Tầng Turon

Hệ/ Kỷ	Thống/ Thế	Bậc/ Kỳ	Tuổi (Ma)
Paleogen	Paleocen	Đan Mạch	trẻ hơn
Creta	Thượng /Muộn	Maastricht	66.0	72.1
		Champagne	72.1	83.6
		Santon	83.6	86.3
		Cognac	86.3	89.8
		Turon	89.8	93.9
		Cenoman	93.9	100.5
	Hạ/Sớm	Alba	100.5	~113.0
		Apt	~113.0	~125.0
		Barrême	~125.0	~129.4
		Hauterive	~129.4	~132.9
		Valangin	~132.9	~139.8
		Berrias	~139.8	~145.0
Jura	Thượng /Muộn	Tithon	già hơn
Phân chia kỷ Creta theo ICS năm 2017.[1]

Tầng Turon trong niên đại địa chất là kỳ gần đầu của thế Creta muộn, và trong thời địa tầng học thì nó là bậc gần dưới cùng của thống Creta dưới. Kỳ Turon tồn tại từ ~ 93.9 Ma đến 89.8 Ma (Ma: Megaannum, triệu năm trước).^[2]

Kỳ Turon kế tục kỳ Cenoman, và tiếp sau là kỳ Cognac, đều của cùng thế Creta muộn.^[3]

Vào đầu kỳ Turon một sự kiện thiếu oxy đã diễn ra, được gọi là sự kiện ranh giới Cenoman-Turon hoặc "Sự kiện Bonarelli".

Địa tầng

Tầng Turon (tiếng Pháp: Turonien) được nhà cổ sinh vật học người Pháp Alcide d'Orbigny (1802–1857) xác lập vào năm 1842. Orbigny đặt tên nó theo tên thành phố Tours trong vùng Touraine tỉnh Indre-et-Loire, và vết lộ là một vùng địa chất điển hình.

Đáy tầng Turon được xác định là nơi mà loài ammonit Wutinoceras devonense lần đầu tiên xuất hiện trong cột địa tầng. Hồ sơ tham chiếu chính thức (GSSP) cho đáy tầng Turon nằm ở nếp lồi Rock Canyon gần Pueblo, Colorado, Hoa Kỳ. 38°16′56″B 104°43′39″T / 38,2822°B 104,7275°T / 38.2822; -104.7275 ^[4]

Đỉnh của tầng Turon (đáy của Cognac) được xác định là vị trí trong cột địa tầng nơi loài inoceramid hai mảnh vỏ Cremnoceramus rotundatus đầu tiên xuất hiện.

Tầng Turon thường được chia thành ba phụ tầng, là dưới/sớm, giữa và trên/muộn. Trong đại dương Tethys, tầng Turon chứa bốn đới sinh vật ammonit:

• Đới Subprionocyclus neptuni (ở Turon trên)
• Đới Collignoniceras woollgari (ở Turon giữa)
• Đới Mammites nodosoides (ở Turon dưới)
• Đới Watinoceras coloradoense hay Watinoceras devonense (ở Turon dưới)

Các hóa thạch đánh dấu quan trọng khác là các loài thuộc nhóm inoceramid chi Inoceramus (I. schloenbachi, I. lamarcki và I. labiatus). Inoceramids là Mollusca hai mảnh vỏ liên quan đến trai ngày nay.

Cổ sinh

Ankylosaurs

Ankylosaurs của tầng Turon

Taxa	Hiện diện	Vị trí	Mô tả	Hình ảnh
Maleevus		Mông Cổ		Talarurus
Talarurus		Hệ tầng Bayan Shireh, Mông Cổ

Avialae

Avialae của tầng Turon

Taxa	Hiện diện	Vị trí	Mô tả	Hình ảnh
Catenoleimus		Hệ tầng Bissekty, Uzbekistan	enantiornithine cỡ trung bình, có thể dài 20–25 cm	Ichthyornis
Explorornis		Hệ tầng Bissekty, Uzbekistan
Ichthyornis	Turon - tầng Cognac	Alberta và Saskatchewan, Canada; Alabama, Kansas, New Mexico và Texas, Hoa Kỳ; Argentina; Trung Á	Sinh thái tương đương với kỷ Creta của các loài chim biển hiện đại như mòng biển, thú cưng và chim hạc. Nó có kích thước bằng một con mòng biển 60 cm (2,0 ft). Mặc dù đôi cánh và xương ức có vẻ ngoài rất hiện đại (cho thấy khả năng bay mạnh mẽ), hàm vẫn giữ được nhiều răng nhỏ, sắc nhọn

Ceratopsians

Ceratopsia của tầng Turon

Taxa	Hiện diện	Vị trí	Mô tả	Hình ảnh
Zuniceratops		Hệ tầng Moreno Hill, New Mexico, Hoa Kỳ	Ceratopsian được biết đến sớm nhất có sừng lông mày và ceratopsian lâu đời nhất được biết đến từ Bắc Mỹ, dường như dài khoảng 3 đến 3,5 mét (9,8 đến 11,5 ft) và 1 mét (3,3 foot) cao ngang hông.	Zuniceratops

Crocodylomorphs

Crocodylomorpha của tầng Turon

Taxa	Hiện diện	Vị trí	Mô tả	Hình ảnh
Baurusuchus		Brazil		Baurusuchus
Montealtosuchus	Turon sang Santon	Hệ tầng Adamantina, São Paulo, Brazil	peirosaurid trên cạn
Stratiosuchus		Brazil
Tadzhikosuchus		Lưu vực Fergana, Tajikistan; Hệ tầng Bissekty, Dzharakhuduk, Uzbekistan	alligatoroid sớm rất giống với Diplocynodon từ Đại Trung sinh.

Lớp Thú

Mammalia của tầng Turon

Taxa	Hiện diện	Vị trí	Mô tả	Hình ảnh
Bryceomys		Vách đá thẳng Hình thành Utah, Hoa Kỳ.	Nhỏ hơn một con chuột, được cho là có hành vi tương tự.

Ornithopods

Ornithopoda của tầng Turon

Taxa	Hiện diện	Vị trí	Mô tả	Hình ảnh
Anabisetia		Hệ tầng Cerro Lisandro, Tỉnh Neuquén, Patagonia, Argentina	elasmaria dài 2 mét (6,6 ft)	Anabisetia Bactrosaurus
Bactrosaurus	Turon sang Cognac	Sa mạc Gobi, Mông Cổ và Trung Quốc	Cao cỡ 6 m (20 ft) long and 2 m (6,6 ft) khi ở tư thế bốn chân, và nặng 1.100–1.500 kg (2.400–3.300 lb). Giống như nhiều loài khủng long bạo chúa khác, nó có thể chuyển đổi giữa tư thế hai chân và bốn chân, nhưng điều bất thường là nó có những gai lớn nhô ra từ các đốt sống.
Jeyawati	Turon	Hệ tầng Moreno Hill, New Mexico	Một hadrosauroid cơ bản
Macrogryphosaurus	Turon đến Cognac sớm	Hệ tầng Portezuelo, Argentina	chi iguanodont cơ bản, động vật ăn cỏ hai chân lớn
Notohypsilophodon	Cenoman - Turon	Hệ thống Bajo Barreal, Chubut, Argentina	hypsilophodontid hoặc các loài Ornithopod cơ bản khác, Notohypsilophodon hẳn là động vật ăn cỏ ăn cỏ. Kích thước của nó chưa được ước tính
Shuangmiaosaurus	Cenoman - Turon	Trung Quốc	iguanodont còn ít biết

Plesiosaurs

Plesiosauria của tầng Turon

Taxa	Hiện diện	Vị trí	Mô tả	Hình ảnh
Brachauchenius		Quận Ottawa, Kansas	Brachauchenius đại diện cho sự xuất hiện cuối cùng của một loài pliosaur ở Bắc Mỹ.	Libonectes Polyptychodon Thililua
Libonectes		Hệ tầng Britton ( Cedar Hill), Texas, Hoa Kỳ	sinh vật dài 7–14 m (23–46 ft), rất giống với Elasmosaurus có liên quan. Nó có thân hình nhỏ gọn với đuôi ngắn và chân chèo lớn. Hộp sọ nhỏ của nó có những chiếc răng dài hướng về phía trước, lý tưởng để bắt cá và mực trơn trượt ra ngoài miệng khi miệng nó đóng lại, và có cái cổ rất dài.
Manemergus		Morocco	chi polycotylid plesiosaur
Megacephalosaurus		Đá phiến Carlile, Hạt Russell, Kansas
Polyptychodon hudsoni		Texas, Hoa Kỳ	Brachaucheniin pliosaurid dài 10 mét (33 ft)
Thililua		High Atlas, Maroc	chi polycotylid plesiosaur, tổng chiều dài ước tính của Thililua là 5,5 đến 6 mét.

Pterosaurs

Pterosaur của tầng Turon

Taxa	Hiện diện	Vị trí	Mô tả	Hình ảnh
Lonchodectes		Upper Chalk, Kent, Anh
Lonchodraco	Alba - Turon	Hệ tầng Chalk, Kent và Cambridge Greensand, Anh

Squamatans

Squamata của tầng Turon

Taxa	Hiện diện	Vị trí	Mô tả	Hình ảnh
Dallasaurus		Arcadia Park Shale, Texas, Hoa Kỳ	basal, small, plesiopedal mososauroid
Russellosaurus		Arcadia Park Shale, Texas, Hoa Kỳ	basal, small, lightly built mosasaur

Theropods (non-avialae)

Theropods của tầng Turon

Taxa	Hiện diện	Vị trí	Mô tả	Hình ảnh
Bayosaurus		Neuquén, Argentina	được đặt tên không chính thức abelisauroid ceratosaur.	Mapusaurus Nothronychus Timurlengia
Enigmosaurus		Khara Khutul, Mông Cổ	therizinosaur.
Erlikosaurus		Hệ tầng Bayan Shireh của Mông Cổ	therizinosaur.
Mapusaurus		Hệ tầng Huincul, Argentina	carcharodontosaurid khủng long khổng lồ
Nothronychus		New Mexico, Hoa Kỳ	therizinosaur.
Segnosaurus	Alba sang Cognac	Khan-Bogdsomona, Mông Cổ	therizinosaur lớn và là một trong những dạng mô tả đầu tiên.
Timurlengia		Sa mạc Kyzylkum, Uzbekistan	tyrannosauroid nhỏ (250 kg)
Urbacodon		Uzbekistan	troodontid.
Xenotarsosaurus		Hệ tầng Bajo Barreal, tỉnh Chubut, Argentina	ceratosaur abelisaurid cỡ vừa.
Suskityrannus		New Mexico	Tyrannosauroid cơ bản nhỏ.

Tham khảo

1. “ICS Timescale Chart”. www.stratigraphy.org.
2. “Global Boundary Stratotype Section and Point”. International Commission of Stratigraphy. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2020.
3. See for a detailed geologic timescale Gradstein et al. (2004)
4. The GSSP was established by Kennedy et al. (2005)

Văn liệu

• Gradstein, F.M.; Ogg, J.G. & Smith, A.G.; 2004: A Geologic Time Scale 2004, Cambridge University Press.
• Kennedy, W.J.; Walaszczyk, I. & Cobban, W.A.; 2005: The Global Boundary Stratotype Section and Point for the base of the Turonian Stage of the Cretaceous: Pueblo, Colorado, U.S.A., Episodes 28(2): pp 93–104.

Liên kết ngoài

• GeoWhen Database - Turonian
• Late Cretaceous timescale, at the website of the subcommission for stratigraphic information of the ICS
• Stratigraphic charts of the Cretaceous: [1] and [2], at the website of Norges Network of offshore records of geology and stratigraphy
• Turonian Microfossils: 48 images of Foraminifera

Kỷ Phấn Trắng
Phấn trắng Hạ/Sớm	Phấn trắng Thượng/Muộn
Berrias | Valangin | Hauterive Barrem | Apt | Alba	Cenoman | Tours | Coniac Santon | Champagne | Maastricht