Desoio

Desoio
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Lizarra
Eskualdea	Vianaldea
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Desojo
Alkatea	Sergio Alvarez Alvarez (Nafarroako Alderdi Sozialista)
Posta kodea	31229
INE kodea	31079
Herritarra	desoioar
Geografia
Koordenatuak	42°35′17″N 2°16′33″W / 42.5881°N 2.2757°W / 42.5881; -2.2757
Azalera	14,12 km²
Garaiera	516 metro
Distantzia	75 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	70 (2024:  −2)
35 (%50) (2019)  (%62,9) 44
Dentsitatea	0,05 bizt/km²
Zahartzea[1]	% 15,32
Ugalkortasuna[1]	‰ 0
Ekonomia
Jarduera[1]	% 0 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 0 (2011)
Langabezia[1]	% 14,2 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2]	% 8.8 + % 13.6 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera [3]	%
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.desojo.es/

Desoio^[4] ([des̺o.io]) Nafarroako udalerria da. Lizarrako merindadeko herri honek 83 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 75 kilometrora dago.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Herria, Nafarroa mendebaldean kokatzen da, NA-7200 errepidean, Santsol-Esprontzeda norabidean.

Desoiok Mendaza eta Mirafuentesekin egiten du muga iparraldean, Muesekin ekialdean, Esprontzedarekin mendebaldean, eta Armañantzas, Torres del Rio eta Santsolekin hegoaldean.

Klima eta landaredia

Desoioko klima mediterraniar kontinentala da, urteko batez-besteko tenperatura 11 eta 12 graduren artekoa da, eta urteroko prezipitazioak 500mm eta 800mm ingurukoak. Urtean zehar 80 eta 100 egun euritsu izaten dira.

Jatorrizko landareditik ez da ezer geratzen. Zuhaitz bakarrak, laborantza lur moduan erabilitakoez gain, ibaiaren ertzean hazten diren pinu eta makalak dira. Dena den, zuhaitz hauek hamar hektarea baino gutxiago hartzen dute.

Demografia

Desoioko biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, ez da etorkinik bizi Desoion.

Politika

Udaletxea

• HELBIDEA: Kale Nagusia, 3

Udal hauteskundeak

2003an bezala, Desoioko alkatea UPN alderdiko Luis Mendiano Mendiano aukeratu zuten 2007ko udal hauteskundeetan, botorik gehien atera zuena izan ez bazen ere. UPNk lau zinegotzi lortu zituen eta Agrupación Electoral San Pedro Melgar delakoak bakarra. Zurizko botoak 3 izan ziren botoen %3,16.

Desoioko Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Aukeratua?
Fernando García Lantz (UPN)	62	Bai
Juana Dolores López García (UPN)	59	Bai
Luis Mendiano Mendiano (UPN)	59	Bai
Angel Ortigosa Nicolas (UPN)	58	Bai
Begoña Beramendi Egilatz (San Pedro Melgar)	33	Bai
Victorino Alvarez de Eulate Mendiluze (San Pedro Melgar)	30	Ez

2011n emaitza bertsua eman zen: UPNk 4 zinegotzi (eta Mendianok alkatetza), San Pedro Melgarrek bakarra; biek boto gutxiago jaso zuten errolda ere beheraka ari den herrixka honetan^[5].

Alkateak

Hauek izan dira Desoioko azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia[6]
Adolfo Alvarez Garcia[6]	1979	1983		Independenteak
Pedro Javier Bayano Azcona[6]	1983	1987		Independenteak
Joaquin Perez Lanz[6][7]	1987	1991		Agrupacion Electoral Loyola
Victorino Alvarez de Eulate Mendiluce[6]	1991	1995		Agrupacion de Electores San Pedro Melgar
Victorino Alvarez de Eulate Mendiluce[6]	1995	1996 ^a		Agrupacion Independiente San Pedro Melgar
Luis Miguel Alvarez Yaniz[6]	1996	1999		Agrupacion Independiente San Pedro Melgar
Adolfo Alvarez Garcia[6]	1999	2000 ^b		Nafar Herriaren Batasuna
Felix Merino Iturriaga[6]	2000	2003		Nafar Herriaren Batasuna
Luis Mendiano Mendiano[6]	2003	2007		Nafar Herriaren Batasuna
Luis Mendiano Mendiano[6][8][9]	2007	2011		Nafar Herriaren Batasuna
Luis Mendiano Mendiano[6][10]	2011	2015		Nafar Herriaren Batasuna
Asier Mancisidor Guerrero[6][11]	2015	2019		Agrupacion de Amigos de Desojo
Francisco Javier Perez Lanz[6][12][13][14]	2019	2023		Desojo Adelante
Sergio Alvarez Alvarez[15][16]	2023	Jardunean		Nafarroako Alderdi Sozialista

^a Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.

^b Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.

Euskara

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Desoio eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %3,97k zekien euskaraz hitz egiten.

Zerbitzuak

Desoio, "Jurramendi Mankomunitateko" eta "Urantziako Zerbitzu Sozialen Mankomunitateko" kidea da.

Ondasun nabarmenak

Desoio muino txiki baten gainean eraikitako herrixka da, kale nagusi baten inguruan auzoko etxe eta kaleak eratuz. Herriko gunerik altuenean Andre Mariaren eliza dago, estilo gotiko berantiarrean eraikia XVI. mendean. Elizaren oinarria gurutze forma tipikoa dauka. Sarrera eta dorrea XVIII. mendean eraiki ziren.

Etxeen eraikuntzari dagokionez, forma sinpleko etxeak nagusi dira, nahiz eta eraikuntza batzuek euren fatxadak XVII. mende eta XVIII. mendeko blasoiez edertzen dituzten. Herriaren sarreran, Erdi Aroan gaizkileei zigorra emateko erabiltzen zuten lekua mantentzen da oraindik.

Desoioar ospetsuak

• Juana Francisca Perez de Labeaga (1864-1936), moja.

Erreferentziak

1. ↑ Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
2. Euskararen Adierazle Sistema. Euskara-gaitasuna adinaren eta sexuaren arabera. EAE (eskualdeka/udalerrika). Eusko Jaurlaritza.
3. «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
4. Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
5. Emaitzak Berrian^{[Betiko hautsitako esteka]}.
6. ↑ (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
7. (Gaztelaniaz) «Pérez Lanz, Joaquín» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2024-10-18).
8. (Gaztelaniaz) «Tierra Estella decidió en las urnas» Revista Calle Mayor 2007-05-30 (Noiz kontsultatua: 2025-02-06).
9. (Gaztelaniaz) «Desojo acompaña a Celestina García en su cien aniversario» Diario de Navarra 2009-06-16 (Noiz kontsultatua: 2024-10-19).
10. (Gaztelaniaz) «Tierra Estella ya tiene alcaldes» Revista Calle Mayor 2011-06-23 (Noiz kontsultatua: 2024-10-16).
11. (Gaztelaniaz) «Tiempos de cambio en Tierra Estella» Revista Calle Mayor 2015-05-29 (Noiz kontsultatua: 2025-02-22).
12. (Gaztelaniaz) «El mapa político de Navarra: todos los alcaldes y alcaldesas» Diario de Noticias de Navarra 2019-06-16 (Noiz kontsultatua: 2024-10-16).
13. (Gaztelaniaz) «Arrancan los alcaldes» Diario de Noticias de Navarra 2019-06-22 (Noiz kontsultatua: 2024-10-16).
14. (Gaztelaniaz) «El Gobierno de Navarra destina 4,25 millones de euros para promover obras en 24 localidades de Tierra Estella» Diario de Navarra 2020-07-20 (Noiz kontsultatua: 2024-10-18).
15. (Gaztelaniaz) «Todos los alcaldes y alcaldesas de Navarra, pueblo a pueblo» Diario de Noticias de Navarra 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2024-10-16).
16. (Gaztelaniaz) «Los nuevos alcaldes y alcaldesas de Navarra» Diario de Navarra 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2024-10-16).

Ikus, gainera

• Nafarroako udalerrien zerrenda
• Vianaldea
• Lizarrako merindadea

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa

• Donejakue bidea Desoion.
• (Gaztelaniaz) Desoiori buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
• (Gaztelaniaz) Desoiori buruzko informazioa Turismo Navarra webgunean.^{[Betiko hautsitako esteka]}
• Desoioko Txantrea bidea Google Street View-n.