Trần Hạnh

Nghệ sĩ Nhân dân
Trần Hạnh
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	Trần Ngọc Hạnh
Ngày sinh	12 tháng 3, 1929
Nơi sinh	Hà Nội, Bắc Kỳ, Liên bang Đông Dương
Mất
Ngày mất	4 tháng 3, 2021 (91 tuổi)
Nơi mất	Hà Nội, Việt Nam
Giới tính	nam
Quốc tịch	Việt Nam
Nghề nghiệp	Diễn viên sân khấu; Diễn viên truyền hình; Diễn viên điện ảnh;
Lĩnh vực	Kịch; Truyền hình; Điện ảnh;
Danh hiệu	Nghệ sĩ Ưu tú (1984); Nghệ sĩ Nhân dân (2019)
Sự nghiệp sân khấu
Năm hoạt động	1959 – 1989
Thành viên của	Nhà hát Kịch Hà Nội
Giải thưởng
	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 11 ; Nam diễn viên chính xuất sắc
	[sửa trên Wikidata]x • t • s

Trần Hạnh (12 tháng 3 năm 1929 – 4 tháng 3 năm 2021) là một nghệ sĩ sân khấu và truyền hình Việt Nam. Ông là Nghệ sĩ Nhân dân nổi tiếng với các vai ông bí thư đảng ủy trong phim Làng nổi, bố An trong phim Truyện cổ tích tuổi 17, bố Lài trong Tướng về hưu, ông Khiển trong phim Người cầu may, ông Lâm trong phim Chiếc bình tiền kiếp, bố Mai trong phim Hãy tha thứ cho em,...

Sự nghiệp

Trần Hạnh sinh ra và lớn lên ở Hà Nội. Cụ thân sinh ra ông làm việc tại nhà máy in Ngô Tử Hạ ở phố Nhà thờ, còn mẹ ông là một thương gia nhỏ. Nhưng rồi, hạnh phúc chưa được bao lâu thì trong một cơn đau yếu, bố ông đã ra đi để lại vợ con côi cút. Mồ côi cha từ năm 8 tuổi, ông đã phải sống tự lập rất sớm. Để giúp mẹ nuôi sống gia đình, ông làm nghề đóng giày thuê ở phố Tràng Tiền ^[1]. Vừa đóng giày, Trần Hạnh vừa tham gia sinh hoạt diễn kịch ở Câu lạc bộ Thanh niên (của Thành đoàn Hà Nội). Trong câu lạc bộ có nhiều người bạn sau này đã trở thành những tên tuổi gạo cội trong làng kịch Việt Nam như: Doãn Hoàng Giang, Trọng Khôi, Đoàn Dũng...^[2]

Ông lập gia đình khi 23 tuổi^[3], vợ ông là hàng xóm cùng ngõ Phát Lộc (Hàng Bạc, Hà Nội), được bà nội sắp xếp. Dù đã vợ con nhưng không sao bỏ được những buổi "chơi" kịch cùng với ban kịch Thanh niên Hà Nội. Khi mọi người vào học khóa đầu tiên đào tạo diễn viên chính quy của trường Sân khấu thì ông đành phải rẽ ngang về Đoàn kịch Hà Nội bởi lý do duy nhất là phụ cấp ở đó cao hơn 10 đồng.

Ông đã có được những vai diễn xuất sắc trên sân khấu Nhà hát Kịch Hà Nội với nhiều giải vàng, bạc ở các liên hoan sân khấu toàn quốc. Thời hoàng kim của ông là cuối những năm 70, đầu 80 của thế kỷ trước, khi vào vai Nguyễn Trãi trong vở kịch thơ Lam Sơn tụ nghĩa (huy chương vàng Liên hoan Kịch toàn quốc), đảm nhận một vai chính trong vở Tiền tuyến gọi hay trong Âm mưu và tình yêu được dựng bởi đạo diễn Nguyễn Đình Nghi. Trong tập sách Người Hà Nội, Lưu Quang Vũ viết: "Bốn, năm người đóng vai Nguyễn Trãi, riêng Trần Hạnh có phong thái hào hoa của người Hà Nội"^[4]. Tổng Bí thư Trường Chinh đã tìm ông và khen ông đóng Âm mưu và tình yêu: "Anh đóng hay lắm, tôi không biết dùng từ thế nào nhưng có thể nói là nó rất lãng mạn".

Ông về hưu rời Nhà hát Kịch Hà Nội năm 1989. Khởi nghiệp bằng sân khấu kịch và đoạt giải thưởng trong một số Liên hoan sân khấu Toàn quốc nhưng Trần Hạnh lại được công chúng biết đến nhiều qua các vai diễn trong phim truyền hình.

Trong đóng phim, vai đầu tiên của ông vai nam chính cho phim Chiếc bình tiền kiếp của Đạo diễn Nguyễn Hữu Phần. Sau đó là hàng loạt phim khác, như Tướng về hưu, Hãy tha thứ cho em, Cỏ lau, Người đàn bà thứ hai, Làng nổi,...

Vai diễn truyền hình đầu tiên, và cũng là vai mà ông tâm đắc nhất là vai ông Cần trong phim Cuốn sổ ghi đời của đạo diễn Tất Bình.

Ở Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 11 – 1996, ông đoạt giải Nam diễn viên xuất sắc nhất trong phim Nước mắt đàn bà (ban tổ chức không gửi giấy mời ông tới nhận giải). Tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc năm 2010, ông được vinh danh ở hạng mục Giải thưởng Cống hiến cho vai diễn của ông trong phim Ngõ lỗ thủng, đạo diễn Quốc Trọng.

Những vai diễn của ông đã đi vào lòng công chúng với vẻ khổ hạnh, đáng thương, những vai nông dân hiền lành, chất phác mặc dù ông là người Hà Nội gốc.

Năm 2017, ông tham gia vào bộ phim Cha cõng con với vai diễn là ông mù.

NSND Trần Hạnh qua đời ở tuổi 92, lúc 2 giờ 50 phút tại nhà riêng, ngày 04 tháng 3 năm 2021 vì tuổi cao sức yếu.

Phim đã tham gia

Năm	Tựa phim	Vai diễn	Đạo diễn	Kênh
1989	Chiếc bình tiền kiếp	Lâm	Nguyễn Hữu Phần	Phim điện ảnh
1991	Mối tình sau song sắt	Sư thầy	Nguyễn Khắc Lợi	Phim điện ảnh
1988	Bến đợi		Nguyễn Khải Hưng	VTV1 VTV2
1994	Cuốn sổ ghi đời	Ông Cần	Đặng Tất Bình
1995	Những người sống bên tôi	Ông Đoán	Đặng Tất Bình
	Nước mắt đàn bà		Trịnh Thanh Nhã
	Tu hú gọi bầy		Bùi Cường
1996	Nàng kiều trúng số	Cụ Mùi	Lê Đức Tiến	H1
	Ngày trở về	Bố Tuấn	Trần Phương	VTV3
	Bến bờ			H1
	Đông ki ra thành phố	Ông Đổng	Lê Đức Tiến	VTV3
	Con sẽ là cô chủ		Hà Lê Sơn	H1
	Đêm trắng	Tá	Bạch Diệp	VTV3
1997	Chuyện đời		Triệu Tuấn	VTV1
	Giọt nước mắt giữa hai thế kỷ	Ông Đường	Trần Phương - Nguyễn Thế Vĩnh	H1
	Hoàng hôn dang dở	Bố Thư	Trần Phương	VTV1
	Vợ chồng chị Hòa	Ông nội Đông	Bùi Cường	VTV3
	Chuyện đời thường		Phó Bá Nam
1998	Bạn cùng lớp		Đoàn Trúc Quỳnh
	Tình đời		Đỗ Thanh Hải	H1
	Gà ô tử mỵ		Đoàn Quốc Thắng	VTV3
	Đám cưới đêm mưa		Hoàng Thanh Du	H1
	Những người thợ xẻ	Bố của Ngọc	Vương Đức	(điện ảnh)
	Sau lũy tre làng	Ông Thậm	Vũ Phạm Từ	VTV3
1999	Về quê	Ông Hào	Xuân Hồng	VTV1
	Người thổi tù và hàng tổng	Bố Kiên	Phi Tiến Sơn	VTV3
	Vui buồn sau lũy tre	Ông Hào	Bạch Diệp	VTV1
	Câu hát tìm nhau		Phạm Đông	H1
	Chuyện bên sông		Nguyễn Danh Dũng	VTV3
	Câu chuyện mùa xuân	Bảo vệ	Đỗ Thanh Hải	VTV1
2000	Cảnh sát hình sự: Bí mật hồ hang rắn	Sư cụ	Nguyễn Khải Hưng	VTV3
	Truyện đã qua	Điền	Trần Phương	VTV1
	Dòng sông chảy xiết	Bố Vỹ	Bùi Huy Thuần	VTV3
	Sứ giả làng	Ông giáo Hiển	Đỗ Minh Tuấn
	Người nổi tiếng	Tài	Bạch Diệp
	Kẻ không cầu may	Ông Thuật	Bạch Diệp
2001	Đôi dòng		Xuân Khang	VTV1
	Nước mắt chảy xuôi		Cao Mạnh	H1
	Bóng dáng người cha	Ông Hải	Nguyễn Anh Tuấn	VTV3
	Nhớ quê	Ông Sáng	Cao Mạnh	H1
	Thời gian còn lại	Ông Ký	Vũ Trường Khoa	VTV3
2002	Những người đã hết thời		Bùi Huy Thuần	VTV1
	Không còn gì để nói	Ông Nội	Nguyễn Khải Hưng	VTV3
	Bác cả người sung sướng	Ông Túy	Trần Lực	VTV3
	Vua bãi rác	Ông Hạnh	Đỗ Minh Tuấn	Phim điện ảnh
2003	Tin lành tháng chạp		Nguyễn Danh Dũng	VTV1
	Chuyện xảy ra trước tết	Cụ Trùm Chí	Đào Duy Phúc - Nguyễn Mạnh Hà	VTV3
	Người ở bến sông		Nguyễn Danh Dũng
	Em ở nơi nao		Nguyễn Long Khánh
	Lễ mừng thọ	Ông Vỹ	Triệu Tuấn	VTV1
	Người thừa của dòng họ		Nguyễn Hữu Trọng - Trịnh Lê Phong	VTV3
	Miền nhớ	Ông Hiệp	Nguyễn Trọng Thắng	VTV3
	Gió thổi qua rừng		Triệu Tuấn	VTV1
2004	Thời xa vắng (phim)	Ông đồ	Hồ Quang Minh	Phim điện ảnh
	Hoa đào ngày tết	Bố Hải	Xuân Sơn	VTV3
	Những giấc mơ dài	Ông già	Đỗ Đức Thành
2005	Miền đồi ấm áp	Ông Nghĩa	Nguyễn Hữu Luyện - Duy Thanh
	Chuyện tình vùng quê	Bố Thăng	Lê Cường Việt
	Xóm gà trống	Ông Độ	Nguyễn Danh Sơn
	Lửa than	Ông Mạnh	Phạm Văn Quý	VTV1
2007	Khách đến chơi xuân	Bố vợ	Nguyễn Mạnh Hà	VTV1
	Ngày đó đến bây giờ	Bố Văn	Xuân Sơn	VTC1
	Đời người và những chuyến đi		Nguyễn Hữu Trọng - Trịnh Lê Phong	VTV3
	Cổng trường thời mở cửa	Ông Bảnh	Triệu Tuấn	VTV1
2008	Nếp nhà	Ông Đức	Triệu Tuấn	VTV3
2008	Mường động
2009	Đất thiêng	Trưởng họ	Triệu Tuấn
	Ngõ lỗ thủng	Ông Thống	Trần Quốc Trọng	VTV1
	Người đàn bà thứ hai	Bố Đạt	Vũ Hồng Sơn - Đỗ Chí Hướng	VTV3
	Đi qua bóng tối	Ông Ninh	Vũ Minh Trí	VTV1
	Bước nhảy xì tin	Trưởng xóm	Vũ Trường Khoa	VTV3
2010	Bà nội không ăn bánh pizza	Ông bán báo	Nguyễn Khải Anh - Bùi Tiến Huy
2010	Vệt nắng cuối trời	Ông Nội	Trần Hoài Sơn
2012	Giới hạn cuối cùng	Ông Phúc	Đỗ Gia Chung
2013	Làng ma - 10 năm sau	Nông dân	Nguyễn Hữu Phần
2014	Bão qua làng	Ông Lợi	Trần Quốc Trọng - Lê Mạnh	VTV1
2015	Khép mắt chờ ngày mai	Bố Thân	Vũ Trường Khoa	VTV3
2017	Cha cõng con	Ông lão (tại bệnh viện)	Lương Đình Dũng	Phim điện ảnh

Giải thưởng và vinh danh

Ông là một trong những nghệ sĩ đầu tiên được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú vào năm 1982 – 1984^[5].

Trần Hạnh được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1984. Ông đã từng 3 lần đoạt Huy chương vàng trong các vở kịch Nguyễn Trãi, Tiền tuyến gọi, Hamlet, giải Nam diễn viên xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 11 với phim Nước mắt đàn bà và nhiều giải thưởng khác.

Tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc năm 2010, ông nhận giải Cống hiến cho vai ông Thống trong phim Ngõ lỗ thủng của đạo diễn Quốc Trọng.

Tháng 5 năm 2018, ông được đặc cách xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân. Tuy mới đoạt một giải Cống hiến (tương đương giải Vàng) tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc 2010 và không đủ số huy chương theo quy định, nhưng Trần Hạnh có nhiều đóng góp cho sân khấu, phim truyền hình. Hồi tháng 3, Trần Hạnh được Sở đặc cách đưa vào danh sách xét trao danh hiệu NSND vì hóa thân vào nhiều vai diễn "có sức lan tỏa, đồng thời có hình ảnh đúng mực trong cuộc sống".^[6] Theo Nghị quyết 54/NQ – CP ký ngày 18 tháng 7 năm 2019, ông được phong tặng danh hiệu NSND.^[7]

Gia đình

Ông Trần Hạnh tâm sự, cuộc đời thực của ông có khi còn buồn và khổ hơn phim. Gần chục năm, ông phải tự tay cơm nước, chợ búa, giặt giũ, chăm sóc cho người vợ bị liệt nửa người sau một lần bị tai biến mạch máu não ^[1]. Năm 2011. vợ ông mất vì bị tai biến sau hai năm nằm liệt giường, ở tuổi 84, ông dù già yếu vẫn phải chăm cậu con trai út 47 tuổi bị ngớ ngẩn (15 năm trước, anh bị tai nạn xe máy chấn thương sọ não). Ông thân gà trống nuôi con phải chợ búa, cơm nước, rau cháo, giặt giũ hàng ngày, đi đâu làm gì thì đúng giờ cơm ông phải xắm nắm trở về nhà để lo cho con ^[1].

Vợ chồng nghệ sĩ Trần Hạnh có tất cả bảy người con (2 trai, 5 gái) nhưng giờ chỉ còn bốn ^[5]. Trước kia, ngôi nhà hơn chục mét vuông của ông nằm trong khu Trần Quý Cáp chật chội, dột nát quanh năm với 9 nhân khẩu.