Tiếng Kalmyk Sart

Tiếng Kalmyk Sart
Sart Qalmaq
Sử dụng tại	Kyrgyzstan
Khu vực	Issyk-Kul
Dân tộc	~12,000[1]
Phân loại	Mông Cổ Trung Mông Cổ Buryat–Mông Cổ Mông Cổ Oirat Tiếng Kalmyk Sart
Mã ngôn ngữ
Glottolog	sart1247[2]

Tiếng Kalmyk Sart là một phương ngữ Oirat Trung Mông Cổ có nguy cơ tuyệt chủng và không được nghiên cứu đầy đủ, được nói bởi người Kalmyk Sart ở huyện Ak-Suu, vùng Issyk-Kul, Kyrgyzstan.

Lịch sử

Tiếng Kalmyk Sart trở thành biến thể khác biệt sau khi những người nói tiếng này tách khỏi cộng đồng nói tiếng Oirat lớn hơn ở khu vực nay là Tân Cương vào khoảng năm 1864 và chuyển đến bờ hồ Issyk-Kul. Kể từ đó, ngôn ngữ này đã phát triển tách biệt với các phương ngữ Mông Cổ khác và có mối liên hệ chặt chẽ với tiếng Kyrgyz, một ngôn ngữ Turk. Nghiên cứu gần đây cho thấy ảnh hưởng đáng kể về mặt hình thái, âm vị học và từ vựng tiếng Kyrgyz đối với tiếng Kalmyk Sart.^[3]

Tình trạng ngôn ngữ

Tiếng Kalmyk Sart là một ngôn ngữ bị đe dọa nghiêm trọng, chủ yếu trong giao tiếp thường ngày giữa người cao tuổi ở khu vực nông thôn. Hầu như tất cả mọi người đều nói được ba thứ tiếng, sử dụng thông thạo tiếng Kyrgyz và tiếng Nga bên cạnh tiếng mẹ đẻ. Những thành viên trẻ hơn của cộng đồng dân tộc thường ít hoặc không nói tiếng Kalmyk Sart.^[4]

Chữ viết

Trong lịch sử, tiếng Kalmyk Sart được viết bằng chữ Todo và đôi khi là phiên bản địa phương của chữ Ả Rập. Cả hai chữ viết này đều không còn được sử dụng vào đầu những năm 1940. Năm 1934, một dạng chính tả dựa trên bảng chữ cái Latinh tồn tại trong thời gian ngắn đã được đưa vào. Ngày nay, tiếng Kalmyk Sart hiếm khi được sử dụng trong văn bản, nhưng chữ Kirin Kalmyk được dùng để viết nó ra.^[5]

Tham khảo

1. “President of Mongolia received the Kalmyk citizens of the Kyrgyz Republic”, President of Mongolia, 8 tháng 4 năm 2012, Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 12 năm 2016
2. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Sart Qalmaq”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
3. Borlykova, Boskha; Menyaev, Badma (2020), “Morphological peculiarities of the Sart-Kalmyk language”, Izvestia VGPU. Filologia (bằng tiếng Nga), 148 (5): 128–134
4. Borlykova, Boskha; Menyaev, Badma (2022), “Sart-Kalmyks of Kyrgyzstan: a Brief Ethnographic Essay”, Nauchniy Dialog (bằng tiếng Nga), 11 (1): 362–278, doi:10.24224/2227-1295-2022-11-1-362-378, S2CID 246393195
5. Tenishev, Edkhyam (1976), “About the Language of Sart Kalmyks of Issyk-Kul” (PDF), Voprosy Jazykoznanija (bằng tiếng Nga), 1: 82–87