Ngữ hệ Mông Cổ

Ngữ hệ Mông Cổ/Mongolic
Sắc tộc	Các dân tộc Mongolic
Phân bố địa lý	Mông Cổ, Nội Mông (Trung Quốc), Buryatia và Kalmykia (Nga), Herat (Afghanistan) và Issyk-Kul (Kyrgyzstan)
Phân loại ngôn ngữ học	Serbi–Mongolic? Ngữ hệ Mông Cổ/Mongolic
Tiền ngôn ngữ	Mongolic nguyên thủy
Ngữ ngành con	Trung Mongolic (gồm tiếng Mông Cổ) Nam Mongolic Dagur Moghol Nhu Nhiên? †
ISO 639-5:	xgn
Glottolog:	mong1329[1]
Phân bố địa lý của ngữ hệ Mongolic

Ngữ hệ Mông Cổ hay ngữ hệ Mongolic (tiếng Anh: Mongolic languages) là một nhóm các ngôn ngữ được nói ở Đông và Trung Á, chủ yếu ở Mông Cổ và các khu vực xung quanh, và ở Kalmykia (Nga). Ngôn ngữ chiếm đa phần trong nhóm này là tiếng Mông Cổ, tiếng mẹ đẻ của hầu hết cư dân Mông Cổ và người Mông Cổ ở Nội Mông, với khoảng 5,7+ triệu người nói. Những ngôn ngữ này sở hữu vốn từ vựng rất giống nhau, nhưng lại khác biệt rất lớn về hình thái và cú pháp.

Tiếng Khiết Đan đã thất truyền được cho là ngôn ngữ có quan hệ gần nhất với các ngôn ngữ thuộc hệ Mông Cổ.

Phân loại

Bên dưới là cây nội phân loại ngữ hệ Mongolic dựa trên các tiêu chí ngôn ngữ học lịch sử theo Janhunen (2024:78-83); tên gọi các nhánh hầu như tương ứng với phân bố địa lý đương đại của chúng:

• Mongolic
  • Đông Bắc Mongolic
    • Tiếng Dagur
  • Trung Mongolic/Mongolic chung
    • Tiếng Mông Cổ Khamnigan
    • Tiếng Buryat
    • Tiếng Mông Cổ
    • Tiếng Mông Cổ ngoại vi (kiểu tiếng Mông Cổ Ordos)
    • Tiếng Kalmyk–Oirat
  • Nam Mongolic/Shirongolic (một phần của sprachbund Cam Túc – Thanh Hải)
    • Tiếng Shira Yugur
    • Shirongol
      • Tiếng Monguor
        • Tiếng Mongghul/Monguor Hỗ Trợ
        • Tiếng Mangghuer/Monguor Minh Hà
      • Baoanic
        • Tiếng Bảo An
        • Tiếng Đông Hương
        • Tiếng Khang Gia
  • Tây Nam Mongolic
    • Tiếng Moghol †

Tham khảo

1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Mongolic”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

Nguồn

• Janhunen, Juha (2024). “The Mongolic language family” [Ngữ hệ Mongolic]. Trong Edward J. Vajda (biên tập). The Languages and Linguistics of Northern Asia: Volume I: Language Families [Ngôn ngữ và Ngôn ngữ học của Bắc Á: Tập I: Các hệ ngôn ngữ]. The World of Linguistics. Đức: De Gruyter Mouton. doi:10.1515/9783110556216.
• Shimunek, Andrew (2017). Languages of Ancient Southern Mongolia and North China [Các ngôn ngữ của Nam Mông và Hoa Bắc thời cổ đại]. Đức: Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-10855-3. JSTOR j.ctvckq4f7.
• Svantesson, Jan-Olof; Tsendina, Anna; Karlsson, Anastasia; Franzen, Vivan (2005). The Phonology of Mongolian [Âm vị học tiếng Mông Cổ]. Anh: Nhà xuất bản Đại học Oxford. ISBN 0191514616.
• Nhiều tác giả (2006). Juha Janhunen (biên tập). The Mongolic Languages [Ngữ hệ Mongolic]. London và New York: Routledge. ISBN 0-7007-1133-3.
• Nhiều tác giả (2020). Alexander Savelyev; Martine Robbeets (biên tập). The Oxford Guide to the Transeurasian Languages [Cẩm nang Oxford về các ngôn ngữ liên-Á-Âu]. Anh: Nhà xuất bản Đại học Oxford. ISBN 978-0-19-880462-8.

Liên kết ngoài

• Monumenta Altaica