Đa vũ trụ

Là một phần trong loạt bài về
Vũ trụ học vật lý
Vụ Nổ Lớn · Vũ trụ Tuổi của vũ trụ Niên đại của vũ trụ
Vũ trụ sơ khai Phình to · Tổng hợp hạt nhân Nền Sóng hấp dẫn (GWB) Vi sóng (CMB) · Neutrino (CNB)
Sự giãn nở · Tương lai Định luật Hubble · Dịch chuyển đỏ Mở rộng metric của không gian FLRW metric · Phương trình Friedmann Vũ trụ không đồng nhất Tương lai của một vũ trụ giãn nở Số phận sau cùng của vũ trụ Vụ Rách Lớn Vụ Co Lớn Vụ Nảy Lớn
Thành phần · Cấu trúc Thành phần Mô hình Lambda-CDM Năng lượng tối · Chất lỏng tối · Vật chất tối Cấu trúc Hình dạng vũ trụ Galaxy filament · Hình thành thiên hà Large quasar group Cấu trúc tầm mức lớn Tái ion hóa · Hình thành cấu trúc Khoảng trống vũ trụ
Thí nghiệm Black Hole Initiative (BHI) BOOMERanG Vệ tinh COBE Dark Energy Survey Illustris project Kính thiên văn không gian Planck Khảo sát Bầu trời Kỹ thuật số Sloan (SDSS) 2dF Tàu thăm dò Bất đẳng hướng Vi sóng Wilkinson (WMAP)
Nhà khoa học Aaronson Alfvén Alpher Bharadwaj Copernicus de Sitter Dicke Ehlers Einstein Ellis Friedman Galileo Gamow Guth Hawking Hubble Lemaître Mather Newton Penrose Penzias Rubin Schmidt Smoot Suntzeff Sunyaev Tolman Wilson Zel'dovich Danh sách nhà vũ trụ học
Lịch sử Sự khám phá bức xạ nền vi sóng vũ trụ Lịch sự của thuyết Vụ Nổ Lớn Các giải thích tôn giáo của thuyết Vụ Nổ Lớn Thời gian biểu các thuyết vũ trụ học
Thể loại  Cổng thông tin Thiên nhiên  Cổng thông tin Thiên văn học  Cổng thông tin Vật lý
x t s

Lý thuyết dây
Đối tượng cơ bản dây Màng Màng D
Lý thuyết dây nhiễu loạn Lý thuyết dây boson Lý thuyết siêu dây Lý thuyết dây loại I Lý thuyết dây loại II (Loại IIA Loại IIB) Lý thuyết dây ưu trội (SO(32) ưu trội E8xE8 ưu trội)
Kết quả phi nhiễu loạn Đối ngẫu S Đối ngẫu T Đối xứng gương Lý thuyết M Tương ứng AdS/CFT
Hiện tượng học Hiện tương học dây Vũ trụ học dây Hiện trạng lý thuyết dây
Toán học Đối xứng gương Thể đại số toán tử đỉnh
Những khái niệm liên quan Lý thuyết trường bảo giác Nguyên lý toàn ảnh Lý thuyết Kaluza–Klein Lượng tử hấp dẫn Siêu hấp dẫn Siêu đối xứng Theory of Everything Lý thuyết dây xoắn
Lý thuyết gia Arkani-Hamed Banks Dijkgraaf Duff Fischler Gates Gliozzi Green Greene Gross Gubser Harvey Hořava Kaku Klebanov Kontsevich Maldacena Mandelstam Martinec Minwalla Moore Motl Nekrasov Neveu Olive Polchinski Polyakov Randall Ramond Rohm Scherk Schwarz Seiberg Sen Đàm Thanh Sơn Strominger Sundrum Susskind 't Hooft Townsend Vafa Veneziano E. Verlinde H. Verlinde Witten Khâu Thành Đồng Zaslow
Lịch sử Từ vựng
x t s

Đa vũ trụ là giả thuyết về sự tồn tại song song các vũ trụ (có cả vũ trụ chúng ta đang sống), trong đó bao gồm tất cả mọi thứ tồn tại và có thể tồn tại: không gian, thời gian, vật chất, năng lượng và các định luật vật lý. Thuật ngữ được ra đời vào năm 1895 bởi nhà tâm lý và lý luận học người Mỹ William James. Những vũ trụ cùng tồn tại trong khối đa vũ trụ được gọi là "thế giới song song", "vũ trụ song song", "vũ trụ khác" hoặc "vũ trụ thay thế".

Vũ trụ song song và du hành thời gian cũng từng là chủ đề chính được nhắc tới nhiều trong khoa học viễn tưởng từ cuối thế kỉ XIX.

Lịch sử nghiên cứu

Những ghi nhận đầu tiên của ý tưởng về vô hạn thế giới đã tồn tại trong ngành Triết Học Nguyên Tử ở Hy Lạp cổ đại, vốn cho rằng các thế giới song song hình thành từ sự va chạm của các nguyên tử. Vào thế kỷ thứ ba trước Công Nguyên, nhà triết học Chrysippus đã đưa ra ý kiến rằng thế giới đã vĩnh viễn tồn tại và tái tạo, gợi ý một cách thuyết phục về sự tồn tại của nhiều vũ trụ xuyên thời gian. Khái niệm đa vũ trụ được định nghĩa rõ ràng hơn vào thời Trung Cổ.

Tại Dublin vào năm 1952, Erwin Schrödinger đã có một bài diễn thuyết, trong đó ông đã cân nhắc một cách vui nhộn với khán giả rằng những gì ông sắp nói có thể "cực kỳ điên rồ". Ông nói rằng khi các phương trình của ông dường như mô tả một số lịch sử khác nhau, thì đây "không phải là thực tại thay thế, mà tất cả thực sự đã xảy ra đồng thời". Chúng được gọi là "chồng chất".

Nhà triết học và tâm lý học người Mỹ William James đã sử dụng thuật ngữ "đa vũ trụ" vào năm 1895, nhưng trong một văn khác. Thuật ngữ này lần đầu tiên được sử dụng trong tiểu thuyết và trong vật lý hiện tại bởi Michael Moorcock trong cuốn tiểu thuyết SF Adventures năm 1963, The Sundered Worlds (một phần trong loạt truyện Eternal Champion của ông)

Xem thêm

• Lý thuyết dây
• Không-thời gian
• Không gian đa chiều
• Diễn giải nhiều thế giới
• Thuyết M
• Cơ học lượng tử
• Du hành thời gian

Chú thích

Liên kết ngoài

• Multiverse (cosmology) tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)