Toriyama Akira

Đây là một tên người Nhật; trong tiếng Nhật họ và tên được viết theo thứ tự Á Đông (họ trước tên sau): họ là Toriyama.

Toriyama Akira
鳥山 明
Bức họa Toriyama tại Peru vào năm 2024
Sinh	(1955-04-05)5 tháng 4, 1955 Kiyosu, Aichi, Nhật Bản
Mất	1 tháng 3, 2024(2024-03-01) (68 tuổi) Nhật Bản
Quốc tịch	Nhật Bản
Nghề nghiệp	Họa sĩ truyện tranh Tác giả
Năm hoạt động	1978 – 2024
Nhà tuyển dụng	Shūeisha, Bird Studio
Tác phẩm nổi bật	Danh sách
Phối ngẫu	Katō Yoshimi (cưới 1982–2024) [1]
Con cái	2
Giải thưởng	Shogakukan Manga Award (1981)
Chữ ký

Toriyama Akira (鳥山（とりやま） 明（あきら） ^{(Điểu-Sơn Minh)}, Toriyama Akira^? 5 tháng 4 năm 1955 – 1 tháng 3 năm 2024)^[2][3] là một họa sĩ và tác giả truyện tranh người Nhật Bản, nổi tiếng với tác phẩm Dr. Slump và Dragon Ball. Nét vẽ của ông có ảnh hưởng từ hai bộ Astro Boy (Osamu Tezuka) và 101 con chó đốm (Walt Disney).^[4]

Lần đầu tiên ông đạt được sự công nhận rộng rãi khi tạo ra bộ truyện tranh nổi tiếng Dr. Slump , trước khi tiếp tục sáng tác Dragon Ball (tác phẩm nổi tiếng nhất của anh ấy) và đóng vai trò là nhà thiết kế nhân vật cho một số trò chơi điện tử nổi tiếng như loạt phim Dragon Quest, Chrono Trigger và Blue Dragon. Toriyama được coi là một trong những tác giả quan trọng nhất trong lịch sử manga với các tác phẩm của ông có sức ảnh hưởng lớn và nổi tiếng, đặc biệt là Dragon Ball, tác phẩm được nhiều họa sĩ manga coi là nguồn cảm hứng. Ông đã giành được ơGiải thưởng Manga Shogakukan năm 1981 cho manga shōnen hay nhất với Dr. Slump, và nó đã bán được hơn 35 triệu bản tại Nhật Bản. Nó đã được chuyển thể thành một bộ anime thành công, với anime thứ hai được ra mắt vào năm 1997, 13 năm sau khi manga kết thúc. Bộ truyện tiếp theo của ông, Dragon Ball, trở thành một trong những manga nổi tiếng và thành công nhất trên thế giới, bán được 260 - 300 triệu bản trên toàn thế giới tính đến năm 2019^[5][6] Ở nước ngoài, anime chuyển thể từ Dragon Ball đã thành công hơn manga và được cho là đã thúc đẩy sự phổ biến của anime ở thế giới phương Tây.

Sự nghiệp

Ông khởi đầu với tác phẩm Wonder Island (1979) được đăng trên Weekly Shonen Jump. Tại đây, sự nghiệp của ông bắt đầu tỏa sáng với bộ Dr. Slump. Năm 1982, ông giành giải thưởng Shogakukan Manga Award cho bộ này với giải manga cho thể loại shounen và shoujo hay nhất năm.^[7]

Dr. Slump, được đăng nhiều kỳ trên tạp chí Weekly Shōnen Jump từ năm 1980 đến năm 1984, đã thành công rực rỡ và đưa Toriyama trở thành một cái tên quen thuộc. Phim kể về cuộc phiêu lưu của một giáo sư biến thái và người máy nhỏ bé nhưng siêu mạnh Arale của ông.^[8] Một bản chuyển thể anime bắt đầu được phát sóng cùng năm đó, trong khung giờ giờ cao điểm lúc 19:00 Thứ Tư trên Fuji TV. Các bản chuyển thể từ tác phẩm của Toriyama sẽ chiếm khoảng thời gian này liên tục trong 18 năm — cho đến Dr. Slump phần đầu tiên, Dragon Ball và hai phần tiếp theo của nó, và cuối cùng là phần khởi động lại Dr. Slump kết thúc vào năm 1999. Đến năm 2008, Dr. Manga Slump đã bán được hơn 35 triệu bản tại Nhật Bản.^[9]

Mặc dù Dr. Slump rất nổi tiếng, Toriyama muốn kết thúc bộ truyện trong vòng khoảng sáu tháng kể từ khi tạo ra nó, nhưng nhà xuất bản Shueisha sẽ chỉ cho phép ông làm như vậy nếu ông đồng ý bắt đầu một series khác cho họ ngay sau đó.^[10][11] Vì vậy, ông đã làm việc với Torishima trên một số one-shots cho tuần san Weekly Shōnen Jump và nguyệt san Fresh Jump.^[12] Năm 1981, Toriyama là một trong mười nghệ sĩ được chọn để tạo tác phẩm dài 45 trang cho cuộc thi Lựa chọn của độc giả Weekly Shōnen Jump. Manga Pola & Roid của ông đã giành vị trí đầu tiên.^[13] Toriyama lại được chọn tham gia cuộc thi vào năm 1982 và gửi Mad Matic.^[13] Oneshot Pink của anh đã được xuất bản trên tạp chí Fresh Jump số tháng 12.^[14] Được chọn tham gia cuộc thi Lựa chọn của độc giả Weekly Shōnen Jump' lần thứ ba, Toriyama đã xui xẻo khi giành được vị trí đầu tiên và phải làm việc trong dịp đầu năm mới trên Chobit. Tức giận vì nó không được ưa chuộng, Toriyama quyết định thử lại và tạo ra Chobit 2 (1983).^[13]

Torishima gợi ý rằng, vì Toriyama thích phim kung fu nên anh ấy nên tạo một manga kung fu shōnen.^[15] Điều này dẫn đến hai phần Dragon Boy, được xuất bản trên tạp chí Fresh Jump số tháng 8 và tháng 10 năm 1983.^[14] Nó kể về một chàng trai thông thạo võ thuật hộ tống một công chúa trên hành trình trở về quê hương. Dragon Boy được đón nhận nồng nhiệt và phát triển thành loạt phim Dragon Ball vào năm 1984.^[10][16] Nhưng trước đó, Cuộc phiêu lưu của Tongpoo đã được xuất bản trên tạp chí Weekly Shōnen Jump số 52 năm 1983 và cũng chứa các yếu tố sẽ có trong Dragon Ball '.^[14]

logo bộ manga Dragon Ball

Năm 1984, ông cho ra mắt bộ Dragon Ball và tạo nên một cú sốc lớn – 35 triệu bản đã được tiêu thụ chỉ riêng ở Nhật Bản. Hơn thế nữa, tác phẩm lọt vào hàng top truyện bán chạy nhất với trên 500 triệu bản trên toàn thế giới. Ngay cả ở Mỹ và các nước Mỹ Latinh đó, bộ truyện cũng rất thành công. Dragon Ball là một bộ Anime nổi tiếng bậc nhất thế giới, một trong những bộ Manga được tiêu thụ nhiều nhất mọi thời đại.

Ngày nay, Toriyama như được biết đến bởi tác phẩm này. Trong suốt thời gian xuất bản, tạp chí Jump như đang ở trong thời đại hoàng kim bởi doanh số bán luôn cao chót vót. Sau thành công, ông vẫn tiếp tục vẽ bộ này từ năm 1984 đến năm 1995. Suốt thời gian đó, ông đã cho ra mắt 519 chapters - tức 42 volumes. Mỗi vol đều xấp xỉ 200 trang. Ngoài ra, bộ truyện còn được làm thành nhiều thứ khác nhau như anime, vật dụng, games,...cho mãi đến nay vẫn rất thịnh hành. Khi ông quyết định dừng vẽ bộ này, người biên tập đồng tình và nói với mọi người "anh ta sẽ còn tìm thấy những hướng đi mới". Tác giả của bộ truyện nổi tiếng Bleach cũng là người được ông động viên để có những thành công ngày nay. Bộ truyện kế tục Dragon Ball Z sau đó cũng cực kỳ nổi tiếng, theo chân Goku khi trưởng thành và nổi bật với những trận chiến cường độ cao cũng như nỗ lực không ngừng nghỉ của Goku để trở thành người mạnh nhất. Bộ truyện cũng đã được chuyển thể từ một số trò chơi điện tử nổi tiếng và tiếp tục phát hành một số loạt phim hoạt hình và phim chiếu rạp mới cho đến bộ phim nổi tiếng trong năm 2022 Dragon Ball Super: Super Hero.

Trong sự nghiệp của mình, Toriyama có thiết kế cho nhân vật trong series game RPG nổi tiếng Dragon Quest. Trước đó cũng có một game là Chrono Trigger cũng đạt được thành công lớn. Một số game khác mà ông có tham gia: Tobal No.1-2, Blue Dragon. Sau đó ông tiếp tục sự nghiệp sáng tác truyện của mình.

Các tác phẩm

Manga

Tên	Năm	Ghi chú
Awawa World (あわわワールド, Awawa Wārudo^?)	1977	Không xuất bản, được gửi đến cuộc thi Monthly Young Jump. Được in vào năm 1983 trong bản tin của câu lạc bộ người hâm mộ Toriyama, Bird Land Press # 5 và 6
Mysterious Rain Jack (謎のレインジャック, Nazo no Rein Jakku^?)	1978	Không xuất bản, được gửi đến cuộc thi Monthly Young Jump. Được in vào năm 1982 trong bản tin của câu lạc bộ người hâm mộ Toriyama, Bird Land Press # 3 và 4
Wonder Island (ワンダー・アイランド, Wandā Airando^?)	1978	One-shot trên Weekly Shōnen Jump 1978 #52
Wonder Island 2 (ワンダー・アイランド2, Wandā Airando Tsū^?)	1978	One-shot trên Weekly Shōnen Jump số đặc biệt tháng 1 năm 1979
Today's Highlight Island (本日のハイライ島, Honjitsu no Hairai-tō^?)	1979	One-shot trên Weekly Shōnen Jump số đặc biệt tháng 4 năm 1979
Tomato, Girl Detective (ギャル刑事トマト, Gyaru Deka Tomato^?)	1979	One-shot trên Weekly Shōnen Jump số đặc biệt tháng 8 năm 1979
Dr. Slump (Dr. スランプ, Dokutā Suranpu^?)	1980–1984	236 chương trên Weekly Shōnen Jump 1980 #5/6 - 1984 #39, được tập hợp thành 18 tankōbon, sau đó được tái tập hợp thành 9 aizoban vào năm 1990, 9 bunkoban vào năm 1995 và 15 kanzenban vào năm 2006
Pola & Roid	1981	One-shot trên Weekly Shōnen Jump 1981 #17. Tác phẩm này của Toriyama đoạt giải nhất trong cuộc thi "Jump Readers' Award" năm 1981
Escape	1981	One-shot trên Shōnen Jump số đặc biệt tháng 1 năm 1982
Mad Matic	1982	One-shot trên Weekly Shōnen Jump 1982 #12. Bài dự thi của Toriyama trong cuộc thi "Jump Readers' Award" năm 1982
Pink	1982	One-shot trên Fresh Jump số đặc biệt tháng 12 năm 1982
Hetappi Manga Kenkyūjo	1982–1984	Một tankōbon, ban đầu được đăng định kỳ trên Fresh Jump
Chobit	1983	Hai one-shots trên Weekly Shōnen Jump và Fresh Jump
Dragon Boy (騎竜少年, Doragon Bōi^?)	1983	Hai one-shots trên Fresh Jump
The Adventure of Tongpoo (トンプー大冒険, Tonpū Dai Bōken^?)	1983	One-shot trên Weekly Shōnen Jump
Akira Toriyama's Manga Theater Vol.1	1983	Một tankōbon, tổng hợp các one-shots đã được xuất bản trước đây
Dragon Ball	1984–1995	519 chương và một chương phụ trên Weekly Shōnen Jump 1984 #51 - 1995 #25, được biên soạn thành 42 tankōbon, sau đó được tái tập hợp thành 34 kanzenban vào năm 2002 với phần kết được thay đổi và 18 sōshūhen vào năm 2016
Mr. Ho (Mr.ホー, Mr. Ho^?)	1986	One-shot trên Weekly Shōnen Jump 1986 #49
Lady Red	1987	One-shot trên Super Jump #2
Kennosuke-sama (剣之介さま, Kennosuke-sama^?)	1987	One-shot trên Weekly Shōnen Jump 1987 #38
Sonchoh	1987	One-shot trên Weekly Shōnen Jump 1988 #05
Mamejirō (豆次郎くん, Mamejirō-kun^?)	1988	One-shot trên Weekly Shōnen Jump
Akira Toriyama's Manga Theater Vol.2	1988	Một tankōbon, tổng hợp các one-shots đã được xuất bản trước đây
Clear Skies, Karamaru (空丸くん日本晴れ, Karamaru-kun Nihonbare^?)	1989	One-shot trên Weekly Shōnen Jump
Rocky	1989	Một one-shot dài bốn trang trên Dōjinshi (動じん誌, Dōjinshi^?), một doujinshi của họa sĩ manga Neko Jyu Jisha chuyên sưu tầm các tác phẩm của nhiều nghệ sĩ khác nhau[17]
Wolf	1990	One-shot, được xuất bản trong cuốn artbook Akira Toriyama: The World
Cashman – Saving Soldier (貯金戦士 CASHMAN, Cashman – Saving Soldier^?)	1990–1991	Ba one-shots trên V Jump
Dub & Peter 1	1992–1993	Bốn one-shots trên V Jump
Go! Go! Ackman	1993–1994	11 one-shots trên V Jump
Alien X-Peke (宇宙人ペケ, Uchūjin Peke^?)	1996	Hai chương trên Weekly Shōnen Jump
Tokimecha	1996–1997	Ba chương trên Weekly Shōnen Jump
Bubul and the Majin Village (魔人村のBUBUL, Majin Mura no Bubul^?)	1997	One-shot trên Weekly Shōnen Jump. Tác phẩm chiến thắng của Toriyama trong cuộc thi "Jump Readers' Cup '97" được hồi sinh và trở thành nguyên mẫu cho loạt truyện Cowa!
Akira Toriyama's Manga Theater Vol.3	1997	Một tankōbon, tổng hợp các one-shots đã được xuất bản trước đây
Cowa!	1997–1998	14 chương đăng định kỳ trên Weekly Shōnen Jump, được tổng hợp thành một tankōbon
Kajika	1998	12 chương đăng định kỳ trên Weekly Shōnen Jump, được tổng hợp thành một tankōbon
Mahimahi the Lungfish (ハイギョのマヒマヒ, Haigyo no Mahimahi^?)	1999	One-shot trên Weekly Shōnen Jump
Neko Majin	1999–2005	Ba one-shots trên Weekly Shōnen Jump và năm one-shots trên Monthly Shōnen Jump, được tổng hợp thành một kanzenban
Hyowtam (ヒョータム, Hyōtamu^?)	2000	One-shot được vẽ hoàn toàn trên máy tính cho E-Jump, một ấn bản đặc biệt của Weekly Shōnen Jump tập trung vào chủ đề điện tử
Sand Land	2000	14 chương đăng định kỳ trên Weekly Shōnen Jump, được tổng hợp thành một tankōbon
This is the Police Station in front of Dragon Park on Planet Namek (こちらナメック星ドラゴン公園前派出所, Kochira Namekku-sei Dragon Kōen-mae Hashutsujo^?)	2006	Một chương của Super Kochikame (超こち亀, Chō Kochikame^?), trong đó Dragon Ball kết hợp với Kochira Katsushika-ku Kameari Kōen-mae Hashutsujo của tác giả Akimoto Osamu nhân kỷ niệm 30 năm ra mắt của Kochikame
Cross Epoch	2006	One-shot trên Weekly Shōnen Jump, trong đó Dragon Ball kết hợp với One Piece của tác giả Oda Eiichiro
Dr. Mashirito – Abale-chan (Dr.MASHIRITO ABALEちゃん, Dr. Mashirito – Abale-chan^?)	2007	One-shot trên Monthly Shōnen Jump
Sachie-chan Good!! (さちえちゃんグー!!, Sachie-chan Gū!!^?)	2008	One-shot trên Jump SQ, minh họa bởi Katsura Masakazu
Delicious Island's Mr. U (おいしい島のウーさま, Oishii Shima no Ū-sama^?)	2009	One-shot trong cuốn pamphlet Saishū Senryaku Biosphere (最終戦略 バイオスフィア, Saishū Senryaku Biosphere^?) thuộc 2030 Magazine
Jiya (JIYA -ジヤ-, Jiya^?)	2009–2010	Ba chương trên Weekly Young Jump, minh họa bởi Katsura Masakazu
Kintoki (KINTOKI-金目族のトキ-, Kintoki - Kinmezoku no Toki^?)	2010	One-shot trên Weekly Shōnen Jump
Jaco the Galactic Patrolman	2013	11 chương đăng định kỳ trên Weekly Shōnen Jump, được tổng hợp thành một tankōbon
Dragon Ball Super	2015–2024	Hiện đang đăng định kỳ trên V Jump, minh họa bởi Toyotarou, đã được tổng hợp thành 23 tankōbon

Artbook

• Akira Toriyama: The World (鳥山明 the world, Akira Toriyama: The World^? 10 tháng 1 năm 1990)
• Akira Toriyama: The World Special (鳥山明 THE WORLD SPECIAL, Akira Toriyama: The World Special^? 19 tháng 9 năm 1990)
• The World of Akira Toriyama: Akira Toriyama Exhibition (鳥山明の世界 AKIRA TORIYAMA EXHIBITION, The World of Akira Toriyama: Akira Toriyama Exhibition^? 1993)
• Dragon Ball Daizenshu: The Complete Illustrations (ドラゴンボール大全集１ COMPLETE ILLUSTRATIONS, Dragon Ball Daizenshu: The Complete Illustrations^? Nhật Bản: 20 tháng 6 năm 1995; Bắc Mỹ: 21 tháng 10 năm 2008)
• Dragon Quest Monsters: Akira Toriyama Illustrations (ドラゴンクエストモンスターズ 鳥山明イラストレーションズ, Dragon Quest Monsters: Akira Toriyama Illustrations^? 18 tháng 12 năm 1996)
• Dragon Quest 25th Anniversary Monster Encyclopedia (ドラゴンクエスト25thアニバーサリー モンスター大図鑑, Dragon Quest 25th Anniversary Monster Encyclopedia^? 31 tháng 5 năm 2012)
• Dragon Ball: A Visual History (ドラゴンボール超画集, Dragon Ball: A Visual History^? Nhật Bản: 9 tháng 5 năm 2013; Bắc Mỹ: 12 tháng 11 năm 2019)
• Akira Toriyama: Dragon Quest Illustrations (鳥山明 ドラゴンクエスト イラストレーションズ, Akira Toriyama: Dragon Quest Illustrations ^? Nhật Bản: 27 tháng 5 năm 2016; Bắc Mỹ: 11 tháng 12 năm 2018)

Anime

• Dr. Slump – Arale-chan (1981–1986, phim truyền hình) – ý tưởng gốc, dựa trên manga Dr. Slump
• Crusher Joe (1983, phim) – thiết kế trạm vũ trụ MAX 310^[18]
• Dragon Ball (1986–1989, phim truyền hình) – ý tưởng gốc, dựa trên nửa đầu của manga Dragon Ball
• Kosuke & Rikimaru: The Dragon of Konpei Island (小助さま力丸さま -コンペイ島の竜-, Kosuke & Rikimaru: The Dragon of Konpei Island^? 1988, phim) – ý tưởng gốc, kịch bản và thiết kế nhân vật
• Dragon Quest (1989–1991, phim truyền hình) – thiết kế nhân vật gốc
• Dragon Ball Z (1989–1996, phim truyền hình) – ý tưởng gốc, dựa trên nửa sau của manga Dragon Ball
• Pink: Water Bandit, Rain Bandit (Pink みずドロボウあめドロボウ, Pinku Mizu Dorobō Ame Dorobō^?, 1990, phim) – ý tưởng gốc, dựa trên manga Pink
• Kennosuke-sama (剣之介さま, Kennosuke-sama^? 1990, phim) – ý tưởng gốc, dựa trên manga cùng tên
• Go! Go! Ackman (1994, phim) – ý tưởng gốc, dựa trên manga cùng tên
• Imagination Science World Gulliver Boy (1995, phim truyền hình) – thiết kế cơ khí
• Dragon Ball GT (1996–1997, phim truyền hình) – thiết kế nhân vật, tiêu đề và logo
• Doctor Slump (1997–1999, phim truyền hình) – ý tưởng gốc, dựa trên Dr. Slump
• Dr. Slump: Dr. Mashirito – Abale-chan (Dr.SLUMP Dr.マシリト アバレちゃん, Dokutā Suranpu: Doctor Mashirito Abare-chan^?, 2007, phim ngắn) – dựa trên manga cùng tên
• Blue Dragon (2007–2008, phim truyền hình) – thiết kế nhân vật gốc
• Dragon Ball: Yo! Son Goku and His Friends Return!! (2008, phim ngắn) – ý tưởng gốc, cốt truyện
• Dragon Ball Kai (2009–2011, 2014–2015, phim truyền hình) – ý tưởng gốc, dựa trên nửa sau của Dragon Ball.
• Dragon Ball Z: Battle of Gods (2013, phim) - ý tưởng gốc, cốt truyện và thiết kế nhân vật
• Dragon Ball Z: Resurrection 'F' (2015, phim) - ý tưởng gốc, kịch bản, thiết kế nhân vật và tiêu đề
• Dragon Ball Super (2015–2018, phim truyền hình) – ý tưởng gốc, cốt truyện, thiết kế nhân vật và tiêu đề
• Dragon Ball Super: Broly (2018, phim) - ý tưởng gốc, kịch bản và thiết kế nhân vật
• Dragon Ball Super: Super Hero (2022, phim) - ý tưởng gốc, kịch bản và thiết kế nhân vật

Trò chơi điện tử

• Series Dragon Quest (1986–nay) – thiết kế nhân vật
• Dragon Ball: Shenlong no Nazo (1986) – thiết kế một số nhân vật bao gồm Kuririan (クリリアン, Kuririan^?)^[19]
• Famicom Jump II: Saikyō no Shichinin (1991) – thiết kế quái vật trùm
• Chrono Trigger (1995) – thiết kế nhân vật và bối cảnh. Cùng với Toei Animation, ông ấy và studio của mình đã tạo ra các đoạn cắt cảnh hoạt hình dành cho hệ máy PlayStation 1999
• Tobal No. 1 (1996) – thiết kế nhân vật
• Tobal 2 (1997) – thiết kế nhân vật
• Blue Dragon (2006) – thiết kế nhân vật
• Blue Dragon Plus (2008) – thiết kế nhân vật
• Blue Dragon: Awakened Shadow (2009) – thiết kế nhân vật và lồng tiếng cho nhân vật Toripo
• Chōsoku Henkei Gyrozetter (2012) – thiết kế nhân vật Beeman 500SS^[20]
• Dragon Ball FighterZ (2018) – thiết kế nhân vật Android 21
• Dragon Ball Legends (2018) – thiết kế các nhân vật Shallot (シャロット, Sharotto^?) và Zahha (ザッハ, Zahha^?)^[21]
• Jump Force (2019) – thiết kế một số nhân vật gốc
• Dragon Ball Z: Kakarot (2020) – thiết kế nhân vật Bonyū

Các tác phẩm khác

Logo do Toriyama thiết kế cho một cuộc triển lãm gấu túi tại Vườn thú và vườn thực vật Higashiyama

• Fuel Album (album của George Tokoro, 1981) – thiết kế hình minh họa^[22]
• Fire! Staff Tripper (燃えよ!フトリッパー, Fire! Staff Tripper^? đĩa đơn của Sakuma Akira, 1982) – thiết kế bìa album
• Polkadot Magic (album của Koyama Mami, 1984) – thiết kế bìa album, viết lời bài hát "Crilla" và "Helicopter"^[23]
• Vườn thú và vườn thực vật Higashiyama (1984) – thiết kế logo cho một cuộc triển lãm gấu túi tại vườn thú^[24]
• Fine Molds (1985) – minh họa bao bì và hướng dẫn cho mô hình figure Lisa^[25]
• Dakara Bike Daisuki! (だからバイク大好き！, Dakara Bike Daisuki!^? sách của Takachiho Haruka, 1986) – minh họa bìa sách^[26]
• Apple Pop (アップルポップ, Apple Pop^? phim ngắn chiếu trên chương trình truyền hình Hirake Ponkikki, 1988) – thiết kế nhân vật
• V Jump (1990) – thiết kế nhân vật V Dragon (V龍, V Dragon^?) cho tạp chí,^[27] về sau nhân vật này xuất hiện trong các trò chơi điện tử Dragon Quest X (2012),^[28] Gaist Crusher (2013) và Monster Strike (2014)^[29]
• Weekly Jump F-1 Club (1990) – thiết kế linh vật Wins-kun (ウインズくん, Wins-kun^?) cho tạp chí Weekly Shōnen Jump^[30]
• Fine Molds (1991) – thiết kế linh vật cho nhà sản xuất mô hình Goshikiken (五式犬, Goshikiken^?)^[31]
• Super Sense Story (tài liệu về an toàn giao thông đường bộ của Honda, 1991) – thiết kế nhân vật^[32]
• Fine Molds (1994) – thiết kế 7 dòng mô hình World Fighter Collection, bao bì và hướng dẫn của chúng^[33]
• V-Net (1994) – thiết kế các linh vật Dr. Tobo (Dr.トボ, Dr. Tobo^?) và Happy 1 (ハッピー1, Happy 1^?) cho tạp chí Weekly Shōnen Jump^[34][35]
• Souvenirs entomologiques (sách của Jean-Henri Fabre, 1996) – minh họa bìa cho bản dịch tiếng Nhật của ấn bản Shūeisha Bunko^[36]
• Bitch's Life Illustration File (artbook, 2001) – thiết kế hình minh họa^[37]
• Shūeisha (2002) – thiết kế nhân vật Rīdon (リードン, Rīdon^?) cho lễ kỷ niệm 25 năm thành lập Shūeisha Bunko^[38]
• Toccio the Angel (てんしのトッチオ, Tenshi no Totchio^?, sách thiếu nhi, 2003) – viết và minh họa cho cuốn sách^[39]
• QVOLT (ô tô điện, 2005) – thiết kế ô tô
• Jump Shop (2005) – thiết kế nhân vật Janta (ジャンタ, Janta^?) cho cửa hàng trực tuyến của Weekly Shōnen Jump^[40]
• Rule/Sparkle (đĩa đơn của Hamasaki Ayumi, 2006) – minh họa ca sĩ Hamasaki Ayumi trong vai Son Goku, được in trên phiên bản CD và DVD
• Ichigo Dōmei (苺同盟, Ichigo Dōmei^? sách của Chiaki, 2007) – minh họa về Chiaki cho bìa sách^[41]
• Weekly Shōnen Jump (2009) – thiết kế nhân vật Kaizo-kun (KAIZOくん, Kaizo-kun^?) cho trang web của tạp chí^[42]
• Invade (album của Jealkb, 2011) – bìa album
• Journey to the West: Conquering the Demons (2014) – minh họa nhân vật Tôn Ngộ Không cho áp phích phim phát hành tại Nhật Bản^[43]
• My Jump (2016) – thiết kế các nhân vật Mai (マイ, Mai^?) và Honbot (ホンボット, Honbot^?) cho ứng dụng trên thiết bị di động^[44]

Qua đời

Ngày 8 tháng 3 năm 2024, người thân của Toriyama thông báo ông đã qua đời trước đó một tuần (ngày 1 tháng 3 năm 2024). Gia đình hoàn tất tang lễ riêng tư, theo ý nguyện của họa sĩ. Theo The Guardian, ông qua đời do tụ máu dưới màng cứng cấp tính. Thông tin này được xác nhận bởi Bird Studio - Công ty manga (truyện tranh) do Toriyama thành lập vào năm 1983. Bird Studio cho biết tang lễ của Toriyama được tổ chức kín đáo theo mong muốn của nghệ sĩ. Gia đình không nhận hoa, lễ vật hay quà chia buồn. Hiện công ty và người thân của ông cũng chưa có kế hoạch thực hiện buổi tưởng nhớ cho khán giả.^[45]

Sau khi tin tức ông qua đời được công bố nhiều chính khách trên thế giới bao gồm Tổng thống Pháp, Tổng thống El Salvador, Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản,... và nhiều diễn viên nổi tiếng như Thành Long, Nozawa Masako (seiyu lồng tiếng cho các nhân vật Son Goku, Son Gohan, Son Goten), Horikawa Ryō (seiyu lồng tiếng cho nhân vật Vegeta),... đã bày tỏ niềm tiếc thương đối với Toriyama trên mạng xã hội. Nhiều tác giả manga nổi tiếng cũng đã gửi lời tiếc thương trong bài điếu văn gửi đến Toriyama. Tác giả One Piece Oda Eiichirō đã viết: "Quá sớm. Một lỗ hổng để lại quá lớn. Bởi vì chúng tôi yêu thầy Toriyama đến tận xương tủy". Tác giả Naruto Kishimoto Masashi đã tri ân người tiền bối của mình rằng: "Thầy luôn là ngôi sao dẫn đường của tôi. Tôi ngưỡng mộ ông ấy. Ông ấy thực sự là vị thần cứu rỗi manga đối với tôi". Họa sĩ vẽ chính cho bộ manga Dragon Ball Super của Toriyama Toyotarou đã nói: "Tôi vẽ manga vì muốn được thầy Toriyama khen ngợi. Đó là tất cả của tôi".^[46]

Tham khảo

1. Người phối ngẫu được liệt kê là "Yoshimi" trong manga Dr. Slump, tập 18
2. “Dragon Ball: Japan manga creator Akira Toriyama dies”. BBC News. 8 tháng 3 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 3 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 3 năm 2024.
3. Speed, Jessica (8 tháng 3 năm 2024). “Dragon Ball creator Akira Toriyama dies at 68”. The Japan Times (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 3 năm 2024. Truy cập ngày 8 tháng 3 năm 2024.
4. VnExpress. “Akira Toriyama - chàng trai nghèo vẽ huyền thoại '7 viên ngọc rồng'”. vnexpress.net. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 3 năm 2024. Truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2024.
5. “Dragon Ball Super: Super Hero Global Theatrical Release Dates”. Toei Animation. 15 tháng 6 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 12 năm 2022. Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2023.
6. Johnson, G. Allen (16 tháng 1 năm 2019). “'Dragon Ball Super: Broly,' 20th film of anime empire, opens in Bay Area”. San Francisco Chronicle. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 1 năm 2019. Truy cập ngày 23 tháng 1 năm 2019.
7. 小学館漫画賞: 歴代受賞者 (bằng tiếng Nhật). Shogakukan. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 19 tháng 8 năm 2007.
8. Thompson, Jason (10 tháng 3 năm 2011). “Jason Thompson's House of 1000 Manga – Dragon Ball”. Anime News Network. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 9 năm 2016. Truy cập ngày 24 tháng 3 năm 2013.
9. “Top Manga Properties in 2008 – Rankings and Circulation Data”. Comipress. 31 tháng 12 năm 2008. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 6 năm 2013. Truy cập ngày 29 tháng 3 năm 2013.
10. ^ “Kazuhiko Torishima On Shaping The Success Of 'Dragon Ball' And The Origins Of 'Dragon Quest'”. Forbes. 15 tháng 10 năm 2016. Lưu trữ bản gốc ngày 17 tháng 10 năm 2016.
11. Dragon Ball 超全集 4: 超事典 [Chōzenshū 4: Super Encyclopedia] (bằng tiếng Nhật). Shueisha. 2013. tr. 346–349. ISBN 978-4-08-782499-5.
12. “Shenlong Times 2”. Dragon Ball 大全集 2: Story Guide (bằng tiếng Nhật). Shueisha. 1995. ISBN 4-08-782752-6.
13. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên creation
14. ^ “鳥山明 THE WORLD アニメスペシャル”. Weekly Shōnen Jump (bằng tiếng Nhật). Shueisha: 72, 74, 75, 82–86. 10 tháng 10 năm 1990.
15. Dragon Ball 大全集 2: Story Guide [Dragon Ball Complete Works 2: Story Guide] (bằng tiếng Nhật). Shueisha. 1995. tr. 261–265. ISBN 4-08-782752-6.
16. Clements, Jonathan; McCarthy, Helen (1 tháng 9 năm 2001). The Anime Encyclopedia: A Guide to Japanese Animation Since 1917 (ấn bản thứ 1). Berkeley, California: Stone Bridge Press. tr. 101–102. ISBN 1-880656-64-7. OCLC 47255331.
17. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！ 2020/09/29. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 29 tháng 9 năm 2020. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 9 năm 2020. Truy cập ngày 29 tháng 9 năm 2020.
18. “Crusher Joe - Anime Liner Notes - AnimEigo (Japanese Animation)”. AnimEigo. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 3 năm 2009. Truy cập ngày 15 tháng 8 năm 2018.
19. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 5 tháng 5 năm 2018. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 5 năm 2018.
20. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！ 2018/07/25. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 25 tháng 7 năm 2018. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 7 năm 2018.
21. Dela Cruz, Janna (ngày 23 tháng 4 năm 2018). “'Dragon Ball Legends' Release Date, News: New Scans Reveal Details and Designs of 3 New Characters, Hints at 'Weak' Protagonist”. The Christian Post. Lưu trữ bản gốc ngày 30 tháng 11 năm 2018. Truy cập ngày 29 tháng 11 năm 2018.
22. “FUEL ALBUM: 所ジョージ”. HMV (bằng tiếng Nhật). Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 5 năm 2018. Truy cập ngày 14 tháng 5 năm 2018.
23. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！2019/03/12. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 12 tháng 3 năm 2019. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 12 tháng 3 năm 2019.
24. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 19 tháng 4 năm 2018. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 4 năm 2018.
25. “Unique Designs Reflect a Love of All Models: Interview with Kunihiro Suzuki, Chairman and CEO of Fine Molds Corporation”. Institute for International Studies and Training. ngày 20 tháng 5 năm 2009. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 5 năm 2018. Truy cập ngày 14 tháng 5 năm 2018.
26. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！2019/06/20. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 20 tháng 6 năm 2019. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 6 năm 2019.
27. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 22 tháng 5 năm 2018. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 5 năm 2018.
28. “『ドラゴンクエストX』アイテムコード付き！Vジャンプ12月号が好評発売中！”. Dragonquest.jp (bằng tiếng Nhật). ngày 20 tháng 10 năm 2012. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 5 năm 2018. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2018.
29. “鳥山明氏が書き下ろしたV龍がGETできる！Vジャンプとモンスターストライクの夢のコラボ実施”. Excite.co.jp (bằng tiếng Nhật). ngày 20 tháng 5 năm 2014. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 5 năm 2018. Truy cập ngày 14 tháng 5 năm 2018.
30. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！2018/11/12. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 12 tháng 11 năm 2018. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 11 năm 2018.
31. 五式犬エコバッグ. Fine Molds (bằng tiếng Nhật). Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 5 năm 2018. Truy cập ngày 14 tháng 5 năm 2018.
32. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 28 tháng 2 năm 2018. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 2 năm 2018.
33. 1/12?スケール ワールドファイターコレクション. Fine Molds (bằng tiếng Nhật). Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 4 năm 2018. Truy cập ngày 14 tháng 5 năm 2018.
34. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！2019/07/01. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 1 tháng 7 năm 2019. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 7 năm 2019.
35. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！2019/08/29. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 29 tháng 8 năm 2019. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 8 năm 2019.
36. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 30 tháng 1 năm 2018. Bản gốc lưu trữ ngày 30 tháng 1 năm 2018.
37. 鳥山明や桂正和ら参加のセクシー画集復刻、イベントも. Natalie (bằng tiếng Nhật). ngày 21 tháng 5 năm 2013. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 5 năm 2018. Truy cập ngày 14 tháng 5 năm 2018.
38. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 15 tháng 2 năm 2019. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 2 năm 2019. Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2019.
39. てんしのトッチオ. Shūeisha (bằng tiếng Nhật). Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 24 tháng 6 năm 2015.
40. 広島県にジャンプショップ誕生--鳥山明作"ジャンタ"は広島名物のアレに乗る. Excite.co.jp (bằng tiếng Nhật). ngày 9 tháng 1 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 24 tháng 6 năm 2015.
41. [鳥山明ほぼ全仕事] 平日更新24時間限定公開！ 2019/04/24. Dragon Ball Official Site (bằng tiếng Nhật). Shūeisha. ngày 24 tháng 4 năm 2019. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2019.
42. ジャンプフェスタ今年も開催！オリジナルメニューなど販売. Natalie (bằng tiếng Nhật). ngày 12 tháng 9 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 24 tháng 6 năm 2015.
43. “Akira Toriyama Draws Son Goku For Stephen Chow's Journey to the West Film”. Anime News Network. ngày 7 tháng 11 năm 2014. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 11 năm 2014. Truy cập ngày 7 tháng 11 năm 2014.
44. “'MyJump' Customizable Manga Subscription App Launches, Video Previews Streamed”. Anime News Network. ngày 7 tháng 8 năm 2016. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 8 năm 2016. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2016.
45. Trí, Dân (8 tháng 3 năm 2024). “Tác giả "7 viên ngọc rồng" Akira Toriyama qua đời ở tuổi 68”. Báo điện tử Dân Trí. Lưu trữ bản gốc ngày 9 tháng 3 năm 2024. Truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2024.
46. “Độc giả, đồng nghiệp sốc khi tác giả "7 viên ngọc rồng" qua đời”. laodong.vn. 8 tháng 3 năm 2024. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 4 năm 2024. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2024.

Liên kết ngoài

• Toriyama Akira tại từ điển bách khoa của Anime News Network