Etxarri (Iruñerria)

Artikulu hau Iruñerriako udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Etxarri».

Etxarri
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Iruñea
Eskualdea	Iruñerria
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Echarri
Alkatea	Patxi Xabier Iltzarbe Legaria (Erriburua, indep.)
Posta kodea	31174
INE kodea	31083
Herritarra	etxarriar, etxarrietxauribartar
Geografia
Koordenatuak	42°46′50″N 1°49′31″W / 42.780555555556°N 1.8252777777778°W / 42.780555555556; -1.8252777777778
Azalera	2,2 km²
Garaiera	403 metro
Distantzia	17 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	78 (2024:  3)
39 (%50) (2019)  (%46,2) 36
Dentsitatea	3,55 bizt/km²
Zahartzea[1]	% 7,67
Ugalkortasuna[1]	‰ 0
Ekonomia
Jarduera[1]	% 0 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 0 (2011)
Langabezia[1]	% 5,81 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2][3]	% 26,60 (2018: %26,6)

Etxarri 21-3-24

Etxarri 21-3-24

Etxarri ([etʃari] ofizialki; Etxarri Etxauribar^[4] [etʃari etʃa.uɾiβaɾ] izen bereko beste herriengandik bereizteko) Nafarroako erdialdean dagoen udalerria da, Iruñerrian kokatua, Etxauribarren hain zuzen. 78 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera, eta Nafarroako hiriburutik 17 kilometrora dago.

Iruñerriko Mankomunitatea, zaborra bildu, ura hornitu eta bestelako zerbitzuak eskaintzeaz arduratzen da, Iruñea inguruko gune metropolitarreko beste hainbat herritan bezala.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Udalerriaren urrutiko ikuspegia.

Etxarri Iruñerriko gune metropolitarraren mendebaldean dago, Iruñeko merindadearen hegoaldean. NA-7010 errepideak herria zeharkatzen du Ziritza eta Bidaurreta bitartean.

Herriak Ziritzarekin egiten du muga iparraldean; Zabaltzarekin hegoalde eta ekialdean; eta Bidaurreta eta Gesalatzekin mendebaldean.

Historia

Etxauri ibarra zeharkatzen duen NA-7010 errepidea Andion eta Argiñariz elkartzen zituen galtzada erromatarra izan zela uste da. Erdi Aroan zehar Iruñeko katedralak eta Jerusalengo San Joan Ospitaleko ordenak hainbat jabetza izan zituen herrian.

Demografia

Etxarriko biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, ez da etorkinik bizi Etxarrin.

Politika

Udaletxea

Etxarriko udaletxe zaharra bi zatitan banatuta dago eta oso egoera txarrean dago urtetako utzikeria dela eta. Udalak eraikin zaharra eraitsi eta bertan eraikin berria altxatzeko asmoa dauka, eta horretarako hainbat egitasmo bildu ditu, eraikin berriaren itxura zein izango den erabakitzeko. Udalak alkatea eta lau zinegotzi dauzka, eta udaletxeko idazkaria Ziritza, Bidaurreta eta Etxauriko idazkari ere bada.

• HELBIDEA: San Isidro kalea z/g

Udal hauteskundeak

2003an bezala, 2007an Etxarriko alkatea "AEA" herri ekimeneko Patxi Xabier Iltzarbe Legaria atera zen. 2007an herriska honetako zinegotzi bakarra izan zen. Baliogabeko botoak bi izan ziren (emandako guztien %5,00) eta boto zuriak zortzi (%21,05). Abstentzioa %40,30ekoa izan zen.

Etxarriko Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Aukeratua?
Patxi Xabier Iltzarbe Legaria (AEA)	30	Bai

2007an ere Iltzarbe aukeratu zuten alkate; oraingo honetan Erriburua hautesle elkartearen izenean eta beste bi lagunekin (Ana Urdanotz, Carlos Oderitz) batera^[5].

Alkateak

Hauek izan dira Etxarriko azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
	1979	1983
	1983	1987
	1987	1991
	1991	1995
	1995	1999
	1999	2003
Patxi Xabier Iltzarbe Legaria	2003	2007	AEA
Patxi Xabier Iltzarbe Legaria	2007	2011	AEA
Patxi Xabier Iltzarbe Legaria	2011	2015	Erriburua
	2015	2019
Jose Maria Oderiz Azcona	2019	Jardunean	Candidatura Popular Errotabidea[6]

Azpiegitura eta garraioak

La Pamplonesa autobus konpainiak Etxarri Iruñearekin batzen du. Autobus lineak honako ibilbidea egiten du:

• Bidaurreta - Etxarri - Ziritza - Etxauri - Ibero - Ororbia - Aratzuri - Orkoien eta Iruñea

Jaiak eta ospakizunak

Etxarriko jaiak abuztuko lehen asteburuan ospatzen dira. Beraskoain eta Ziritzako jaiekin tartekatzen dira.

Ondasun nabarmenak

Doneztebe eliza, XVI. mendean eraikitako parrokia. Barrualdean Miguel Marsalen XX. mendeko erretaula polikromatua ageri da. Horrez gain, eliza barruan Erdi Aroko bataio-harri bat dago.

Done Martin baseliza, Etxarriko kanposantuko bidea hartu eta hamar minutura dago. Baseliza kokatzen den muinoaren gainetik, Etxauri ibarraren ikuspegi zabalaz goza daiteke.

Etxarritar ospetsuak

• Teofilo Urdanotz (1912-1987), filosofo eta teologoa.

Erreferentziak

1. ↑ Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
2. Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
3. Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
4. Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
5. Etxarri 2011n^{[Betiko hautsitako esteka]} Nafarroako Udal eta Kontzejuen Federazioaren webgunean.
6. (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-05-13).

Ikus, gainera

• Etxarri Aranatz
• Etxarri (Larraun)
• Etxarri (Zuberoa)
• Nafarroako udalerrien zerrenda
• Iruñerria
• Iruñeko merindadea

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa

• (Gaztelaniaz) Etxarriri buruzko informazioa Nafarroako Gobernuaren webgunean.
• San Isidro kalea Google Street View-n.