Đường Tuấn Ba

Nghệ sĩ Nhân dân

Đường Tuấn Ba
Thông tin cá nhân
Sinh
Ngày sinh	(1927-02-01)1 tháng 2, 1927
Nơi sinh	Bình Định, Liên bang Đông Dương
Mất
Ngày mất	1 tháng 6, 2020(2020-06-01) (93 tuổi)
Nơi mất	Thành phố Hồ Chí Minh
Giới tính	nam
Quốc tịch	Việt Nam
Đảng chính trị	Đảng Cộng sản Việt Nam
Nghề nghiệp	Nhà quay phim
Lĩnh vực	Điện ảnh
Khen thưởng	Huân chương Lao động hạng Nhì  Huân chương Kháng chiến hạng Nhì
Danh hiệu	Nghệ sĩ ưu tú (1993) Nghệ sĩ nhân dân (2019)
Sự nghiệp điện ảnh
Năm hoạt động	1969 – 2002
Đào tạo	Trung tâm Điện ảnh quốc gia Sài Gòn
Trường phái	Phim truyện Phim tài liệu
Tác phẩm	Cánh đồng hoang
Giải thưởng
Liên hoan phim Việt Nam 1980 Quay phim xuất sắc
Website
Đường Tuấn Ba trên IMDb
x • t • s

Đường Tuấn Ba (1 tháng 2 năm 1927 – 1 tháng 6 năm 2020) là nhà quay phim điện ảnh Việt Nam, ông được biết đến khi hợp tác quay phim với đạo diễn Hồng Sến và thành công với 3 trong số 4 phim. Đặc biệt, bộ phim Cánh đồng hoang mang lại cho ông giải Quay phim xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 5 năm 1980.

Tiểu sử

Đường Tuấn Ba sinh ngày 1 tháng 2 năm 1927 tại Bình Định, sau này gia đình ông lên Kon Tum định cư.^[1]

Đường Tuấn Ba tham gia kháng chiến chống Pháp từ khi 15 tuổi. Tháng 6 năm 1946, quân đội Pháp tái chiếm Kon Tum, đội của ông phải rút về Ba Tơ, Quảng Ngãi. Trong thời gian công tác tại đây, ông bị thương ở trán và bị sốt cao, cấp trên cho ông xuất ngũ.^[2] Năm 1954, ông hồi cư về Kon Tum, được tuyển vào Ty Thông tin Kon Tum và chọn ngay nghề nhiếp ảnh.^[3] Để phục vụ công tác chụp ảnh tại Tây Nguyên, năm 1962, ông theo học khóa tiếng Bahnar tại Pleiku. Vì mê nhiếp ảnh nên năm 1966 ông thi vào Trường Điện ảnh - Truyền hình thuộc Trung tâm Điện ảnh quốc gia Sài Gòn, Bộ Thông tin Việt Nam Cộng Hòa, ngành quay phim và tốt nghiệp năm 1968.^[1][4]

Sự nghiệp

Năm 1969, ông đã quay bộ phim tài liệu đầu tay mang tên Người Việt trên sông nước.^[5] Sau khi tốt nghiệp, ông về làm việc tại Trung Tâm Điện ảnh quốc gia đến năm 1975. Trong thời gian này, ông quay một số phim tài liệu Địa phương chí các tỉnh Bạc Liêu, Cam Ranh, Phú Bổn; Phong tục tập quán dân tộc Bahnar; Lễ bỏ mả của người Gia Rai - Phú Bổn,... Ngoài ra còn có một số phim điện ảnh dưới chính quyền Việt Nam Cộng hòa, chủ yếu hợp tác với nhà quay phim Nguyễn Hòe, như: Con ma nhà họ Hứa (1970); 5 hiệp sĩ bất dĩ (1971); Biển động; Mưa trong bình minh; Chiếc bóng bên đường (1972).^[2]

Khi đất nước thống nhất, ông làm việc tại Xưởng phim Tổng hợp Tp.HCM. Năm 1977, Tuấn Ba tình cờ gặp và mời Robert Hải đóng vai cố vấn Mĩ trong phim "Mối tình đầu".^[6] Từ năm 1978 đến 1981, ông được chọn quay phim 3 tác phẩm của đạo diễn Hồng Sến: Mùa gió chướng, Vùng gió xoáy, Cánh đồng hoang. Cả 3 bộ phim đều giành được giải thưởng lớn trong nước và của Liên hoan phim quốc tế. Riêng ông được giải Quay phim xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam năm 1980, cho bộ phim Cánh đồng hoang.^[4] Sau này ông còn cộng tác với đạo diễn Hồng Sến trong bộ phim Hòn Đất. Một số phim do ông bấm máy cũng thành cồng như Chiếc vòng bạc, Nơi bình minh chim hót, Người tìm vàng... Ông là nhà quay phim ít sử dụng chân đế, luôn khuyến khích đồng nghiệp và học trò cầm máy trên tay để quay.^[7]

Tính tới lúc nghỉ hưu năm 1991,^[8] Đường Tuấn Ba đã quay gần 90 bộ phim, trong đó có 22 phim truyện nhựa, 45 phim truyện video và gần 20 phim tài liệu, cải lương.^[4] Năm 1993, ông được phong danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú và Huy chương Vì sự nghiệp điện ảnh; năm 2019, ông là nghệ sĩ cao tuổi nhất từng được phong danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân.^[9]

Sau nghi nghỉ hưu, Đường Tuấn Ba tiếp tục tham gia vào trào lưu phim thị trường/phim video trong thập niên 1990, bộ phim cuối cùng ông tham gia quay phim là Trái đắng (2001) của đạo diễn Lê Văn Duy.^[10]

Đường Tuấn Ba qua đời ngày 1 tháng 6 năm 2020 vì tuổi tác tại Thành phố Hồ Chí Minh, hưởng thọ 93 tuổi.^[11]

Đời tư

Trong thời gian làm việc tại Kon Tum, năm 1966, ông gặp bà Nguyễn Thị Minh, một giáo viên cấp hai gốc Long An, và họ cưới nhau một năm sau đó. Ông bà có được 6 người con.^[2]

Tác phẩm

Trước 1975

Dưới chính quyền  Việt Nam Cộng Hòa
Năm	Tựa đề	Phân loại	Đạo diễn
1969	Người Việt trên sông nước	Phim tài liệu
	Địa phương chí các tỉnh Bạc Liêu, Cam Ranh, Phú Bổn
	Phong tục đời sống người Chăm ở Phan Rang
	Lễ bỏ mả của người Gia Rai - Phú Bổn
	Tiền là huyết mạch
	Điện lực Việt Nam
	Phong tục tập quán dân tộc Bahnar
1968	Chờ sáng	Điện ảnh
1970	Đời không trang điểm
1971	Con nước xoáy (Mưa trong bình minh)		Nguyễn Văn Tường
1972	Biển động
1973	Con ma nhà họ Hứa		Lê Hoàng Hoa
1973	Chiếc bóng bên đường		Nguyễn Văn Thành
1974	Năm hiệp sỹ bất đắc dĩ

Sau 1975

Việt Nam
Năm	Tựa đề	Thể loại	Đạo diễn
1978	Mùa gió chướng	Điện ảnh	Hồng Sến
1979	Cánh đồng hoang
1980	Chiếc vòng bạc		Bùi Sơn Duân (Lam Sơn)
1981	Vùng gió xoáy		Hồng Sến
1982	Hòn Đất
1984	Những tháng ngày êm ả		Xuân Thành
	Chuyện của Tuấn		Cao Thụy
1985	Bão U Minh		Lâm Mộc Khôn (Khương Minh Tuyền)
1987	Phù sa
	Thông mối đường sắt giữa Quảng Ngãi và hai đầu Nam Bắc	Phim tài liệu / Phóng sự
	Những bàn tay khéo
	Bưu điện Thành phố
	Đồ gốm
	Lịch sử Đảng Minh Hải
	Tết Căm pu chia
	Mỹ nghệ
1986	Nơi bình minh chim hót	Điện ảnh	Việt Linh
1987	Giai điệu xanh		Lê Dân
1988	Hai chị em
1989	Người tìm vàng		Đào Bá Sơn
1991	Sơn thần thủy quái / Sơn Tinh Thủy Tinh	Phim video	Xuân Cường
1992	Ngôi nhà oan khốc		Lê Mộng Hoàng
	Vết thù năm tháng
	Võ sĩ bất đắc dĩ		Lý Huỳnh - Hồ Ngọc Xum
	Pháp trường êm ả		Xuân Cường
1993	Nước mắt học trò		Lý Sơn
	Lá sầu riêng
1994	Nữ sinh quý tộc		Xuân Phước
1995	Tỷ phú không tiền		Xuân Cường
1997	Trường xưa kỉ niệm
1998	Dũng Sài Gòn		Xuân Cường
	Ánh Đạo vàng		Triệu Hoàng Quân
2000	Tiền tài và nghệ sỹ
	Giã từ cát bụi		Xuân Cường
	Bằng lăng tím
1990s	Năm cô gái yêu đời		Xuân Phước
	Kỳ tích núi Bà Đen		Lê Mộng Hoàng
	Biệt đội hắc ám
	Cái chết của nhà tỷ phú
	Thanh gươm để lại
	Mùa săn máu		Xuân Cường
	Hào phú đa tình		Xuân Phước
	Khung trời lỡ hẹn
	Người bất hạnh
	Trái tim sỏi đá
2002	Trái đắng	Điện ảnh	Lê Văn Duy

Vinh danh

• 1980: Quay phim xuất sắc - Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ V cho phim "Cánh đồng hoang".
• 1993: Huy chương Vì sự nghiệp điện ảnh Việt Nam.^[8]
• 1993: Danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú.
• 2000: Huân chương Lao động hạng nhì.^[8]
• Huân chương Kháng chiến hạng nhì.^[5]
• 2019: Danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.^[8]

Tham khảo

1. ^ “NSND ĐƯỜNG TUẤN BA”. HỘI ĐIỆN ẢNH TP.HCM. 29 tháng 11 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 11 năm 2022. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2023.
2. ^ Vũ Liên (6 tháng 6 năm 2020). “Nhà quay phim Đường Tuấn Ba: 'Rũ bụi trần gian'”. Thế giới điện ảnh. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2023.
3. Anh Dương (14 tháng 2 năm 2014). “Những tên tuổi gắn liền với 'Cánh đồng hoang'”. znews.vn. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2023.
4. ^ Mai Phương (Người Lao Động) (2 tháng 6 năm 2020). “Vĩnh biệt nhà quay phim, NSND Đường Tuấn Ba”. Truyền hình Thanh Hóa. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2023.
5. ^ “NSND Đường Tuấn Ba qua đời”. Báo điện tử Tiền Phong. 1 tháng 6 năm 2020. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2023.
6. Mộc Lan (7 tháng 6 năm 2016). “Dàn diễn viên 'Cánh đồng hoang': Người qua đời, người sống khốn khó, bệnh tật”. Báo điện tử VTC News. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2023.
7. Đỗ Lệnh Hùng Tú - Vũ Liên (3 tháng 6 năm 2020). “Nhà quay phim - NSND Đường Tuấn Ba đã về trời trên chuyến xe thời gian một chiều”. Thế giới điện ảnh. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2023.
8. ^ Phan Cao Tùng (1 tháng 6 năm 2020). “Nhà quay phim 'Cánh đồng hoang' - NSND Đường Tuấn Ba qua đời ở tuổi 93”. Báo Thanh Niên. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2023.
9. “Danh sách nghệ sĩ được Chủ tịch nước phong tặng, truy tặng danh hiệu NSND, NSƯT”. Báo điện tử Chính phủ. 31 tháng 8 năm 2019. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2022.
10. Mi Ly (1 tháng 6 năm 2020). “Người quay phim Cánh đồng hoang - NSND Đường Tuấn Ba - qua đời ở tuổi 93”. Tuổi trẻ Online. Truy cập ngày 4 tháng 4 năm 2023.
11. Mai Nhật (1 tháng 6 năm 2020). “Nhà quay phim 'Cánh đồng hoang' qua đời”. VnExpress. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2024.