Izarputz

Izarputza
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Fungi
Klasea	Agaricomycetes
Ordena	Geastrales
Familia	Geastraceae
Generoa	Geastrum
Espeziea	Geastrum fimbriatum Fr., 1829
Mikologia
gleba formako himenioa   txapelik ez   espora marroiak dauzka   saprobioa da   ez da jangarria Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

Izarputza edo lurrizar argia (Geastrum fimbriatum edo Geastrum sessile) Geastraceae familiako onddo espezie bat da.^[1] Ez da jangarria, nahiko arrunta Euskal Herrian.

Deskribapena

Karpoforoa: Zabalik 3tik 7 cm-ra neurtzen du, globo forma du gaztetan eta kolorea marroi argia edo gris-okrea. Bilgarri bikoitza du: kanpoaldea, exoperidioa, eta barrualdea endoperidioa.

Exoperidioa: Itsas izar gisa irekitzen da, eta 6-9 beso edo petalo triangeluar ditu, beherantz kurbatuak; kanpotik zurixkak, arre-zurbila barrutik arre-gorrixka bilakatuz.

Endoperidioa: Sesila, 1,5 eta 3 cm bitarteko diametrokoa, globo formakoa, zaku biribil baten formakoa, goian esporak ateratzeko zulo batekin. Mizelioaren bilgarria, papera bezain mehea, beixa edo arrexka kolorekoa da. Gleba, zahartzean hauts marroi bihurtzen da.^[2]

Etimologia: Geastrum terminoa grekotik dator, lurra, esan nahi duen "gé" hitzetik eta izarra esan nahi duen "áster" hitzetik. Fimbriatum epitetoa latinetik dator, zerrendekin esan nahi duen "fimbriatus" hitzetik. Laziniak dituelako.

Jangarritasuna

Sukaldaritzarako baliorik gabea.^[3]

Nahasketa arriskua

Geastrum vulgatum espeziarekin, honen exoperidioaren haragia gorrixka da eta erraz pitzatzen da, Geastrum triplex delakoarekin ere bai, hau irekitzean, lerde-zapi edo lepokoaren antzeko batekin geratzen da.^[4]

Sasoia eta lekua

Uda amaieran eta udazkenean, koniferoetan nahiz hostoerorkorretan. Nahiko ohikoa.^[5]

Banaketa eremua

Asia, Europa, Amerika.

Galeria

• 
• 

Erreferentzia

1. Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza  •   Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012  •   Euskalnatura  •   Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987  •   Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973  •   Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
2. (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 689 or. ISBN 84-404-0530-8..
3. (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 506 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
4. (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 529 or. ISBN 84-282-0541 (T. 3). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
5. (Gaztelaniaz) Palazon Lozano Fernando. (2006). Setas para todos. JoseLuis Añanos Echo Editorial Pirineo, 609 or. ISBN 84-87997-86-4..

Kanpo estekak