Aranaratxe

Aranaratxe
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Pilotalekua eta eliza.
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Lizarra
Eskualdea	Lizarraldea
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Aranarache <> Aranaratxe[1]
Alkatea	Alfonso Ulibarri Iparragirre (AEA, indep.)
Posta kodea	31271
INE kodea	31021
Herritarra	aranaratxear
Geografia
Koordenatuak	42°46′46″N 2°13′42″W / 42.779444444444°N 2.2283333333333°W / 42.779444444444; -2.2283333333333
Azalera	5,1 km²
Garaiera	781 metro
Distantzia	72 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	70 (2023:  −1)
30 (%42,9) (2019)  (%60) 42
Dentsitatea	1,37 bizt/km²
Zahartzea[2]	% 21,9
Ugalkortasuna[2]	‰ 45,45
Ekonomia
Jarduera[2]	% 0 (2011)
Desberdintasuna[2]	% 0 (2011)
Langabezia[2]	% 3,14 (2013)
Euskara
Euskaldunak[3][4]	% 10,60 (2018:  %-31,9)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.aranarache.es/

Aranaratxe^[5] Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Lizarrako merindadekoa. 77 biztanle zituen 2014. urtean. Iruñea hiriburutik 72 kilometro mendebaldera dago.

Herriaren izena [aɾanaɾatʃe] ahoskatzen da.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Herria Nafarroa Garaiko mendebaldean dago, Lizarrako merindadearen mendebaldeko muturrean. Udalerritik igarotzen da NA-7185 errepidea, Lizarra-Gasteiz.

Aranaratxek Urbasako mendizerrarekin egiten du muga iparraldean, Eulaterekin ekialdean, eta Larragoarekin mendebaldean.

Klima eta landaredia

Udalerriko landaredia klima azpimediterraneoari dagokio, nahiz eta zenbat eta iparralderago egin, klima hezeagoa den. Udalerriaren hegoalde eta iparraldean dauden mendizerretan klima atlantiarra da nagusi, prezipitazioak herrigunean baino ugariagoak dira. Urteko batez besteko tenperatura 8 eta 10 gradu bitartekoa eta prezipitazioak 1.200 eta 1.400mm ingurukoak dira. Urteroko egun euritsuak 120 dira herrigunean, eta 140 edo gehiago gune menditsuenetan.

Demografia

Aranaratxeko biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko bi etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %2,53 (Nafarroako Foru Erkidegoko batezbestekoaren azpitik).

Politika

Udaletxea

Udaletxe berria 1965ean eraiki zen, inguruko eraikinen antzeko estiloan. Herriko idazkaria Eulate eta Larragoako udaletan ere egiten du lan. Aranaratxeko udalak alkatea eta lau zinegotzi dauzka. Aranaratxeko udaleko idazkaria, Larragoa eta Eulateko idazkari ere bada.

• HELBIDEA: San Miguel Kalea, z/g

Udal hauteskundeak

Aranaratxeko alkatea (eta hautetsi bakarra^[6]) AEA (Agrupación Electoral Aranaratxe) herri ekimeneko Jesús Landa Peñas atera zen 2007ko udal hauteskundeetan. Baliogabeko botoak lau izan ziren (emandako boto guztien %8,20) eta boto zuriak ere lau izan zen (%8,70). Abstentzioa %39,76koa izan zen.

Aranaratxeko Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Aukeratua?
Jesús Landa Peñas (AEA)	84	Bai

2011n zerrenda beraren izenean hiru zinegotzi aukeratu zituzten; alkate Alfonso Ulibarri Iparragirre izendatu zuten.

Aranaratxeko udal hauteskundeak

Alderdi politikoa	2015[7]		2011[8]		2007[9]		2003[10]		1999[11]		1995[12]		1991[13]		1987[14]		1983[15]		1979[16]
Aranaratxe Hautesle Elkarte	%48,48	3	%79,55	3	%91,30	1	%98,18	1	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Zentro Demokratikoaren Batasuna (UCD)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	%62,22	5

Alkateak

Hauek izan dira Aranaratxeko azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
	1979	1983	UCD[17]
	1983	1987
	1987	1991
	1991	1995
	1995	1999
	1999	2003
Francisco Javier Irurzun Iñiguez[18]	2003	2007	Agrupacion Electoral Aranarache
Jesus Landa Peñas[19]	2007	2011	Agrupacion Electoral Aranarache
Alfonso Ulibarri Iparraguirre	2011	2015	Agrupacion Electoral Aranarache
Maria Asuncion Arrastio Corres[20]	2015	2019	Agrupacion Electoral Aranarache
Maria Asuncion Arrastio Corres[20]	2019	Jardunean	Agrupacion Electoral Aranarache

Azpiegitura eta garraioak

Automoviles Urederra autobus konpainiak Aranaratxe Lizarrarekin batzen du. Autobus lineak, honako ibilbidea egiten du:

• Larraona - Aranaratxe - Eulate - Zudaire - Barindano - Etxabarri - eta Lizarra

Kultura

Euskara

Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Aranaratxe eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %41,94k zekien euskaraz hitz egiten.

2009ko urtarriletik, Aranaratxe udalerriaren izen ofiziala Aranarache <> Aranaratxe da.^[1]

2017ko ekainaren 22an, Nafarroako Parlamentuak Aranaratxe eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.

Jaiak eta ospakizunak

Abuztuaren 10ean San Lorentzo baselizarako erromeria ospatzen da.

Zerbitzuak

Antzin-Ameskoako Zerbitzu Sozialen Mankomunitatea, zaborra bildu, ura hornitu eta bestelako zerbitzuak emateaz arduratzen da Aranaratxen eta eskualdeko beste hainbat herritan.

Ondasun nabarmenak

Jasokundearen eliza, Aranaratxe erdigunean kokaturik, Erdi Aroan eraiki eta XVII. mendean handituriko eliza gotikoa da. Horrez gain, San Lorentzo baseliza, oinarri laukizuzeneko XVI. mendekoa, barruan San Lorentzoren egurrezko irudi erromanista daukana.

Erreferentziak

1. ↑ Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak 2009ko Urtarrilaren 19an kaleratutako dekretua.
2. ↑ Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
3. Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
4. Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
5. Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
6. Hauteskunde emaitzak^{[Betiko hautsitako esteka]} Berria.infon.
7. Aranaratxeko udal hauteskundeak 2015.^{[Betiko hautsitako esteka]}
8. Aranaratxeko udal hauteskundeak 2011.
9. Aranaratxeko udal hauteskundeak 2007.
10. Aranaratxeko udal hauteskundeak 2003.
11. Aranaratxe1999 ekaina: Kandidatura ez.
12. Aranaratxe 1995 maiatza: Kandidatura ez.
13. Aranaratxe 1991 maiatza: Kandidatura ez.
14. Aranaratxe 1987 ekaina: Kandidatura ez.
15. Aranaratxe 1983 maiatza: Kandidatura ez.
16. Aranaratxeko udal hauteskundeak 1979.
17. (Gaztelaniaz) «Consulta de resultados electorales. Ministerio del Interior» www.infoelectoral.mir.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
18. (Gaztelaniaz) «Consulta de resultados electorales. Ministerio del Interior» www.infoelectoral.mir.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
19. (Gaztelaniaz) «Consulta de resultados electorales. Ministerio del Interior» www.infoelectoral.mir.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
20. ↑ (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).

Ikus, gainera

• Nafarroa Garaiko udalerrien zerrenda
• Lizarraldea
• Lizarrako merindadea

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa

• (Gaztelaniaz) Aranaratxeri buruzko webgunea.
• (Gaztelaniaz) Aranaratxeri buruzko informazioa, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuaren webgunean.
• Done Mikel kalearen ikuspegia, Google Street View zerbitzuan.