Niên đại địa chất

Niên đại địa chất Trái Đất và lịch sử hình thành sự sống 4,55 tỉ năm

Đừng nhầm lẫn với Đại (địa chất).

Niên đại địa chất được sử dụng bởi các nhà địa chất và các nhà khoa học khác để miêu tả thời gian và quan hệ của các sự kiện đã diễn ra trong lịch sử Trái Đất. Khái niệm này cũng có thể được dùng để miêu tả các sự kiện của vật thể khác trong vũ trụ (ví dụ như niên đại địa chất của Mặt Trăng Lunar geologic timescale); bài viết này chỉ tập trung vào niên đại địa chất trên Trái Đất. Thời gian được tính bằng Ma= Mega annum: triệu năm, hoặc Ka= Kilo annum: nghìn năm.

Các nhà địa chất học cho rằng Trái Đất hình thành khoảng 4,570 Ga trước đây. Khoảng thời gian địa chất trong quá khứ của Trái Đất được xây dựng thành thang thời gian địa chất có các cấp tính từ cao xuống thấp là liên đại (eon), nguyên đại hay đại (era), kỷ (period), thế (epoch), kỳ (age) và thời (chron) khác nhau, tương ứng với thang phân vị địa tầng: liên giới, giới, hệ, thống, bậc và đới. Nhưng cần lưu ý đây là 2 hệ thống khác nhau. Ví dụ 1 đại là khoảng thời gian liên tục nhất định trong lịch sử Trái Đất, trong khi địa tầng tương ứng của đại đó (nghĩa là giới) ở 1 khu vực nào đó thì là các lớp đá có niên đại thuộc đại này nhưng có thể không liên tục.

Các số liệu dưới đây phù hợp với số liệu và danh pháp được Ủy ban quốc tế về địa tầng học (ICS) khuyến nghị.

Tóm tắt

Triệu năm

Bảng chi tiết

Siêu liên đại (Supereon)	Liên đại (Eon)	Đại (Era)	Kỷ (Period)	Thế / Thống (Epoch)	Tầng (Age)	Thời điểm khởi đầu (tính bằng triệu năm về trước)
(không có tương đương)	Hiển sinh (Phanerozoic)	Tân sinh (Cenozoic)	Đệ tứ (Quaternary)	Toàn tân (Holocene)	Meghalaya	0.0042
					Northgrip	0.0082
					Greenland	0.0117
				Canh tân (Pleistocene)	hậu Canh tân / Tarantia	0.126
					Trung Canh tân / Chiba	0.781
					Tiền Canh tân / Calabria	1.8
					Gelasia	2.588
			Tân cận (Neogene)	Thượng tân (Pliocene)	Piacenza	3.6
					Zancle	5.333
				Trung tân (Miocene)	Messinia	7.246
					Tortona	11.63
					Serravalle	13.82
					Langhe	15.97
					Burdigala	20.44
					Aquitans	23.03
			Cổ cận (Paleogene)	Tiệm tân (Oligocene)	Chatti	28.1
					Rupel	33.9
				Thủy tân (Eocene)	Priabona	37.8
					Barton	41.2
					Lutetia	47.8
					Ypres	56
				Cổ tân (Paleocene)	Thanet	59.2
					Seland	61.6
					Đan Mạch	66
		Trung sinh (Mesozoic)	Phấn Trắng (Cretaceous)	Hậu Phấn trắng	Maastricht	72.1
					Champagne	83.6
					Santon	86.3
					Coniac	89.8
					Tours	93.9
					Cenoman	100.5
				Tiền Phấn trắng	Alba	113
					Apt	125
					Barrême	129.4
					Hauterive	132.9
					Valangin	139.8
					Berrias	145
			Jura	Jura muộn	Tithon	152.1
					Kimmeridge	157.3
					Oxford	163.5
				Jura giữa	Callove	166.1
					Bathon	168.3
					Bajocy	170.3
					Aalen	174.1
				Jura sớm	Toarcy	182.7
					Pliensbach	190.8
					Sinemur	199.3
					Hettange	201.3
			Tam điệp (Trias)	Trias muộn	Rhaetia	208.5
					Noria	227
					Carnia	237
				Trias giữa	Ladinia	242
					Anisia	247.2
				Trias sớm	Olenek	251.2
					Indus	251.902
		Cổ sinh (Paleozoic)	Permi	Lạc Bình (Loping)	Trường Hưng (Changhsing)	254.14
					Ngô Gia Bình (Wuchiaping)	259.1
				Guadalupe	Capitan	265.1
					Word	268.8
					Road	272.95
				Cisural	Kungur	283.5
					Artinsk	290.1
					Sakmara	295
					Assel	298.9
			Than đá / Thạch thán (Carboniferous)	Pennsylvania	Gzhel	303.7
Kasimov	307
Moskva	315.2
Bashkiria	323.2
Mississippi	Serpukhov			330.9
	Visé			346.7
	Tournai			358.9
Devon	Hậu Devon		Famenne	372.2
			Frasne	382.7
	Trung Devon		Givet	387.7
			Eifel	393.3
	Tiền Devon		Ems	407.6
			Praha	410.8
			Lochkov	419.2
Silur	Pridoli		423
	Ludlow	Ludford	425.6
		Gorst	427.4
	Wenlock	Homer	430.5
		Sheinwood	433.4
	Llandovery	Telych	438.5
		Aeron	440.8
		Rhuddan	443.8
Ordovic	Hậu Ordovic	Hirnant	445.2
		Katy	453
		Sandby	458.4
	Trung Ordovic	Darriwil	467.3
		Đại Bình (Daping)	470
	Tiền Ordovic	Flo	477.7
		Tremadoc	485.4
Cambri	Phù Dung (Furong)	Tầng 10	497
		Giang Sơn (Jiangshan)	494
		Bài Bích (Paibi)	497
	Miêu Lĩnh (Miaoling)	Cổ Trượng (Guzhang)	500.5
		Drum	504.5
		Vũ Lăng (Wuliu)	509
	thế 2	Tầng 4	514
		Tầng 3	521
	Terreneuve	Tầng 2	529
		Fortune	541
Tiền Cambri (Precambrian) hay Ẩn sinh (Cryptozoic)	Nguyên sinh hay Nguyên cổ (Proterozoic)	Tân Nguyên Sinh (Neoproterozoic)	Ediacara			635
			Thành băng (Cryogen)			720
			Lạp thân (Tonas)			1000
		Trung Nguyên Sinh (Mesoproterozoic)	Hiệp đới (Stenos)			1200
			Duyên triển (Ectasis)			1400
			Cái tằng (Calymma)			1600
		Cổ Nguyên Sinh (Paleoproterozoic)	Cố kết (Statheros)			1800
			Tạo sơn (Orosira)			2050
			Tằng xâm (Rhyax)			2300
			Thành thiết (Sideros)			2500
	Thái cổ (Archean) hay Vô sinh (Azoic)	Tân Thái cổ (Neoarchean)				2800
		Trung Thái cổ (Mesoarchean)				3200
		Cổ Thái cổ (Paleoarchean)				3600
		Tiền Thái cổ (Eoarchean)				4000
	Thái viễn cổ hay Hoả thành (Hadean)	Tiền Imbrium (không chính thức)				4130
		Nectaris (không chính thức)				4280
		Các nhóm Lòng chảo (Basin groups) (không chính thức)				4533
		Bí ẩn (Cryptic) (không chính thức)				4600

Xem thêm

• Lịch sử Trái Đất
• Tuổi của Trái Đất
• Hóa thạch và niên đại địa chất
• Lịch sử vũ trụ
• Niên đại địa chất Mặt Trăng
• Niên đại địa chất Hỏa Tinh
• Thuyết loài người là trung tâm
• Thang thời gian lôgarit

Tham khảo

• GeoWhen Database
• International Commission on Stratigraphy Time Scale

Liên kết ngoài

• NASA: Geologic Time Lưu trữ 2005-04-18 tại Wayback Machine
• Về thang địa tầng quốc tế mới (nếu có khó khăn truy cập, xem bản lưu)

Thời kỳ Tiền Cambri
Liên đại Hỏa thành	Liên đại Thái cổ	Liên đại Nguyên sinh	Liên đại Hiển sinh