Chiến tranh Nga – Ukraina

Chiến tranh Nga – Ukraina
Các lãnh thổ dưới sự kiểm soát của Nga được đánh dấu bằng màu đỏ (tháng 3 năm 2022)
Thời gian Vùng Crimea và Donbass: 20 tháng 2, 2014[a] – nay (10 năm, 9 tháng, 3 tuần và 6 ngày) Mở đầu cuộc xâm lược của Nga: Ngày 24 tháng 2 năm 2022 – nay (2 năm, 9 tháng, 3 tuần và 2 ngày) Địa điểm Ukraina Tình trạng Đang diễn ra Quân đội Nga tiếp quản Krym trong bối cảnh hỗn loạn ở Ukraina sau Cách mạng Ukraina. Sự can thiệp của Nga vào cuộc chiến tranh ở Donbass[7] Các cuộc cấm vận Nga năm 2022 và Phản ứng quốc tế về việc Nga sáp nhập bán đảo Krym đả và đang góp phần vào Cuộc khủng hoảng tài chính của Nga (2014–2016)[8][9][10][11] Loại bỏ Nga khỏi G8, bây giờ là G7 Ký kết Thỏa thuận Minsk, sau đó cả hai bên đều đổ lỗi cho phía bên kia không thực hiện Quân đội Nga di chuyển vào lãnh thổ do phe ly khai kiểm soát Nga xâm lược Ukraina kể từ ngày 24 tháng 2 năm 2022, điều mà Nga gọi là "Chiến dịch quân sự đặc biệt" Thay đổi lãnh thổ Liên bang Nga sáp nhập Krym Các Lực lượng quân đội ly khai thân Nga kiểm soát miền đông Donbas Lực lượng Nga kiểm soát Nhà máy điện hạt nhân Chernobyl Nga sáp nhập miền Đông và Nam Ukraina bao gồm các tỉnh Zaporozhye, Kherson, Donetsk, và Lugansk trong Cuộc chiến 2022
Tham chiến
Ukraina Hỗ trợ bởi:  Albania[12]  Argentina[13]  Áo[14]  Úc[15] Phe đối lập tại Belarus[16]  Barbados[17]  Bỉ  Bosna và Hercegovina  Bulgaria  Canada[18]  Caribe[19]  Chile[20]  Colombia[21]  Costa Rica[22]  Croatia  Síp[23]  Cộng hòa Séc  Đan Mạch  Dominica[24]  Estonia  Liên minh châu Âu[25]  Micronesia[26]  Fiji[27]  Phần Lan[28]  Pháp[29]  Gruzia[30]  Đức  Ghana[31]  Hy Lạp[32]  Guyana[33]  Hungary  Iceland[34]  Indonesia[35]  Ireland[36]  Israel[37]  Ý  Jamaica[38]  Nhật Bản[39]  Kenya[40]  Kosovo[41]  Latvia  Liban[42]  Libya[43]  Liechtenstein[44]  Litva  Luxembourg  México[45]  Moldova[46]  Montenegro  NATO[b][47]  Hà Lan  New Zealand[48]  Nigeria[49]  Bắc Macedonia[50]  Na Uy[51]  Perú[52]  Ba Lan  Bồ Đào Nha  România  Ả Rập Xê Út[53]  Singapore[54]  Slovakia  Slovenia  Nam Phi[55]  Hàn Quốc[56]  Tây Ban Nha  Thụy Điển[57]  Thụy Sĩ[58]  Đài Loan[59]  Thổ Nhĩ Kỳ  Anh Quốc[60]  Hoa Kỳ[61]	Nga  Cộng hòa Nhân dân Donetsk  Cộng hòa Nhân dân Lugansk  Belarus (Từ năm 2022)[62]  Transnistria (Từ năm 2022, bị Moldova cáo buộc)[63] Hỗ trợ bởi:  Abkhazia[64]  Cộng hòa Artsakh[65]  Nam Ossetia[66]  Cộng hòa Trung Phi[67]  Cuba[68] Houthis[69]  Iran  Kazakhstan[70]  Myanmar[71]  Nicaragua[72]  Syria[73]  Venezuela[74]
Chỉ huy và lãnh đạo
Volodymyr Zelenskyy (Từ năm 2019) Petro Poroshenko (2014–2019) Oleksandr Turchynov (February–June 2014) Denys Shmyhal (Từ năm 2020) Oleksiy Honcharuk (2019–2020) Volodymyr Groysman (2016–2019) Arseniy Yatsenyuk (2014–2016) Valerii Zaluzhnyi Yuriy Ilyin Mykhailo Kutsyn Viktor Muzhenko Ruslan Khomchak Pavlo Lebedyev Ihor Tenyukh Mykhailo Koval Valeriy Heletey Stepan Poltorak Andriy Zagorodniuk Andriy Taran Serhiy Korniychuk	Vladimir Putin Mikhail Mishustin (since 2020) Dmitry Medvedev (2014–2020) Sergey Shoygu Valery Gerasimov Igor Korobov Aleksandr Vitko Denis Berezovsky Alexander Lentsov[75] In Crimea Sergey Aksyonov In DNR (Donetskaya Narodnaya Respublika, see DPR) Denis Pushilin (since 2018) Dmitry Trapeznikov (August–September 2018) Alexander Zakharchenko (2014–2018) Alexander Borodai (May–August 2014) In LNR (see LPR) Leonid Pasechnik (since 2017) Igor Plotnitsky (2014–2017) Valery Bolotov (May–August 2014) In Belarus Alexander Lukashenko Roman Golovchenko In Transnistria Vadim Krasnoselsky
Thành phần tham chiến
Ukraina Quân đội Ukraine National Guard (Azov Battalion, Donbas Battalion, others) State Border Guard Security Service Alpha Group Các đơn vị tình nguyện Noman Çelebicihan Battalion Right Sector Azerbaijani volunteers[76][77][78] Croatian volunteers	Nga Các lực lượng mặt đất 136th Guards Motor Rifle Brigade[79] 18th Guards Motor Rifle Brigade[80] 9th Motorized Rifle Brigade (Nizhny Novgorod)[81] 200th Motor Rifle Brigade[82] Airborne Troops[83][84][85][80] 76th Air Assault Division 98th Airborne Division 31st Airborne Brigade Hải quân Hạm đội Baltic[86] Hạm đội Bắc Hạm đội Biển Đen Marines GRU[87][80][88][89][90] 22nd Spetsnaz Brigade 45th Guards Spetsnaz Brigade Ministry of Internal Affairs (militarized component) Border Service of the Federal Security Service National Guard Pro-Russian separatists in Donbas Donbas People's Militia Vostok Brigade Kalmius Brigade Russian Orthodox Army Sparta Battalion Somalia Battalion Luhansk People's Militia Great Don Army[91] Prizrak Brigade First Cossack Regiment Interbrigades Moldovan mercenaries[92] Serbian volunteers[93]
Lực lượng
209.000 đang hoạt động (2020)[94] Lục quân 145.000 Hải quân 11.000 Lực lượng Không quân 45.000 Trên không ~ 8.000 Lực lượng Hoạt động Đặc biệt (không rõ) Bán quân sự 102.000 Đặt trước 900.000	900.000 đang hoạt động, bao gồm cả lính nghĩa vụ (2020)[94] Lục quân ~ 280.000 Hải quân ~ 150.000 Lực lượng hàng không vũ trụ ~ 165.000 Lực lượng tên lửa chiến lược 50.000 Trên không ~ 45,000 Lực lượng hoạt động đặc biệt ~ 1.000 Lực lượng Đường sắt ~ 29,000 Chỉ huy và hỗ trợ 180.000 Bán quân sự 554.000 Đặt trước 2.000.000 Trong số này, 28.000 được xác nhận ở Crimea, 3.000 được báo cáo ở Donbas và bị Nga từ chối cho đến ngày 22 tháng 2 năm 2022.[95] ~20.000 ~14.000
Để biết chi tiết, hãy xem các chiến binh trong cuộc chiến ở Donbas và mệnh lệnh chiến đấu cho cuộc xâm lược Ukraine năm 2022 của Nga
Thương vong và tổn thất
4.619 người bị giết chết[96][97] 9.700–10.700 người bị thương[98] 70 người mất tích[99] 2.768 người bị bắt[100][101][102] 9,268 tham gia Lực lượng Nga sau khi sát nhập[103] 300+ T-64 tanks[104]	5,768 người bị giết chết[*][98][105] 12.700–13.700 người bị thương[98]
3.393 thường dân bị giết chết;[106] 7.000–9.000 người bị thương[98] tổng thể 13.100–13.300 người bị giết; 29.500–33.500 người bị thương[98] 6 người bị giết ở Krym (3 thường dân)[107]
^* Bao gồm 400–500 quân nhân Nga (tuyên bố của US, tháng 3 năm 2015)[108]

Chiến tranh Nga – Ukraina^[109][c] là một cuộc xung đột vũ trang đang diễn ra bắt đầu vào tháng 2 năm 2014, chủ yếu liên quan đến Nga và các lực lượng thân Nga, và mặt khác là Ukraina. Xung đột ban đầu tập trung vào tình trạng của Krym và các khu vực Donbas, được quốc tế công nhận là một phần của Ukraina. Xung đột bao gồm Nga sáp nhập Krym (2014), chiến tranh Donbas (2014 đến nay), sự cố hải quân, chiến tranh mạng, căng thẳng chính trị và Nga điều động quân đội gần biên giới với Ukraina từ năm 2021. Nga đưa quân vào các khu vực do phe ly khai kiểm soát vào ngày 22 tháng 2 năm 2022.^{[110][111][112]} Điều này lên đến đỉnh điểm khi Nga xâm lược Ukraina vào ngày 24 tháng 2.^{[113][114][115][116]}

Sau cuộc biểu tình Euromaidan và cách chức sau đó của Tổng thống Ukraine Viktor Yanukovych vào ngày 22 tháng 2 năm 2014, và giữa tình hình bất ổn thân Nga ở Ukraina, binh sĩ Nga không mang quân hàm đã kiểm soát các vị trí chiến lược và cơ sở hạ tầng trong lãnh thổ Krym của Ukraina. Vào ngày 1 tháng 3 năm 2014, Hội đồng Liên bang của Liên bang Nga đã nhất trí thông qua một nghị quyết yêu cầu Tổng thống Nga Vladimir Putin sử dụng lực lượng quân sự ở Ukraina.^[117] Nghị quyết được thông qua vài ngày sau đó, sau khi bắt đầu chiến dịch quân sự của Nga trên "Sự trở lại của Crimea". Sau đó, Nga sáp nhập Krym sau một cuộc trưng cầu dân ý bị chỉ trích rộng rãi với kết quả là Cộng hòa tự trị Crimea gia nhập Liên bang Nga.^{[118][119][120][121]} Vào tháng 4, các cuộc biểu tình của các nhóm thân Nga ở khu vực Donbas của Ukraina đã leo thang thành một cuộc chiến giữa chính phủ Ukraine và lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn bao gồm Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Cộng hòa Nhân dân Luhansk. Vào tháng 8, các phương tiện quân sự của Nga đã vượt qua biên giới ở một số địa điểm của tỉnh Donetsk.^[126] Cuộc tấn công của quân đội Nga được coi là nguyên nhân dẫn đến thất bại của các lực lượng Ukraina vào đầu tháng 9.^[127][128]

Vào năm 2022, Liên bang Nga chính thức tấn công Ukraina trên toàn diện.

Hoàn cảnh

Nền độc lập của Ukraina và Cách mạng Cam

Sau sự tan rã của Liên Xô (USSR) vào năm 1991, Ukraina và Nga duy trì mối quan hệ gần gũi. Năm 1994, Ukraina đồng ý gia nhập Hiệp ước Ngừng phổ biến Vũ khí Hạt nhân như một quốc gia không sở hữu vũ khí hạt nhân. Các vũ khí hạt nhân trước đây của Liên Xô tại Ukraina đã được loại bỏ và phá hủy. Như một phần của thỏa thuận, Nga, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ đồng ý bảo vệ tính toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của Ukraina thông qua Biên bản Budapest về Bảo đảm An ninh.^[129] Năm 1999, Nga là một trong những bên ký kết Hiến chương An ninh Châu Âu, "khẳng định quyền của mỗi Quốc gia được tự do chọn lựa hoặc thay đổi các ưu tiên an ninh của mình, bao gồm việc tham gia hiệp ước an ninh hoặc liên minh quân sự do." Trong những năm sau khi Liên Xô tan rã, một số quốc gia thuộc khối Đông Âu trở thành thành viên của NATO, một phần là do đáp ứng đối phó với các mối đe dọa an ninh khu vực liên quan đến Nga như cuộc khủng hoảng hiến pháp Nga năm 1993, Chiến tranh ở Abkhazia (1992–1993) và Chiến tranh Chechnya lần thứ nhất (1994–1996). Sau này tổng thống Nga Putin đã khẳng định rằng các cường quốc phương Tây đã phá vỡ các lời hứa không để cho bất kỳ quốc gia Đông Âu nào tham gia NATO sau khi Liên Xô tan rã. ^[130]

Cuộc bầu cử tổng thống Ukraina năm 2004 đã gây ra nhiều tranh cãi. Trong chiến dịch bầu cử, ứng cử viên đối lập Viktor Yushchenko đã bị ngộ độc bởi dioxin TCDD ^[131]; sau đó, ông buộc tội Nga liên quan đến vụ việc. Vào tháng 11, Thủ tướng Viktor Yanukovych được công bố là người chiến thắng, mặc dù có những cáo buộc về gian lận bỏ phiếu từ các quan sát viên bầu cử ^[132]. Trong khoảng thời gian hai tháng sau khi công bố kết quả mà sau này được biết tới với tên gọi Cách mạng Cam, các cuộc biểu tình ôn hoà lớn nổ ra đã thành công trong việc đặt ra dấu hỏi về tính minh bạch của cuộc bầu cử và yêu cầu bầu cử lại. Sau khi Tòa án Tối cao Ukraina hủy bỏ kết quả ban đầu do xác nhận có sự gian lận bầu cử, một vòng tái bầu cử đã được tổ chức, đưa Yushchenko lên nắm quyền tổng thống và Yulia Tymoshenko lên nắm quyền thủ tướng, đồng thời đẩy Yanukovych trở thành lãnh đạo phe đối lập ^[133]. Cách mạng Cam thường được nhóm chung với các phong trào biểu tình đầu thế kỷ 21 khác, đặc biệt là trong các nước thuộc Liên Xô cũ, được gọi là các cuộc cách mạng màu. Theo Anthony Cordesman, các sĩ quan quân sự Nga coi các cuộc cách mạng màu là nỗ lực của Mỹ và các quốc gia châu Âu để gây bất ổn các nước láng giềng của Nga và làm suy yếu an ninh của chính nước Nga.^[134] Tổng thống Nga Vladimir Putin buộc tội nhà tổ chức của các cuộc biểu tình tại Nga trong giai đoạn 2011–2013 là các cố vấn trước đây của Yushchenko, và mô tả cuộc biểu tình như một cố gắng thúc đẩy Cách mạng Cam sang Nga.^[135] Các cuộc biểu tình ủng hộ Putin trong thời kỳ này được gọi là "phản đối Cách mạng Cam". ^[136]

Tại Hội nghị thượng đỉnh Bucharest năm 2008, Ukraina và Gruzia đã cố gắng tìm cách để gia nhập NATO. Phản ứng giữa các thành viên NATO lúc này bị chia rẽ. Các quốc gia Tây Âu phản đối việc cung cấp Kế hoạch Hành động Thành viên (MAP) cho Ukraina và Gruzia để tránh khiến Nga bực tức, trong khi Tổng thống Mỹ George W. Bush thúc đẩy việc chấp nhận họ vào tổ chức. NATO cuối cùng từ chối cung cấp MAP cho Ukraina và Gruzia, nhưng cũng phát đi một tuyên bố đồng ý rằng "những quốc gia này sẽ trở thành thành viên của NATO" vào một thời điểm nào đó trong tương lai. Putin mạnh mẽ phản đối việc Gruzia và Ukraina gia nhập NATO. Đến tháng 1 năm 2022, khả năng Ukraina gia nhập NATO vẫn là một điều xa vời.^[137]

Năm 2009, Yanukovych thông báo ý định của mình sẽ tái tranh cử tổng thống trong cuộc bầu cử tổng thống Ukraina năm 2010, mà ông sau này đã chiến thắng.^[138] Vào tháng 11 năm 2013, một làn sóng biểu tình lớn, ủng hộ Liên minh châu Âu, bùng nổ làm phản đối quyết định đột ngột của Yanukovych không ký Hiệp ước Hợp tác EU–Ukraina, thay vào đó chọn quan hệ gần gũi hơn với Nga và Liên minh Kinh tế Á Âu. Vào ngày 22 tháng 2 năm 2013, Quốc hội Ukraina đã phê chuẩn một cách áp đảo việc hoàn thiện hiệp ước của Ukraina với Liên minh châu Âu.^[139] Sau đó, Nga gây áp lực cho Ukraina từ chối hiệp ước này bằng cách đe dọa trừng phạt. Cố vấn Kremlin Sergei Glazyev tuyên bố nếu hiệp ước được ký, Nga sẽ không còn có thể đảm bảo an ninh cho Ukraina.^[140]

Chú thích

1. There remain "some contradictions and inherent problems" regarding date on which the annexation began.^[1] Ukraine claims 20 February 2014 as the date of "the beginning of the temporary occupation of Crimea and Sevastopol by Russia", citing timeframe inscribed on the Russian medal "For the Return of Crimea",^[2] and in 2015 the Ukrainian parliament officially designated the date as such.^[3] On 20 February 2014, Vladimir Konstantinov who at that time was a chairman of the republican council of Crimea and representing the Party of Regions expressed his thoughts about seccession of the region from Ukraine.^[4] On 23 February 2014 the Russian ambassador to Ukraine Mikhail Zurabov was recalled to Moscow to due "worsening of situation in Ukraine". In early March 2015, President Putin stated in a Russian movie about annexation of Crimea that he ordered the operation to "restore" Crimea to Russia following an all-night emergency meeting of 22–23 February 2014,^[1][5] and in 2018 Russian Foreign Minister claimed that earlier "start date" on the medal was due to "technical misunderstanding".^[6]
2. Arms, military exercises and general aid.
3. tiếng Nga: pоссийско-украинская война, chuyển tự rossiysko-ukrainskaya voyna; tiếng Ukraina: російсько-українська війна, chuyển tự rosiysko-ukrainska viyna.

Tham khảo

1. ^ McDermott, Roger N. (2016). “Brothers Disunited: Russia's use of military power in Ukraine”. Trong Black, J.; Johns, Michael (biên tập). The Return of the Cold War: Ukraine, the West and Russia. London. tr. 99–129. doi:10.4324/9781315684567-5. ISBN 9781138924093. OCLC 909325250.
2. “7683rd meeting of the United Nations Security Council. Thursday, 28 April 2016, 3 p.m. New York”. Mr. Prystaiko (Ukraine): ... In that regard, I have to remind the Council that the official medal that was produced by the Russian Federation for the so-called return of Crimea has the dates on it, starting with 20 February, which is the day before that agreement was brought to the attention of the Security Council by the representative of the Russian Federation. Therefore, the Russian Federation started — not just planned, but started — the annexation of Crimea the day before we reached the first agreement and while President Yanukovych was still in power.
3. “"Няша" Поклонська обіцяє бійцям "Беркута" покарати учасників Майдану”. www.segodnya.ua (bằng tiếng Ukraina). Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2022.
4. “Спікер ВР АРК вважає, що Крим може відокремитися від України”. Українська правда (bằng tiếng Ukraina). Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2022.
5. “Putin describes secret operation to seize Crimea”. Yahoo News. 8 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2015.
6. “Russia's Orwellian "diplomacy"”. unian.info. Truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2019.
7. “Ukraine crisis: 'Russia has launched a great war'”. BBC. London. 2 tháng 9 năm 2014. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2015.
8. Linda Kinstler (16 tháng 12 năm 2014). “Russian Ruble Collapses, Performs Worse Than Ukraine's Hryvnia in 2014”. New Republic. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 12 năm 2014. Truy cập ngày 17 tháng 12 năm 2014.
9. Zahra Hankir; Natasha Doff (15 tháng 12 năm 2014). “Russia Takes Ukraine's Spot in Currency Abyss: Chart of the Day”. Bloomberg. Truy cập ngày 17 tháng 12 năm 2014.
10. “Russian ruble falls to historic lows, while pressure increases on Putin”. Fox News. Associated Press. 16 tháng 12 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 12 năm 2014. Truy cập ngày 17 tháng 12 năm 2014.
11. Irakli Metreveli (1 tháng 1 năm 2015). “Ex-Soviet republics hit by Russian economic crisis”. The China Post. AFP. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 12 năm 2020. Truy cập ngày 1 tháng 1 năm 2015.
12. “US, Albania Call For UN Vote Friday On Resolution Condemning Russia: Diplomats”. Barron's. Agence France Presse. 24 tháng 2 năm 2022.
13. “Ataques a Ucrania: Argentina reclamó que Rusia cese las acciones militares” [Attacks on Ukraine: Argentina demanded that Russia cease military actions]. La Voz (bằng tiếng Tây Ban Nha). 24 tháng 2 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2022.
14. “Nehammer: "Militärisch neutral, aber solidarisch mit der Ukraine"”. DER STANDARD (bằng tiếng Đức). Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
15. “Australian sanctions on Russia: who do they target and will they have an impact?”. theguardian.com (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022.
16. Tsikhanouskaya, Sviatlana [@Tsihanouskaya] (24 tháng 2 năm 2022). “We ask the international community to impose the strongest sanctions against Lukashenka & the Belarus regime as soon as possible” (Tweet). Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022 – qua Twitter.
17. Barbados, Government of (24 tháng 2 năm 2022). “Prime Minister Mia Amor Mottley's Statement On Ukraine”. GIS (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2022.
18. “Canada announces new sanctions against Russia. This is what they're targeting”. ctvnews.ca (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022.
19. “Latin American leaders are divided in reactions to Russia's attack on Ukraine”. miamiherald.com. Nora Gamez Torres. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
20. @sebastianpinera. “Chile condemns Russia's act of aggression and violation of Ukraine's sovereignty and territorial integrity. These actions violate international law and threaten innocent lives and international peace and security” (Tweet) – qua Twitter.
21. “Latin American leaders are divided in reactions to Russia's attack on Ukraine”. miamiherald.com. Nora Gamez Torres. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
22. “Costa Rica condemns Russian offensive against Ukraine”. qcostarica.com. Rico. Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2022.
23. “Anastasiades, Kasoulides condemn invasion, president attending EU summit (Update 4) | Cyprus Mail”. Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2022.
24. “Statement by the Government of the Commonwealth of Dominica on the situation in Ukraine”. dominicanewsonline.com. The Office of the Prime Minister of the Commonwealth of Dominica. Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2022.
25. "Eu assistance to Ukraine". European Court of Auditors. 2016. Retrieved 28 August 2021.
26. “Following the Unjustified & Brutal Invasion of Ukraine, the Federated States of Micronesia Severs Diplomatic Relations with the Russian Federation”. Federated States of Micronesia Government. 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
27. “Fiji condemns Russia's actions”. FBC News. Fiji Broadcasting Corporation. Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
28. Lonas, Lexi (24 tháng 2 năm 2022). “Finland says debate on NATO membership 'will change' after Russian invasion”. TheHill (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2022.
29. “Macron pledges to help Ukraine preserve its territorial integrity”. France24 News. 11 tháng 12 năm 2021.
30. “Kyiv Hails Georgian Parliament's Resolution on Ukraine”. 3 tháng 2 năm 2022.
31. “Ghana condemns Russia's "unprovoked" attack on Ukraine”. 25 tháng 2 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
32. “Greece Backs Strong EU Action on Russia Amid Putin Ukraine Moves”. Bloomberg. 18 tháng 1 năm 2022.
33. “Guyana calls on Russia to respect Ukraine's sovereignty”. caribbean.loopnews.com. Loop News. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
34. “Russians In Iceland & Icelandic Government Condemn Invasion Of Ukraine, Protests Planned”. The Reykjavik Grapevine (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2022.
35. “Indonesia condemn's Russia attack on Ukraine”. Tempo.co. (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022.
36. “Coveney says Ireland 'certainly not neutral' on Russian invasion of Ukraine”. The Journal. 24 tháng 2 năm 2022.
37. “Israel supports Ukraine's sovereignty - without mentioning Russia”. jpost.com (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022.
38. “Jamaica's PM condemns Russia's invasion of Ukraine”. jamaica.loopnews.com. Loop News. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
39. “Japan announces more sanctions on Russia after Ukraine invasion”. japantimes.co.jp (bằng tiếng Anh). 25 tháng 2 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2022.
40. “Kenya's UN ambassador slams Russia and compares Ukraine crisis to Africa's colonial past”. CNN. 23 tháng 2 năm 2022.
41. “Kosovo Leaders Condemn Russian Attack, Affirm Solidarity With Ukraine”. Prishtina Insight. 24 tháng 2 năm 2022.
42. “Lebanese Foreign Ministry Condemns Russia's Invasion of Ukraine”. Naharnet (bằng tiếng Anh). Lebanon. 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2022.
43. Abdullah, Walid. “Libya condemns Russian military operation in Ukraine”. www.aa.com.tr. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
44. “Liechtenstein verurteilt die russische Aggression gegen die Ukraine” (bằng tiếng Đức). 24 tháng 2 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
45. “Mexico condemns Russian invasion; Ukrainians urge boycott of Russian products”. mexiconewsdaily.com. Mexico News Daily. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
46. Epstein, Jake (24 tháng 2 năm 2022). “Thousands of Ukrainian refugees flee to Moldova after Russian attack”. Business Insider (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
47. “Nato members 'send arms to Ukraine'”. BBC News. 14 tháng 9 năm 2014.
48. “New Zealand announces bans on Russia in response to Ukraine invasion”. rnz.co.nz (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
49. “Nigeria hits at Russia, condemns aggression in Ukraine”. pmnewsnigeria.com. Lizzy Okoji. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
50. Stevo Pendarovski [@SPendarovski] (24 tháng 2 năm 2022). “I strongly condemn the military actions that #Russia is taking against #Ukraine, which will unavoidably lead to irreparable human loss and material damage” (Tweet). Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022 – qua Twitter.
51. “Norway to increase emergency aid to Ukraine”. thelocal.no (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022.
52. PERÚ, Empresa Peruana de Servicios Editoriales S. A. EDITORA. “Peru urges respect for international law”. andina.pe (bằng tiếng Tây Ban Nha). Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2022.
53. “Senior Saudi, U.S. officials discuss response to Ukraine crisis -State Dept”. Reuters (bằng tiếng Anh). 25 tháng 2 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 2 năm 2022.
54. Tham, Davina (23 tháng 2 năm 2022). “Ukraine's sovereignty, territorial integrity 'must be respected', says Singapore as Russia recognises breakaway regions”. channelnewsasia.com (bằng tiếng Anh). CNA. Truy cập ngày 22 tháng 2 năm 2022.
55. “South Africa calls on Russia to withdraw from Ukraine | Africa Times”. africatimes.com (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
56. “South Korea to join economic sanctions against Russia”. channelnewsasia.com (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
57. “Press conference by the Swedish Prime Minister on the occasion of Russia's invasion of Ukraine”. government.se (bằng tiếng Anh). 25 tháng 2 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
58. “Switzerland condemns Russian 'invasion' in strongest terms”. swissinfo.ch. Swissinfo. Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2022.
59. Pei-ju, Teng (25 tháng 2 năm 2022). “Taiwan to join international sanctions against Russia”. focustaiwan.tw (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
60. “PM Johnson unveils UK's largest-ever sanctions against Russia”. reuters.com (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022.
61. “Joined by Allies and Partners, the United States Imposes Devastating Costs on Russia”. whitehouse.gov (bằng tiếng Anh). 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
62. “Захарова: РФ и Беларусь вынуждены реагировать на наращивание сил НАТО у общих границ” [Zakharova: Russia and Belarus are forced to respond to the build-up of NATO forces near their common border]. Rossiyskaya Gazeta (bằng tiếng Nga). Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 20 tháng 1 năm 2022. На брифинге Захарова подчеркнула, что на происходящее Москва и Минск вынуждены адекватно реагировать. В частности, путем совместного патрулирования воздушного пространства, регулярных совместных тренировок, а также учений. Так, уже в феврале пройдет совместное учение "Союзная решимость-2022". На территорию Беларуси уже начали прибывать подразделения из состава ВС РФ. [Translated: At the briefing, Zakharova stressed that Moscow and Minsk were forced to respond adequately to what was happening. In particular, through joint patrolling of the airspace, regular joint training, and exercises. So, in February, the joint exercise "Allied Resolve-2022" will be held. Units from the RF Armed Forces have already begun to arrive on the territory of Belarus. ]
63. Intellinews, bne (24 tháng 2 năm 2022). “Moldova tightens security after explosions heard close to Russia-backed Transnistria”. bne Intellinews. bne Intellinews. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2022. Residents of the Russia-backed separatist republic of Transnistria in eastern Moldova and towns in territory controlled by Chisinau reported hearing explosions earlier today. Social media was flooded with reports of loud blasts, which were initially thought to have been an attack from within Transnistria, where Russia has around 1,500 troops, on Ukraine. A video described as a rocket attack from Transnistria has been circulating on Twitter.
64. “Sokhumi Takes in 93 Donbas Evacuees”. Civil.ge. 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2022.
65. “Artsakh President welcomes Vladimir Putin's decision”. mediamax.am. 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
66. “A new example of fraternal support for Russia is the assistance to the DNR and the LNR - Bibilov”. South Ossetian Press Agency. 23 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2022.
67. Central African Republic hails Russia’s decision to recognize the republics of Lugansk and Donetsk, 23 February 2022
68. “Cuba to deepen ties with Russia as Ukraine tensions mount”. Reuters. 22 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2022.
69. “Sanaa supports Moscow's recognition of 'Donetsk and Lugansk' independence”. Yemen Press Agency. 22 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 22 tháng 2 năm 2022.
70. “Kazakhstan, Ukraine And Russia Unrest And Uncertainty”. Reuters. 22 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
71. “Myanmar's Military Council Supports Russia's Invasion 0f Ukraine”. VOA. 25 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 2 năm 2022.
72. “Nicaragua's Ortega defends Russia's stance over Ukraine”. Reuters. 22 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 22 tháng 2 năm 2022.
73. “Syria supports Putin's recognition of Ukraine breakaway regions”. Reuters. 22 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 22 tháng 2 năm 2022.
74. “Venezuela ready to offer military help to Russia if relations with US exacerbate - envoy”. TASS.
75. “Russian Lieutenant General Alexander Lentsov leading Russian groups in Debaltseve”. YouTube, LifeNews. 18 tháng 2 năm 2015. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2015.
76. Gambarli, Gulnaz (25 tháng 3 năm 2015). “REN TV-nin aparıcısı keçmiş azərbaycanlı hərbçiləri "terrorçu" adlandırdı” [The host of REN TV called the former Azerbaijani servicemen "terrorists"]. Meydan TV (bằng tiếng Azerbaijan). Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2021. "Verilişin aparıcısı İqor Prokopenko onların Cövhər Dudayev adına Könüllülər Batalyonunda fundamental islamçılar, terrorçu və banditlərlə birlikdə Rusiyaya qarşı vuruşduğunu iddia edərək deyir: “Belə könüllülər arasında İslamçı-Bozqurd dəstəsinin keçmiş komandiri, 703 sayli briqadanın tərkibində Azərbaycan tərəfindən Dağılq Qarabağda döyüşən Nurəddin İsmayılov və “Bozqurd”çu dəstəsinin daha bir keçmiş döyüşçüsü İsa Sadıqovdur. İsa Sadıqov 1990-ci illərdə Azərbaycan müdafiə nazirinin müavini olub. Sonra isə axtarışa verilib. Lakin bu, onun 2004-cu ildə Norveçdə məskunlaşmasına mane olmayıb. Hazırda Norveç vətəndaşıdır. İndi isə Ukraynada Cövhər Dudayev adına batalyonun qərargah rəisidir".
77. “Poroşenkonun mükafatlandırdığı azərbaycanlı: "Bu, Ukrayna uğrunda döyüşən bütün azərbaycanlıların xidmətinə verilən qiymətdir"” [The Azerbaijani that was awarded by Poroshenko: "This is an appreciation of the services of all Azerbaijanis fighting for Ukraine"]. Azeri Press Agency (bằng tiếng Azerbaijan). 25 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2021.
78. Lashenko, Sergei (20 tháng 10 năm 2016). “"На Украину вся надежда": Почему азербайджанцы воюют за нас” ["All hope for Ukraine": Why are Azerbaijanis fighting for us]. The Day (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2021.
79. “Russian T-90 Tanks of the 136th Motorized Rifle Brigade in Luhansk Oblast”. 22 tháng 10 năm 2014.
80. ^ В Джанкое находятся войска Чеченской Республики [Armies of the Chechen Republic to be found in Dzhankoy] (bằng tiếng Nga). IPC-Dzhankoy. 5 tháng 3 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 30 tháng 12 năm 2014.
81. ^ Shaun Walker; Oksana Grytsenko; Leonid Ragozin (4 tháng 9 năm 2014). “Russian soldier: 'You're better clueless because the truth is horrible'”. The Guardian. Truy cập ngày 21 tháng 3 năm 2015.
82. “Russia's 200th Motorized Infantry Brigade in Donbass: The Hero of Russia”. 21 tháng 6 năm 2016. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2016.
83. Депутат: Псковские десантники переброшены на Украину [Deputy: Pskov paratroopers deployed in Ukraine] (bằng tiếng Nga). Pskov Lenta News. 28 tháng 2 năm 2014. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2014.
84. В СНБО подтвердили захват силами АТО 2 БМД Псковской дивизии [The National Security Council confirmed the seizure of two airborne combat vehicles by the ATO 2 BMD Pskov division] (bằng tiếng Nga). Interfax-Ukraine. 21 tháng 8 năm 2014. Truy cập ngày 21 tháng 3 năm 2015.
85. Anna Nemtsova (10 tháng 9 năm 2014). “Russian Soldiers Reveal the Truth Behind Putin's Secret War”. Newsweek. Truy cập ngày 20 tháng 3 năm 2015.
86. “Russia redeploys ships of Baltic and Northern fleets to Sevastopol, violates agreement with Ukraine”. Ukrinform. 3 tháng 3 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 30 tháng 12 năm 2014.
87. “Ukraine says Russian special forces involved in attacks on airport in east”. Reuters. 1 tháng 12 năm 2014. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2015.
88. “Ukraina: Krimmis on Tšetšeeniast ja Uljanovskist pärit Vene sõdurid” [Ukraine:In Crimea there are Russian troops from Chechnya and Ulyanovsk] (bằng tiếng Estonia). Postimees. 5 tháng 3 năm 2014. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2014.
89. Interest, The National. “Get Ready, America: Russia Has Its Own Deadly 'Delta Force'”. Truy cập ngày 12 tháng 4 năm 2017.
90. Galeotti, Mark (2015). Spetsnaz: Russia's Special Forces . Oxford, UK: Osprey Publishing. tr. 50. ISBN 978-1-4728-0722-9. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2017.
91. “Cossack against cossack”. openDemocracy. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2022.
92. “Moldova Identifies Dozens of Fighters in Ukraine”. 14 tháng 4 năm 2018.
93. “Croats and Serbs against each other in war again, but in Ukraine”. ba.n1info.com (bằng tiếng Bosnia). N1, HINA. 11 tháng 2 năm 2015. Truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2021.
94. ^ “Chapter Five: Russia and Eurasia”. The Military Balance. 121 (1): 190–205, 208–212. 1 tháng 1 năm 2021. doi:10.1080/04597222.2021.1868794. ISSN 0459-7222. S2CID 232050823.
95. “Путин поручил вооруженным силам обеспечить поддержание мира в ДНР и ЛНР”. RIA Novosti. 22 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 21 tháng 2 năm 2022.
96. Книга пам'яті загиблих [Memorial Book to the Fallen]. Herman Shapovalenko, Yevhen Vorokh, Yuriy Hirchenko (bằng tiếng Ukraina). Truy cập ngày 31 tháng 1 năm 2015.
97. “Книга пам'яті загиблих”. memorybook.org.ua. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2022.
98. ^ “ООН підрахувала кількість жертв бойових дій на Донбасі”. Radio Liberty. 19 tháng 2 năm 2021. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2021.
99. “UNIAN: 70 missing soldiers officially reported over years of war in Donbas”. Ukrainian Independent Information Agency. 6 tháng 9 năm 2019. Truy cập ngày 6 tháng 9 năm 2019.
100. “Militants held in captivity 180 Ukrainian servicemen”. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 16 tháng 3 năm 2015.
101. Isaac Webb (22 tháng 4 năm 2015). “An Eye for an Eye: Ukraine's POW Problem”. The Moscow Times. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 5 năm 2015. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2015.
102. “Donbas rebels still hold 300 Ukraine army servicemen and civilians prisoners”. zik.ua. 2 tháng 5 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 11 năm 2020. Truy cập ngày 26 tháng 2 năm 2022.
103. Pike, John. “Ukrainian Military Personnel”. www.globalsecurity.org.
104. “В жертву "Оплотам": Почему тормозит модернизация Т-64”. www.depo.ua.
105. “The overview of the current social and humanitarian situation in the territory of the Donetsk People's Republic as a result of hostilities between 23 and 29 January 2021 – Human rights Ombudsman in the Donetsk People's Republic”. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2022.
106. “Conflict-related civilian casualties in Ukraine” (PDF).
107. JC Finley (27 tháng 2 năm 2014). “Unrest in Crimea leaves 2 dead; government buildings seized”. United Press International. Truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2014.
108. Bellal, Annyssa (2016). The War Report: Armed Conflict in 2014. Oxford University Press. tr. 302. ISBN 978-0-19-876606-3. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2016.
109. Snyder, Timothy (2018). The Road to Unfreedom: Russia, Europe, America. New York: Tim Duggan Books. tr. 197. ISBN 9780525574477. Almost everyone lost the Russo-Ukrainian war: Russia, Ukraine, the EU, the United States. The only winner was China.; Mulford, Joshua P. (2016). “Non-State Actors in the Russo-Ukrainian War”. Connections. 15 (2): 89–107. doi:10.11610/Connections.15.2.07. ISSN 1812-1098. JSTOR 26326442.; Shevko, Demian; Khrul, Kristina (2017). “Why the Conflict Between Russia and Ukraine Is a Hybrid Aggression Against the West and Nothing Else”. Trong Gutsul, Nazarii; Khrul, Kristina (biên tập). Multicultural Societies and their Threats: Real, Hybrid and Media Wars in Eastern and South-Eastern Europe. Zürich: LIT Verlag Münster. tr. 100. ISBN 9783643908254.
110. “UK says: The Russian invasion of Ukraine has begun”. Al Arabiya English. 22 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 22 tháng 2 năm 2022.
111. Taylor, Chloe (22 tháng 2 năm 2022). “'Invasion of Ukraine has begun,' UK minister says, as Putin orders troops into breakaway regions”. CNBC. Truy cập ngày 22 tháng 2 năm 2022.
112. Parekh, Marcus (22 tháng 2 năm 2022). “Russia-Ukraine latest news: Kremlin dismisses threat of sanctions, saying 'we are used to it'”. The Telegraph. ISSN 0307-1235. Truy cập ngày 22 tháng 2 năm 2022.
113. Osborn, Andrew; Zinets, Natalia (23 tháng 2 năm 2022). “Russian forces invade Ukraine with strikes on major cities”. Reuters. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2022.
114. Keith, Collins; Lazaro, Gamio; Scott, Reinhard (23 tháng 2 năm 2022). “Maps: Tracking the Russian Invasion of Ukraine”. The New York Times. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2022.
115. Isachenkov, Vladimir; Litvinova, Dasha; Karmanau, Yuras; Heintz, Jim (23 tháng 2 năm 2022). “Russia attacks Ukraine as defiant Putin warns US, NATO”. AP News. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2022.
116. “Russia attacks Ukraine”. CNN. 24 tháng 2 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2022.
117. “Совет Федерации дал согласие на использование Вооруженных Сил России на территории Украины”. Совет Федерации Федерального Собрания Российской Федерации (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2022.
118. “Putin admits Russian forces were deployed to Crimea”, Reuters, 17 tháng 4 năm 2014, lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 4 năm 2014, 'We had to take unavoidable steps so that events did not develop as they are currently developing in southeast Ukraine. ... Of course our troops stood behind Crimea's self-defence forces.'
119. Morello, Carol; Constable, Pamela; Faiola, Anthony (17 tháng 3 năm 2014). “Crimeans vote in referendum on whether to break away from Ukraine, join Russia”. The Washington Post. Truy cập ngày 17 tháng 3 năm 2014.
120. “BBC Radio 4 – Analysis, Maskirovka: Deception Russian-Style”. BBC. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2015.
121. Lally, Kathy (17 tháng 4 năm 2014). “Putin's remarks raise fears of future moves against Ukraine — The Washington Post”. washingtonpost.com. Truy cập ngày 14 tháng 9 năm 2014.
122. Per Liljas (19 tháng 8 năm 2014). “Rebels in Besieged Ukrainian City Reportedly Being Reinforced”. Time. TIME. Truy cập ngày 28 tháng 8 năm 2014.
123. “How the war zone transformed between June 16 and Sept. 19”. KyivPost. 25 tháng 9 năm 2014. Truy cập ngày 21 tháng 3 năm 2015.
124. “Exclusive: Charred tanks in Ukraine point to Russian involvement”. Reuters. 23 tháng 10 năm 2014.
125. “Debaltseve pocket in Donbas was created mainly by Russian troops – Yashin”. www.unian.info. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2022.
126. ^{[81][122][123][124][125]}
127. “Evidence of Russian presence in Ukraine”. Channel 4 News. 2 tháng 9 năm 2014. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2022.
128. Luke Harding (17 tháng 12 năm 2014). “Ukraine ceasefire leaves frontline counting cost of war in uneasy calm”. The Guardian. Truy cập ngày 29 tháng 12 năm 2014.
129. “On assurances without guarantees in a "shelved document"”. day.kyiv.ua (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
130. Wiegrefe, Klaus (15 tháng 2 năm 2022). “NATO's Eastward Expansion: Is Vladimir Putin Right?”. Der Spiegel (bằng tiếng Anh). ISSN 2195-1349. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
131. Interns (5 tháng 8 năm 2009). “Study: Dioxin that poisoned Yushchenko made in lab”. Kyiv Post (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
132. “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 7 năm 2013. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
133. “Ukraine :: Independent Ukraine --  Britannica Online Encyclopedia”. web.archive.org. 15 tháng 1 năm 2008. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 1 năm 2008. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024. no-break space character trong |tựa đề= tại ký tự số 34 (trợ giúp)
134. Cordesman, Anthony H. (28 tháng 5 năm 2014). “Russia and the "Color Revolution"” (bằng tiếng Anh).
135. Interfax-Ukraine (15 tháng 12 năm 2011). “Putin calls 'color revolutions' an instrument of destabilization”. Kyiv Post (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
136. Новости, Р. И. А. (4 tháng 2 năm 2012). “Антиоранжевый митинг проходит на Поклонной горе”. РИА Новости (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
137. Wong, Edward; Jakes, Lara (13 tháng 1 năm 2022). “NATO Won't Let Ukraine Join Soon. Here's Why”. The New York Times (bằng tiếng Anh). ISSN 0362-4331. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
138. Harding, Luke (8 tháng 2 năm 2010). “Yanukovych set to become president as observers say Ukraine election was fair”. The Guardian (bằng tiếng Anh). ISSN 0261-3077. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
139. Interfax-Ukraine (22 tháng 2 năm 2013). “Parliament passes statement on Ukraine's aspirations for European integration”. Kyiv Post (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.
140. Walker, Shaun (22 tháng 9 năm 2013). “Ukraine's EU trade deal will be catastrophic, says Russia”. The Guardian (bằng tiếng Anh). ISSN 0261-3077. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2024.

Liên kết ngoài

Bản mẫu:Quan hệ Nga – Ukraina