. United Nations. ngày 15 tháng 11 năm 2007. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2010.
3. ^ Charter of Fundamental Rights of the European Union
4. “Asia Times Online – The best news coverage from South Asia”. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 5 năm 2010. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2009.
5. Coalithion mondiale contre la peine de mort – Indonesian activists face upward death penalty trend – Asia – Pacific – Actualités
6. Death penalty rift in states continues in the US Lưu trữ 2015-05-16 tại Wayback Machine By: Information Daily Staff Writer, cập nhật: 25/3, 2009 - 16:39 GMT bản lưu 27/8/2009
7. AG Brown says he'll follow law on death penalty By DON THOMPSON, The Associated Press 3:30 P.M.ngày 11 tháng 3 năm 2009
8. lawmakers-cite-economic-crisis-effort-ban-death-penalty
9. Legislators in U.S. state vote to repeal death penalty 14/3/2009, IHT
10. Death penalty repeal unlikely says anti-death penalty activist Carol J. Williams, cập nhật 22/11/2008, lưu 7/7/2011
11. A new Texas? Ohio's death penalty examined – Campus Lưu trữ 2012-01-12 tại Wayback Machine Travis Schulze cập nhật 15/6/2012
12. THE DEATH PENALTY IN JAPAN-FIDH > Human Rights for All / Les Droits de l'Homme pour Tous
13. ^ “Death Sentences and Executions Report 2015”. Amnesty International. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2016.
14. https://tuoitre.vn/singapore-xu-toi-khoa-than-cong-cong-ma-tuy-the-nao-20180116145650703.htm
15. “Amnesty International”. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 2 năm 2015. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2009.
16. Cần tiếp tục duy trì hình phạt tử hình trong pháp luật hình sự Việt Nam
17. “Vietnam executes many more people than previously thought”. www.economist.com. 12 tháng 4 năm 2017.

Liên kết ngoài

• Tư liệu liên quan tới Death penalty tại Wikimedia Commons
• Tử hình tại Từ điển bách khoa Việt Nam
• Capital punishment (law) tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
• Có nên giữ án tử hình?: BBC Việt ngữ
• Chương 26: Thi hành hình phạt tử hình Luật số 19/2003/QH11 của Quốc hội: Bộ luật Tố tụng Hình sự, ban hành ngày 10/12/2003