Trịnh Thịnh

Nghệ sĩ Nhân dân

Trịnh Thịnh
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	Trịnh Văn Thịnh
Ngày sinh	(1927-07-20)20 tháng 7, 1927
Nơi sinh	Hà Tây
Mất
Ngày mất	12 tháng 4, 2014(2014-04-12) (86 tuổi)
Nơi mất	Hà Nội
Giới tính	nam
Quốc tịch	Việt Nam
Nghề nghiệp	Diễn viên điện ảnh
Gia đình
Vợ	Nguyễn Thị Ngọc Khanh
Lĩnh vực	Điện ảnh
Khen thưởng	Huân chương Lao động
Danh hiệu	Nghệ sĩ ưu tú (1984) Nghệ sĩ nhân dân (1997)
Sự nghiệp điện ảnh
Năm hoạt động	1956 – 2002
Vai diễn	Củng trong Truyện vợ chồng anh Lực
Giải thưởng
Liên hoan phim Việt Nam 1988 Nam diễn viên chính xuất sắc
Website
Trịnh Thịnh trên IMDb
x • t • s

Trịnh Thịnh (20 tháng 7 năm 1927 – 12 tháng 4 năm 2014) là một diễn viên điện ảnh người Việt Nam. Ông nổi tiếng qua nhiều vai diễn trong các bộ phim điện ảnh như Chung một dòng sông, Truyện vợ chồng anh Lực, Thị trấn yên tĩnh, Thằng Bờm,... Trịnh Thịnh được Nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân vào năm 1997.

Cuộc đời

Trịnh Thịnh, tên khai sinh là Trịnh Văn Thịnh, sinh ngày 20 tháng 7 năm 1927 tại Cự Đà, Thanh Oai, Hà Tây, vào lúc giao thời giữa chế độ phong kiến và thực dân.^[a] Khi còn nhỏ, ông theo học "trường Tây" do Pháp mở và đã có niềm đam mê với điện ảnh. Trước năm 1954, Trịnh Thịnh làm việc ở Ngân hàng Đông Dương (Banque L'Indochine).^[1] Sau năm 1954, Ngân hàng Đông Dương ngừng hoạt động, ông phải kiếm sống bằng nghề bán nước mía.^[2] Đến năm 1956, sau ngày hòa bình lập lại trên miền Bắc, ông trúng tuyển cuộc thi tuyển diễn viên lồng tiếng cho một hãng xuất nhập khẩu phim của Liên Xô và bắt đầu tham gia vào hoạt động điện ảnh chuyên nghiệp với tư cách diễn viên lồng tiếng.^[3] Trước đó Trịnh Thịnh cũng đã tham gia hoạt động sân khấu với vai diễn đầu tiên là vai thầy Tú trong vở kịch Pháp nổi tiếng "Topaze".^[4][5]

Năm 1958, Xưởng phim truyện Việt Nam sản xuất bộ phim Chung một dòng sông, bộ phim do hai nghệ sĩ Phạm Kỳ Nam và Nguyễn Hồng Nghi làm đạo diễn.^[6][7] Đây là phim truyện đầu tiên của miền Bắc Việt Nam sau năm 1954 và là bộ phim truyện đầu tiên của nền Điện ảnh cách mạng Việt Nam.^[8] Đạo diễn Phạm Kỳ Nam đã mời Trịnh Thịnh tham gia.^[9] Mặc dù không được đào tạo trường lớp bài bản, nhưng với kinh nghiệm có được trong khoảng thời gian làm công việc lồng tiếng, Trịnh Thịnh được đánh giá là đã vào vai khá thành công.^[10][11] Thời gian sau này, Trịnh Thịnh đã tiếp tục tham gia vào nhiều bộ phim, những vai diễn của ông đều được đánh giá là thành công như A Sinh trong Vợ chồng A Phủ, Củng trong Truyện vợ chồng anh Lực, ông Bờm trong Thằng Bờm, Dương trong Thị trấn yên tĩnh,...^[12][13] Với 2 vai diễn trong phim Thị trấn yên tĩnh và Thằng Bờm, Trịnh Thịnh đã chiến thắng hạng mục Nam diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8.^[14][15]

Năm 1992, Trịnh Thịnh tham gia bộ phim Lời nguyền của dòng sông theo lời mời của đạo diễn Khải Hưng, nội dung phim dựa trên truyện ngắn "Mùa hoa cải bên sông", của nhà văn Nguyễn Quang Thiều.^[16] Ngay từ khi ra mắt công chúng, bộ phim làm trên chất liệu băng từ này đã thu hút sự chú ý từ giới chuyên môn và những người trong nghề vì cốt truyện và cách quay phim độc đáo.^[17] Tại Liên hoan phim truyền hình quốc tế Brucxen, Bỉ tổ chức vào năm 1993, bộ phim đã đoạt giải Vàng.^[18] Không những trở thành bộ phim truyền hình đầu tiên của Việt Nam đoạt giải thưởng lớn tại một Liên hoan phim Quốc tế,^[19] bộ phim còn đưa tên tuổi của Khải Hưng đến gần với công chúng và vai diễn của Trịnh Thịnh trong phim được xem là vai diễn "để đời" của ông.^[20] Mặc dù nghỉ hưu ở xưởng phim vào năm 1989, nhưng Trịnh Thịnh vẫn tiếp tục đóng phim cho đến đầu thập niên 2000, bộ phim cuối cùng ông tham gia diễn xuất là Tết này ai đến xông nhà năm 2002.^[21][22] Trong thập niên 1980–1990, bộ ngũ Phạm Bằng, Trịnh Mai, Trịnh Thịnh, Dương Quảng, Trần Hạnh là những cây hài đắt khách nhất nhì sân khấu miền Bắc. Nhóm 5 người của ông còn lấn sang mảng truyền hình và trở thành những gương mặt quen thuộc trong chương trình Văn nghệ Chủ Nhật.^[23][24]

Vẻ bề ngoài và tính cách khiến Trịnh Thịnh thường được các đạo diễn cho vào vai những cụ già nhà quê hoặc những nhân vật mang đậm dấu ấn của làng quê nông thôn Việt Nam.^[25] Những vai diễn nổi tiếng của ông thường là những vai diễn hài, tuy nhiên cũng có những vai bi như trong phim Lời nguyền của dòng sông. Ông không khai thác tiếng cười tự nhiên chủ nghĩa, rẻ tiền mà thay vào đó khai thác triệt để đời sống tâm lý của nhân vật.^[26][27] Sau khi thành công với nhiều vai diễn điện ảnh nổi tiếng trong sự nghiệp, năm 1984, Trịnh Thịnh được nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú.^[28] Năm 1997, ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.^[29] Năm 1998, ông cùng 14 nghệ sĩ điện ảnh khác được tặng thưởng Huân chương Lao động.^[30][31] Ngày 12 tháng 4 năm 2014, ông qua đời tại Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội, thọ 86 tuổi.^[32][33][34]

Tác phẩm

Điện ảnh

Năm	Phim	Vai diễn	Đạo diễn	Ghi chú	Nguồn
1959	Chung một dòng sông	Thư ký Liêu	NSND Nguyễn Hồng Nghi, NSND Phạm Kỳ Nam[b]	[c][d]	[35][36]
1961	Vợ chồng A Phủ	A Sinh	NSND Mai Lộc	[e]	[37]
1963	Câu chuyện quê hương	Đĩ Sáng	Hoàng Thái		[38]
1965	Biển lửa	Chu	NSND Phạm Kỳ Nam, NGND Lê Đăng Thực	[f]	[39]
1966	Lửa rừng	A Chấn	NSND Phạm Văn Khoa
1969	Cuộc chiến đấu vẫn còn tiếp diễn	Vũ Lân	NSND Nguyễn Khắc Lợi, Hoàng Thái		[40][41]
1970	Chị Nhung		Nguyễn Đức Hinh, NSND Đặng Nhật Minh		[42]
1971	Truyện vợ chồng Anh Lực	Củng	NSND Trần Vũ	[d]	[43][44]
	Không nơi ẩn nấp	Hai Dong	NSND Phạm Kỳ Nam		[45]
	Đường về quê mẹ	Lăng	NSND Bùi Đình Hạc	[d]	[46][47]
1972	Người đôi bờ	Dân quân	NSND Huy Thành		[48]
1973	Độ dốc	Bác Bằng	NGND Lê Đăng Thực		[49]
1974	Quê nhà	Ông Nam	NSƯT Nguyễn Ngọc Trung		[50]
	Những ngôi sao biển	Rìu	NSND Đặng Nhật Minh		[51][52]
1975	Vùng trời	Y tá Dân quân	NSND Huy Thành		[53][54]
1977	Chuyến xe bão táp	Ông Tình	NSND Trần Vũ	[g]	[55][56]
1979	Những người đã gặp	Bố Sơn	NSND Trần Vũ, NSND Trần Phương	[h]	[57]
	Tự thú trước bình minh	Giáo sư	NSND Phạm Kỳ Nam		[58]
1980	Chị Dậu	Quan phủ	NSND Phạm Văn Khoa		[59]
	Những ngôi sao nhỏ	Giám đốc	Quốc Long
1982	Phút 89	Bảo vệ sân bãi
	Cuộc chia tay mùa hạ	Đài	NSƯT Nguyễn Ngọc Trung
	Ngày ấy bên sông Lam	Lý Khánh			[60]
1984	Đường suối cạn	Già Tăng	Nguyễn Đỗ Ngọc
	Người đi tìm đất	Tấn	NSƯT Xuân Sơn
	Ngọn đèn trong mơ	Dượng	Đỗ Minh Tuấn	[i]	[61][62]
1985	Tiếng bom hòa bình	Chuyên viên	NSƯT Lê Đức Tiến
1986	Dòng sông khát vọng	Trần Đại	NSƯT Nguyễn Ngọc Trung
	Thị trấn yên tĩnh	Dương	NSƯT Lê Đức Tiến		[35][63]
1987	Thằng Bờm	Ông Bờm			[35][64]
1988	Dịch cười	Giám đốc Trí	Đỗ Minh Tuấn		[35]
	Truyện cổ tích cho tuổi mười bảy	Bác bảo vệ	NSƯT Xuân Sơn	[j]	[65][66]
	Những mảnh đời rừng	Lù Khù	NSND Trần Vũ, Jörg Foth [de]
	Anh và em		NSND Trần Vũ, Nguyễn Hữu Luyện	[j]	[67]
1989	Tiền ơi	Người bố	NSND Trần Vũ		[68][69]
	Lá ngọc cành vàng	Ông phủ	Vũ Châu, Bá Nam
	Số Đỏ	Thầy Min Đơ	NSƯT Hà Văn Trọng, Lộng Chương		[70]
	Trạng Quỳnh	Quan thị	NSƯT Nguyễn Ngọc Trung
	Đêm hội Long Trì	Khê Trung hầu	NSND Hải Ninh
1990	Kiếp phù du			[k]
	Thằng Cuội	Ông Sơi	Đỗ Minh Tuấn		[58]
	Chiếc bình tiền kiếp	Hậu	NSND Nguyễn Hữu Phần
1991	Giông tố	Chánh Hợi	NSƯT Nguyễn Mạnh Lân		[35]
1992	Đông Dương	Minh	Régis Wargnier
	Anh chỉ có mình em	Ông Tuần	Đới Xuân Việt
1995	Thương nhớ đồng quê	Ông giáo Quỳ	NSND Đặng Nhật Minh		[71]
	Xích lô	Người bái vật chân	Trần Anh Hùng		[72]
1996	Cây bạch đàn vô danh	Ông Cả Hàn	NSND Nguyễn Thanh Vân, NSND Phạm Nhuệ Giang	[l]	[73]
2002	Tết này ai đến xông nhà	Bố Thi	NSƯT Trần Lực

Truyền hình/Video

Năm	Phim	Vai diễn	Đạo diễn	Kênh	Ghi chú	Nguồn
1992	Lời nguyền của dòng sông	Ông Lư	NSND Khải Hưng	VTV1		[74][75]
1995	Chân trời nơi ấy		NSND Huy Thành			[76]
	Nàng Kiều trúng số	Ông Khải	NSƯT Lê Đức Tiến	Hanoi		[77]
1996	Đông Ki ra thành phố	Đông Ki		VTV3
1998	Dòng trong dòng đục	Nguyễn Nghĩa	Nguyễn Thế Hồng		Phát sóng trong chương trình Văn nghệ Chủ Nhật
	Cửa hàng Lopa	Henry Cường	Phạm Thanh Phong			[78]
	Cầu thang nhà A6	Ông Tình	NSND Trịnh Lê Văn	VTV1		[79]
1999	Những người săn lùng cái đẹp		NSND Khải Hưng	VTV3		[80]
2000	Giếng làng	Cụ Cả	Mạc Văn Chung
	Thiên đường của ông nội	Ông nội	Nguyễn Hữu Luyện	VTV4		[79]

Giải thưởng

Năm	Lễ trao giải	Hạng mục	Tác phẩm	Kết quả	Nguồn
1988	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8	Nam diễn viên chính xuất sắc	Thị trấn yên tĩnh, Thằng Bờm	Đoạt giải	[14][81]

Đời tư

Năm 1951, Trịnh Thịnh kết hôn với bà Nguyễn Thị Ngọc Khanh. Thời điểm hai người cưới nhau, bà Khanh là một người lính mới trở về từ cuộc Kháng chiến chống Pháp. Hai ông bà có với nhau 5 người con gái.^[82][83] Năm 2001, gia đình của Trịnh Thịnh tổ chức lễ kỷ niệm "đám cưới vàng", kỷ niệm 50 năm ngày cưới của hai vợ chồng ông.^[84]

Chú thích

1. Nhiều nguồn báo cho rằng ông sinh năm 1926.
2. Nghệ danh Phạm Hiếu Dân.
3. Được xem là phim truyện đầu tiên của miền Bắc Việt Nam sau năm 1954 và cũng là bộ phim truyện đầu tiên của nền Điện ảnh cách mạng Việt Nam.
4. ^ Phim đoạt giải Bông sen vàng tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2.
5. Phim đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2.
6. Phim đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 1.
7. Phim đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4.
8. Phim đoạt giải Bông sen vàng tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 5.
9. Phim đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8.
10. ^ Phim đoạt giải Bông sen vàng tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8.
11. Phim đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 9.
12. Phim đoạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 10.

Tham khảo

1. NLD (14 tháng 4 năm 2014). “NSND Trịnh Thịnh và những điều chưa biết”. Lao động Thủ đô. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
2. Theo: Ngôi Sao (14 tháng 4 năm 2014). “NSND Trịnh Thịnh trong mắt vợ và con gái”. VTC News. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
3. Thành Trương (12 tháng 4 năm 2014). “Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh qua đời”. VnExpress. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
4. Thanh Hằng (14 tháng 4 năm 2014). “Tiếc thương NSND Trịnh Thịnh, người nghệ sĩ đa tài”. Báo Công an nhân dân. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
5. Dạ Miên (15 tháng 4 năm 2014). “NSND Trịnh Thịnh - Người nghệ sĩ của Nhân dân”. VOV. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
6. Hà Thu (15 tháng 3 năm 2011). “"Chung một dòng sông" sống cùng thời gian”. Hànộimới. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 12 năm 2015. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2024.
7. Dạ Vũ (14 tháng 4 năm 2014). “'Chung một dòng sông' và dấu ấn lịch sử phim Việt”. VnExpress. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2024.
8. Trần Lâm Kim (21 tháng 7 năm 2012). “Chung một dòng sông - Mở đầu cho một dòng chảy”. Thế giới Điện ảnh. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 3 năm 2022. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2024.
9. Lê Thị Bích Hồng (30 tháng 4 năm 2020). “Đạo diễn Phạm Kỳ Nam: 'Chung một dòng sông' - phim truyện đầu tiên của Việt Nam”. Báo Thể thao & Văn hóa. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2024.
10. Hương Ngân, Hải Anh (13 tháng 4 năm 2014). “Những vai diễn để đời của NSND Trịnh Thịnh”. VietNamNet. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
11. Bích Hiệp (14 tháng 4 năm 2014). “NSND Trịnh Thịnh - người tận tâm cống hiến trong từng vai diễn”. Báo Nhân Dân. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
12. Đinh Tiếp (10 tháng 8 năm 2009). “NSND Trịnh Thịnh: Không sợ người xem hiểu lầm”. Văn nghệ công an. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2024.
13. “Những vai diễn để đời của NSND Trịnh Thịnh”. Thông tấn xã Việt Nam. 13 tháng 4 năm 2014. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2024.
14. ^ Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 331.
15. Hoàng Lan (13 tháng 4 năm 2014). “NSND Trịnh Thịnh: "Ông già nhà quê" đã ra đi”. Báo Quân đội nhân dân. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
16. Phạm Thu Hương (30 tháng 5 năm 2016). “Hóa giải lời nguyền của dòng sông”. An ninh thủ đô. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
17. HNM (26 tháng 10 năm 2008). “Đạo diễn Khải Hưng: "Suốt đời chỉ làm phim truyền hình"”. Báo điện tử Tổ Quốc. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
18. “Phim Việt trên sóng truyền hình: Một chặng đường nhìn lại”. Tổ quốc. Lao Động. 25 tháng 7 năm 2019. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2022.
19. “Những nấc thang của phim truyền hình VN”. Tuổi Trẻ. Đài Truyền hình Việt Nam. 3 tháng 8 năm 2005. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
20. Phạm Mỹ (14 tháng 4 năm 2014). “'Lời nguyền' của Trịnh Thịnh”. Thể thao & Văn hóa. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
21. Y.Anh (13 tháng 4 năm 2014). “NSND Trịnh Thịnh: Hòa vào lòng sông mẹ”. Báo Người Lao Động. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
22. Hà Phương/VOV (13 tháng 4 năm 2014). “Trịnh Thịnh ra đi, những vai diễn ấn tượng của ông còn mãi”. Tạp chí Ban Tuyên giáo Trung ương. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
23. Trần Hoàng Thiên Kim (7 tháng 5 năm 2009). “NSƯT Trịnh Mai: Đã thưa tiếng cười”. Văn nghệ công an. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
24. Mai An (14 tháng 4 năm 2014). “Vĩnh biệt NSND Trịnh Thịnh – Người đi để lại nỗi buồn”. Sài Gòn Giải Phóng. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
25. Vân An (13 tháng 4 năm 2014). “Trịnh Thịnh, lão nông quê mùa của điện ảnh Việt”. VnExpress. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 20 tháng 2 năm 2022.
26. Hà Phương (13 tháng 4 năm 2014). “Nghệ sĩ nhân dân Trịnh Thịnh và những vai diễn để đời”. VOV. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
27. T.H (13 tháng 4 năm 2014). “Trịnh Thịnh: Người nghệ sỹ của nhân dân”. Tổ quốc. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
28. Văn phòng Bộ Văn hóa và Thông tin (2000), tr. 94.
29. “Quyết định số 1157KT/CTN ngày 03/02/1997 của Chủ tịch nước về việc phong tặng Danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân (đợt IV)”. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Truy cập ngày 13 tháng 1 năm 2024.
30. Hải Anh - H.H (14 tháng 4 năm 2014). “Ảnh "độc" về hôn nhân hạnh phúc của NSND Trịnh Thịnh”. Báo Dân Trí. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
31. Theo Dân trí (14 tháng 4 năm 2014). “Chùm ảnh về hôn nhân hạnh phúc của NSND Trịnh Thịnh”. Dân Việt. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
32. Thành Trương (13 tháng 4 năm 2014). “Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh qua đời”. VOV. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
33. Báo Dân trí (13 tháng 4 năm 2014). “NSND Trịnh Thịnh qua đời vì nhồi máu cơ tim”. Thông tấn xã Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
34. Hiền Nhi (13 tháng 4 năm 2014). “NSND Trịnh Thịnh qua đời ở tuổi 87”. Báo Thanh Niên. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2024.
35. ^ “Những vai diễn để đời của NSND Trịnh Thịnh”. Tiền phong. Lao Động. 13 tháng 4 năm 2014. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 3 năm 2022. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2023.
36. Nhiều tác giả (2007), tr. 35.
37. Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 198–204.
38. Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 210.
39. Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 508.
40. Trần Trọng Đăng Đàn (2010a), tr. 772.
41. PV (14 tháng 1 năm 2016). “Cố bộ trưởng Trần Quốc Hoàn với văn nghệ sĩ”. Báo Công an Nhân dân. Truy cập ngày 10 tháng 3 năm 2024.
42. Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 307.
43. Hồng Lực (2000), tr. 58.
44. Nguyễn Đình San (16 tháng 4 năm 2018). “Nhớ ông Củng”. Báo Công an nhân dân. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2024.
45. Nhiều tác giả (2007), tr. 74.
46. Hoài Trấn; Tường Vi (17 tháng 12 năm 2014). “Bộ đội Cụ Hồ trong phim của NSND Bùi Đình Hạc”. Báo Quân đội nhân dân. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 2 năm 2022.
47. Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 257.
48. Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 234.
49. Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 72.
50. Nguyễn Mạnh Lân, Trần Duy Hinh & Trần Trung Nhàn (2002), tr. 263.
51. Trần Trọng Đăng Đàn (2010a), tr. 861.
52. Ngô Mạnh Lân và đồng nghiệp (2005), tr. 159.
53. Nhiều tác giả (2007), tr. 67.
54. Hải Châu (29 tháng 9 năm 2010). “Vùng trời xanh thẳm”. Báo Nhân Dân. Lưu trữ bản gốc ngày 17 tháng 4 năm 2022. Truy cập ngày 17 tháng 4 năm 2022.
55. Đặng Nhật Minh (2005), tr. 50.
56. Nguyễn Thụ (1984), tr. 85.
57. Ngô Phương Lan (1998), tr. 18.
58. ^ Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 332.
59. “Dàn diễn viên phim 'Chị Dậu' sau gần 40 năm”. VnExpress. 24 tháng 4 năm 2016. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 10 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 10 năm 2024.
60. Lê Sỹ Tứ (7 tháng 8 năm 2012). “Từ nét mộc mạc đến "Ngày ấy bên sông Lam"...”. An ninh Thủ đô. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 10 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 10 năm 2024.
61. Phan Bích Hà (2003), tr. 154.
62. Trần Trọng Đăng Đàn (2010a), tr. 859.
63. Hoàng Lê (6 tháng 1 năm 2013). “Gặp NSND Trịnh Thịnh trong Thị trấn yên tĩnh”. Tuổi Trẻ Online. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2022.
64. Ngô Mạnh Lân và đồng nghiệp (2005), tr. 247.
65. Ngô Mạnh Lân và đồng nghiệp (2005), tr. 201.
66. P.V (18 tháng 11 năm 2011). “Trở lại ký ức: LHP VN lần thứ 8”. Báo Văn hóa điện tử. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 10 năm 2013. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2022.
67. Ngô Mạnh Lân và đồng nghiệp (2005), tr. 157.
68. Vũ Ngọc Thanh (tháng 11 năm 2019). “Một số vấn đề về phim hài điện ảnh Việt Nam”. Tạp chí Văn hóa nghệ thuật. 305. OCLC 985719601. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 17 tháng 2 năm 2022.
69. Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 48.
70. Nguyễn Đình San (21 tháng 1 năm 2020). “Nhớ mãi ông... "chat xình"...”. Báo Công an nhân dân. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2024.
71. Ngô Phương Lan (1998), tr. 248.
72. Trần Tuấn (31 tháng 1 năm 2014). “Gặp lại Lê Văn Lộc, người đạp xích lô ra thế giới...”. Tiền Phong. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 10 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 10 năm 2024.
73. “Phim lưu trữ tại Viện Phim Việt Nam”. Viện phim Việt Nam. Truy cập ngày 11 tháng 3 năm 2023.
74. Bích Diệp (14 tháng 4 năm 2014). “NSND Trịnh Thịnh - người tận tâm cống hiến trong từng vai diễn”. Báo Nhân Dân. Lưu trữ bản gốc ngày 21 tháng 12 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2021.
75. Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 382.
76. Trần Trọng Đăng Đàn (2010b), tr. 554.
77. Ngọc Lan (15 tháng 4 năm 2014). “Nhớ Trịnh Thịnh - nhớ một thời nhường cơm sẻ áo”. Tuổi trẻ Online. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
78. Châu Mỹ (12 tháng 4 năm 2016). “Dấu ấn của NSND Trịnh Thịnh trên màn ảnh”. VnExpress. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
79. ^ Lam Thu (14 tháng 4 năm 2016). “Những năm cuối đời của nghệ sĩ Trịnh Thịnh”. VnExpress. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
80. Trần Trọng Đăng Đàn (2010b), tr. 753.
81. “Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8 đã kết thúc”. Báo Lao Động. 13: 8. 31 tháng 3 năm 1988.
82. Hương Ngân, Hải Anh (14 tháng 4 năm 2014). “Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh qua đời”. Báo Dân Trí. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
83. Thục Nhi (16 tháng 4 năm 2014). “Cố NSND Trịnh Thịnh và chuyện chưa kể về đám cưới với dàn 6 xế hộp”. Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.
84. GĐXH (10 tháng 9 năm 2001). “Lão nghệ sĩ Trịnh Thịnh làm đám cưới vàng”. VnExpress. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2024.

Nguồn

• Nhiều tác giả (2007). Hành trình nghiên cứu điện ảnh Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa thông tin. OCLC 989966481.
• Hoàng Thanh; Vũ Quang Chính; Ngô Mạnh Lân; Phan Bích Hà (2003). Nguyễn Thị Hồng Ngát; và đồng nghiệp (biên tập). Lịch sử điện ảnh Việt Nam, Tập 1. Hà Nội: Cục Điện ảnh Việt Nam. OCLC 53129383.
• Ngô Mạnh Lân; Ngô Phương Lan; Vũ Quang Chính; Đinh Tiếp; Lại Văn Sinh (2005). Nguyễn Thị Hồng Ngát; và đồng nghiệp (biên tập). Lịch sử điện ảnh Việt Nam, Tập 2. Hà Nội: Cục Điện ảnh Việt Nam. OCLC 53129383.
• Hồng Lực (2000). Tổ quốc và điện ảnh. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Trẻ. OCLC 46322550.
• Nguyễn Mạnh Lân; Trần Duy Hinh; Trần Trung Nhàn (2002). Văn học dân gian và nghệ thuật tạo hình điện ảnh. Nhà xuất bản Văn học. OCLC 60425305.
• Đặng Nhật Minh (2005). Hồi ký điện ảnh. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Văn nghệ. OCLC 203885195.
• Trần Trọng Đăng Đàn (2010a). Điện ảnh Việt Nam, Tập 1: Lịch sử - tác phẩm - nghệ sĩ điện ảnh Việt Nam từ đầu thế kỷ XX đến 1975. Điện ảnh Việt Nam: Lịch sử, tác phẩm, nghệ sĩ, Lý luận, phê bình, nghiên cứu. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. ISBN 9786045800201. OCLC 1023455622.
• Trần Trọng Đăng Đàn (2010b). Điện ảnh Việt Nam, Tập 2: Lịch sử - tác phẩm - nghệ sĩ điện ảnh Việt Nam 10 năm sau kháng chiến chống Mỹ (1976-1985). Điện ảnh Việt Nam: Lịch sử, tác phẩm, nghệ sĩ, Lý luận, phê bình, nghiên cứu. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. ISBN 9786045800218. OCLC 1023445810.
• Ngô Phương Lan (1998). Đồng hành với màn ảnh: tiểu luận, phê bình điện ảnh. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa thông tin. OCLC 606352645.
• Nguyễn Thụ (1984). Phim truyện Việt Nam: suy nghĩ và thực tiễn, phê bình và tiểu luận. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa. OCLC 64010304.
• Phan Bích Hà (2003). Hiện thực thứ hai. Nhà xuất bản Văn hóa thông tin. OCLC 62394229.
• Văn phòng Bộ Văn hóa và Thông tin (2000). Hành trình vào thiên niên kỷ mới. Hà Nội: Bộ Văn hóa và Thông tin. tr. 94. OCLC 645819839.
• Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994). Diễn viên điện ảnh Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin. OCLC 33133770.

Liên kết ngoài

• Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh: Con người bẩm sinh là một nghệ sĩ
• Nghệ sĩ nhân dân Trịnh Thịnh: Rượu tôi uống là... nước sông(!)