Bjørnstjerne Bjørnson



Bjørnstjerne Bjørnson

Digter, dramatikus en lirikus

Literêre stroming
Realisme

Handtekening



Toekennings

Nobelprys vir Letterkunde in 1903

Bjørnstjerne Martinus Bjørnson (* 8 Desember 1832, † 26 April 1910) was 'n Noorse skrywer en dramaturg, asook 'n wenner van die Nobelprys vir Letterkunde in 1903.[1] Bjørnson word beskou as een van "die groot vier" Noorse skrywers (die ander drie is Henrik Ibsen, Jonas Lie, en Alexander Kielland).

Kort biografie

[wysig | wysig bron]

Hy is in 1832 op 'n plaas in Kvikne gebore, in die boonste gedeelte van die Østerdal en so 'n 90 kilometer van Trondheim. Hy is in Nesset grootgemaak. Hy het begin poësie skryf vanaf ouderdom elf, en ná matriek in Kristiania (tans Oslo) as 'n verslaggewer, en veral as dramakritikus gewerk.

Nadat hy reeds 'n aantal novellas geskryf had, het sy literêre deurbraak in 1857 met die roman Synnøve Solbakken gekom. In die volgende jare het hy sowel boereromans asook toneelspele geskryf, waarby die laasgenoemdes veral op Nordiese sagas gebaseer was. Ook die teks vir die Noorse vokslied het uit sy pen gekom.

Later het hy hom aan die dramatiese toneelkuns toegewy en die teaters in Bergen en Kristiania bestuur. Daarnaas het hy sy hele lewe lank as 'n vegter vir vrede, vryheid en sosiale geregtigheid opgetree en ook sy literêre werk steeds verbind met die politieke en sosiale ontwikkeling in Noorweë. Sy loopbaan as skrywer het saamgeval met 'n beslissende periode in die ekonomiese geskiedenis van die land wat destyds die oorgang van 'n agrariese samelewing na 'n demokratiese nywerheidsland ondergaan het.

In sy digkuns en artikels het Bjørnson, net soos met sy politieke optrede, hom steeds vir die saak van die boere, onderdruktes en magloses beywer. Hy het vir die algemene stemreg, gelyke toegang tot beroepe en werksgeleenthede, gelyke regte vir almal en die verbetering van werksomstandighede in die nywerhede gepleit.

In 1903 is sy literêre werk met die Nobelprys vir Letterkunde bekroon. Bjørnson was een van die oorspronklike lede van die Nobelpryskomitee, en is herverkies in 1900.

Bjørnstjerne Bjørnson is op 26 April 1910 in die Franse hoofstad Parys oorlede, waar hy vir die laaste jare van sy lewe die winters deurgebring het. Die Noorse oorlogskip Norge is gestuur om sy oorskot terug te neem na Noorweë, waar hy met die hoogste eerbewyse begrawe is.

Prosa

[wysig | wysig bron]
  • Synnøve Solbakken - 1857, die eerste van sy werkersklasromans,
  • Arne - 1858,
  • En glad Gut ('n Gelukkige seun) - 1860,
  • Fiskerjenten (Die vissernooientjie) - 1868,
  • Magnhild - 1877,
  • Kaptejn Mansana (Kaptein Mansana) - 1878,
  • Det flager i Byen og paa Havnen (Die vlae wapper oor dorp en hawe) - 1884,
  • Paa Guds veje (Op God se weg) - 1889,
  • Geografi og Kærlighed (Aardrykskunde en liefde), 1889,
  • 'n Bundel kortverhale - 1894

Drama

[wysig | wysig bron]
  • Mellem Slagene (Tussen die slagte) - 1855
  • Halte-Hulda (Lamme Hulda) - 1858,
  • Kong Sverre (Koning Sverre) - 1861,
  • De Nygifte (Pasgetroud) - 1865,
  • En fallit ('n Bankrotskap) - 1874,
  • Redaktøren (Die redakteur) - 1874,
  • Leonarda - 1879,
  • Det nye System (Die nuwe stelsel) - 1879,
  • En Handske (Die veghandskoen) - 1883,
  • Over Ævne (By magte verby) - 1889
  • Paul Lange og Tora Parsberg (Paul Lange en Tora Parsberg) - 1898
  • Over Ævne (By magte verby II) - 1895
  • Laboremus (Kom ons werk) - 1901
  • På Storhove (By Storhove) - 1902
  • Daglannet (Dag se plaas) - 1904

Poësie

[wysig | wysig bron]
  • Sigurd Slembe (Sigurd die slegte) - 1862
  • Gedigte en Liedere (met onder meer die epiese siklus Arnljot Gelline) - 1870

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "The Nobel Prize in Literature 1903" (in Engels). Nobelprize.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Augustus 2018. Besoek op 7 Oktober 2017.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]