Wikipedia:Quá dài để đọc

“	Tôi viết lá thư này quá dài bởi vì tôi không có thời gian làm cho nó ngắn hơn.	”
— Blaise Pascal[1][2]

Quá dài để đọc hoặc Dài quá không đọc nổi là một câu nhận định dùng để bày tỏ rằng một bài viết hoặc đoạn văn nào đó quá dài để người khác có thể đầu tư thời gian đọc và tiêu hóa nó.^[3]

Đôi lúc những thông tin liệt kê quá dài trong bài cần được trình bày kèm một bản tóm tắt ngắn trong trường hợp người đọc không muốn dành thời gian để đọc toàn bộ chi tiết, tức là bài viết quá dài và nếu không có bản tóm tắt sẽ không ai đọc cả.

Bài luận này nói về những tranh luận ở Wikipedia xoay quanh vấn đề bài viết quá dài để đọc, đưa ra những phân tích về nguyên nhân việc này, đề xuất cách giảm thiểu và nhắc nhở các thành viên luôn giữ thái độ văn minh với nhau.

Lý do bài quá dài

Nhiều người tham gia biên tập bài viết ở Wikipedia vì họ thích viết; tuy nhiên, niềm đam mê đó có thể dẫn đến bài viết trở nên quá dài. Việc này là do thiếu thời gian và sự đầu tư để tinh chỉnh cho bài viết dần trở nên ngắn gọn và súc tích hơn. Nếu chuyên tâm hơn, người viết thường có thể tự loại bỏ bớt những nội dung dư thừa và lạc đề đi. Hãy nhớ câu nói nổi tiếng của Pascal:"Tôi viết lá thư này quá dài bởi vì tôi không có thời gian làm cho nó ngắn hơn."

Yếu tố thứ hai có thể là do một người viết tưởng rằng dài dòng văn tự cùng từ ngữ "đao to búa lớn" khiến họ trông uyên bác hơn.^[4] Hoặc thành viên mới lo sợ rằng nếu nói ít quá thì không diễn đạt được hết ý. Ngay cả những tác giả tài giỏi cũng nhận ra nguy cơ rằng những gì họ đang cố gắng diễn đạt có thể bị bóp méo nếu họ viết quá ngắn. ^[5]

Một số quy định và thủ tục có thể vô tình khuyến khích việc viết quá dài do tùy tiện áp đặt các tiêu chuẩn riêng. Quy trình đưa bài viết lên mục Bạn có biết? yêu cầu các bài viết phải được mở rộng dung lượng đáng kể trong thời hạn một tuần để được xem xét đưa lên trang chính. Điều này có thể khuyến khích việc viết quá dài dòng để bài viết được thông qua.

Một câu cách ngôn thâm thúy nói rằng "Ngắn gọn là linh hồn của sự dí dỏm."^[6] Tương tự có câu: "Lược bỏ những từ không cần thiết."^[7] Các biên tập viên được khuyến khích viết ngắn gọn và sử dụng từ vựng đơn giản khi có thể. Hãy luôn ghi nhớ rằng tiếng mẹ đẻ của người đọc có thể là bất cứ tiếng gì. Nếu cần phải viết dài thì nên có một đoạn tóm lược ngắn gọn.

Đôi khi phần nội dung được thêm vào quá mức là do cảm xúc quá đà của người viết, cần lưu ý rằng một số người vốn đã lắm lời. Trong vai trò là người tham gia biên tập, bạn không thể làm gì để thay đổi những điều này. Do đó, khi biên tập bài viết, hãy luôn tôn trọng những quy định của Wikipedia và cảm giác của người viết. Hãy dành thời gian suy nghĩ thấu đáo để tìm giải pháp giao tiếp và tạo quan hệ tốt hơn.

Một lựa chọn khác là cấu trúc lại các đề mục của bài viết để người đọc có thể lướt qua và hiểu được nội dung một cách hiệu quả. Có nghĩa là nên viết câu đầu tiên của mỗi đoạn văn dưới dạng tóm tắt cả đoạn để người đọc có thể nhanh chóng biết được phần nào hoặc đề mục nào đáng quan tâm để đọc kĩ hơn, thay vì cách làm thông thường là đặt phần tóm tắt ở đầu bài hoặc đầu các đề mục.^[8] Điều này phát huy tác dụng ngay cả khi nội dung trong bài đã súc tích sẵn rồi nhưng người đọc muốn lướt nhanh qua một cách hệ thống để nắm ý chính xác hơn.

Những cuộc thảo luận về quy định nội bộ tại các trang thảo luận thường có xu hướng trở nên dài dòng vì hai lý do. Một là vì bản chất chi tiết của quy định và hướng dẫn tại Wikipedia (thường có sự liên quan phức tạp qua lại). Hai là việc diễn giải quy định ngắn gọn dễ khiến người đọc thắc mắc (đặc biệt khi chúng được liệt kê ra hàng loạt trong một bài viết) nên những quy định này cần phải được giải nghĩa chi tiết hơn. Giải pháp cho vấn đề này là hãy đưa ra một tuyên bố liên quan đến chính sách một cách rõ ràng và cụ thể, tránh trích dẫn cùng lúc từ nhiều quy định và hướng dẫn hơn mức cần thiết để người khác có thể dễ dàng hiểu được vấn đề (nhiều quy định và hướng dẫn nói về cùng một nội dung chỉ là cách diễn giải có vẻ khác nhau). Nếu bạn trích dẫn năm trang với những lời lẽ không rõ ràng về cùng một luận điểm, bạn đã tạo cơ hội mở ra những tranh luận liên miên quanh vô số những câu chữ trích dẫn. Kết quả là lượng phản hồi bạn nhận về có thể là 5 đoạn thay vì một câu đồng thuận.

Giảm bớt từ ngữ

“	Hoàn hảo tức là khi ta không thể thêm gì vào cũng chẳng thể bớt gì ra được nữa.	”
— Antoine de Saint-Exupéry, nhà văn và phi công người Pháp

Đoạn văn nên được cắt bớt nếu chứa nội dung dư thừa. Bài viết nên được tách ra thành một bài viết khác nếu cần thiết. Trước khi cắt xén, hãy chắc rằng phần nội dung đó không thể được tinh chỉnh hoặc có khả năng giữ lại được.

Giữ thái độ văn minh

Việc vội vàng đưa đường dẫn đến bài luận này khi thảo luận có thể bị xem là thô lỗ và tùy tiện. Nếu có thể, hãy tạo một đề mục trên trang thảo luận và khuyên nhủ người viết một cách lịch sự ở đó.

Tránh lập luận công kích cá nhân. Thay thế câu khiếm nhã "Quá dài để đọc" bằng một lý do hợp lý, quay lưng với hành vi nhạo báng và tư duy rập khuôn. Nói nhiều thường không mấy ai nghe, mà nói ngắn quá thì cũng khó thu được tác dụng gì tốt. Khi sự khai trí, sự kiên nhẫn và trí tuệ lên tiếng gọi, đừng ngần ngại trả lời.

Tham khảo

1. Blaise Pascal (tháng 12 năm 2014) [1656-1657]. The Provincial Letters. M’Crie, Thomas biên dịch. Đại học Adelaide. Truy cập 7 tháng 11 năm 2017. (Letter 16) ... The present letter is a very long one, simply because I had no leisure to make it shorter.
2. Blaise Pascal (tháng 1 năm 2001) [original date 1656-1657]. Les provinciales : ou les Lettres écrites par Louis de Montalte à un provincial de ses amis et aux RR. PP. Jésuites (PDF) (bằng tiếng Pháp). eBooksFrance. tr. 116. Truy cập ngày 7 tháng 11 năm 2017. (Letter 16) ... Je n'ai fait celle−ci plus longue que parce que je n'ai pas eu le loisir de la faire plus courte. The document is an adaptation of an electronic text from the National Library of France (Bibliothèque Nationale de France)
3. Tom Chatfield (2016). Netymology: From Apps to Zombies: A Linguistic Celebration of the Digital World. Quercus. tr. 124. ISBN 978-1-62365-165-7.
4. “Study: Simple Writing Makes You Look Smart”. Livescience.com. 31 tháng 10 năm 2005. Truy cập ngày 13 tháng 4 năm 2012.
5. http://www.npr.org/blogs/13.7/2014/02/03/270680304/this-could-have-been-shorter "... writers may err towards wordiness out of concern that short prose which is not carefully edited (at high time cost) would oversimplify, to the point of distorting or omitting, or carry a higher risk of being misunderstood"
6. Shakespeare, William (1992). Hamlet. New York: Washington Square Press. tr. 89. Chú thích có tham số trống không rõ: |coauthors= (trợ giúp) Act 2, Scene 2, line 90: "Therefore, since brevity is the soul of wit ..."
7. Strunk, William (1918). “Elementary Principles of Composition”. The Elements of Style. Bartleby.com. Truy cập ngày 13 tháng 5 năm 2008.
8. “Paragraphs and Topic Sentences”. Truy cập ngày 11 tháng 8 năm 2017.