Lijst van aardbevingen in Turkije

Aardbevingen in Turkije (1900-2023)

■ 4 M_w

   

■ 5 M_w

   

■ 6 M_w

   

■ 7 M_w

Kaart met plaatgrenzen die van invloed zijn in Turkije.

Dit is een lijst van aardbevingen in Turkije. Deze lijst bevat alleen zware aardbevingen die zich in Turkije hebben voorgedaan en dodelijke slachtoffers, gewonden en/of grote schade hebben veroorzaakt.

Tektonische context

Turkije ligt in een regio met een hoge seismische activiteit en kent een lange geschiedenis van zware aardbevingen. Het grootste deel van het land bevindt zich op de Anatolische Plaat. Deze grenst aan de Euraziatische Plaat in het noorden, de Arabische Plaat in het oosten, de Afrikaanse Plaat in het zuiden en de Egeïsche microplaat in het westen. In het oosten van het land vormt de Zagros fold and thrust belt de grens tussen de noordwaarts bewegende Arabische en Euraziatische platen. De tektonische ontwikkelingen in het land worden vooral bepaald door krachten die op deze plaatgrenzen inwerken.

De zwaarste aardbevingen in Turkije vinden plaats langs de ongeveer 1500 kilometer lange Noord-Anatolische Breukzone, een rechts-laterale transformbreuk die de grens vormt tussen de Anatolische en Euraziatische platen. Zware aardbevingen komen ook voor in de 550 tot 700 kilometer lange Oost-Anatolische Breukzone, een links-laterale transformbreuk die de grens tussen de Anatolische en Arabische plaat markeert. Deze breukzone reikt tot aan de links-laterale Dode Zee-transformbreuk in het zuiden van Turkije. De Dode Zee-transformbreuk vormt de grens tussen de Afrikaanse en Arabische platen en was verantwoordelijk voor verschillende verwoestende historische aardbevingen in het gebied rond de stad Antakya (Antiochië). In het oostelijke Middellandse Zeegebied schuift de Afrikaanse plaat in noordelijke tot noordoostelijke richting onder de Anatolische Plaat bij de Cyprus Boog en onder de Egeïsche Plaat bij de Helleense Boog. De Helleense Boog beweegt zuidwaarts, waardoor korstextensie ontstaat in de Egeïsche Plaat, hetgeen soms tot aardbevingen leidt in West-Turkije. In Oost-Turkije ligt de aardbevingsgevoelige Bitlis-Zağros-Sutuur, die onderdeel is van de Zagros fold and thrust belt. Naast deze grote tektonische structuren zijn er in het land nog verschillende andere breukzones.^[1]

In de 20e eeuw werd Turkije getroffen door 111 aardbevingen met een magnitude van 5,0 of hoger.^[2] Aardbevingen waren gedurende de 20e eeuw verantwoordelijk voor circa 76 procent van de ongeveer 87.000 doden en 210.000 gewonden als gevolg van natuurrampen in Turkije. Aardverschuivingen droegen 10 procent bij, overstromingen 9 procent. Aardbevingen zijn dus het belangrijkste type natuurramp dat de bevolking van Turkije bedreigt.^[3] De Wereldbank schat de gemiddelde economische schade door aardbevingen in Turkije op 100 miljoen dollar per jaar.^[2] Omdat gebouwen in Turkije minder aardbevingsbestendig zijn dan in sommige andere landen of regio's met een hoge seismische activiteit, zoals Japan of Californië, veroorzaken aardbevingen van dezelfde intensiteit in Turkije aanzienlijk meer dodelijke slachtoffers.^[2] In 2004, na de aardbeving van Izmit van 1999, werd een strenge aardbevingswet aangenomen^[4]. Zo moesten alle nieuw te bouwen gebouwen aardbevingsbestendig zijn.^[5] In 2009 was naar schatting een derde van de circa twintig miljoen woningen in Turkije onvoldoende bestand tegen aardbevingen en zouden versterkt of herbouwd moeten worden.^[3] Hoewel de bouwvoorschriften met betrekking tot aardbevingsbestendigheid dus veel strenger werden, werden deze vervolgens onvoldoende in praktijk gebracht.^[5] En de handhaving van de wet door de staat schoot tekort.^[5] Begin februari 2023 had een en ander tot gevolg dat een zware aardbeving (7.8 M_w) met epicentrum in de grensregio met Syrië leidde tot grootschalige verwoesting van woongebouwen en infrastructuur en een dodental van meer dan 50.000, alleen al in Turkije.^[6]

Significante aardbevingen

Datum	Tijdstip  ‡	Plaats, regio	Lat	Long	Doden	Magn.	Opmerkingen	bron
17 na Christus	n/a	Philadelphia (Alaşehir)	38.21	28.31	n/a	n/a		[7]
13 december 115		Antiochië	36.10	36.10	260000 ~260.000	7,5 Ms		[8]
141 (of 142)		Lycië, Carië, Dodekanesos	36.70	28.00	n/a		Veroorzaakte een grote tsunami met overstromingen op Rodos.	[9]
262		Zuid- en westkust van Anatolië	36.50	27.80	n/a		De aardbeving beschadigde veel gebouwen in Efeze en veroorzaakte een tsunami die steden langs de kust trof.	[10]
19 mei 526		Antiochië			250000250.000		De stad Antiochië werd zwaar beschadigd. De schattingen van het dodental variëren van 250.000 tot 300.000.[11]	[12]
15 augustus 554		Anatolië					De aardbeving veroorzaakte zware schade in de stad Tralles (het huidige Aydın) en op het eiland Kos.	[13]
14 december 557		Constantinopel	40.90	28.70	n/a		Istanboel werd "bijna volledig met de grond gelijk gemaakt" door de aardbeving.	[14]
1268		Cilicië, Anatolië	37.50	35.50	6000060.000	~7		–
10 september 1509		Constantinopel	40.90	28.70	1000010.000	7.2 Mw		–
23 februari 1653		Smyrna	38.20	28.20	25002.500	7.5		[15]
17 augustus 1668		Noord Anatolië	40.90	36.00	80008.000	7.8-8.0 Ms	De zwaarste gekende aardbeving in Turkije, zie Aardbeving Noord-Anatolië 1668.	USGS
10 juli 1688	11:45	Smyrna	38.40	26.90	1600016.000	7.0 Ms		[16]
22 mei 1766	05:10	Constantinopel	40.80	29.00	40004.000	7.1 Ms		[17]
28 februari 1855	01:00	Bursa	40.20	29.10	19001.900	6.7 Ms		[18]
2 juni 1859	10:30	Erzurum	39.90	41.30	1500015.000	6.1 Ms		[19]
3 april 1881	11:30	Chios, Çeşme, Alaçatı	38.25	26.25	78667.866	7.3 Mw		[20]
15 oktober 1883	13:30	Çeşme, Izmir, Ayvalik	38.30	26.20	120120+	7.3 Ms		[21]
10 juli 1894	12:24	Golf van Izmit	40.73	29.25	13001.300	7.0 Ms		[22]
29 april 1903	01:46 lokale tijd	Malazgirt	39.14	42.65	600	6.7 Ms		[23][24]
9 augustus 1912	03:29 lokale tijd	Mürefte (Tekirdağ)	40.75	27.20	216	7.3 MS		[23][24]
4 oktober 1914	00:07 lokale tijd	Burdur	37.82	30.27	23442.344	6.9 MS		[23][24]
13 september 1924	16:34 lokale tijd	Horasan	40.00	42.10	60	6.8 Ms		[23][24]
22 oktober 1926	21:59 lokale tijd	Kars	40.70	43.70	360	6.0 Ms		[25]
31 maart 1928	02:29 lokale tijd	Smyrna	38.50	28.00	50	6.5 MS	Een beving met een magnitude van 6.2 die de voorgaande dag plaatsvond was mogelijk een voorschok.	[23][24]
18 mei 1929	08:37 lokale tijd	Suşehri	40.20	37.90	64	6.1 Ms		[23][24]
7 mei 1930	00:34 lokale tijd	Hakkâri	38.10	44.70	25142.514	7.2–7.5 Ms		[26]
4 januari 1935	16:41 lokale tijd	Erdek	40.40	27.50	5	6.4 Ms		[23][24]
19 april 1938	12:59 lokale tijd	Kırşehir	39.10	34.00	160	6.6 MS		[23][24]
22 september 1939	02:36 lokale tijd	Dikili	39.10	26.80	60	6.6 MS		[23][24]
26 december 1939	23:57	Erzincan	39.77	39.53	3270032.700	7.8 Mw		USGS
15 november 1942	19:01 lokale tijd	Bigadiç	39.20	28.20	16	6.1 MS		[23][24]
20 december 1942	14:03	Erbaa	40.87	36.47	30003.000	7.0 Ms		[27]
20 juni 1943	17:32 lokale tijd	Hendek	40.60	30.50	336	6.6 MS		[23][24]
26 november 1943	22:20	Ladik	40.87	33.65	28242.824–5.000	7.5 Mw
1 februari 1944	03:25	Gerede	40.80	32.20	39593.959	7.5		[27]
6 oktober 1944	04:34 lokale tijd	Ayvalık	39.37	26.53	30	6.8 MS		[23][24]
17 augustus 1949		Karlıova	39.54	40.57	450	6.8		[27]
13 augustus 1951	18:36	Kurşunlu	40.88	32.87	50	6.9		[27]
18 maart 1953	21:06 lokale tijd	Yenice	40.02	27.53	265	7.2 MS		[23][24]
16 juli 1955	09:07 lokale tijd	Söke	37.55	27.05	23	6.8 MS		[23][24]
25 april 1957	04:25 lokale tijd	Fethiye	36.50	28.60	67	7.1 MS		[23][24]
26 mei 1957	6:36	Abant	40.67	31.00	52	7.1		[27]
6 oktober 1964	16:31 lokale tijd	Manyas	40.10	27.93	23	7.0 MS		[23][24]
19 augustus 1966	12:23	Varto, Varto (district)	39.17	41.56	23942.394	6.8 Mw		[27]
22 juli 1967	16:56	Mudurnu	40.67	30.69	89	7.2	zie Noord-Anatolische Breuk	[27]
3 september 1968	10:19 lokale tijd	Bartın	41.79	32.31	29	6.5 MS		[23][24]
28 maart 1969	03:48 lokale tijd	Alaşehir	38.50	28.40	53	6.5 MS		[23][24]
28 maart 1970	23:02 lokale tijd	Gediz	39.20	29.50	10861.086	7.2 MS		[23][24]
22 mei 1971	16:44	Bingöl	38.83	40.52	755	6.9 Mw		[28]
6 september 1975	12:20 lokale tijd	Lice	38.50	40.70	23112.311	6.6 MS		[23][24]
24 november 1976	14:22 lokale tijd	Muradiye	39.12	44.03	40004.000	7.5 MS		[23][24]
30 oktober 1983	07:12 lokale tijd	Erzurum	40.33	42.19	13421.342	6.9 MS		[23][24]
13 maart 1992	17.18	Erzincan	39.70	39.69	498	6.7 Mw		[29]
1 oktober 1995	17:57 lokale tijd	Dinar	38.06	30.13	90	6.1 MS		[23][24]
27 juni 1998	16:55 lokale tijd	Ceyhan	36.88	35.31	146	6.3 Mw		[23][24]
17 augustus 1999	03:02 lokale tijd	Izmit	40.77	30.00	1712717.127	7.6 Mw	zie Aardbeving İzmit 1999. Volgens de officiële Turkse schattingen van 19 oktober 1999, waren er 17.127 doden en 43.959 gewonden, maar veel andere bronnen stellen dat het werkelijke cijfer dichter bij 45.000 doden en een vergelijkbaar aantal gewonden zou kunnen liggen.[30]	USGS
12 november 1999	18:57 lokale tijd	Düzce	40.75	31.16	894	7.2 Mw		USGS
3 februari 2002	07:11	Afyon	38.57	31.27	44	6.5 Mw		[31]
1 mei 2003	00:27	Bingöl	39.01	40.46	177	6.4 Mw		[32]
2 juli 2004	01:30	Ağrı	39.71	44.02	18	5.1 Mw		[33]
3 augustus 2010	02:32	Elâzığ	38.79	40.03	41	6.1 Mw	zie Aardbeving Turkije maart 2010	[34]
23 oktober 2011	13:41	Van	38.63	43.49	604	7.2 Mw	zie Aardbeving Turkije 2011	[35]
9 november 2011	19:23	Van	38.42	43.22	40	5.6 Mw		[36]
21 juli 2017	01:31 lokale tijd	Bodrum	36.92	27.41	2 (op het Griekse eiland Kos)	6.7 Mw	zie Aardbeving Bodrum 2017	[37]
26 september 2019	13:59 lokale tijd	Marmararegio	40.89	28.17	1	5.7 Mw	Het epicentrum van de beving bevond zich in de Zee van Marmara, zo'n vijftig km westelijk van Istanboel, in het Kumburgaz-segment van de Noord-Anatolische Breukzone. De beving veroorzaakte schade aan 473 gebouwen en er vielen 1 dode en 43 gewonden.[38][39]	[40]
24 januari 2020	20:55 lokale tijd	Elazığ	38.23	39.50	41	6.7 Mw	zie Aardbeving Elazığ 2020	[41][42]
30 oktober 2020	13:51 lokale tijd	İzmir/Samos	37.91	26.79	116	7.0 Mw	zie Aardbeving Egeïsche Zee 2020	[43][44]
6 februari 2023	04:17 lokale tijd	Gaziantep	37.4	37.23	> 57.200	7.8 Mw	zie Aardbeving Turkije-Syrië 2023 In Turkije zijn volgens officiële cijfers ruim 50.000 doden gevallen en 107.000 gewonden.[6] In Syrië vielen meer dan 7200 doden.[45]	[46]
	13.24 lokale tijd	Kahramanmaraş	38.0	37.2		7.5-7.7 Mw		[47]
20 februari 2023	20:04 lokale tijd	Defne (provincie Hatay)	36.16	36.11	11	6.4 Mw	De aardbeving werd gevolgd door een beving met een magnitude van 5.8 Mw in hetzelfde gebied. Beide worden beschouwd als naschokken van de zware aardbevingen van 6 februari 2023.[48]	[49]
25 februari 2023		Bor (Turks district)	37.89	34.55	n/a	5.2 Mw	zie Aardbeving Turkije-Syrië 2023
27 februari 2023	13:04	Yeşilyurt (provincie Malatya)	38.18	38.15	1	5.2 Mw	zie Aardbeving Turkije-Syrië 2023

Zie ook

• Noord-Anatolische Breuk
• Oost-Anatolische Breuk
• Lijst van aardbevingen

Referenties

1. (en) Bozkurt, Erdin (2001). Neotectonics of Turkey – a synthesis. Geodinamica Acta 14: 3–30. DOI: 10.1080/09853111.2001.11432432.
2. (en) Gurenko, Eugene, Rodney Lester, Olivier Mahul, Serap Oguz Gonulal (2006). Earthquake Insurance in Turkey. History of the Turkish Catastrophe Insurance Pool. World Bank Publications, Washington D.C., p.1–5. ISBN 978-0-8213-6583-0. Gearchiveerd op 1 augustus 2023.
3. (en) Güneş, Oğuz (2015). Turkey’s grand challenge: Disaster-proof building inventory within 20 years. Case Studies in Construction Materials 2: 18–34. DOI: 10.1016/j.cscm.2014.12.003. “Based on available records, all natural disasters in Turkey since the beginning of the 20th century resulted in 87,000 casualties, 210,000 injuries, and 651,000 heavily damaged or destroyed homes.”.
4. Rob Vreeken, Gesjoemel met bouwregels kan ongunstig uitpakken voor politieke toekomst Erdogan. De Morgen. www.demorgen.be (9 februari 2023). Gearchiveerd op 11 februari 2023. Geraadpleegd op 11 februari 2023.
5. (en) Turkey earthquake: Why did so many buildings collapse?. BBC News (10 februari 2023). Gearchiveerd op 30 augustus 2023.
6. (tr) "AFAD Başkanı Sezer: Depremde can kaybı 50 bin 96, yaralanan sayısı ise 107 bin 204 ["AFAD President Sezer: Het verlies aan mensenlevens bij de aardbeving was 50 duizend 96, en het aantal gewonden was 107 duizend 204"]", Demirören Haber Ajansı (DHA), 20 maart 2023. Gearchiveerd op 20 maart 2023. Geraadpleegd op 23 maart 2023.
7. Tacitus Annales Book 2, 47. The Internet Classics Archive. Geraadpleegd op 21 juni 2013.
8. Comments for the Significant Earthquake. National Geophysical Data Center. Geraadpleegd op 19 oktober 2011.
9. Comments for the tsunami event. Significant Earthquake Database. National Geophysical Data Center. Geraadpleegd op 8 februari 2015.
10. Turkey: S Coasts; Libya: Comments for the Earthquake Event. Significant Earthquake Database. National Geophysical Data Center. Geraadpleegd op 4 oktober 2016.
11. Sbeinati, M.R., Darawcheh, R.; Mouty, M. (2005). The historical earthquakes of Syria: an analysis of large and moderate earthquakes from 1365 B.C. to 1900 A.D.. Annals of Geophysics 48 (3): 347–435
12. Procopius, II.14.6; bronnen gebaseerd op Johannes van Efeze
13. Antonopoulos, J. (1980). Data from investigation on seismic Sea waves events in the Eastern Mediterranean from 500 to 1000 A.D. Part 2. Annals of Geophysics 33 (1): 164-178. DOI: 10.4401/ag-4702. Gearchiveerd van origineel op 20 oktober 2021.
14. Agathias, Frendo, Joseph D. (1975). The histories. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-003357-1. Gearchiveerd op 18 mei 2023.
15. Comments for the 1653 Earthquake. NGDC. Geraadpleegd op 1 februari 2011.
16. Comments for the 1688 Earthquake. NGDC. Geraadpleegd op 1 februari 2011.
17. (en) N. N. Ambraseys, J. A. Jackson (juni 2000). Seismicity of the Sea of Marmara (Turkey) since 1500. Gearchiveerd op 5 mei 2023. Geophysical Journal International 141 (3)
18. Comments for the 1855 Earthquake. NGDC. Geraadpleegd op 2 februari 2011.
19. Comments for the 1859 Earthquake. NGDC. Geraadpleegd op 1 februari 2011.
20. Comments for the 1881 Earthquake. NGDC. Geraadpleegd op 2 februari 2011.
21. Comments for the 1883 earthquake. NCEI. Geraadpleegd op 3 maart 2018.
22. Ambraseys, N. (januari 2001). The earthquake of 10 July 1894 in the Golf van Izmit (Turkey) and its relation to the earthquake of 17 August 1999. Journal of Seismology 5 (1): 117–128. ISSN:1573-157X. DOI:10.1023/A:1009871605267.
23. (tr) Bogazici University Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute National Earthquake Monitoring Center (NEMC), List of large earthquakes 1900–2004. Geraadpleegd op 2 February 2020.
24. IISEENET (Information Network of Earthquake disaster Prevention Technologies) – Search Page. Gearchiveerd op 6 september 2023.
25. Comments for the 1926 Earthquake. NGDC. Geraadpleegd op 3 februari 2011.
26. Comments for the 1930 Earthquake. NGDC. Geraadpleegd op 3 februari 2011.
27. Toksoz, M.N., Shakal, A.F. & Michael, A.J. 1979. Space-Time Migration of Earthquakes Along the North Anatoliën Fault Zone and Seismic Gaps. Pageophys, 117, 1258–1270.
28. (en) USGS list of earthquakes with 1.000 or More Deaths since 1900. USGS. Gearchiveerd op 11 oktober 2008.
29. Bernard, P., Gariel, J-C. & Dorbath L. 1997. Fault location and rupture kinematics of the magnitude 6.8, 1992 Erzincan earthquake, Turkey, from strong ground motion and regional records. Bulletin Seismological Society of America, 87, 1230–1243. Gearchiveerd op 1 oktober 2011.
30. Marza, Vasile I. (2004). On the death toll of the 1999 Izmit (Turkey) major earthquake. Gearchiveerd op 9 april 2008. ESC General Assembly Papers 2004
31. Significant Earthquakes of the World 2002. USGS. Gearchiveerd op 28 oktober 2009.
32. Significant Earthquakes of the World 2003. USGS. Gearchiveerd op 4 oktober 2008.
33. M 5.1 - eastern Turkey. USGS.com. United States Geological Survey (1 juli 2004). Gearchiveerd op 9 oktober 2019. Geraadpleegd op 8 oktober 2019.
34. Magnitude 6.1 – eastern Turkey. USGS. Gearchiveerd op 11 maart 2010.
35. Magnitude 7.2 – EASTERN TURKEY. USGS. Gearchiveerd op 24 oktober 2011.
36. M 5.6 - eastern Turkey. Earthquake.usgs.gov. Gearchiveerd op 28 januari 2020. Geraadpleegd op 28 januari 2020.
37. M 6.7 - 10km SSE of Bodrum, Turkey. USGS.
38. (tr) "Depremden son durum: Son dakika İstanbul'da depremde 43 kişi yaralandı", haberturk.com, 27 september 2019. Gearchiveerd op 27 september 2019. Geraadpleegd op 27 september 2019.
39. (tr) "Fuat Oktay'dan İstanbul depremi sonrası önemli açıklamalar", Hürriyet. Geraadpleegd op 27 september 2019.
40. Istanbul earthquake: Magnitude 5.8 quake hits Turkey. independent.co.uk (26 september 2019). Gearchiveerd op 27 september 2019. Geraadpleegd op 26 september 2019.
41. M 6.7 - 9km NNE of Doganyol, Turkey". US Geological Survey. Gearchiveerd op 24 januari 2020.
42. "Rescue efforts under way after deadly quake rattles east Turkey", Aljazeera, 26 januari 2020. Gearchiveerd op 26 januari 2020. Geraadpleegd op 26 januari 2020.
43. M 7.0 - 15 km NNE of Néon Karlovásion, Greece. US Geological Survey. Gearchiveerd op 30 oktober 2020.
44. Turkey quake toll rises to 116 as rescuers conclude searches. Al Jazeera (4 november 2020). Gearchiveerd op 25 mei 2023.
45. (en) Syria/Turkey Earthquakes Situation Report #7, March 8, 2023. ReliefWeb (8 maart 2023). Gearchiveerd op 13 september 2023. Geraadpleegd op 23 maart 2023.
46. M 7.8 - Central Turkey USGS (6 februari 2023). Gearchiveerd op 29 augustus 2023.
47. M 7.5 - 4 km SSE of Ekinözü, Turkey USGS (6 februari 2023). Gearchiveerd op 25 maart 2023.
48. Magnitude 6.3 aftershock strikes southern Turkey, killing 6 and injuring hundreds 2 weeks after massive quake killed thousands. cnn.com (21 februari 2023). Gearchiveerd op 20 juli 2023.
49. Dit weten we nu over de nieuwste aardbevingen in Turkije en Syrië. nos.nl (21 februari 2023). Gearchiveerd op 29 mei 2023.

---

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel List of earthquakes in Turkey op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
• De sectie Tektonische context of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Liste von Erdbeben in der Türkei op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

---

Externe links

• (en) (tr) Website Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute
• (tr) Website Turkse rampenbestrijding (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, AFAD)

Mediabestanden

Zie de categorie Earthquakes in Turkey van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.