Bargota

Artikulu hau Vianaldeko udalerriari buruzkoa da; Izarbeibarreko herri hustua gaitzat duena beste hau da: «Bargota (Izarbeibar)»

Bargota
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Bargotaren ikuspegia.
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Lizarra
Eskualdea	Vianaldea
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Bargota
Alkatea	Cristina Remirez Marquinez (Kudeaketa batzordea)
Posta kodea	31229
INE kodea	31047
Herritarra	bargotar
Geografia
Koordenatuak	42°33′40″N 2°18′43″W / 42.561111111111°N 2.3119444444444°W / 42.561111111111; -2.3119444444444
Azalera	25,4 km²
Garaiera	587 metro
Distantzia	74 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	247 (2024:  −10)
134 (%54,3) (2019)  (%49,8) 123
Dentsitatea	0,97 bizt/km²
Zahartzea[1]	% 15,71
Ugalkortasuna[1]	‰ 20,83
Ekonomia
Jarduera[1]	% 63,64 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 0 (2011)
Langabezia[1]	% 5,14 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2]	% 19.9 + % 16.7 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera [3]	%
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.bargota.org/

Bargota^[4] ([baɾɣota]) Nafarroako mendebaldean dagoen udalerri bat da, Lizarrerrian eta Erriberan kokatua. Nafarroako hiriburutik 74 kilometrora dago eta 295 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Bargota Tuterako merindadearen hegoaldean kokatzen da. Herrira heltzeko NA-111 errepidea hartu behar da Viana-Lizarra norabidean. Ondoren, zazpi kilometrora, ezkerreko errepidea hartu, eta hiru kilometro ibili ondoren Bargotara heltzen da.

Honako udalerriak ditu mugakide: Mendebaldean Azuelo, Aras eta Viana; ekialdean Esprontzeda, Armañantzas eta Mendabia; iparraldean Torralba del Rio; eta hegoaldean Errioxako Autonomia Erkidegoa.

Klima eta landaredia

Bargotak klima mediterraneoaren eta atlantikoaren arteko trantsizioko klima du. Urteko batez besteko tenperatura 10 eta 13 gradu artekoa eta prezipitazioak 500 eta 1.000mm bitartekoak dira. Herrigunean 600mm jausten dira eta udalerriko gunerik menditsuenetan prezipitazio ugariagoak izaten dira. Urteroko egun euritsuak 60 eta 100 bitartean izaten dira, kokagunea zein den.

Jatorrizko landareditik ametz eta haritzen batek baino ez dirau, artea erabat galdu zen nekazaritzaren hedapenarekin, eta XIX. mendetik aurrera, 18 hektarea pinu birlandatu ziren.

Estazio meteorologikoa

Herrigunearen kanpoaldean, itsasoaren mailatik 375 metrora, Espainiako Nekazaritza ministerioaren estazio meteorologikoa dago.^[5]

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

Elizako plaza.

Bargota 1956. urtean, Indalecio Ojangurenen argazkia.

Bargotako lehen giza arrastoak "El Castejon" izeneko aztarnategian aurkiturikoak dira. "El Castejon" zeramika arrastoak aurkitu diren antzinako herrixka zelta izan zen.^{[erreferentzia behar]} Nafarroako erresuma eta Gaztelaren arteko gerren eraginez, Bargotak independentzia galdu eta 1219. urtean Antso VII.a erregeak Vianari anexionatu zizkion ondoko herri guztiak. Erregearen agindua bete ez zuten herri bakarrak Bargota eta Aras izan ziren.

Urteetan zehar, Bargotan hainbat aldiz aldarrikatu zuen Vianatik banatzeko bere nahia, baina Antso VII.aren agindua bete beharrekoa zela eta, ezeztatu egiten zuten behin eta berriro Bargotaren banaketa. Azkenik, 1818. urtean udalerri independente bihurtu zen.

Bargotar ospetsuak

• Joanes Bargotakoa edo Bargotako aztia. Zalantzarik gabe herritar ospetsuena. haren biografian kondaira eta errealitatea nahasten dira.^[6]
• Resurrección Hernández Gil (1893-2002), 109 urte bizi izan zen euskal herritarra.

Ekonomia

Sakontzeko, irakurri: «Nafarroako parke eolikoak»

Aguilar Kodes eta Azuelo udalerrien artean, Las Llanas de Codés izeneko gunean, Nafarroako gobernuak eraikitako "Codés Azuelo" izeneko parke eolikoa dago. Instalaturiko potentzia 43,20 megawatteko da eta parkearen jabea Acciona Energia da gaur egun.

Herriaren inguruko laborantza lurrak.

Bargotako ekonomiaren ardatza nekazaritza izan da betidanik, eta bereziki ardogintza, Errioxako ardoaren jatorri-izendapenaren barne. Mendeetako aurrerapenen ostean, gaur egungo mahats-biltzeak zerikusi gutxi dauka antzina egiten zenarekin, mekanizazioak mahatsaren biltzea erraztu eta azkertu egin baitu. Bargotan upategi bat dago 1990eko hamarkadaren hasieratik "Biurko Gorri" izenekoa.

Barazkien landaketari dagokionez Nafarroako bestelako herrietan baino garrantzia gutxiago dauka, eta gehienbat, zainzuri, piper eta artora mugatzen da.

Demografia

Bargotako biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko lau etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %1,16 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika

Sakontzeko, irakurri: «Hauteskundeak Bargotan»

Udaletxea

• HELBIDEA: Errege kalea, 22

2023-2027 legegintzaldia

Alkateak

Hauek izan dira Bargotako azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia[7]
Carmelo Garcia Alvarez[7]	1979	1983		Agrupacion de Electores
Antonio Fernandez Vicente[7]	1983	1987		Candidatura Independiente de Bargota
Jesus Rodolfo Ruiz de Larrinaga[7]	1987	1991		Agrupacion Electoral Goraño
Pablo Llorens Garcia[7][8]	1991	1995		Herri Batasuna
Saturnino Fernandez Garcia[7]	1995	1999		Independenteak
Marta Garcia Llorens[7]	2000 ^a	2003		Kudeaketa batzordea
Saturnino Fernandez Garcia[7]	2004 ^b	2007		Kudeaketa batzordea
Gregorio Garcia Mendaza[7][9][10]	2007	2011		Kudeaketa batzordea
Gregorio Garcia Mendaza[7][10][11][12]	2012 ^c	2013 ^d		Kudeaketa batzordea
Pablo Llorens Garcia[7][10]	2013	2015		Kudeaketa batzordea
Gurutze Merino Diaz de Zerio[7]	2016 ^e	2019		Kudeaketa batzordea
Gurutze Merino Diaz de Zerio[7][13]	2019	2020 ^f		Kudeaketa batzordea
Cristina Remirez Marquinez[7][13][14]	2020	2023		Kudeaketa batzordea
Cristina Remirez Marquinez[15][16][17][18]	2023	Jardunean		Kudeaketa batzordea

^a 1999an ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.

^b 2003an ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.

^c 2011n ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.

^d Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.

^e 2015ean ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.

^f Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.

Azpiegitura eta garraioak

2003an elektrizitatearen Espainiako kudeatzaile publikoa den Red Eléctricak Castejón eta Gasteiz artean 400.000 volteko goi-tentsio linea bat eraikitzeko proiektua proposatu zuen. Proiektu horren arabera 46 metroko goi-tentsio dorreak eraikiko ziren Lizarraldeko hainbat udalerri zeharkatuz^[19]. 2008an proiektuaren aurkako talde bat sortu zen, eta 2010eko urtarrilaren 31n proiektuaren inguruko bozketa antolatu zen Arabako bost herri eta Nafarroako hogei herritan. Ezezko botoak %98,9 izan ziren^[20].

La Estellesaren Donostia eta Logroño bitarteko lineak (NA-10 zenbakiko emakida) geltokia dauka herrian. Lineak honako ibilbidea egiten du:

• Irun - Donostia - Tolosa - Etxarri Aranatz - Lezaun - Abartzuza - Bearin - Legarda - Obanos - Gares - Zirauki - Lizarra - Aiegi - Los Arcos - El Busto - Santsol - Bargota - Viana eta Logroño

Euskara

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Bargota eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %2,74k zekien euskaraz hitz egiten.

2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.

Jaiak eta ospakizunak

Bargotako zelaiak.

Bargotako jaiak irailaren 8tik hurbilen dagoen asteburuan ospatzen dira Nievako Ama Birjinaren omenez. Jaietako egun nagusia irailaren 8a da, Ama Birjinaren eguna. Egun horretan, herritarrek Ama Birjinaren irudia ateratzen dute herriko kaleetan zehar prozesioan.

ean bestalde udaberriko jaiak antolatzen dira, Poioko Ama Birjinaren omenez, normalean San Isidroren osteko lehen igandean. Bargotarrak Ama Birjinaren baselizara joaten dira, eta meza entzun ostean, ondoko frontoian bazkari herrikoia antolatzen da.

Ospatzen diren beste jaiegunen artean San Sebastian (urtarrilaren 20an), eta Corpus Christi eguna daude.

Ondasun nabarmenak

• Andre Mariaren eliza: estilo gotiko-errenazentistako eliza da, 1550. urtean eraikia. Jatorrizko egitura osorik mantentzen da. Barruan, Esklabotzako Ama Birjina dago.
• Puiuko Ama Birjinaren baseliza: XIX. mendean eraiki zen, XVI. mendeko beste eraikin baten gainean.

Erreferentziak

1. ↑ Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
2. Euskararen Adierazle Sistema. Euskara-gaitasuna adinaren eta sexuaren arabera. EAE (eskualdeka/udalerrika). Eusko Jaurlaritza.
3. «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
4. Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
5. Nafarroako Meteorologi Agentziaren webgunea.
6. Javier Sierra eta Jesús Callejo: La España extraña. Bartzelona: Planeta, 1997, 2015an gaurkotuta.212-213 or.
7. ↑ (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-09).
8. (Gaztelaniaz) «Inhabilitado un ex alcalde de HB por negarse a dar la lista de mozos para la mili» El País 1996-03-21 ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2020-08-09).
9. (Gaztelaniaz) «"La alcaldía está abierta a todos los vecinos, de los que siento respaldo"» Diario de Navarra 2008-10-25 (Noiz kontsultatua: 2022-05-25).
10. ↑ (Gaztelaniaz) «Pablo Llorens sustituye a Goyo García en la alcaldía de Bargota» Revista Calle Mayor 2013-01-24 (Noiz kontsultatua: 2020-08-09).
11. (Gaztelaniaz) «Bargota vota por mayoría al alcalde actual» Diario de Navarra 2012-03-25 (Noiz kontsultatua: 2022-05-25).
12. (Gaztelaniaz) «Nuevas comisiones gestoras en Acedo, Saigots, Bargota y Uztegi» Noticias de Navarra 2012-05-03 (Noiz kontsultatua: 2022-05-25).
13. ↑ (Gaztelaniaz) «Una consulta popular en enero cambió este lunes la alcaldía de Bargota» Diario de Navarra 2020-07-14 (Noiz kontsultatua: 2022-05-25).
14. (Gaztelaniaz) «Cristina Remírez, elegida nueva alcaldesa de Bargota» Noticias de Navarra 2020-07-14 (Noiz kontsultatua: 2022-05-25).
15. (Gaztelaniaz) «Municipios sin alcalde: así funcionan los ayuntamientos bajo el gobierno de una comisión gestora» Newtral 2023-12-01 (Noiz kontsultatua: 2024-08-31).
16. (Gaztelaniaz) «Un total de 51 municipios navarros conoce ya quién será su alcalde desde junio» Diario de Navarra 2023-04-27 (Noiz kontsultatua: 2023-10-03).
17. (Gaztelaniaz) «El 95,5% de los ayuntamientos de Navarra han renovado alcaldía» Diario de Navarra 2023-12-17 (Noiz kontsultatua: 2024-11-01).
18. (Gaztelaniaz) «17 poblaciones de Codés reúnen esfuerzos contra su despoblación» Diario de Noticias de Navarra 2024-10-11 (Noiz kontsultatua: 2024-10-12).
19. http://sites.google.com/site/nolineadealtatension/Home/RATplanoAldizk.pdf?attredirects=0^{[Betiko hautsitako esteka]}
20. http://www.elcorreo.com/vizcaya/20100201/alava/votantes-rechaza-linea-alta-20100201.html El Correo Español egunkariaren webgunea

Ikus, gainera

• Bargotako aztia
• Nafarroako udalerrien zerrenda
• Vianaldea
• Lizarrako merindadea

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa

• (Gaztelaniaz) Bargotari buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
• NA-7206 errepidea Bargota parean Google Street View-n.