Trần (nước)

Đối với các định nghĩa khác, xem Trần.

Nước Trần
Tên bản ngữ 陳國
1045 TCN–478 TCN
Giản đồ các nước cuối thời Xuân Thu
Vị thế	Công quốc
Thủ đô	Uyển Khâu (宛丘; nay thuộc huyện Hoài Dương, địa cấp thị Chu Khẩu, tỉnh Hà Nam)
Tôn giáo chính	Tín ngưỡng dân gian, thờ cúng tổ tiên
Chính trị
Chính phủ	Quân chủ
Công tước
Lịch sử
• Chu Vũ Vương phong cho Quy Mãn ở đất Trần	1045 TCN
• Bị Sở diệt	478 TCN
Kinh tế
Đơn vị tiền tệ	Tiền Trung Quốc
Tiền thân Kế tục Nhà Chu Sở (nước)

Trần (Phồn thể: 陳國; giản thể: 陈国; phiên âm: Trần quốc) là một nước chư hầu của nhà Chu trong lịch sử Trung Quốc, quốc gia này tồn tại từ khi nhà Chu thành lập cho tới khi kết thúc giai đoạn Xuân Thu. Kinh đô là Uyển Khâu (nay thuộc huyện Hoài Dương, địa cấp thị Chu Khẩu, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc), vùng đất thuộc nước Trần khi cực thịnh là 14 ấp, với vị trí hiện tại thuộc miền đông tỉnh Hà Nam, cùng một phần tỉnh An Huy.

Các quân chủ nước Trần mang họ Quy (媯姓), do là hậu duệ của Thuấn, được Chu Vũ vương phân phong cho Quy Mãn, tức Trần Hồ công. Do chế độ bấy giờ, quốc hiệu chính là Thị (氏), nên Quy Mãn còn gọi là Trần Mãn (陈滿). Quốc gia này chính là khởi nguồn của họ Trần và họ Hồ trong các nước đồng văn Đông Á.

Năm 479 TCN, Sở Huệ vương giết Trần Mẫn công, nước Trần diệt vong sau hơn 560 năm tồn tại.

Sơ kì

Vị quân chủ khai quốc là Quy Mãn, được Chu Vũ Vương phong ở đất Trần. Quy Mãn sinh ngày 15 tháng 10 thời Trụ vương nhà Ân năm thứ 9 (khoảng năm 1067 TCN), tại vị 60 năm, chết ngày 15 tháng 1 năm 986 TCN, thụy Hồ công.

Đầu thời kỳ Xuân Thu, Trần Hoàn công được nhà Chu sủng ái. Khi Trịnh Trang công xưng tiểu bá trung nguyên và tỏ thái độ bất kính đối với vương thất, nước Trần từng tham gia cùng các nước Tống, Sái, Vệ phạt Trịnh, và như thế nước Trần cũng có một số thực lực và ảnh hưởng nhất định.

Sau khi Trần Hoàn công chết nước Trần có nội loạn và phải tới thời Trần Tuyên công thì tình hình trong nước mới được bình ổn. Đến thời kỳ nước Tề xưng bá, nước Trần nhiều lần tham gia các cuộc hội họp ăn thề của chư hầu do Tề Hoàn công chủ trì. Quan hệ giữa Trần với Tề, Lỗ; hai cường quốc khi đó; là hài hòa.

Giữa Tấn và Sở

Sau thời Tề Hoàn công, nước Sở ở phía nam với mục tiêu tranh bá nhiều lần đem quân lên phía bắc chinh phạt. Dưới thời Sở Thành vương, năm 637 TCN nước Sở chinh phạt nước Trần, Trần bị bức bách phải theo nước Sở đang cường thịnh.

Vào thời gian này, nước Trần từng theo nước Sở vây nước Tống, tấn công nước Tấn. Sau trận Thành Bộc, nước Tấn hưng thịnh, nước Sở sa sút và nước Trần lại theo nước Tấn. Do địa thế nước Trần nằm trong khu vực tranh chấp giữa Tấn và Sở nên thường xuyên trở thành mục tiêu của các cuộc chiến và để sinh tồn thì phải tùy thời mà theo.

Loạn lạc và diệt vong

Nước Trần trải qua 3 lần có họa nội loạn và vong quốc nên địa vị và vai trò của nước này ngày càng suy sụp. Năm 599 TCN, nhân do Trần Linh công cùng Hạ Cơ, vợ của em họ Linh công là công tôn Hạ Ngự Thúc gian dâm, sau lại làm nhục con trai của ông này là Hạ Chinh Thư^[1] nên đã làm Hạ Chinh Thư tức giận làm loạn, giết chết Linh công, tự lập làm Trần hầu. Sở Trang vương lấy cớ Chinh Thư giết chúa, xuất quân công phạt nước Trần, giết chết Hạ Chinh Thư, lập công tử Ngọ, con trai Linh công làm quân chủ nước Trần.

Năm 534 TCN, nhân nước Trần có nội loạn do tranh giành quyền kế vị, Sở Linh vương sai công tử Khí Tật đem quân tiêu diệt nước Trần để lập huyện thuộc Sở và cho Khí Tật cai quản đất Trần. Năm 529 TCN, sau khi đoạt ngôi vua Sở, Khí Tật đổi tên thành Hùng Cư, trở thành Sở Bình vương. Để lung lạc nhân tâm, Bình vương lại phục hồi nước Trần và cho mời công tử Ngô ở nước Tấn về làm quân chủ nước này, tức là Trần Huệ công.

Năm 506 TCN, Huệ công chết, con là Liễu lên thay, tức Trần Hoài công. Cùng năm này Ngô vương Hạp Lư cùng Ngũ Tử Tư đánh bại Sở tiến vào kinh đô ở Dĩnh và cho triệu Hoài công vào chầu. Hoài công muốn đi nhưng bị quần thần can ngăn nên không đi. Bốn năm sau, Ngô lại cho triệu Hoài công. Hoài công sợ, đi Ngô. Hạp Lư tức giận vì triệu Hoài công nhiều lần không tới nên lưu ông này lại. Hoài công chết ở đất Ngô. Nước Trần lập con Hoài công là Việt lên thay, tức là Trần Mẫn công.

Năm 496 TCN, Ngô vương Phù Sai chinh phạt Trần, chiếm 3 ấp rồi rút lui. Năm 489 TCN, Ngô lại phạt Trần, Trần cấp báo cho Sở, Sở Chiêu vương đem quân tới cứu, đóng quân tại Thành Phụ. Quân Ngô rút lui. Cùng năm, Sở Chiêu vương chết tại Thành Phụ. Năm 486 TCN, Ngô vương Phù Sai chinh phạt Tề, đánh bại Tề tại Ngải Lăng, nhân đó cho triệu Trần Mẫn công. Mẫn công lo sợ, đi Ngô. Sở đem quân phạt Trần.

Năm 478 TCN, Sở Huệ vương đem quân lên phía bắc chinh phạt, giết Trần Mẫn công, tiêu diệt nước Trần.

Danh sách quân chủ nước Trần

Danh sách dưới đây chủ yếu lấy theo quyển 36: Trần-Kỷ thế gia trong Sử ký của Tư Mã Thiên^[2]. Từ Trần Hoàn công tới Trần Trang công (4 đời) và số năm trị vì từ Trần Hồ công tới Trần Thận công lấy theo "Xuân Thu tả truyện chú" của Dương Bá Tuấn.

Thế phả

Ngu Át Phụ

Trần Hồ công

Trần Thân công

Trần Tương công

Trần Hiếu công

Trần Thận công

Trần U công ?-854 TCN - 832 TCN

Trần Li công ?-832 TCN - 796 TCN

Trần Vũ công ?-796 TCN - 781 TCN

□

Trần Di công ?-781 TCN - 778 TCN

Trần Bình công ?-778 TCN - 755 TCN

Châm Tử Châm thị

Trần Văn công ?-755 TCN - 745 TCN

Trần Hoàn công ?-745 TCN - 707 TCN

Trần Đà ?-707

Thái tử Miễn ?-707

Trần Lợi công ?-707 TCN - 700 TCN

□ Khánh thị

Trần Trang công ?-700 TCN - 693 TCN

Thái tử Hoàn 706 TCN-?

Trần Tuyên công ?-693 TCN - 648

Thái tử Ngự Khấu ?-672

Trần Mục công ?-648 TCN - 632 TCN

Thiếu Tây Hạ thị

□ Tông thị

Trần Cung công ?-632 TCN - 614 TCN

Ngự Thúc

Trần Linh công ?-614 TCN - 599 TCN

Trần Chinh Thư ?-599

Trần Thành công ?-599 TCN - 569 TCN

Trần Ai công ?-569 TCN - 534 TCN

Công tử Hoàng

Công tử Chiêu

Công tử Quá

Điệu thái tử ?-534 TCN

Trần Lưu ?-534 TCN-?

Công tử Thắng

□

Trần Huệ công ?-529 TCN - 506 TCN

Công Tôn Trinh Tử

Trần Hoài công ?-506 TCN - 502 TCN-?

Trần Mẫn công ?-502 TCN - 478 TCN

Thụy hiệu	Họ tên	Thời gian tại vị	Số năm tại vị	Ghi chú
Trần Hồ công	Quy Mãn	1045 TCN- 986 TCN	60	Quân chủ khai quốc
Trần Thân công	Quy Tê Hầu	985 TCN-961 TCN	25	con Hồ công
Trần Tương công	Quy Cao Dương	960 TCN-939 TCN	23	em Thân công
Trần Hiếu công	Trần Đột	938 TCN-905 TCN	34	con Thân công
Trần Thận công	Quy Ngữ Nhung	904 TCN-855 TCN	50	con Hiếu công
Trần U công	Quy Ninh	854 TCN-832 TCN	23	con Thận công
Trần Ly công	Quy Hiếu	831 TCN-796 TCN	36	con U công
Trần Vũ công	Quy Linh	795 TCN-781 TCN	15	con Ly công
Trần Di công	Quy Thuyết	780 TCN-778 TCN	3	con Vũ công
Trần Bình công	Quy Tiếp	777 TCN-755 TCN	23	em Di công
Trần Văn công	Quy Ngữ	754 TCN-745 TCN	10	con Bình công
Trần Hoàn công	Quy Bảo	744 TCN-707 TCN	38	con Văn công
Trần Đà[3]	Quy Đà	707 TCN-706 TCN	8 tháng	em Hoàn công
Trần Lệ công [4]	Trần Dược	706 TCN-700 TCN	7	con Hoàn công
Trần Trang công	Quy Lâm	699 TCN-693 TCN	7	em Lệ công
Trần Tuyên công	Quy Xử Cữu	692 TCN-648 TCN	45	em Trang công
Trần Mục công	Quy Khoản	647 TCN-632 TCN	16	con Tuyên công
Trần Cung công	Quy Sóc	631 TCN-614 TCN	18	con Mục công
Trần Linh công	Quy Bình Quốc	613 TCN-599 TCN	15	con Cộng công
Trần quân Chinh Thư	Hạ Chinh Thư	599 TCN	vài tháng	cháu gọi Tuyên công bằng cụ
Trần Thành công	Quy Ngọ	598 TCN-569 TCN	30	con Linh công
Trần Ai công	Quy Nhược	568 TCN-534 TCN	35	con Thành công
Trần Lưu	Quy Lưu	3/534 TCN-11/534 TCN	9 tháng	con Ai công
Trần quân Khí Tật [5].	Hùng Khí Tật (Hùng Cư)	533 TCN-529 TCN	5	sau là Sở Bình vương
Trần Huệ công	Quy Ngô	529 TCN-506 TCN	28	cháu Ai công
Trần Hoài công	Quy Liễu	505 TCN-502 TCN	4	con Huệ công
Trần Mẫn công	Quy Việt	501 TCN-478 TCN	24	con Hoài công

Ghi chú

1. Trần Tuyên công có con trai khác là công tử Thiếu Tây, tự Tử Hạ. Tử Hạ sinh ra công tôn Hạ Ngự Thúc. Hạ Ngự Thúc lấy con gái Trịnh Mục công là Hạ Cơ sinh ra Hạ Chinh Thư.
2. Sử ký- quyển 36 - Thế gia: Trần-Kỷ thế gia
3. Sử ký chép ông này là Trần Lệ công và cai trị nước Trần 7 năm. Xem Xuân Thu tả truyện chú.
4. Sử ký chép ông này là Trần Lợi công và cai trị nước Trần 5 tháng. Xem Xuân Thu tả truyện chú.
5. Khí Tật vốn là hoàng thân nước Sở. Khi Sở Linh vương diệt Trần đã giao đất Trần cho Khí Tật cai quản. Sau Khí Tật làm chính biến giành ngôi của Linh vương, trở thành vua Sở Bình vương rồi trả lại nước Trần cho dòng dõi họ Quy

Xem thêm

• Sở (nước)
• Lỗ (nước)
• Trịnh (nước)
• Tấn (nước)
• Tống (nước)
• Ngô (nước)