Huy Công

Nghệ sĩ Ưu tú

Huy Công
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	Nguyễn Huy Công
Ngày sinh	(1927-12-31)31 tháng 12, 1927
Nơi sinh	Nam Sách, Hải Dương
Mất
Ngày mất	27 tháng 5, 2010(2010-05-27) (82 tuổi)
Nơi mất	Hà Nội
Giới tính	nam
Quốc tịch	Việt Nam
Nghề nghiệp	Diễn viên điện ảnh
Lĩnh vực	Điện ảnh
Khen thưởng	Huân chương Lao động hạng Ba
Danh hiệu	Nghệ sĩ Ưu tú (1984)
Sự nghiệp điện ảnh
Năm hoạt động	1956 – 2007
Vai diễn	Cừ trong Đứa con nuôi
Giải thưởng
Liên hoan phim Việt Nam 1973 Nam diễn viên chính xuất sắc
Liên hoan phim Việt Nam 1977 Nam diễn viên chính xuất sắc
Website
Huy Công trên IMDb
x • t • s

Huy Công (31 tháng 12 năm 1927 – 27 tháng 5 năm 2010) là một nam diễn viên điện ảnh Việt Nam nổi tiếng từ thập niên 70 của thế kỷ 20. Không chỉ là người đầu tiên nhận được giải thưởng Nam diễn viên xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam, ông còn là người giữ kỷ lục chiến thắng giải này nhiều nhất ở mảng phim điện ảnh. Ông được nhà nước Việt Nam trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 1984.

Cuộc đời

Huy Công tên đầy đủ là Nguyễn Huy Công, sinh ngày 31 tháng 12 năm 1927 tại xã Nam Hồng, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Hưng (nay thuộc tỉnh Hải Dương). Cha ông là một công nhân hỏa xa đã đưa gia đình từ Hải Hưng về sống tại Hà Bắc.^[1]

Từ sớm, ông đã tham gia lực lượng du kích ở thị trấn Kép, Lạng Giang. Năm 1947, ông chính thức nhập ngũ và công tác tại Phòng Thương binh của Chiến khu Việt Bắc, sau đó thì làm phóng viên ảnh cho báo Việt Bắc. Đến tháng 8 năm 1956 thì ông chuyển ngành, chuyển công tác về Xưởng Phim truyện Việt Nam. Huy Công về hưu vào năm 1988, nhưng ông vẫn tiếp tục tham gia vào các bộ phim điện ảnh và truyền hình cho đến năm 2007, trước khi ông lâm bệnh. Ông đã phải điều trị thời gian dài, trải qua nhiều lần phẫu thuật trong suốt 2 năm trước khi qua đời vào ngày 27 tháng 5 năm 2010 tại Bệnh viện Hữu Nghị.^[2]

Sự nghiệp

Năm 1959, Huy Công là một trong những diễn viên tham gia đóng Chung một dòng sông, bộ phim đầu tiên của miền Bắc Việt Nam sau năm 1954.^[3] Ông được xem là một trong những nghệ sĩ đặc biệt nhất trong các diễn viên Việt Nam khi bén duyên với điện ảnh khá muộn.^[4] Lúc đóng bộ phim đầu tiên, ông đã 32 tuổi. Năm 1967, ông tiếp tục tham gia bộ phim Biển gọi của hai đạo diễn Nguyễn Tiến Lợi và Nguyễn Ngọc Trung.^[5] Bộ phim không chỉ giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 1 năm 1970,^[6][7] mà còn là một trong các tác phẩm giúp biên kịch Hoàng Tích Chỉ nhận được Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật trong đợt trao giải thứ 4.^[8]

Năm 1970, ông vào vai người tuần đường Thuận trong bộ phim Ga của NSND Trần Đắc. Vai diễn này đã giúp ông giành được giải Nam diễn viên chính xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 vào năm 1973.^[9] Ông là người đầu tiên nhận được giải thưởng khi Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 1 không trao hạng mục này.^[10] Cũng trong thập niên 1970, ông tham gia quay bộ phim Độ dốc của đạo diễn Lê Đăng Thực. Vì bộ phim yêu cầu bối cảnh là rừng núi mà quá trình quay phim đã gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là tình trạng thiếu thức ăn dinh dưỡng, Huy Công đã từng phải bắt rắn để cải thiện bữa ăn.^[11]

Sau khi bộ phim Dòng sông âm vang của Nguyễn Đỗ Ngọc phát sóng, Huy Công liên tiếp tham gia vào hai dự án phim Hai người mẹ của đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi và Đứa con nuôi của đạo diễn Nguyễn Khánh Dư. Cả hai bộ phim đều chiến thắng 2 hạng mục tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4 năm 1977. Riêng vai anh bộ đội Cừ trong bộ phim Đứa con nuôi đã giúp ông nhận được giải thưởng Nam diễn viên xuất sắc lần thứ 2.^[12] Với việc Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 3 một lần nữa không trao thưởng hạng mục này,^[13] ông trở thành Nam diễn viên chính xuất sắc duy nhất của Liên hoan phim Việt Nam trong thập niên 1970.

Năm 1979, bộ phim Tiếng gọi phía trước của đạo diễn Long Vân được đưa đi tham gia Liên hoan phim quốc tế Moskva.^[14] Đoàn Việt Nam dự liên hoan phim bao gồm đạo điễn Long Vân, diễn viên Bích Vân và Huy Công. Tại đây, bộ phim đã nhận được Bằng khen đặc biệt của ban giám khảo.^[15] Một năm sau, Huy Công nhận được Bằng khen của Bộ Văn hóa trao tặng. Đến năm 1984, ông được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú ngay trong đợt phong thưởng danh hiệu đầu tiên.^[16]

Tác phẩm

Điện ảnh

Năm	Tên phim	Vai diễn	Đạo diễn	Ghi chú	Nguồn
1959	Chung một dòng sông	Quảng	NSND Nguyễn Hồng Nghi, NSND Phạm Kỳ Nam[a]	[b][c]	[18][19]
1965	Trên vĩ tuyến 17		NSƯT Lý Thái Bảo, Nguyễn Nhất Hiên		[20]
1966	Biển lửa	Tiểu đội trưởng	NSND Phạm Kỳ Nam, NGND Lê Đăng Thực		[21]
	Lửa rừng	Thượng úy đồn trưởng	NSND Phạm Văn Khoa
1967	Biển gọi	Tiềm	NSƯT Nguyễn Tiến Lợi, NSƯT Nguyễn Ngọc Trung	[d]	[22][23]
1969	Tiền tuyến gọi	Bính	NSND Phạm Kỳ Nam	[e]
1970	Ga	Thuận	NSND Trần Đắc	[f]	[24]
	Mùa than	Xướng	NSND Huy Thành		[25]
1971	Không nơi ẩn nấp	Bố Mai	NSND Phạm Kỳ Nam	[g]	[26]
	Người cộng sản trẻ tuổi	Bác Tư	NSƯT Vũ Phạm Từ
1972	Sau cơn bão	Ông Tảo	NSND Phạm Văn Khoa		[27]
1973	Độ dốc	Hậu	NGND Lê Đăng Thực		[11]
	Bài ca ra trận	Chính ủy	NSND Trần Đắc	[h]
1974	Dòng sông âm vang	Vũ Thi	Nguyễn Đỗ Ngọc		[28]
1975	Hai người mẹ	Lào La	NSND Nguyễn Khắc Lợi	[i]	[3]
1976	Đứa con nuôi	Cừ	NSND Nguyễn Khánh Dư	[j]	[29]
1977	Những đứa con	Bố chị Hiếu
1978	Tiếng gọi phía trước	Cát	Long Vân	[k]
1981	Cuộc chia tay mùa hạ	Bí thư Đảng ủy Công	NSƯT Nguyễn Ngọc Trung		[3]
1982	Miền đất không cô đơn	Công	NSND Nguyễn Khắc Lợi		[30]
1984	Người đi tìm đất	Bí thư Điền	NSƯT Xuân Sơn		[31]
	Đàn chim trở về	Ông bé Mơ	NSND Nguyễn Khánh Dư	[l]	[32]
1985	Tọa độ chết	Lão dân quân	Aleksandr Lapshin, Hoàng Tích Chỉ		[33]
1986	Y H'Nua	Già Mết	NSND Bạch Diệp
	Dòng sông khát vọng	Bác Vĩ	NSƯT Nguyễn Ngọc Trung
1989	Trạng	Lão Bộc	NSƯT Nguyễn Ngọc Trung
1990	Học trò thủy thần	Ông lái đò	NSND Nguyễn Khánh Dư		[34]
1991	Phía sau cổng trời	Tướng Tráng Vằn	Hoài Linh
1992	Anh chỉ có mình em	Ông Thực	Đới Xuân Việt
1993	Truyền thuyết tình yêu thần nước	Thần rùa	Hà Sơn		[3]
1995	Dã Tràng xe cát biển Đông	Ông già Tràng	NSND Nguyễn Khánh Dư, Nguyễn Khánh Sơn		[35]
1997	Hà Nội mùa đông năm 46	Cụ Nguyễn Văn Dương	NSND Đặng Nhật Minh	[m]
	Trưởng ban dân số	Cụ Ấm	Trần Trung Nhàn
2002	Hà Nội 12 ngày đêm	Lão dân quân	NSND Bùi Đình Hạc	[n]

Truyền hình

Năm	Tên phim	Vai diễn	Đạo diễn	Kênh	Nguồn
1995	Chân trời nơi ấy	Địa chủ miền tây	NSND Huy Thành, NSƯT Trần Vịnh		[36]
1996	Lúa thì con gái		Vi Hòa	VTV1
1997	Cơn bão đen		NSƯT Nguyễn Hữu Mười, NSƯT Vũ Đình Thăng	VTV3
	Chuyện đời thường		Phó Bá Nam	VTV3
1998	Chuyện làng Nhô (en)	Cụ Tín	NSƯT Đặng Lưu Việt Bảo
	Số phận ngọt ngào		Trọng Liên
1999	Ngã ba thời gian		NSND Trần Phương	HanoiTV
2000	Làng Thanh mở phố		Hồng Sơn, Pha Lê	VTV1
2001	Hai bến một dòng sông	Ông Sứt	NSƯT Nguyễn Danh Dũng

Giải thưởng

Năm	Lễ trao giải	Hạng mục	Tác phẩm	Kết quả	Nguồn
1973	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2	Nam diễn viên chính xuất sắc	Ga	Đoạt giải	[9]
1977	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4	Nam diễn viên chính xuất sắc	Đứa con nuôi	Đoạt giải	[29]
1995	Giải thưởng Hội Điện ảnh Việt Nam	Nam diễn viên điện ảnh	Dã Tràng xe cát biển Đông	Giải B

Chú thích

1. Nghệ danh Phạm Hiếu Dân.^[17]
2. Được xem là phim truyện đầu tiên của miền Bắc Việt Nam sau năm 1954 và cũng là bộ phim truyện đầu tiên của nền Điện ảnh cách mạng Việt Nam.
3. Bộ phim giành được Bông sen vàng tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 năm 1973.
4. Bộ phim giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 1 năm 1970.
5. Bộ phim giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 năm 1973.
6. Giành được giải Nam diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 năm 1973.
7. Bộ phim giành được bằng khen cho phim truyện điện ảnh xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 2 năm 1973.
8. Bộ phim giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 3 năm 1975.
9. Bộ phim giành được giải Đạo diễn xuất sắc (cho Nguyễn Khắc Lợi) và Quay phim xuất sắc (cho Nguyễn Khánh Dư) tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4 năm 1977.
10. Giành được giải Nam diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4 năm 1977.
11. Bộ phim giành được Bằng khen đặc biệt tại Liên hoan phim quốc tế Moskva lần thứ 11 năm 1979.
12. Bộ phim giành giải Bông sen bạc cho phim truyện thiếu nhi tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 7 năm 1985.
13. Bộ phim giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 12 năm 1999.
14. Bộ phim giành được Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 14 năm 2004.

Tham khảo

1. Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 74.
2. Ngọc Trần (27 tháng 5 năm 2010). “NSƯT Huy Công từ trần”. VnExpress. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2022.
3. ^ Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 73.
4. Thảo Duyên (6 tháng 1 năm 2011). “Nghệ sĩ Văn Báu: Càng trải nghiệm nhiều, càng yêu vai diễn”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2022.
5. Hội điện ảnh Hà Nội (2000), tr. 49.
6. Hải Ninh (22 tháng 4 năm 2009). “Ðạo diễn của những bộ phim lịch sử”. Báo Nhân Dân điện tử. Truy cập ngày 15 tháng 11 năm 2022.
7. Malo & Williams (1994), tr. 71.
8. Nguyễn Thị Thu Hà (23 tháng 3 năm 2022). “Hoàng Tích Chỉ - nhà biên kịch hàng đầu của Điện ảnh cách mạng Việt Nam”. Báo Nhân Dân điện tử. Truy cập ngày 18 tháng 11 năm 2022.
9. ^ Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 511.
10. “Danh sách Nam nữ diễn viên xuất sắc nhất tại các kỳ LHPVN”. Tạp chí Thế giới điện ảnh. 3 tháng 12 năm 2009. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 12 năm 2009. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2009.
11. ^ Thảo Duyên (8 tháng 6 năm 2009). “NSƯT Thanh Thủy: Gừng càng già càng cay”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2022.
12. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (1977). Đại đoàn kết, Số phát hành 9-29. Thành phố Hồ Chí Minh. tr. 5. OCLC 474233951. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
13. “Liên hoan phim Việt Nam lần thứ III”. Tạp chí Thế giới điện ảnh. 3 tháng 12 năm 2009. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 12 năm 2009. Truy cập ngày 8 tháng 12 năm 2009.
14. Yutkevich (1986), tr. 85.
15. Vvedensky (1980), tr. 547.
16. Phạm Văn Đồng (25 tháng 1 năm 1984). “Quyết định 44-CT tặng danh hiệu nghệ sĩ nhân dân nghệ sĩ ưu tú”. Thư viện pháp luật. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2023.
17. Lê Thị Bích Hồng (30 tháng 4 năm 2020). “Đạo diễn Phạm Kỳ Nam: 'Chung một dòng sông' - phim truyện đầu tiên của Việt Nam”. Thể thao & Văn hóa. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2022.
18. Hà Thu (15 tháng 3 năm 2011). “"Chung một dòng sông" sống cùng thời gian”. Báo Hànộimới. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2022.
19. Thảo Duyên (7 tháng 7 năm 2010). “NSND Thu An: Người nhà quê giữa phố”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2022.
20. Lý Phương Dung (12 tháng 3 năm 2013). “Những người "chép sử" bằng điện ảnh”. Báo Nhân Dân điện tử. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2022.
21. Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 226.
22. Fu & Yip (2019), tr. 31.
23. Nguyên Khánh (28 tháng 8 năm 2020). “Trần Phương - Át chủ bài của điện ảnh thời kỳ đầu”. Báo điện tử Tiền Phong. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2022.
24. Trung Sơn (2004), tr. 71.
25. Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 256.
26. Nhiều tác giả (2007), tr. 799.
27. Hoàng Thanh và đồng nghiệp (2003), tr. 270.
28. Fu & Yip (2019), tr. 16.
29. ^ Ngô Mạnh Lân và đồng nghiệp (2005), tr. 673.
30. Nhiều tác giả (2007), tr. 808.
31. Nhiều tác giả (2007), tr. 810.
32. Ngô Mạnh Lân và đồng nghiệp (2005), tr. 240.
33. Navarro (2018), tr. 199.
34. Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994), tr. 75.
35. Hải Đông (31 tháng 5 năm 2010). “Ông "Dã Tràng" đã thôi "xe cát"”. Báo Thể thao & Văn hóa. Truy cập ngày 14 tháng 11 năm 2022.
36. Nguyễn Quang Ân (2002), tr. 324.

Thư mục

• Hội điện ảnh Hà Nội (2000). Nhà điện ảnh Hà Nội. Hà Nội: Hội liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội. OCLC 605255501.
• Malo, Jean-Jacques; Williams, Tony (1994). Vietnam War Films: Over 600 Feature, Made-for-TV, Pilot, and Short Movies, 1939-1992, from the United States, Vietnam, France, Belgium, Australia, Hong Kong, South Africa, Great Britain, and Other Countries (bằng tiếng Anh). McFarland. ISBN 9780899507811.
• Hoàng Thanh; Vũ Quang Chính; Ngô Mạnh Lân; Phan Bích Hà (2003). Nguyễn Thị Hồng Ngát; và đồng nghiệp (biên tập). Lịch sử điện ảnh Việt Nam, Tập 1. Hà Nội: Cục Điện ảnh Việt Nam. OCLC 53129383.
• Ngô Mạnh Lân; Ngô Phương Lan; Vũ Quang Chính; Đinh Tiếp; Lại Văn Sinh (2005). Nguyễn Thị Hồng Ngát; và đồng nghiệp (biên tập). Lịch sử điện ảnh Việt Nam, Tập 2. Hà Nội: Cục Điện ảnh Việt Nam. OCLC 53129383.
• Nguyễn Quang Ân (2002). Địa chí Bắc Giang từ điển. Sở văn hóa thông tin Bắc Giang và Trung tâm UNESCO thông tin tư liệu lịch sử và văn hóa Việt Nam. OCLC 701740065.
• Nhiều tác giả (2007). Hành trình nghiên cứu điện ảnh Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa thông tin. OCLC 989966481.
• Trung Sơn (2004). Điện ảnh, chặng đường và kỷ niệm. Hà Nội: Nhà xuất bản Thanh niên. OCLC 607590635.
• Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994). Diễn viên điện ảnh Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin. OCLC 33133770.
• Fu, Poshek; Yip, Man-Fung (ngày 28 tháng 11 năm 2019). The Cold War and Asian Cinemas [Chiến tranh lạnh và Điện ảnh châu Á] (bằng tiếng Anh). Routledge. ISBN 9780429757297.
• Navarro, Antonio José (ngày 8 tháng 3 năm 2018). Choque de titanes: 50 películas fundamentales sobre la Guerra Fría [50 bộ phim về Chiến tranh lạnh] (bằng tiếng Tây Ban Nha). Editorial UOC. ISBN 9788491169819.
• Vvedensky, Boris Alekseevich (1980). Большая советская энтсиклопедия: Ежегодник [Đại bách khoa toàn thư Xô Viết: Niên giám] (bằng tiếng Nga). 24. Nhà xuất bản Từ điển bách khoa Liên Xô. ISSN 0523-9613. OCLC 1536704.
• Yutkevich, Sergei (1986). Кино: энциклопедический словарь [Điện ảnh: Từ điển Bách khoa toàn thư] (bằng tiếng Nga). Moskva: Bách khoa toàn thư Liên Xô. OCLC 999575162.

Liên kết ngoài

• NSƯT Huy Công và Bích Vân tại Liên hoan phim quốc tế Moskva 1979